İlköğretim Ve Ortaöğretim Birinci Kademede Yabancı Dil ( İngilizce ) Programlarının Hedef ve Davranışlar Yönünden Benzer ve Farklı Yönlerinin

Karşılaştırılması :

AB Ülkelerin çoğunda okullarda okutulan yabancı dil programlar her dil için ayrı ayrı tasarlanmasına rağmen, genelde bir yabancı dil için yapılan program diğer yabancı diller için de geçerlidir. Amaç, içerik, eğitim durumu ve değerlendirme boyutları ile ilgili tasarlanan bilgiler bütün okutulan yabancı diller için büyük farklılık göstermemektedir. Genelde benzer bilgileri içermektedir. Dolaysıyla karşılaştırma boyutunda İlk ve ortaöğretim birinci kademede okutulan İngilizce yabancı dil öğretim programları ele alınmıştır. Ele alınan ülkelerin çoğunda yabancı dil öğretim programları ilk ve ortaöğretim seviyelerini birlikte kapsamaktadır. Dolayısıyla karşılaştırma boyutunda ilk ve ortaöğretim seviyeleri birlikte değerlendirilmiştir.

Amaçlar/Hedefler:

10.02. 2006 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye kurulu yeni ilköğretim İngilizce programını kabul etmiştir. Yeni program 4-8. sınıflar için hazırlanmıştır. 2006/2007 öğretim döneminden itibaren ilköğretim 4. sınıfında uygulanacaktır. Dolaysıyla, yeni yapılan programın diğer AB ülkeleriyle karşılaştırılıp benzer ve farklılıkların ortaya çıkarılması açısından önem arz etmektedir.

Program karşılaştırılmasında ilköğretim (4.,5.,6.,7.,8.) sınıflarda uygulanacak yeni program esas alınmıştır. Talim ve terbiye kurulunca kabul edilen yeni program karma tip program geliştirme modeli kullanılmıştır. Avrupa Dil Pasaportun(ELP)’nun programla kolayca bütünleşebileceği öngörülmüştür.

Yeni program tasarımında süreç odaklı yaklaşımın benimsediği görülmektedir. Süreç odaklı yaklaşımlardaki temel hipotez, her dil davranışının altında, öğrencilerin söylemi anlamak veya üretmek için kullandıkları belirli beceri ve stratejilerin olduğudur.

AB ülkelerin programlarının genel olarak amaçlarına bakıldığında, yabancı dil öğretiminin genel amaçları üç kategoride incelenebilir. Birinci olarak bir yabancı dil öğretiminin temel amacı öğrencilerin dili bir iletişim aracı olarak kullanabilmeleridir.

Bazı ülkelerde, bu amaç daha geniş anlamda ifade edilerek, genele iletişim becerilerini elde etme şeklinde formüle edilmiştir. ikincisi, bir yabancı dilin öğretimi öğrencilere başka kültürleri keşfederek kendi sosyal ve kültürel kimliklerini inşa etme fırsatını verir. Bu kültürel bakış açısı, hoşgörü diğerlerine saygı gibi değerlerin artmasına yardımcı olur. Başka birkaç ülkede bir yabancı dilin öğretimi öğrencilerin motive edilmiş dil öğrencileri olmalarını sağlamaktır. Böylece öğrenciler mesleki ve yabancı dil öğrenmelerin kişisel faydalarının farkına varır. Yabancı dil edinimi öğrencilerin bilişsel gelişimlerini geliştirir ve özellikle daha bağımsız öğrenmeye neden olan araçları elde etmelerine yardımcı olur. AB ülkelerin İlköğretim programların amaçları genellikle yukarda ifade edilen üç kategoride yer alırlar. Bu amaçların dışına çıkan ülkeler çok azdır (Eurydice European, 2001: 156-158).

