Günümüzde özellikle hızla ilerleyen ve sürekli olarak değişen istekler karşısında şirketlerin hemen inovatif (yenilikçi) bir şekilde cevap vermeleri mümkün olmadığı anlaşılmaktadır. Bunun için şirketler belli başlı süreçlerden geçerek doğru bir adım atamaya çalıştığı görülmüştür.
İnovasyon süreci terimi, inovasyon stratejisinin en önemli özelliklerini taşıdığı görülmüştür. İnovasyon süreci, yeni ürün, yeni süreç ile üretim süreci boyunca geliştirmeye katkıda bulunan içsel ve dışsal kaynakların düzenlenmesi gibi birçok unsurdan oluştuğu görülmüştür. İnovasyon süreci genişi bir süreç olmakla birlikte, mutlak başarıyla sonuçlanacak otomatik bir süreç olmadığı gözlemlenmiştir. Bu sebeple inovasyonu başarıyla geliştirmek ve sunmak için doğru bir sürecin oluşturulması ve yürütülmesi şirketler için oldukça önemlidir. Hızlı bir şekilde değişen şartlarla birlikte başarılı yeniliklerin geliştirilmesi amacıyla, inovasyon sürecinin basit ve sade faaliyetlerden karmaşık uygulamalara doğru geliştiği gözlemlenmektedir (Kılıç, 2011:106).
Şekil 1.1. İnovasyon Döngüsü
14
İnovasyon süreci; inovasyona olan ihtiyacın ortaya çıkması, fikir araştırmaları, inovasyon ile ilgili geliştirme, uygulamalar ve son olarak inovasyonun ticarileştirerek, müşterilere yani yeni pazara sunularak gerçekleştirilmektedir
1.5.1. İnovasyona Olan İhtiyacın Ortaya Çıkması
İnovasyon yapmak için en önemli aşamalardan birisi ihtiyacın ortaya çıkması ve bunun fırsata çevrilmesidir. Şirketlerin ihtiyacı belirlemesi, işletme yöneticileri ve çalışanlarının inovasyona ihtiyaç duyması fırsat oluşturmasına olanak sağlar.
İnovasyon ile ilgili sürecin başlayabilmesi için öncelikle bir ihtiyacın veya fırsatın farkına varılması gerekmektedir. Böyle bir farkındalıktan sonra proje yaşam çevrimi, müşteriye uyarlanmış ve yeni geliştirilmiş bir ürüne kadar uzanır ve yönetim tarafından iptal edilmesi ile de sonuçlanma ihtimali de gündeme gelebilir. Şirket için ihtiyacın farkına varılmasından sonra yeni bir fikrin belirlenmesi ve değerlendirmesi gerekebilir. Bu tür noktalarda uyarıcılar içeriden bir neden olabileceği gibi dışsal bir sebep de etkili olabilir (Satı, 2013:135).
1.5.2. İnovasyonla İlgili Fikir Araştırmaları
Bir fikrin ortaya atılmasından o fikirden kazanç üretilmesine kadar geçen süre, bazen hızlı ve kolay, çoğunlukla yavaş ve zorlu bir süreçtir. Birçok iyi fikir zorlu rekabet ortamında denenmekte ve değişik uygulama sürecinde hayata geçmeden bittiği görülmektedir. Yenilikçi fikirler üretmek için hem şirketlerde hem de üniversite ve kuluçka merkezlerinde daha fazla fikir üretilmesi teşvik edilmeli ve bu sayede fikir araştırmalarının faydalanılacağı görülecektir (MÜSİAD, 2012).
İnovasyon fikirlerinin araştırılmasında yapılacak araştırmanın şekli önemlidir. Fikirlerin araştırılmasında temel ve uygulamalı araştırmadan yararlanılabilir. Temel araştırma; teknik bilgi dağarcığını genişleterek ve bilinmeyenleri keşfetmekle ilgilidir. Uygulamalı araştırma; ticari bir uygulamayı gerçekleştirme yolu olarak teknik bilgiyi arttırmak amacıyla girişilen araştırma türüdür. İnovasyon fikirlerinin ortaya çıkarılması ve toplanması aşamasında, özellikle çalışanların fikir, düşünce ve önerilerini açıkça ifade etmeleri büyük önem taşır. Bu yüzden özellikle bu aşamada örgütte olabildiğince fikirlerin özgürce ifade edilmesine, iletişimin açık, sık ve sürekli hale getirilmesine,
15
bilgi akışındaki bütün engellerin kaldırılmasına ve örgütsel yapının bütün bunlara uygun hale getirilmesine çalışılmalıdır. İnovasyon çalışmalarındaki önemli problemlerden biri, fikri oluşturan kişi ile bunu bir işe dönüştürecek kişinin farklı olmasıdır. Bu kişiler arasında bir kopukluk oluşturabilmektedir. Bu kopukluktan dolayı bu fikirlerin çoğu kullanılamamaktadır. Bir araştırmaya göre sunulan 3000 fikirden sadece 1 fikir ticari başarıyı yakalayabildiği görülmüştür (Adıgüzel, 2012: 65).
