Ordu ili Ünye ilçesinde bulunan iğne oyası ürünlerinin değerlendirilmesi

(1)

ORDU İLİ ÜNYE İLÇESİNDE BULUNAN İĞNE OYASI ÜRÜNLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

SEMRA ZENGİN

YÜKSEK LİSANS TEZİ

EL SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

(2)

TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU

YAZARIN Adı : Semra Soyadı : ZENGİN Bölümü : El Sanatları Bölümü İmza : Teslim Tarihi : TEZİN

Türkçe Adı : ORDU İLİ ÜNYE İLÇESİNDE BULUNAN İĞNE OYASI ÜRÜNLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

İngilizce Adı : THE OF EVALUATION OF NEEDLE LACE PRODUCTS THAT ARE IN THE DISTRICT OF ÜNYE, CITY OF ORDU

(3)

ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim.

Yazar Adı Soyadı : Semra ZENGİN

(4)

Jüri Onay Sayfası

Semra ZENGİN tarafından hazırlanan ‘Ordu İli Ünye İlçesinde Bulunan İğne Oyası Ürünlerinin Değerlendirilmesi’ adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından oy birliği / oy

çokluğu ile Gazi Üniversitesi

………...

……….. Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Danışman : ……… Başkan : ……… Üye : ……… Üye : ……… Üye : ………

Tez Savunma Tarihi : …/…/…….

Bu tezin ………. Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olması için şartları yerine getirdiğini onaylıyorum.

Unvan Ad Soyad

(5)

TEŞEKKÜR

El Sanatları, kişinin bilgi, beceri ve yeteneklerine dayanan geleneksel karakteri olan milli sanatı temsil eden, ekonomik bir değer taşıyan bir üretme şeklidir.

Bu araştırma da Ordu İli seçilmiş olup, iğne oyasının yöresel desen, motif, teknik, kompozisyon, renk, araç-gereç, temizlik ve saklama koşulları bakımından incelenmesi amaçlanmıştır.

İğne oyası; kumaş, zincir ya da kalın iplik üzerine iğne yardımıyla düğüm atılarak yapılan bir örgü sanatıdır.

Bir toplumun kültürel değerlerine ışık tutan el sanatları, yüzyıllar boyu insanların sanat anlayışlarını ve yaşayış tarzlarını yansıtmakta etkin bir rol oynamıştır. El sanatlarının sayılı örneklerinden biri olan iğne oyaları anlamını ve önemini yitirmeksizin günümüze kadar gelmiştir.

Araştırma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm giriş bölümüdür.Bu bölümde;problem durumu, araştırmanın amacı, araştırmanın önemi,araştırmanın sayıtlıları, sınırlılıkları ve tanımlar bulunmaktadır. İkinci bölümde; kavramsal çerçeve yer almaktadır.Bu bölümde yöre hakkında genel bilgiler verilmiş olup, problem durumu açıklayıcı nitelikte alıntılar yer almaktadır. Üçüncü bölüm yöntem kısmından oluşmaktadır. Burada araştırmanın modeli, evren ve örneklem,ölçme araçları, verilerin toplanması ve analizi bulunmaktadır. Dördüncü bölümde betimsel analiz bulguları ve bu bulgularla ilgili tablolar ve yorumlar bulunmaktadır. Beşinci bölümde sonuç ve öneriler yer almaktadır.

Bu araştırmada yardımlarını esirgemeyen çok değerli hocam, danışmanım Yakude DEVELİOĞLU’na, aileme, örnekleri bulmakta destek olan arkadaşlarıma,anketlerin uygulanmasında kolaylık sağlayan yöre halkına, tezin yazımında benden yardımlarını esirgemeyen bütün arkadaşlarıma teşekkürlerimi sunarım.

(6)

ORDU İLİ ÜNYE İLÇESİNDE BULUNAN İĞNE OYASI

ÜRÜNLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Semra ZENGİN

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Haziran, 2014

ÖZ

Bu çalışmanın konusunu, Ordu İli Ünye İlçesinde bulunan iğne oyası ürünlerinin değerlendirilmesi oluşturmaktadır.

Bu araştırma, Ordu İli Merkez, Ünye ve Fatsa İlçelerinde bulunan iğne oyası ile yapılmış ürünlerin; teknik,bezeme konusu, araç-gereç,kompozisyon, renk,kullanım alanları ve yöresel özelliklerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir.

Araştırmanın örneklemini Ordu İli Merkez,Ünye ve Fatsa İlçelerinde bulunan 92 adet iğne oyası ürün oluşturmaktadır.

Verilerin toplanmasında hazırlanan anket formu Ordu ve İlçelerinde uygulanmış ve bu bilgilerin istatistikleri tablolar haline dönüştürülerek değerlendirilmiştir. Araştırma bulguları ve tartışma bölümünde sunulmuştur.