Türkiye ve AB ülkelerindeki İngilizce öğretim programlarının amaçlar düzeyinde benzerlikler ve farklılıklar :

Türkiye yeni ilköğretim yabancı dil öğretim programında program öğelerine uygun olarak hazırlanmamıştır. Yani programda hedefler belirtilmemiş sadece öğrencinin öğrenmesi gereken beceriler belirtilmiştir. Beceriler/kazanımlar bilişsel, duyuşsal ve devinişsel alanlara göre belirtilmemiştir. AB ülkelerinde öğrencinin öğrenmesi gereken beceriler çeşitli kategorilerde biçimlendirilmiştir. Örneğin . iletişimle ilgili beklentiler, dil bilgisine ilişkin beklentiler, sosyal kültürel beklentiler ve bilişsel ve duyuşsal beklentiler şeklinde kategorize edilmiştir. Bu Kategoriler AB Birliği Eğitim komisyonun programlara ilişkin sınıflandırılmasıdır (European Union, 2001).

Yeni ilköğretim programının bu kategoriler göre karşılaştırmasını yaptığımızda programın sosyal kültürel beklentiler ve bilişsel ve duyuşsal beklentiler açısında becerilerin ve hedeflerinin olmadığı görülmektedir.

İletişimsel Beklentilere İlişkin Belirtilen Beceriler: “öğrenciler kişisel detaylar hakkında basit ifade cümlelerine sahip olmalı” (4. ve 5. sınıf madde a), “selamlama, tanıtım, vedalaşma, teşekkür ve üzüntülerini belirtmenin en basit günlük nazik ifadeleri kullanarak temel sosyal ilişki kurmak”(4.5. sınıf madde g.), “temel iletişim ihtiyaçları ifade etmek için yeterli kelimeye sahip olabilmek” (6. sınıf madde j), “basit yüze yüz konuşmaları başlatma sürdürme ve kapatma bilme” (7.sınıf madde 8).

Dil Bilgisine İlişkin Beklentiler: “ somut durumlarla ilişkili ayrık kelime ve cümlelerin temel kelime repertuarına/hazinesine sahip olmak” (4. ve 5. sınıf madde b), “ Öğrenme repertuarı içinde birkaç basit gramer yapıları ve cümle şekillerinin sadece sınırlı kontrolünü gösterebilme (4. ve 5. sınıf madde c), “ zorluk çekmeden öğrenmiş kelime ve cümlelerin sınırlı repertuarını anlaşılabilecek şekilde telaffuz etme” (4. ve 5. sınıf madde d), “bilinen kelimeleri ve kısa cümleleri taklit edebilme, örneğin, basit işaret ve talimatları , hergün kullanılan nesnelerin isimleri, dükkan isimleri, düzenli kullanılan cümle kalıpları” (4. ve 5. sınıf madde e), “Adresini, ulusunu ve diğer kişisel detayları yazabilme” (4. ve 5. sınıf madde f), “ kısa, ayrı, özellikle önceden hazırlanmış telaffuzları kalıplarını söyleyebilme, daha az bilinen kelimeleri okuyabilme” (4. ve 5. sınıf madde h).

İletişimle ilgili beklentilere ve dil bilgisine ilişkin beklentiler kategorisinde AB ülkelerin programlarıyla benzerlik arz etmektedir.

Sosyal Kültürel Beklentiler Ve Bilişsel Ve Duyuşsal Beklentiler:

AB ülkelerin çoğunda bu kategorilerle ilgili hedef davranışlar belirtilmiştir. Ancak uygulanacak yeni programda yukarıdaki kategorilerle ilgili hedef davranışlar belirtilmemiştir. Bu konuda ilköğretim birinci kademede uygulanacak olan yabancı dil programı, AB ülkelerinin programlarıyla farklılık göstermektedir.

Programın genel açıklamalar bölümünde dört dil becerisini (dinleme, konuşma yazma, okuma) geliştirmeyi hedeflerken ve buna uygun olarak hedef davranışlarda dört dil becerisi ile ilgili (dinleme, ses/etim, okuma, konuşma ve yazmaya) davranışlar belirtilmiştir. AB ülkelerinde İlköğretim birinci kademede dinleme ve konuşma becerilerine ağırlık verilmektedir. Örneğin, HolladaOİÖP’da temel hedeflerin tanımı, duyduğunu anlama ve sözlü ifadeye ağırlık vermektedir. Yazılı ifadeleri içermemektedir. ÇekYDÖP’ da ise konuşulan bilgiyi anlama ve kendini sözlü olarak ifade edebilme yeteneği, okuduğunu anlama ve yazma yeteneğinden önce gelir fadesi kullanılmıştır. İtalyaİYDÖP’ı sözlü iletişime ağırlık vermiştir. Yunanistan, Almanya ve İsveç İlköğretim İngilizce programlarında beceri ile ilgili herhangi bir öncelik belirtilmemiştir. Dolaysıyla öğretilecek beceri konusunda da AB ülkelerin programıyla farklılıklar söz konusudur.