1.5.3. İnovasyonu Geliştirme
Yenilik fikrinin geliştirilmesi aşamasında, düşünülen fikir o ana kadar sahip olduğu teorik kılıftan sıyrılarak gerçek bir örneğe dönüştürülmeye çalışılmaktadır. Planlanan yenilik, fiziksel bir ürün veya süreç görüntüsüne dönüşmektedir. Yenilik ile ilgili fikirleri içsel ve dışsal olarak değerlendirmeye tabi tutulduğu görülmektedir. İçe dönük değerlendirmede fikirlerin, işletmenin belirlenmiş amacına ve kaynaklarına uygun olup olmadığı incelenmektedir. Yenilik fikirlerinin müşteriler tarafından nasıl ve ne şekilde algılandığı, hangi müşteriler tarafından kullanılacağı gibi sorular ise dışsal değerlendirmede cevaplandırılmaktadır. İşletme içinde potansiyel ürün ya da süreç, kavramsal olarak ortaya konulduğu zaman ürünün prototipinin hazırlanması aşamasına geçildiği görülür. Genellikle yeniliğe konu olan unsurun elektronik ve ya fiziksel prototipi yapılması aşamasına kadar araştırma- geliştirme faaliyetleri de sürekli olarak devam edildiği görülür. Bu aşamalardan sonra yapılacak toplantılarda yenilik fikrine ilişkin görüşler alınarak paylaşılır ve uygulama aşamasına geçilmeden bu fikrin zayıf noktaları üzerinde gerekli çalışmalar yapılarak varsa düzeltmeler yapılır (Deniz, 2012: 16).
1.5.4. İnovasyonun Uygulanması
İnovasyon sürecinin bu aşamasında olgunlaşan fikirlerden yola çıkılarak ortaya konulan planlar uygulanmaya çalışılmaktadır. İnovasyonun, örgütsel kültür içerisine yavaş yavaş nüfuz ettiği evreye geçildiği görülecektir. Örgüt içerisinde bu yeni kavrama karşı bir direnç gösterilmesi bazen söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle yönetimin bu aşamada gerekli çalışmalar destek sağlaması gerekebilir. Aksi halde yaşanabilecek sorunlar karşısında yenilikçi programı yürütmeye çalışanlar olumsuz bir şekilde engellenmeleri söz konusu olabilmektedir. Yürütme çalışmalarının başarılı bir şekilde
16
sürdürülebilmesi için planlı ve yöntemse bir şekilde değişimin başlatılması gerekmektedir. İşletme analizine geçen inovasyon fikri bu aşamada somut bir hale dönüştürülebilir. Bu sebeple uygulama aşaması daha önceki aşamalardan maliyetin daha fazla oluştuğu bir aşama olabilmektedir. Yapılan bu aşama mevcut pazarın testi aşaması olarak adlandırılabilir. Bu aşamada yeni ürün, ticarileştirilmeden önce daha küçük miktarlarda üretim sürecinde denenmek amacıyla pazara sürülür. Bu şekilde ürüne yönelik olumlu ve ya olumsuz tepki ve düşünceler değerlendirilerek ürün ile ilgili eksiklikler tespit edilmeye çalışılacaktır (Satı, 2013: 141).
1.5.5. İnovasyonun Ticarileştirme Aşaması
İnovasyonun ticarileşme aşamasında, uygulama aşamasını başarı bir şekilde geçen yeni ürün, büyük miktarlarda üretilecek şekilde pazara sunulur ve ticarileştirilmeye çalışılır. Yeni ürünün ticarileştirilmesi konusundaki mevcut görüşler, bu üründen elde edilecek kazanç ve gereksinim noktasında ikiye ayrıldığı görülmektedir. Bazıları ticarileştirmenin, sadece teknolojik yeni ürün veya sürecin kamuya sunulması gerektiğini düşünürken, başka bir şekilde düşünenler ise ürün ve sürecin ticarileştirilmesi aşamasında bir karın elde edilmesini savundukları görülmüştür. Bir işletmenin verimliliği çoğunlukla; teknoloji bağlı artan verimliliği, buna mukabil azalan birim üretim maliyeti ve teknolojinin yararlılığının sürdürülebilmesi amacıyla, gerçekleştirilen sürekli iyileşme faaliyetlerinin bileşimini gerektirmektedir. Bunun sonucunda bileşimi ortaya çıkaran bu adımlar gerçekleştiğinde yeni ürünün pazarlana bilirliği yükselebilir ve işletme karlılığı sürdürülebilir olur (Bruce, 2000 akt. Kılıç, 2011:109).
Yine inovasyonun ticarileştirme aşamasında, işletme inovasyonun büyük miktarlarda üretimini gerçekleştirmek için kendi imkânlarını oluşturmak, kiralamak ve ya üretim için pazardaki diğer firmalarla anlaşmalar yapmak zorunda kalabilir. Bu aşamada yeniliğin tutundurulması ve ya sürdürülebilmesi ve reklamı için pazarlama çalışmalarına önem verilmeye çalışılmalıdır. (Güleş ve Bülbül, 2004 akt. Kılıç, 2011:109).
17
Sonuç olarak, işletmeler inovasyon sürecinde yukarıda yapılan tüm aşamaları kendi bünyesinde yapabildiği gibi dışarıdan da yardım alarak yapabildikleri görülmüştür. İnovasyon sürecindeki katmanlar birbiri ile bağlantılı bir şekilde olduğu görülmüştür.