Bu araştırma betimsel bir araştırmadır.

Araştırma bulgularından elde edilen verilerin sonunda iğne oyalarının kullanım yerlerine göre, en-boy ölçülerinin farklı boyutlarda olduğu, ürünlerde kompozisyon düzeninin; düzgün sıralamalı,simetrik,atlamalı,bağlantılı,asimetrik ve geçmeli olarak çeşitlilik gösterdiği tespit edilmiştir

Ürünlerde geometrik ve bitkisel bezemenin yoğun olduğu; zürefa, trabzan, üçgen ve kare ilmek tekniklerinin kullanıldığı belirlenmiştir. Örgü aracı olarak iğne, gereci olarak naylon ipliklerin yoğun olarak tercih edildiği saptanmıştır. Renk olarak kumaş renginde ipliklerin

(7)

THE OF EVALUATION OF NEEDLE LACE PRODUCTS THAT ARE

IN THE DISTRICT OF ÜNYE, CITY OF ORDU

Semra ZENGİN

GAZİ UNIVERSITY

INSTITUTE OF EDUCATIONAL SCIENCES

June, 2014

ABSTRACT

The subject of this study, compose the evaluation of needlework products that situated in the city of Ordu and the district of Unye.

This research has been carried out in order to determine the properties of products made with needlework; technical, ornament subject, equipment, composition, color, areas of usage and regional that has been made in city of Ordu and districts of Unye and Fatsa. 92 pieces of needlework products that located in centre of Ordu and districts of Unye and Fatsa constitute research sample.

The questionnaire that prepared in collecting the data, applied in Ordu and the districts and this information is evaluated by converting the statistics table. Presented in findings and discussion chapter.

This is a descriptive research.

At the end of the data obtained from the research findings the order of composition in the products have been found to vary as smooth, sequencing, symmetric,skipping, linked, asymmetrical and interlaced and width and dimensions of different sizes by use of needlework.

It is defined that geometric and floral motifs are intense in the products and zuref, handrails, triangle and square stitch techniques used. It has been found that supplies preferred intense as a means of knitting needles, nylon yarn as material. Nylon cord is preferable as being durable, discoloration and twisted.

Key Words : Handcrafts, needle lace, base, banister, loop Science Code : High License, Arts and Crafts Department Page Number : 338 pages

(8)

İÇİNDEKİLER

Sayfa No

TELİF HAKKI VE TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU………i

ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI………..ii

JÜRİ ONAY SAYFASI………iii TEŞEKKÜR…...………..……….iv ÖZ….………...………..v ABSTRACT………..vi İÇİNDEKİLER………vii TABLOLAR LİSTESİ……….………...xii FOTOĞRAFLAR LİSTESİ…………..……….…………...xv ÇİZİMLER LİSTESİ………..……xxi BÖLÜM I………...……1 1.GİRİŞ.………..…1 1.1. Problem Durumu…….….……….……...………..….………1 1.2.Araştırmanın Amacı………...…………..…….….………..2 1.3. Araştırmanın Önemi….……..………..………..….…………....3 1.4. Araştırmanın Sayıltıları……….…..….………...4 1.5.Araştırmanın Sınırlılıkları.….……….…..………...4 1.6.Tanımlar………..……….………....4 BÖLÜM II……….5 2.KAVRAMSAL ÇERÇEVE………...……….5

2.1.Ordu İli Hakkında Bilgi..……….………..……...5

2.1.1.Ordu İlinin Tarihçesi…………...…….……….…..………...5

(9)

2.2.1.Yörenin Tarihçesi……..………..……….…..8

2.2.2.Yörenin Ekonomik Yapısı…………..………..……… 8

2.2.3.Yörenin El Sanatları………...……….………. 9

2.3.Ünye İlçesi Hakkında Bilgi………...…………10

2.3.1.Yörenin Tarihçesi………...……….…………..10

2.3.2.Yörenin Coğrafi Özellikleri……..……….…………...…….…10

2.3.3.Yörenin El Sanatları………...………....10

2.4. Konu İle İlgili Bilgiler………...11

2.4.1. Oya ve İğne Oyasının Tanımı………..….11

2.4.2. Oya ve İğne Oyasının Tarihi Gelişimi……….…………...…….….11

2.4.3. İğne Oyasında Kullanılan Araç ve Gereçler……..…….……….……....12

2.4.4. İğne Oyasında Kullanılan Teknikler……….…...………....12

2.4.5. Oya Çeşitleri…………..…………..…..…...………..…...14

2.4.6. İğne Oyalarında Desen-Motif Kompozisyon ve Renk Özellikleri...15

2.4.7. İğne Oyalarının Esin Kaynakları…………...…...………...16

BÖLÜM III………..……….19 3.YÖNTEM...………...………....19 3.1. Araştırmanın Modeli……...………...…….……...…………..….19 3.2. Evren-Örneklem………….………..……...………...……...19 3.3. Ölçme Araçları……….………...……….……….19 3.4. Ölçüm güvenirliği……….………..…….…….…….19