TürkiyeİİÖP'de hedefler öğrenci davranışına dönüktür. Yani, hedefler öğretmenin ya da okulun yapacakları ve görevleri değil, öğrenciye kazandırılmak istenen özeliklerdir. _{Hedefler öğrenme ürününü yansıtmaktadır. Programda, hedeflerin} gözlenir, ölçülebilir öğrenci davranışlarına dönüştürüldüğü gözlenmektedir. Ünite planında hedefler davranış şeklinde belirtilmiştir. “Adresini, ulusunu ve diğer kişisel detayları yazabilme” (4. ve 5. sınıf madde f).

Söz konusu AB ülkelerin programları incelendiğinde Fransa, Almanya, İtalya, İsveç, Çek Cumhuriyeti, Hollanda, Macaristan, Yunanistan programlarında hedefler öğretmen davranışına dönük olarak yazılmıştır . Örneğin: Fransa İİÖP(1998) “ "öğrencilerin (özellikle sözel (oral) dili) anlama yeteneklerini geliştirme, anlamın çıkarılmasını sağlayan bazı dilsel öğeleri (sözcüksel, dilbilgisel, sesbilimsel) seçmelerini sağlama" (madde 1), İtalyaİYDÖP(1985) “ Öğrencilerin, verilmek istenen mesajı anlayabilme yetisinin geliştirilmesi(Amaçlar Madde3). YunanistanİOİÖP (1996), “Öğrencileri, alışkın olmadıkları değer, görüş ve sosyal davranımları algılamaya yönelik olarak hazır hale getirmek” (Madde 2). HollandaİİÖP (1993) da, iletişim ile ilgili bölümde, ilköğretim düzeyinde dinleme ve konuşma becerisine ağırlık verilmesi.

TürkiyeİİÖP’da her sınıf için bir önceki sınıfta belirtilen hedefleri tekrar edecek şekilde hedefler belirtilmiştir. Öğrenci bir önceki yılın programını hatırlayarak yeni yılın programını daha rahat bir şekilde öğrenebilecektir. Dolaysıyla programlara birbirinden kopuk değildir. Birbirini destekleyecek şekilde hazırlanmıştır.

Son olarak hem TürkiyeİİÖP ve hem de AB ülkelerin programlarında amaçlar yönünden benzer ve farklı amaçlar bulunmaktadır. Ayrıca programlarda yer alan hedeflerden bazılarının birbirini destekler nitelikte olduklarını söyleyebiliriz.

FransaİİÖP'da, önceliğin sözel dile (dinleme ve konuşma) verildiği belirtilmektedir. Ersöz'ün (2000) çalışmasında sözel becerilere öncelik vermesinin ilköğretim düzeyindeki öğrenciler için çok daha uygun olduğu belirtilmektedir. Öyleyse, Fransa'ya ait programın bu özelliğinin ilköğretim düzeyindeki öğrenciler için TürkiyeİİÖP'dakinden çok daha uygun olduğu söylenebilir. Fransa, İtalya, Almanya, ilköğretim ve ortaöğretim birinci kademedeki İngilizce programda bilişsel, duyuşsal ve

devinişsel alanlara ait hedefler yer aldığını söylemek mümkündür. Ancak bilişsel alana ait hedeflerin taksonomik sıralamasının yapıldığını söylemek güçtür. Hedefler öğretmen davranışına dönüktür. Yani, hedefler öğrencinin değil, öğretmenin yapacaklarını belirtmektedir. Programda, hedeflerin gözlenir, ölçülebilir öğrenci davranışlarına dönüştürülmediği gözlenmektedir.

Türkiye ve diğer AB ülkelerin programlarına ait hedeflerin benzerlikleri belirtilecek olunursa, her iki programda da iletişimsel becerilere yönelik hedeflerin yer aldığı gözlenmektedir.