2.4.1. Oya ve İğne Oyasının Tanımı
Türk el sanatları ve süsleme sanatları içinde oyacılık sanatı çok zengin çeşidi ve köklü geçmişe sahiptir.
Oya sözcüğünü başka dillerde karşılığının bulunmaması, bu sanatın Türklere ve özellikle Türk kadınına özgü bir sanat olduğunu göstermektedir (Vanlı, 2008:9).
Oya; çiçekle örgü sanatının birleşmesinden doğmuş süslemek, süslenmek amacıyla yapılan ve ayrıca taşıdıkları mesajlarla bir iletişim aracı olarak da kullanılan ve tekniği örgü olan bir dantel türüdür (Onuk, 1988).
Başka bir kaynağa göre oyalar; Çiçekle örgü sanatının birleşmesinden doğmuş süslemek ve süslenmek amacıyla yapılan ve taşıdıkları mesajlarla iletişim aracı görevini de üstlenen, örgü tekniklerinin kullanıldığı düz ve üç boyutlu dokulardır (Akpınarlı, 2006).
İğne oyası; Kumaş, zincir yada kalın iplik üzerine iğne yardımı ile düğüm atılarak yapılan bir örgü sanatıdır (Köklü, 2002).
İğne oyaları, ince ve zevkli işler olarak her zaman ilgi görmüştür (Atay,1997:42).
2.4.2. Oya ve İğne Oyasının Tarihi Gelişimi
Türklere ait ilk tarihi belgeler, Orta Asya’da yapılan Arkeolojik kazılarda rastlandığı bilinmektedir..M.Ö. 7 ve 8.yy.larda Orta Asya’da yaşayan Hunlara ait Pazırık 2.kurganındaki bulgular arasında örücülük ile ilgili örneklere rastlanmıştır (Diyarbekirli,1972:116). Bu örme, örgü sanatının Asya Türkleri arasında da gelişmiş olduğunu göstermektedir.
12. ve 16. yy. arasında yapılan Arapların çok renkli çorap örgüsü 12. ve 16. yy.arası İspanya’da ve İtalya’da büyük başarıya ulaşmış örgünün kaynağı olmuştur (Atay,1997:35). 1905’te Menfis kazılarında bulunan örneklerden özellikle balık ağlarından örücülük tekniğinin M.Ö. 2000 yılları öncesine ait olduğu tahmin edilmektedir (Onuk, 2000:5). İğne ile yapılan örgüler 12. yy.da Anadolu’dan Balkanlara oradan da İtalya yolu ile Avrupa’ya yayılmıştır (Onuk,2000:5).
Eski iğne oyası örneklerinden anlaşıldığına göre iğne oyaları ve tüm el işlemeciliği Anadolu’da 18.yy.da altın çağını yaşamıştır. Tanzimat’tan sonra oluşan batı hayranlığının doğurduğu taklitçiliğin olumsuz etkilerinin sonucu olara, iğne oyalarına ilgi giderek azalmıştır.
2.4.3. İğne Oyasında Kullanılan Araç ve Gereçler
Geleneksel el sanatlarımız arasında önemli bir yer tutan iğne oyalarında, genellikle ipek iplikler kullanılır. Oyanın formunu korumak için sertleştirmek istenirse oya arasından at kılı, saç ve ince tel yürütülür (Atay ,1997:43).
2.4.4. İğne Oyasında Kullanılan Teknikler
İğne oyasının temelini zürefa oluşturmaktadır. Zürefa, ipliğin iğne üzerine dolanarak oluşturulan iplik halkasının içinden çekilmesiyle meydana gelen düğüme verilen addır. Zürefanın tekrarlanmasıyla oluşan ilmeklerin üst üste tutturulması sonucunda iğne oyası meydana gelir (Meriç, 1993:25). Zürefa ; üçgen ilmek ve kare ilmek diye yapılış şekline göre kendi arasında 2’ye ayrılır.