3.5. Ölçüm yorumlarının ve kullanımlarının geçerliği………....……….20

3.6. Veri Toplanması….……….……….………...…20

3.7. Veri Analizi………...…….………..…...20

BÖLÜM IV………..21

4.ARAŞTIRMA BULGULARI VE YORUM………...……..21

4.1.Anket Formundan Elde Edilen Bilgiler………...21

4.1.1.Bireyin Demografik Özellikleri………..…………..………….…..21

4.1.1.1. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Yaş Durumları……….………21

4.1.1.2. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Öğrenim Durumları………....22

4.1.1.3. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Medeni Durumları……….22

(10)

4.1.1.4. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Temel Uğraşı Alanları……….……....23

4.1.1.5. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Kaç Yaşında Öğrendikleri………...24

4.1.1.6. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Nereden Öğrendikleri……….…24

4.1.1.7. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Ne kadar Sürede Öğrendikleri……….25

4.1.1.8. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Hangi Amaçla Yaptıkları………...……….26

4.1.2.Ürün Özellikleri………..………...……...26 4.1.2.9. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin

Kullandıkları Motif Özellikleri…………..………..27 4.1.2.10. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Motif Seçiminde Nelere Dikkat Ettikleri………...……….…..27

4.1.2.11. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Motifleri Nasıl Temin Ettikleri………...………...28

4.1.2.12. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin

Kullandıkları Kompozisyon Özellikleri…………..…….…………..29 4.1.2.13. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyasına Başlarken Kullandıkları Teknikler………...30

Kullandıkları İğne Oyası Teknikleri………….………...……...30 4.1.2.15. Ordu İli Ünye Yöresinde Motif Oluşturmada Kullanılan İğne Oyası Teknikler………...……..…………31

4.1.2.16. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Hangi Yöne Çalışıldığı……….……31

Kullandıkları iplik renkleri………32 4.1.2.18. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin

(11)

Kullandıkları İplik Çeşitleri………..………34

4.1.2.21. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Kullandıkları Naylon İplik Tercih Nedenleri………...35

4.1.2.22. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Kaç Kat İplik Tercih Ettikleri………...………...36

4.1.2.23. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Kullandıkları İğne Numarasının Olup Olmadığı……….………..36

4.1.2.24. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Kullanım Alanları………...……...37

4.1.2.25. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Sertleştirmek İçin Bir Uygulamada Bulunup Bulunulmadığı………...37

4.1.2.26. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Sertleştirmek için kullandığı malzeme………..…….……...38

4.1.2.27. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Ürün Temizliği………..……….…38

4.1.2.28. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Ürünlerin Saklanması………...….….39

4.1.2.29. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Ürünlerin Ütülenme Tekniği……….….……39

4.1.2.30. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Satış İçin Çalışılma Durumları……….……….………....40

4.1.2.31. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Ürünlerin Pazarlanması………..…….………...40

4.1.2.32. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Turistik Amaçlı Kullanılıp Kullanılmadığı………..………..41

4.1.2.33. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Ürünlerden Elde Edilen Gelir Durumları……….……….41

4.1.2.34. Ordu İli Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Karşılaşılan Güçlükler………42

4.2. Bilgi Formundan Elde Edilen Bilgiler………...43

BÖLÜM V………..321

5.SONUÇ VE ÖNERİLER ………...………...321

(12)

5.2.Öneriler………326

KAYNAKÇA.. ….……….………...……..…………...327

EKLER………...329

Ek-1 Bilgi Formu………...330

(13)

TABLOLAR LİSTESİ

Sayfa no Tablo 1. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin Yaş

Durumları Dağılımı………..………..……..…….21 Tablo 2.Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin Öğrenim

Durumları Dağılımı………...……….22 Tablo 3.Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin Medeni

Durumları Dağılımı………...……….22 Tablo 4.Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin Temel Uğraşı Alanları Dağılımı………...……….23

Tablo 5.Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyasını Kaç Yaşında Öğrendiğinin Dağılımı………...………...24 Tablo 6.Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyasını

Nereden Öğrendiklerinin Dağılımı……….24 Tablo 7.Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyasını

Ne Kadar Sürede Öğrendiğinin Dağılımı…………...……...……….25 Tablo 8.Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyasını Hangi Amaçla Yaptığının Dağılımı………..….…...26 Tablo 9. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne

