İngiltere’de Vergi İndirim Politikaları ve Sonuçları

İngiltere’de birçok Avrupa Birliği üyesi ülkede olduğu gibi medeni ve gelir durumuna göre vergilendirme söz konusudur. İngiliz gelir vergi sistemi kaynak teorisini benimsemiştir. Buna göre gelir altı kategoride incelenir.

- Gayri menkul sermaye iratları, - Tarım ve ormancılık gelirleri, - Devlet borçlanma senetleri,

- Faaliyet kazançları, bu kategori altı alt kısımdan oluşur - Ticari kazançlar,

- Diğer kategorilerde olmayan ticari kazançlar, - Faiz gelirleri,

- Deniz aşırı tahvil ve hisse senedi gelirleri, - Yurtdışından elde edilen ücret,

- Serbest meslek kazançları, - Ücret ve emekli maaşı gelirleri,

- Kar payları ve şirketlerden elde edilen gelirler,

İngiltere’de gelir vergisi beyan usulüne göre hesaplanmaktadır. Gelir vergisi mükellefleri, ikametgâhının neresi olduğu önemli olmaksızın gelirini İngiltere’de elde eden kişilerdir. Tüm gelirleri-ücret, maaş, kâr, kira, faiz, kâr payı,yıllık tahsisat,emekli maaşı dahil-kapsamına almaktadır.

İngiltere’deki kâr ve faizleri vergilendirilir. Ulusal Tasarruf Bankası'nın normal tasarruf hesabından bir vergilendirme döneminde elde edilen faiz gelirlerinin %70'i, Ulusal Tasarruf Sertifikalarından elde edilen faiz gelirleri, Belli Sözleşmeli Tasarruf Programı'ndan elde edilen faiz gelirleri, vergiden istisna edilen özel tasarruf hesabından elde edilen faiz gelirleri ve İngiltere'de ikametgâhı olmayan kişilerin bazı kanunlarda yer alan istisna ve indirimler nedeniyle elde etmiş oldukları bazı faiz gelirleri nedeniyle gelir vergisinden istisnadır.

İngiltere’de 2011-2012 döneminde yıllık 2.560 sterlinden daha az gelir elde edenler gelir vergisinden muaftırlar. İngiltere’deki kuruluşların elde etmiş oldukları kazançlar verginin konusuna girmektedir. İngiltere’de olmasa bile ticari operasyonlarda kâr İngiltere’de oluşuyorsa o kurum vergi mükellefi olmaktadır.

Tablo 5: İngiltere’de 2011-2012 Dönemi Gelir Tipi ve Vergi Dilimlerine Göre Gelir Vergisi Oranları

Gelir Vergisi Dilimi Tasarruf Dışı Gelirler İçin Gelir

Vergisi Oranları

Tasarruflar İçin Gelir Vergisi

Oranları

Kâr Payı Gelirleri İçin Gelir Vergisi

Oranı ₤0 - ₤2,560 arası Tasarruflar için Başlangıç Oranı Uygulanmıyor % 10 Uygulanmıyor ₤0 - ₤35,000 arası Temel Oran % 20 % 20 % 10 ₤35,001 - ₤150,000

arası Yüksek Oran

% 40 % 40 % 32,5 ₤150,000 üstü Ek Oran % 50 % 50 % 42,5 Kaynak: http://www.turkvergi.org/yazlar/59-memduh-aslan/310-tuerk-ingiliz-gelir-vergisi- yuekue-karslastrmas.html.

2010-2011 mali yıllarında geçerli kurumlar vergisi oranı, 300.000 GBP’ye kadar vergilendirilebilir kazancı olan şirketler için %21, 300.000-1.500.000 GBP arasında kazancı olanlar için ise %28’dir (Londra Ticaret Müşavirliği, 2012).

İngiltere'de çifte vergilemenin önlenmesi konusunda değişik uygulamalar bulunmaktadır. Emlak sahibi olan kişiler (gayri menkulde oturanlar, işgal edenler de bu verginin mükellefidir) vergisini ödemelidir. Fakat bazı muafiyetler vardır. Mesela tam zamanlı öğrencilerin oturdukları binalar, özürlü kişilerin kaldıkları yerler vergiden muaftır. Yerel yönetim tarafından oranlar belirlenmektedir (EU Commission, 2012).

Belediye Vergisi (Council Tax) bölgelerdeki belediyelerin sundukları hizmetleri finanse edebilmeleri amacıyla toplanan bir vergidir. Bu hizmetler; yollar, okullar, kanalizasyonlar, kütüphaneler, emniyet teşkilatı, itfaiye vs. gibi hizmetlerdir.

Tüm belediyeler bölgelerindeki evlerden toplayacakları vergiyi kendileri belirler. Bütçeleri için ne kadar finansman gerekiyorsa o kadar vergi alırlar.

İngiltere’de özel tüketim vergisine konu olan malların kapsamı ise oldukça geniştir. Bu mallar; alkol, şarap, uçak yolcusu vergisi, bira, hidrokarbon yağ, elma ve armut şarabı, tütün ürünleri, taşıt tüketim vergisi, çeşitli piyango, kumar ve bahis vergileri olarak sıralanabilir.