Zürefa (Özcan, 1994) 1.Üçgen İlmek(Gözemeli) (Özcan, 1994) (Özcan, 1994) 2.Kare İlmek(Gözemesiz)
1.Zürefa a.Kare İlmek b.Üçgen İlmek 2.Kök 3.Bıyık 4.Boru 5.Fiskil 6.Çirtik 7.Trabzan 8.Artırma-Eksiltme 2.4.5. Oya Çeşitleri Kullanılan Araca Göre 1.İğne Oyası
2.Mekik Oyası 3.Tığ Oyası 4.Firkete Oyası 5.Mil Oyası
Kullanılan Gerece Göre 1.Boncuk Oyasıı
7.Kağıt Oyası
Kullanılan Tekniğe Göre
1.Dokuma tekniği ile yapılan oyalar 2.Mekik tekniği ile yapılan oyalar 3.Tığ (Kroşe) tekniği ile yapılan oyalar 4.Firkete teknikleri ile yapılan oyalar 5.İğne teknikleri ile yapılan oyalar
Kullanılan Yere Göre 1.Yemeni oyaları 2.Taç oyaları
3.Yatak takımı oyaları 4.Mendil oyaları 5.Kese oyaları
6.Mevlit örtüsü oyaları (Onuk,2000). Oyaların Boyut ve Form Özelliğine Göre 1.İki boyutlu oyalar
2.Üç boyutlu oyalar (Vanlı, 2008:15).
2.4.6. İğne Oyalarında Desen-Motif Kompozisyon ve Renk Özellikleri
Oyacılık sanatında güzelliği olan ve ardı ardına tekrarlanan biçimlere motif diyoruz. Bir yaprak, geometrik bir şekil veya bir çiçek başlı başına bir motif sayılır. Motiflerin bir araya gelerek bir yeri süsleyecek şekilde düzenlenmesine de kompozisyon denmektedir.
Oyalarda desen-motif zenginliği çok fazladır. Birçok sanat dalında aynı tür motif özelliğine rastlanır. Fakat oyalarda teknik, materyal zenginliği, motiflerine de yansımaktadır
Süs kompozisyonları; kenar,orta, köşe ve serpme olarak dört bölümde toplanır.Oyacılıkta kenar esas olarak alınır. En zengin kompozisyon ve motiflere iğne oyalarında rastlanır. Motifler kompozisyon çeşitlerine göre işlenerek meydana getirilir. Motiflerin değeri renkle bir kat daha artar.
Oyalarda kullanılan motifler; 1.Bitkisel Motifler
2.Geometrik Motifler 3.Nesneli Motifler
4.Sembolik (Soyut) Motifler
5.Doğadan Esinlenerek Yapılan Motifler 6.Figürlerden Esinlenerek Yapılan Motifler
Oyalardaki renk kullanımı, renklerin bağlı olduğu kurallara ve kişinin duygularına bağlıdır. Renk, her zaman insanları etkilemiş estetik beğeni ve rahatlık uyumları vermiştir. Özellikle oyalarda çok etkili bir ögedir. Çünkü oyalarda renk, sadece şekillendirmek için değil estetik kazandırmak ve mesaj iletmek amacıyla da kullanılır (Onuk,2000:13).
2.4.7. İğne Oyalarının Esin Kaynakları
İğne oyalarının esinlenildiği kaynaklar 5 grupta toplanır (Markaoğlu, 1986:12). 1.Bitkiler
Çiçekler Yapraklar Ağaçlar
İnsanlar Hayvanlar 4.Geometrik Şekiller , Eşyalar 5.Semboller
Doğadaki çiçekleri renk ve biçimleri ile kopya ederek veya onlardan ilham alarak yapılmış eski oyalar son derece güzel ve zariftir. Bunlar müzelerimizde korunmaktadır (Atay ,1997:43).
Anadolu’da insan sustuğu zaman renkler ve motifler konuşur. Sevgilisine sarı bir çevre gönderen genç aşıktır, sararıp solmaktadır. Eğer bu çevre selvilerle bezenmişse hasretinden ölmeyi düşünmektedir. Anadolu erkeği sevgilisinden işlemeleri okumasını bilir.Bu gizli değişler Anadolu’nun her bölgesinde ayrı ayrı sembollerle söylenir (Korkusuz,1997:11)
BÖLÜM III
3.YÖNTEM
Bu bölümde, araştırmanın modeli, evren, örneklem, ölçme araçları, veri toplama ve verilerin çözümlenmesi yer almaktadır.