Oyası Yaparken Kullandıkları Motif Özelliklerinin Dağılımı………..…....27 Tablo 10. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullandıkları Motif Seçiminde Nelere Dikkat Ettiklerinin Dağılımı………..………..….27 Tablo 11. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullandıkları Motiflerin Nasıl Temin Ettiğinin

Dağılımı……….………28 Tablo 12. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullandıkları Kompozisyon Özelliklerinin

(14)

Tablo 13. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyasına Başlarken Kullandığı Tekniklerin Dağılımı……….30

Tablo 14. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin

Kullandıkları İğne Oyası Tekniklerinin Dağılımı………...…….…30 Tablo 15. Ordu İli Yöresinde Motif Oluşturmada Kullanılan İğne Oyası

Tekniklerinin Dağılımı………...31 Tablo 16. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne

Oyasını Çalışma Yönüne Göre Dağılımı………..31 Tablo 17. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullanılan İplik Renklerinin Dağılımı………...32 Tablo 18. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullanılan Yardımcı Gereçlerin

Dağılımı………...…33 Tablo 19. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullandıkları Yardımcı Tekniklerin

Dağılımı………..…..33 Tablo 20. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin Yapılan İğne Oyası Ürünlerde Kullandıkları İplik Çeşitlerinin

Dağılımı………....34 Tablo 21. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne

Oyası Yaparken Kullandıkları Naylon İplik Tercih Nedenlerinin

Dağılımı………..……..35 Tablo 22. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kaç Kat İplik Tercih Ettiklerinin Dağılımı…….……..36 Tablo 23. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullandıkları İğne Numarasının Olup Olmadığının Dağılımı………...………...36 Tablo 24. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyasını Kullanım Alanlarının Dağılımı…………..……….37 Tablo 25. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne

(15)

Tablo 27. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Ürünlerin Temizliğinin Dağılımı………..…38 Tablo 28. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Ürünlerin Saklamasının Dağılımı……….39 Tablo 29. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Ürünlerini Ütüleme Tekniğinin Dağılımı………39 Tablo 30. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyası

Ürünlerini Satış İçin Çalışılma Durumunun Dağılımı………..40 Tablo 31. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyası

Ürünlerini Pazarlamasının Dağılımı………..40 Tablo 32. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Ürünleri Turistlik Amaçlı Kullanıp Kullanmadıklarının Dağılımı……....41 Tablo 33. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Ürünlerinden Elde Ettiği Gelirin Dağılımı……….……….………..41 Tablo 34. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası ile Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yapımında Karşılaştıkları Güçlüklerin Dağılımı………..………..42

(16)

FOTOĞRAFLAR LİSTESİ

Sayfa no Fotoğraf 1. Broş……….………...43 Fotoğraf 1. Detay………..45 Fotoğraf 2 Kolye……...………...………...46 Fotoğraf 2. Detay………..48 Fotoğraf 3. Bileklik………...…...49 Fotoğraf 3. Detay………..51 Fotoğraf 4. Bohça……..………...52 Fotoğraf 4. Detay………..54 Fotoğraf 5. Namaz Örtüsü.………...55 Fotoğraf 5. Detay………..57

Fotoğraf 6.Yastık Kenarı..………58

Fotoğraf 6. Detay………..60

Fotoğraf 7. Yastık Kenarı..………...61

Fotoğraf 8. Yastık Kenarı..………...65

Fotoğraf 9. Yazma Oyası...………...68

Fotoğraf 9. Detay……….,70

Fotoğraf 10.Yazma Oyası………...………..71

Fotoğraf 10.Detay………...73

Fotoğraf 11 Yazma Oyası.………74

Fotoğraf 11.Detay………...…..76

(17)

Fotoğraf 15 Yazma Oyası.………..……..86

Fotoğraf 15. Detay………88

Fotoğraf 16 Namaz Örtüsü………...………89

Fotoğraf 17 Yazma Oyası.………....92

Fotoğraf 18 Yazma Oyası…….………95

Fotoğraf 19 Yazma Oyası….………...98

Fotoğraf 20 Yazma Oyası.………..101

Fotoğraf 21 Yazma Oyası….………..104

Fotoğraf 22 Namaz Örtüsü………...107

Fotoğraf 23 Seccade Kenarı……..………...……..110

Fotoğraf 23.Detay………...112 Fotoğraf 24 Peçete………..113 Fotoğraf 24.Detay………...115 Fotoğraf 25 Peçete………..116 Fotoğraf 25.Detay………...118 Fotoğraf 26 Peçete………..119 Fotoğraf 26.Detay………...121 Fotoğraf 27 Peçete………..122 Fotoğraf 27.Detay………...124 Fotoğraf 28 Peçete………..125 Fotoğraf 28.Detay………...127 Fotoğraf 29 Peçete………..128 Fotoğraf 29.Detay………...130