Veraset ve intikal vergisinin, İngiltere’deki uygulaması, İntikal Vergisi (Inheritance Tax) adı verilen bir vergi olarak göze çarpmaktadır. Vergi, ilk kez

uygulanmakta olan verginin yerine getirilmiştir (Anderson and Baumberg, 2006, Aktaran: Karabulut, 2009).

R.T. McGee ve E.L.Feige (1982), 1972 yılında uygulamadaki vergi oranının ortalama %33 olduğu İngiltere için, vergi gelirlerini maksimum yapan vergi oranını %57 olarak tahmin etmişlerdir. Yine Feige ve McGee (1983), İsveç’te 1979’da vergi gelirlerini maksimize eden vergi oranının aşılmış olduğu sonucuna ulaşmışlar ve yapılacak vergi indirimlerinin vergi gelirlerinde bir azalmaya yol açmadan üretimi artırabileceği önerisinde bulunmuşlardır (Akt: Karabulut, 2007: 372).

İngiltere’deki vergi indirimleri, vergi oranlarında yapılan bir indirimin ekonomik faaliyetleri teşvik ettiği, bu nedenle vergi oranlarında yapılan indirimlerin istihdamı ve kamu gelirlerini artırdığını söylemek mümkündür (Ferhatoğlu, 2006: 3).

İngiltere’de de ABD’de olduğu gibi vergi indirim politikaları uygulanmış ve sonuçları ABD’dekine benzer şekilde olmuştur. İngiltere’de vergi oranlarındaki ilk indirim 1979-1990 yılları arasında başbakanlık yapan Margaret Thatcher döneminde olmuştur. 1979 yılında en yüksek vergi oranı % 83’den % 60 düzeyine indirilmiştir. Söz konusu bu vergi indirimlerinin ekonomik sonuçları

ABD’de gerçekleştirilen vergi indirimlerinin sonuçlarıyla benzerlik

göstermektedir. 1979 yılında £ 9.276 olan kişisel vergi yükü vergi indirim politikalarının uygulanmasından sonra £ 11.516’a yükselmiştir (Grecu, 2004: 9).

Aşağıda tablo 6’da İngiltere’de 2011 yılı için vergi türleri ve oranları verilmiştir.

Tablo 6: İngiltere’de Vergi Türleri ve Oranları VERGİ

KDV

Serbest meslek çalışanlarının KDV kaydı yaptırması isteğe bağlı olup, yıllık cirolarının 68.000 GBP’yi geçtiği durumda ise Gelir İdaresi’ne KDV kaydı yaptırmaları zorunludur. KDV’de temel oran %17.5’tir. Bu oran 1.1.2011 tarihinden itibaren %20’ye yükseltilmiştir.

Kurumlar Vergisi

2010-2011 mali yıllarında geçerli kurumlar vergisi oranı, 300.000 GBP’ye kadar vergilendirilebilir kazancı olan şirketler için %21, 300.000-1.500.000 GBP arasında kazancı olanlar için ise %28’dir.

Gelir Vergisi

Gelir vergisi oranları; 2.440 GBP’ye kadar %10, 2.441- 37.400 GBP arası %20, 37.401-150.000 GBP arası %40, 150.000 GBP üzerindeki kazançlar için ise %50’dir.

İş Yeri Emlak Vergisi

İş yeri olarak kullanılan her bir taşınmaz için yerel yönetimlerce tespit edilmiş vergilendirilebilir değer (tahmini kira bedeli) üzerinden %48.5 oranında iş yeri emlak vergisi (Business Rate) alınmakta olup, sözleşmeye bağlı olmakla birlikte, vergiyi genellikle kiracı ödemektedir. Bu oran Ekim 2010’dan itibaren %41.4 olarak uygulanmaktadır.

Kaynak: T.C. Londra Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği, 2011.

1990’lara gelinirken, Thatcher’ın Avrupa Para Birliği’ni reddedici politikalar benimsemesi ve ekonomik göstergelerin kötüye gitmeye başlaması nedenleri ile parti içinde Thatcher’a olan siyasi destek sonlanmış ve Thatcher istifa etmek zorunda kalmıştır. Thatcher’ın kafa vergisini (poll tax) yürürlüğe koyması ve ciddi bir kamuoyu muhalefetine rağmen bu verginin uygulanması konusundaki ısrarcı tutumu halkın desteğinin kaybolmasında etkili olmuştur. 31 Mart 1990 tarihinde Londra’da Trafalgar meydanında 100 binin üzerinde göstericinin Thatcher’ın vergi politikasını protesto etmesi ile başlayan ve 400’ün üzerinde protestocunun gözaltına alındığı bu olaylar maliye tarihinde modern vergi isyanlarından biri olarak anılır. Bu eylemler tek neden olmamakla birlikte Thatcher’ı deviren önemli etkenlerden biridir (Karahanoğulları, 2010: 149).