3.1. Araştırmanın Modeli
Bu çalışma yöredeki iğne oyası ürünlerin yöresel özelliklerini var olduğu haliyle incelenip değerlendirileceğinden betimsel bir araştırmadır.
3.2. Evren-Örneklem
Bu çalışmanın çalışma evrenini Ordu İlinde bulunan iğne oyası ürünler oluşturmuştur. Örneklemini ise Ordu Merkez, Ünye, Fatsa ve Perşembe ilçelerinde yer alan iğne oyası tekniği ile çalışılmış ürünler ve bu işle uğraşan bireyler oluşturmaktadır.
3.3. Ölçme Araçları
Ölçme aracı olarak anket hazırlanmıştır. İğne oyalı ürünlerin fotoğrafı çekilerek ve bilgi formu kullanılarak ürünlerin değerlendirilmesi yapılmıştır.
3.4. Ölçüm Güvenirliği
Yöredeki iğne oyalarının değerlendirilmesine yönelik hazırlanan anket formu değerlendirilerek ölçümlerinin güvenirliği sağlanmıştır.
3.5.Ölçüm Yorumlarının ve Kullanımlarının Geçerliği
Veri toplamada kullanılacak ölçüm araçlarından araştırmacı tarafından hazırlanan anket ve bilgi formu araştırmanın alt amaçlarını açıklayıcı ve ürünlerin özelliklerinin yorumlanmasına ve ölçülmesine yardımcı olacak şekilde düzenlenmiştir.
3.6. Veri Toplanması
Bu konuyu açıklamada yardımcı olması ve amaçlara ulaşabilmesi için konu ile ilgili literatür taranması yapılmıştır..
Araştırma modeline uygun, Ordu İli ve İlçelerinde kişilerle görüşülüp iğne oyaları ile ilgili bilgilerin elde edilmesi için veri toplamaya yönelik anket formu ile bilgi formu hazırlanmıştır.
Veri toplamaya yönelik anket ve bilgi formu araştırmacı tarafından hazırlanarak yörede tesadüfi yöntem ile seçilen 100 kişiye yüz yüze araştırmacı tarafından uygulanmıştır. Anket formlarının geçerliliğini test etmek için ön deneme yapılmıştır.
Bireylere uygulanan anket soruları ile bireylerin demografik özellikleri, iğne oyası ile ilgili teknik, renk, motif, kompozisyon, temizlik ve saklama koşulları özelliklerine ilişkin yöresel özellikleri incelenmiştir.
3.7. Veri Analizi
Araştırmanın amacı doğrultusunda hazırlanan veri toplama araçlarından bilgi formları ve anketlerden elde edilen veriler y=f.100/n formülü kullanılarak sayı ve yüzdeleri alınarak değerlendirilmiş olup tablolar halinde düzenlenmiştir.
Araştırmanın IV. Bölümü olan elde edilen veriler tablolar halinde isimlendirilip değerlendirilerek yorumlar yapılmış Bulgular ve Yorum bölümünde sunulmuştur.
BÖLÜM IV
4.ARAŞTIRMA BULGULAR VE YORUMLAR
Ordu İli ve yöresinde iğne oyası ile uğraşan ya da elinde bulunduran 100 bireye uygulanan 34 soruluk anket sonucun da elde edilen veriler değerlendirilerek sonuçlar tablolar halinde yorum yapılarak sunulmuştur.
4.1. Anket Formundan Elde Edilen Bilgiler 4.1.1.Bireylerin Demografik Özellikleri
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin yaş durumlarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 1’ de sunulmuştur.
Tablo 1. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Yaş Durumlarının Dağılımı Yaş Durumları f % 15-25 8 8 26-30 11 11 31-35 16 16 36-40 20 20 41-45 29 29 46 ve Üstü 16 16 Toplam 100 100
Tablo 1. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 29’u 41-45 yaş, % 20’si 36-40 yaş, % 16’sı 31-35 yaş ve 46 yaş üstü , % 11’i 26-30 yaş , % 8’i ise 15-25 yaşları arasında
Elde edilen sonuçlardan 30 ile 50 yaşları arasındaki bireylerin iğne oyasıyla daha yoğun uğraştıkları anlaşılmaktadır.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin öğrenim durumlarını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 2’de sunulmuştur.