Fotoğraf 30 Bohça Kenarı………...…...131

(18)

Fotoğraf 32 Bohça Kenarı………….……….137

Fotoğraf 32.Detay………...139 Fotoğraf 33 Kare Örtü………...………...……..140 Fotoğraf 33.Detay………...142 Fotoğraf 34 Kare Örtü……...………...…..143 Fotoğraf 34.Detay………...145 Fotoğraf 35 Dikdörtgen Örtü………..146 Fotoğraf 35.Detay………...148 Fotoğraf 36 Dikdörtgen Örtü………..149 Fotoğraf 36.Detay………...151 Fotoğraf 37 Dikdörtgen Örtü………..152 Fotoğraf 37.Detay………...154 Fotoğraf 38 Peçete………..155 Fotoğraf 38.Detay………...157 Fotoğraf 39 Yuvarlak Örtü………...………..158 Fotoğraf 39.Detay………...160

Fotoğraf 40 Bel Bağı.………...……..161

Fotoğraf 41Detay………166

Fotoğraf 42Detay………169

(19)

Fotoğraf 49 Yazma Oyası………….………..188

Fotoğraf 51 Yazma Oyası…….………..194

Fotoğraf 53 Yazma Oyası…….………..200

Fotoğraf 54 Yazma Oyası……….………..203

Fotoğraf 59 Havlu Kenarı….………..218

Fotoğraf 60 Havlu Kenarı.………..221

Fotoğraf 61 Havlu Kenarı……….………..224

Fotoğraf 62 Havlu Kenarı….………..227

Fotoğraf 63 Havlu Kenarı…….………..230

Fotoğraf 64 Havlu Kenarı………….………..233

(20)

Fotoğraf 66 Havlu Kenarı…….………..239

Fotoğraf 67 Havlu Kenarı………..……….242

Fotoğraf 68 Namaz Örtüsü……….………...…….245

Fotoğraf 68.Detay……….………..247

Fotoğraf 69 Namaz Örtüsü……….248

Fotoğraf 69.Detay………….………..250

Fotoğraf 70 Yazma Oyası………..……….251

Fotoğraf 71 Yazma Oyası……….………..254

Fotoğraf 71.Detay………...256 Fotoğraf 72 Namaz Örtüsü………...…..257 Fotoğraf 72.Detay………...259 Fotoğraf 73 Namaz Örtüsü………...………..260 Fotoğraf 73.Detay………...262 Fotoğraf 74 Namaz Örtüsü………...………..263 Fotoğraf 74.Detay………...265 Fotoğraf 75 Namaz Örtüsü………...………..266 Fotoğraf 75.Detay………...268 Fotoğraf 76 Namaz Örtüsü………...………..269 Fotoğraf 76.Detay………...271 Fotoğraf 77 Namaz Örtüsü………...………..272 Fotoğraf 77.Detay………...274 Fotoğraf 78 Namaz Örtüsü………...………..275 Fotoğraf 78.Detay………...277 Fotoğraf 79 Kare Örtü…...………...………..278 Fotoğraf 79.Detay………...280

(21)

Fotoğraf 82.Detay………...289 Fotoğraf 83 Kare Örtü……...………...…………..290 Fotoğraf 83.Detay………...292 Fotoğraf 84 Dikdörtgen Örtü………..293 Fotoğraf 84.Detay………...295 Fotoğraf 85 Yuvarlak Örtü………...…..296 Fotoğraf 85.Detay………...298 Fotoğraf 86 Yuvarlak Örtü………...…..299 Fotoğraf 86.Detay………...301 Fotoğraf 87 Yuvarlak Örtü………...302 Fotoğraf 87.Detay………...304 Fotoğraf 88 Peçete………..305 Fotoğraf 88.Detay………...307 Fotoğraf 89 Yuvarlak Örtü………...…..308 Fotoğraf 89.Detay………...310 Fotoğraf 90 Yuvarlak Örtü………...……..311 Fotoğraf 90.Detay………...313 Fotoğraf 91 Yuvarlak Örtü………...…..314 Fotoğraf 91.Detay………...316 Fotoğraf 92 Yuvarlak Örtü………...…..317 Fotoğraf 92 Detay………...319

(22)

