İmalat Sanayi Ürünleri Dış Ticaretinde Teknoloji Düzeyi

Dış ticaretin yapısı teknoloji açısından incelenirken, yıllar itibariyle dış ticarete konu olan sektörlerin teknoloji düzeyindeki değişimin de ayrıca ele alınması, dış ticaret profili açısından yararlı görülmektedir. Bu bölümde Yozgat imalat sanayi ihracatının teknoloji düzeyinin yıllar itibariyle gelişimi ele alınacaktır. Teknoloji düzeyi belirlenirken OECD’nin baz aldığı teknoloji düzeyi sınıflaması⁶ dikkate alınarak ISIC Rev 3’e göre imalat sanayi ihracatı ve ithalatı sektör bazında teknoloji düzeyine göre gruplandırılmıştır. Buna göre 4’lü dijit ayrımında imalat sanayinde bulunan 120 sektörden, 50 sektör düşük teknoloji grubunda, 23 sektör orta-düşük teknolojili, 36 sektör orta-yüksek teknolojili ve 11 sektör de yüksek teknolojili sektör kapsamındadır. Aşağıda gösterim açısından 4’lü dijitte teknoloji sınıflamasının zorluğu göz önünde tutularak imalat sanayi sektörlerinin ISIC Rev. 3’e göre 2’li dijitte teknoloji sınıflaması yer almaktadır.

6 Dırectorate For Scıence, Technology And Industry, STAN Indicators (2005 edition) 1980-2003, S. 25, OECD

106

Tablo 87: Teknoloji Düzeyine Göre Sektörlerin Dağılımı ISIC

Kodu Sektör Adı Teknoloji Düzeyi

15 Gıda ürünleri ve içecek Düşük

16 Tütün Ürünleri Düşük

17 Tekstil ürünleri Düşük

18 Giyim eşyası Düşük

19 Tabaklanmış deri, bavul, el çantası, saraciye ve ayakkabı Düşük

20 Ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç); hasır vb. örülerek yapılan maddeler Düşük

21 Kağıt ve kağıt ürünleri Düşük

22 Basım ve yayım; plak, kaset vb. Düşük

23 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıtlar Orta-Düşük

24 Kimyasal madde ve ürünler Orta-Yüksek

25 Plastik ve kauçuk ürünleri Orta-Düşük

26 Metalik olmayan diğer mineral ürünler Orta-Düşük

27 Ana metal sanayi Orta-Düşük

28 Metal eşya sanayi (makine ve teçhizatı hariç) Orta-Düşük

29 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat Orta-Yüksek

30 Büro, muhasebe ve bilgi işleme makinaları Yüksek

31 Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makina ve cihazlar Orta-Yüksek

32 Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları Yüksek

33 Tıbbi aletler; hassas optik aletler ve saat Orta-Yüksek

34 Motorlu kara taşıtı ve römorklar Orta-Yüksek

35 Diğer ulaşım araçları Orta-Yüksek

36 Mobilya ve başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler Düşük

Kaynak: Dırectorate For Scıence, Technology And Industry, STAN Indicators (2005 edition) 1980-2003, S. 25, OECD

Çalışmada analiz 4’lü dijitteki sınıflamaya göre yapılarak, durumun tam olarak yansıtılması sağlanmıştır. Çünkü 4’lü sınıflama 2’li düzeydeki sınıflamadan yer yer farklılaşmaktadır.

Örneğin herhangi bir 2’li sektörün tamamı aynı teknoloji düzeyinde bulunmayıp, alt sektörler farklı teknoloji sınıfında yer alabilmektedirler.

3.5.5.1. İmalat Sanayi Ürünleri İhracatında Teknoloji Düzeyi

Buna göre Yozgat’ta imalat sanayiinin ihracatının ileri teknolojili ürün ihracatı toplam ihracatının %3.4’ü düzeyinde iken, orta-yüksek teknolojili ürün ihracatı ise %3.8 pay almaktadır. Böylece orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürün ihracatı toplam ihracatının %7.2’si kadar olan Yozgat imalat sanayi ihracatında, düşük teknolojili ürünlerin payı %14, orta-düşük teknolojili ürünlerin payı ise %78 düzeyindedir. Yozgat imalat sanayi ihracatı orta-düşük ve düşük teknolojiye dayalı olarak gelişmektedir. Tablodan çıkarılan bir diğer sonuç ise Yozgat ihracatının teknoloji düzeyi de tıpkı faktör ihracatı gibi oldukça değişken bir görünüm arz etmektedir. Nitekim 2002 yılında %54 düzeyinde olan düşük teknolojinin payı %88’lere kadar yükseldikten sonra 2011’de %47’ye ve 2012’de en düşük düzeyi olan %14’e gerilemiştir.