Tablo 2. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Öğrenim Durumlarının Dağılımı Öğrenim Durumları f % Okur-yazar 2 2 İlkokul 50 50 Ortaokul 11 11 Lise 26 26 Meslek lisesi 4 4 Yüksek okul 8 8 Toplam 100 100
Tablo 2. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin %50’si ilkokul, %26’sı lise, %11’i ortaokul, %8’i yüksekokul, %4’ü meslek lisesi mezunu, % 2’si ise okur-yazar olduğunu ifade etmektedir.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin medeni durumlarını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 3’de sunulmuştur.
Tablo 3. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Medeni Durumlarının Dağılımı
Tablo 3. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 91 ‘inin evli , % 9’unun ise bekar olduğu anlaşılmaktadır.
Tablodaki değerlerden yörede iğne oyası ile genç yaştaki bireylerin öğrenmenin dışında, oya yapımı ile yeterince ilgilenmedikleri dikkati çekmektedir.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin temel uğraşı alanlarını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 4’te sunulmuştur.
Tablo 4. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Temel Uğraşı Alanlarının Dağılımı
Temel Uğraşı Alanları f %
Ev Hanımı 84 84
Kamu Kurumunda Çalışıyor 6 6
Özel Kuruluşta Çalışıyor 10 10
Toplam 100 100
Tablo 4. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin %84’ünün ev hanımı, %10’unun özel kuruluşta çalıştığı, % 6’sının ise kamu kuruluşunda çalıştıkları anlaşılmaktadır.
Tablodaki değerlerden ev hanımlarının iğne oyasını bir meslek gibi yaptıkları, diğer çalışan bireylerin ise hobi olarak uğraştıkları görülmektedir.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyasını kaç yaşında öğrendiğini saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 5’de sunulmuştur.
Tablo 5. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Kaç Yaşında Öğrendiğinin Dağılımı
Oya Öğrenme Yaşı f %
15-24 46 46
25-34 40 40
35-44 10 10
45 Yaş Üstü 4 4
Toplam 100 100
Tablo 5. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 46’sının 15-24 yaş, % 40’ının 25-34 yaş, % 10’unun 35-44 yaş, % 4’ünün 45 yaş üstü yaşlarında iğne oyasını öğrendikleri görülmektedir.
Tablodaki değerlerden öğrenme yaşının 15-34 yaşları arasında yoğun, 35- 45 yaşları arasında daha az dağılım gösterdiği tespit edilmiştir.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyasını nereden öğrendiklerini saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 6’da sunulmuştur.
Tablo 6. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyasını Nereden Öğrendiklerinin Dağılımı
Nereden Öğrendikleri f %
Aile Fertlerinden 52 52
Tablo 6. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 52’sinin aile fertlerinden, %35’inin komşularından, % 23’ünün eğitim kurumlarından, % 12’sinin ise çeşitli kurslardan iğne oyasını öğrendikleri anlaşılmaktadır.
Elde edilen veriler öğrenme kaynaklarının öncelikle ailede olmakla birlikte çeşitlilik gösterdiğini geleneksel özellikleri taşıdıkları ortaya koymaktadır.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyasını ne kadar sürede öğrendiklerini saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 7’de sunulmuştur.
Tablo 7. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyasını Ne Kadar Sürede Öğrendiklerinin Dağılımı
Ne Kadar Sürede Öğrendikleri f %
1 hafta 45 45
15 gün 19 19
20-30 gün 18 18
2-3 ay 18 18
Toplam 100 100
Tablo 7. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 45’nin 1 haftada, %19’nun 15 günde, %18’nin 20-30 günde, diğer %18’nin ise 2-3 ayda iğne oyasını öğrendikleri anlaşılmaktadır.
Araştırmacının yöredeki gözlemlerinden bireylerin iğne oyasına yoğun olarak günün her saatinde zaman ayırdıkları, bunu öğlen ve akşam saatinde uğraşanların izlediği belirlenmiştir.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyasını hangi amaçla yaptığını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 8’de sunulmuştur.