ÇİZİMLER LİSTESİ

Sayfa no Çizim 1……….………...…….45 Çizim 2………..…...48 Çizim 3………..….…..51 Çizim 4………..….…..54 Çizim 5………..……….…..55 Çizim 6………..……….………..60 Çizim 7.………..……….……….63 Çizim 8-9………..64 Çizim 10………..……….…67 Çizim 11………..…….…70 Çizim 12………..……...…..73 Çizim 13………..……...…76 Çizim 14………..……….79 Çizim 15………..…..…...82 Çizim 16………..…...…..…85 Çizim 17………..………...88 Çizim 18………..…………...91 Çizim 19………..………...94 Çizim 20………..…………...97 Çizim 21………..…………...100 Çizim 22………..………...103 Çizim 23………..…………...106 Çizim 24………..………...109 Çizim 25………..………...112

(23)

Çizim 30………..………...127 Çizim 31……….…130 Çizim 32………...133 Çizim 33……….136 Çizim 34……….139 Çizim 35………...…..142 Çizim 36………...…..145 Çizim 37……….148 Çizim 38………...151 Çizim 39………...154 Çizim 40………...…..157 Çizim 41………...160 Çizim 42……….163 Çizim 43……….166 Çizim 44………...…..169 Çizim 45………...172 Çizim 46………...175 Çizim 47……….178 Çizim 48……….181 Çizim 49……….184 Çizim 50………...187 Çizim 51………...190 Çizim 52……….193 Çizim 53………...196 Çizim 54……….199 Çizim 55………...202 Çizim 56……….205 Çizim 57……….208 Çizim 58………...211 Çizim 59………...214 Çizim 60……….217 Çizim 61……….220 Çizim 62……….223 Çizim 63……….226

(24)

Çizim 64………...229 Çizim 65………...………..232 Çizim 66………...………..235 Çizim 67………...………..238 Çizim 68………...………..241 Çizim 69………..…...244 Çizim 70………...……..247 Çizim 71………...……..250 Çizim 72………...………..253 Çizim 73………..………...256 Çizim 74………..…...259 Çizim 75………...…..262 Çizim 76………..……...265 Çizim 77………..……...268 Çizim 78………..……...271 Çizim 79………..………...274 Çizim 80………..………...277 Çizim 81………..………...280 Çizim 82………..…………...283 Çizim 83………..…...286 Çizim 84………..…...289 Çizim 85………..…………...292 Çizim 86………..….…..295 Çizim 87………..……...298 Çizim 88………..……...301 Çizim 89………..……...304 Çizim 90………..……...307 Çizim 91………..……...310 Çizim 92………..…...313 Çizim 93………...…..316

(25)

BÖLÜM I

1. GİRİŞ

1.1.Problem Durumu

Türk işleme sanatının plastik sanatlarımız arasındaki önemli bir yeri ve yüzyılları aşan bir geçmişi vardır. Ülkemiz ve yabancı ülkelerin müzelerinde, özel koleksiyonlarda bulunan, gerektiği gibi tanımadığımız (Barışta,1995:1) , dünyaya tanıtamadığımız bu sanat dalımızın içerisinde el sanatlarımızın da önemli bir yeri vardır.

Orta Asya’dan günümüze kadar Türkler yaşadıkları bölgelerde varlıklarını hissetmişler ve birçok kültürden etkilenmişlerdir. Bu yüzden Türk kültürü çeşitli unsulardan meydana gelir. Bu unsurlardan biri de El Sanatlarıdır. (Kazancı,2003:1)

Türklere ait ilk tarihi belgeler Orta Asya’da yapılan arkeolojik kazılarda bulunmuştur. M.Ö.VII. , VIII. Yüzyıllar arasında Orta Asya’da yaşayan Hunlara ait Pazarık 2. kurganındaki bulgular arasında koç kısmı koç boynuzu motifleri ile süslü yün çoraplar bulunmuştur (Diyarbekirli, 1972:116).Bu örnek, örgü sanatının Asya Türkleri arasında da gelişmiş olduğunu göstermektedir.

Örücülüğün esas gelişimi Avrupa’ya ipeğin gelmesinden sonra olmuştur. Değişik dokular elde edebilmek için yeni desenler yaratılmıştır. Aralarına altın, gümüş ipler ilave edilmiştir. Zengin ve zarif çalışmalara gidilmiştir. Çiçek motifleri ile desenlenmiş bu dokular da altın, gümüş ve ipek ipliklerle yapılmıştır (Atay, 1997:35).

Ülkemizde örücülük çalışmalarının en güzel örnekleri köylü çorapları ve iğne oyalarıdır. Bu örnekler renk, desen, kompozisyon ve teknik zenginlikleri yanında örf ve adetlerimizle özdeşleşmiş olduğundan, toplum kültürünü yansıtan geleneksel bir karakter taşır(Atay.1997:36).