107 Ancak bu olumlu sayılabilecek düşüşe karşılık orta-düşük teknolojili ürünlerin payı da

%19’dan %78’e çıkmıştır. Yani düşük ve orta-düşük teknolojili ürünlerin toplam payı 2002 itibariyle %73.3 iken 2012’de %92.7 seviyesine yükselmiştir. Türkiye’de de paralel bir gelişme görülmekte, düşük teknolojili ürün ihracatı azalırken, orta-düşük teknolojili ürün ihracatı artmaktadır. Ancak Yozgat’ta orta-yüksek teknolojinin payının önemli oranda aşınmasına karşın, Türkiye’de orta-yüksek teknolojinin payı artış kaydederek %28’ler düzeyine çıkmıştır.

Tablo 88: Yozgat ve Türkiye İmalat Sanayi İhracatının Teknoloji Düzeyi (%)

Yıllar Düşük Orta-Düşük Orta-Yüksek Yüksek

Yozgat Türkiye Yozgat Türkiye Yozgat Türkiye Yozgat Türkiye

2002 54.5 46.8 18.8 22.8 22.8 24.3 3.9 6.2

Kaynak: TÜİK veri tabanından hareketle OECD sınıflamasına göre hesaplanmıştır.

Yozgat imalat sanayi ihracatında 2002-2012 döneminde düşük teknoloji lehine, ileri teknoloji aleyhine bir gelişim görülmektedir. Teknolojiye erişimin ve teknoloji bazlı üretim her geçen gün daha fazla yaygınlaşmasına rağmen Yozgat ihracatında tersine bir gelişme dikkati çekmektedir. Nitekim orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürünlerin payı %26.7’den %7.2’ye gerilemiştir.

3.5.5.2. İmalat Sanayi Ürünleri İthalatında Teknoloji Düzeyi

Yozgat imalat sanayi ithalatının teknoloji düzeyini gösteren aşağıdaki tablo incelendiğinde, ithalattan aldıkları paya göre sırasıyla orta-düşük teknoloji (%46), orta-ileri teknoloji (%34), düşük teknoloji (%15) ve yüksek teknolojili ürünler (%2.2) olarak sıralanmaktadır. Türkiye’de ise en yüksek payı orta-ileri teknoloji alırken (%42), onu orta-düşük teknoloji (%32) takip etmektedir. Türkiye imalat sanayi ithalatının yıllar itibariyle seyri incelendiğinde yüksek teknolojinin payında gerileme görülürken, orta-düşük teknolojinin payı artış kaydetmektedir.

108

Tablo 89:Yozgat ve Türkiye İmalat Sanayi İthalatının Teknoloji Düzeyi (%)

Yıllar Düşük Orta-Düşük Orta-Yüksek Yüksek

Yozgat Türkiye Yozgat Türkiye Yozgat Türkiye Yozgat Türkiye

2002 25.3 16.2 40.2 24.1 33.4 43.3 1.1 16.4

Kaynak: TÜİK veri tabanından hareketle OECD sınıflamasına göre hesaplanmıştır.

Sonuç olarak, 2002-2012 döneminde Yozgat ilinin imalat sanayi ihracatında yüksek ve orta-yüksek teknolojili ürünlerin payı ortalama %14’ler civarındayken, ithalatta bu pay %51 düzeyindedir. Diğer bir deyişle Yozgat ili dış ticaretinde teknoloji açığı mevcuttur. Aynı dönemde Türkiye’de yüksek ve orta-yüksek teknolojili ürünlerin payı, ihracatta %34 iken, ithalatta ise %58 düzeyindedir.