Tablo 8. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyasını Hangi Amaçla Yaptığının Dağılımı
İğne Oyasını Hangi Amaçla
Yaptığı f %
Boş zamanlarını
değerlendirmede 95 95
Kazanç sağlamak için 93 93
Kullanmak için 90 90
Çeyiz için 85 85
Hediye için 71 71
*Birden fazla şık işaretlendiği için toplam alınmamıştır.
Tablo 8. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 95’inin boş zamanlarını değerlendirmek için, % 93’ünün kazanç sağlamak için, % 90’ının kullanmak için, % 85’inin çeyiz için, % 71’inin hediye için yaptığı anlaşılmaktadır.
Yörede iğne oyası ile uğraşan bireylerin hediye ve çeyiz dışında aile bütçesine katkı sağlamak amacı ile daha yoğun uğraştıkları ortaya çıkmıştır.
4.1.2. Ürün Özellikleri
Bu bölümde ürünlerin desen, kompozisyon, motif, teknik ve renk özellikleri, araç-gereç özellikleri değerlendirilerek elde edilen sonuçlar tablolar halinde yorum yapılarak sunulmuştur.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyası yaparken kullandıkları motif kaynaklarını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 9’da sunulmuştur.
Tablo 9. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullandıkları Motif Özelliklerinin Dağılımı
Kullandıkları Motif Özellikleri f % Bitkisel motifler 91 91 Geometrik motifler 68 68 Hayvansal motifler 47 47 Sembolik motifler 27 27 Nesneli motifler 19 19 *Birden fazla şık işaretlendiği için toplam alınmamıştır.
Tablo 9. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin, % 91’inin bitkisel motifler, %68’inin geometrik motifler, % 47’sinin hayvansal motifler, % 27’sinin sembolik motifler, % 19’unun ise nesneli motifleri tercih ettikleri anlaşılmaktadır.
Motiflere örnek vermek gerekirse; bitkisel motifler; yaprak,çiçek,ağaç,meyve vb. Hayvansal motifler; kuş, kelebek,sincap,el, tırnak vb. Sembolik motifler; çeşitli işaret ve semboller. Nesneli motifler; ibrik,çanta, küpe vb. örnek olarak verebiliriz.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyası yaparken kullandıkları motif seçiminde nereler dikkat edileceğini saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 10’da sunulmuştur.
Tablo 10. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullandıkları Motif Seçiminde Nelere Dikkat Ettiklerinin Dağılımı
Motif Seçiminde Dikkat Ettikleri Noktalar f % Kendi zevkime 85 85 Ürünün kullanım alanı uygunluğuna 49 49
Oyayı yaptıranın zevkine 41 41
Ürünün şekline uygunluğuna 31 31
Tablo 10. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin, %85’inin kendi zevkine, % 49’unun ürünün kullanım alanı uygunluğuna göre, %41’inin oyayı yaptıranın zevkine, %31’inin ürünün şekline uygunluğuna göre iğne oyasındaki motifleri tercih ettikleri anlaşılmaktadır.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyası yaparken kullandıkları motifleri nasıl temin ettiğini saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 11’de sunulmuştur.
Tablo 11. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullandıkları Motiflerin Nasıl Temin Ettiğinin Dağılımı
Motiflerin Nasıl Temin Ettiği f %
Yapılmış iğne oyası ürünlerinden 66 66
Hazır modellerden 60 60
Oyanın sahibinden 30 30
Kendi yaratıcılığı 27 27
*Birden fazla şık işaretlendiği için toplam alınamamıştır.
Tablo 11. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin, %66’sının yapılmış iğne oyası ürünlerinden, % 60’ının hazır modellerden, % 30’unun oyanın sahibinden, %27’sinin kendi yaratıcılığı ile iğne oyası motifini temin ettiği anlaşılmaktadır.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyası yaparken kullandıkları kompozisyon özelliklerini saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 12’de sunulmuştur.
Tablo 12. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullandıkları Kompozisyon Özelliklerinin Dağılımı
Kompozisyon Özellikleri f % Bağlantılı sıralamalı 85 85 Simetrik 65 65 Atlamalı sıralamalı 59 59 Asimetrik 29 29 Geçmeli sıralamalı 22 22
*Birden fazla şık işaretlendiği için toplam alınmamıştır.