(26)

ayrıca mesajlarla bir iletişim aracı olarak da kullanılan ve tekniği örgü olan bir el sanatıdır (Onuk. 2000:2).

Özel koleksiyonlarda, müzelerde hatta sandıklarda gizlenen gereği gibi tanımadığımız ve yeterince tanıtamadığımız el sanatları ürünlerini folklorik araştırmalara ilginin giderek artması halk bilimi adına sevindiricidir(Gökalp, 1991:5).

Halk sanatları toplum kültürünü yabancılara en iyi tanıtan temsilcileridir. Bu açıdan olduğu kadar ülke ham maddelerinin değerlendirilmesi ve turizm gelirlerini artırmaları bakımından da önem taşırlar. Onun için bütün halk sanatlarını, bunlar içinde önemli yeri olan örme tekniğine dayalı eserleri korumak ve onları çağdaş bir anlayış içinde yeni yorumlarla sunmak görevimiz olmalıdır (Atay, 1997:55).

Günümüzde teknolojinin ve zevklerin değişmesine rağmen ülkemizde el sanatlarının önemli bir alanı olan iğne oyacılığı da işlevini yitirmeden sürdürülmektedir.

Bu araştırma, Ordu İli Ünye İlçesinde yapılan iğne oyasının yöresel özelliklerini belgelemek, uygulanmasını sağlamak, var olan değerlerin karakterini bozmadan ve gelecek nesillere kaynak oluşturmak için planlanıp yürütülmüştür.

Ordu merkez ve civar beldelerinde yapılan oyalar süsleyici özelliklerinin yanı sıra dilin sustuğu yerde sözsüz anlatım aracını oluşturmuştur. Bu yönüyle iğne oyası başkalarına mesaj iletmeyi başaran çok ender rastlanan bir sanat dalıdır.

Bazı şehir kasabalarımızda iğne oyasını iyi yapan ustalar tarafından mahalli sanat haline getirilmiş, geçmişini oya yaparak temin yoluna gidenlerin sayısı bir hayli kabarmıştır (Korkusuz,1997:370).

Bu çalışma yöre halkına iğne oyası konusunda öneriler getirebilmek, çağdaş tasarımların yapılabilmesine imkan tanımak ve yapımına teşvik etmek, gelecek nesillere tanıtmak, aktarmak ve yaşatılmasını sağlamak açısından önemlidir.

(27)

Araştırmanın genel amacı doğrultusunda araştırma aşağıdaki sorulara cevap verebilir nitelikte olmalıdır.

- Yörede iğne oyasında kullanılan araç özellikleri nelerdir? - Yörede iğne oyasında kullanılan gereç özellikleri nelerdir? - Yörede iğne oyasında kullanılan renk özellikleri nelerdir? - Yörede iğne oyasında kullanılan teknikler nelerdir?

- Yörede iğne oyasında kullanılan yardımcı iğne teknikleri nelerdir? - Yöredeki iğne oyası yapılan ürünlerin motif özellikleri nelerdir?

- Yöredeki iğne oyası yapılan ürünlerin kompozisyon özellikleri nelerdir? - Yöredeki iğne oyası yapılan ürünlerin kullanım alanları nerelerdir?

- Yöredeki iğne oyası yapılan ürünleri kullanıma hazırlama seçenekleri nelerdir?

- Yöredeki iğne oyası yapılan ürünlerin temizleme teknikleri nelerdir? - Yöredeki iğne oyası yapılan ürünleri ütüleme teknikleri nelerdir? - Yöredeki iğne oyası yapılan ürünlerin saklama koşulları nelerdir?

1.3.Araştırmanın Önemi

Bu araştırmanın; halkın el sanatları arasında önemli bir yeri olan iğne oyalarının bulunabilen özgün örneklerini ele alarak konu, renk,desen, teknik ve kompozisyon özelliklerinin anlamlarına göre değerlendirerek geleneksel kültürümüzdeki yeri ve öneminin korunmasına katkıda bulunması açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Araştırma sonuçlarının, Ordu İli Ünye İlçesinde var olan iğne oyalarının yöresel özelliklerini gün ışığına çıkaracak ve literatüre kazandıracak olması açısından da önemlidir.

Oyaların, geçmişten bugüne kadar gelen bu kültür örneklerini gelecek nesillere aktarmak için köprü görevi üstlendiği söylenebilir. Bunun yanı sıra uygulanan anketlerle kişilerin bu konu hakkındaki görüşlerini ölçerek halkın var olan değerlerine sahip çıkmasına yardımcı

(28)

1.4.Araştırmanın Sayıltıları

1.Araştırma kapsamında yer alan örneklem grubu evreni temsil eder niteliktedir.