Tablo 12. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin, % 85’inin bağlantılı sıralamalı, % 65’inin simetrik, % 59’unun atlamalı sıralamalı, % 29’unun asimetrik, % 22’sinin geçmeli sıralamalı kompozisyonu tercih ettikleri anlaşılmaktadır.
Ürünlerde kullanılan motiflerin kompozisyon tercihlerinin kullanım alanına göre değişiklik gösterdiği görülmektedir Namaz örtülerinde tek uzun kenarında düzgün sıralamalı, yazma oyalarının dört kenarında; bağlantılı, atlamalı, simetrik sıralamalı kompozisyon özelliklerinin yoğun olarak tercih edildiği gözlenmiştir.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyasına başlarken hangi teknikleri kullandığını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 13’de sunulmuştur.
Tablo 13. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyasına Başlarken Kullandığı Tekniklerin Dağılımı
Hangi Teknikleri Kullandığı
f %
Kumaşı kıvırarak kenarına 87 87
Zincir üzerine 67 67
Kök üzerine 41 41
Trabzan üzerine 40 40
Firkete oyası üzerine 15 15
Mekik oyası üzerine 11 11
*Birden fazla şık işaretlendiği için toplam alınmamıştır.
Tablo 13. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin, % 87’sinin kumaşı kıvırarak kenarına, % 67’sinin zincir üzerine zürefa, % 41’inin kök üzerine, % 40’ının trabzan üzerine, % 15’inin firkete oyası üzerine, % 11’inin ise mekik oyası üzerine iğne oyasını başladığı anlaşılmaktadır.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyası yaparken hangi teknikleri kullandıklarını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 14’de sunulmuştur.
Tablo 14. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Kullandıkları İğne Oyası Tekniklerinin Dağılımı
Kullandıkları İğne Oyası Teknikleri f %
Tablo 14. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 94’ünün üçgen ilmek, % 75’inin kare ilmek kullandığı belirlenmiştir.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyası yaparken başka hangi teknikleri kullandıklarını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar
değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 15’de sunulmuştur.
Tablo 15. Ordu İli Yöresinde Motif Oluşturmada Kullanılan İğne Oyası Tekniklerinin Dağılımı
Motif Oluşturmada Kullanılan
Teknikler f % Zürefa 92 92 Trabzan 75 75 Fiskil 85 85 Çirtik 85 85 Artırma-Eksiltme 85 85 Kök-Boru 20 20
*Birden fazla şık işaretlendiği için toplam alınmamıştır.
Tablo 15. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 92’sinin zürefa, % 75’inin trabzan, % 85’inin fiskil,çirtik ve artırma-eksiltme ve % 20’sinin ise kök-boru tekniklerini kullandığı belirlenmiştir.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyası yaparken hangi yöne çalıştığını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 16’da sunulmuştur.
Tablo 16. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyasını Çalışma Yönüne Göre Dağılımı
Çalışma Yönüne Göre f %
Soldan sağa 76 76
Tablo 16. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin, % 76’sının soldan sağa,% 31’inin sağdan sola çalıştığı anlaşılmaktadır.
Her iki yöne çalışan bireylerin motif özelliğine göre uygulama yaptıkları izlenmiştir.
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyası yaparken kullandıkları iplik renklerini saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 17’de sunulmuştur.
Tablo 17. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullandıkları İplik Renkleri Dağılımı
Kullanılan Renkler f % Krem 96 96 Yeşil 91 91 Pembe 80 85 Sarı 78 78 Kırmızı 77 77 Beyaz 72 72 Mavi 65 65 Bordo 51 51 Siyah 48 48 Mor 48 48 Turuncu 43 43
*Birden fazla şık işaretlendiği için toplam alınmamıştır.
Tablo 17. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 96’sının krem, %91’inin yeşil, % 80’inin pembe, %78’inin sarı, % 77’sinin kırmızı, % 72’sinin beyaz, % 65’inin mavi, % 51’inin bordo, % 48’inin mor, % 48’inin siyah, % 43’ünün turuncu rengi tercih ettikleri
Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyası yaparken iplikten