2.Yöreden elde edilen ürünler evreni temsil eder niteliktedir. 3.Araştırmada kullanılan kaynaklar konuyu açıklamada yeterlidir. 4.Araştırma için belirlenen yöntem ve teknikler ile araştırmacı tarafından hazırlanan anket ve bilgi yaprakları araştırmanın amacında belirlenen alt problemleri ölçecek yeterliktedir.

1.5.Araştırmanın Sınırlılıkları

Araştırma konusu Ordu merkez, Ünye ve Fatsa Yöresinde yapılan iğne oyası ürünleri ile sınırlandırılmıştır. Ulaşılabilen kaynak kişilerin bilgileri, yöreden elde edilecek veriler, bireylere uygulanan anket ve bilgi formları ile sınırlandırılmıştır.

1.6.Tanımlar

İğne Oyası: İğne ile oluşturulan bir sanattır. Zürefanın (oyanın temel işlemi) tekrarlanmasından ibarettir.Gözemeli ve gözemesiz yapılır (Korkusuz,1997:382).

İlmek: İğne ile ipliklerin düğümlenmesi sonucu meydana gelen şekil.İki türlü ilmek vardır üçgen ilmek kare ilmek (Vanlı,2008:32).

Motif : Tek başına süs olarak kullanılan ve süslemeyi meydana getiren unsurlardan her biri (Kurt,2011:7).

Zürefa: İğne oyasının temel tekniği zürefadır. İğne oyasının başlangıcında kumaşla ana örgeyi birleştiren bölümdür.

Çirtik: Ana örgelerin kenarlarını süsleyen basamak şekli veren ilmeklerdir (Onuk,2000:19).

(29)

BÖLÜM II

2.KAVRAMSAL ÇERÇEVE

2.1. Ordu İli Hakkında Bilgi 2.1.1.Ordu İlinin Tarihçesi

1963-1964 yıllarında İl Tarih ve Coğrafya Fakültesi Prehistorya Tarihi Kürsüsü Prof. I. Kılıç Kökten’in Ordu’nun Ünye civarında yaptığı arkeolojik kazı ve tetkiklere göre Ordu İlinde yerleşme ve medeniyet eserlerinin verilmesine M.Ö. 15 bin yıllarında başlanmıştır.Eski tunç devrine aite birçok buluntular ele geçmiştir. Bölgede dolayısıyla Hitit ve Frigler’inde hakimiyeti bulunmaktadır (http://www.turkcebilgi.com).

Ordu şehrinde yerleşme M.Ö. VIII. Yy.da Niletli Kolonistlerce başlamıştır. Niletli Kolonistlerce Kotyora (Cotyora) ismi ile kurulan ilk şehrin yeri bugün bilinmemektedir.Ordu toprakları Nedler ve Perslerin yaşantısına da sahne olmuştur. M.Ö. 400 yıllarında 10 binlerin Ric’atı sırasında Ordu’nun antik şehre gelişi ve meşhur Ksenefon’un nutuklarına sahne oluşu önemli bir olaydır.

Ordu İli 1920 yılına kadar Trabzon vilayetine bağlı bir kaza merkezi iken 17 Nisan 1920 tarih ve 69 sayılı ‘ Ordu Müstakil Livası Teşkiline Dair Kanunla’ merkezi Ordu olmak üzere Canik Sancağına bağlı olan Fatsa kazasıda Ordu’ya bağlanmış ve Müstakil Ordu Livası teşkil edilmiştir. 1923 yılında Sancak adı Vilayeti olarak yerini almşıtır. Doğu Karadeniz Bölgesinin eşsiz doğa güzelliklerini içerisinde toplayan Ordu İlimizin İlçeleri: Akkuş, Aybastı, Çamaş, Çatalpınar, Çaybaşı, Fatsa, Gölköy, İkizce, Gülyalı, Gürgentepe, Kabadüz, Kabataş, Korgan, Kumru, Mesudiye, Perşembe, Ulubey, Ünye’dir (http://www.turkcebilgi.com).

(30)

2.1.2.Ordu İlinin Coğrafi Yapısı

Ordu, Karadeniz Bölgesi’nde 41 kuzey paraleli ve 37 ve 38 doğu meridyenleri arasında bulunmaktadır.

Orta ve Doğu Karadeniz bölümlerinde toprakları olan bir ildir. Yüzölçümü 5963 kmdir. Ordu İli genel olarak dağlık bir bölgededir. İlin kuzeyini Kuzey Anadolu dağlarının kıyı sıraları kaplamaktadır. Kıyılara yakın tepelerle başlayan bu dağlar içeri doğru gittikçe yükselir. Ordu, Giresun ve Sivas İlinin birbirlerine komşu olduğu kesimde 3.000m.’yi bulmaktadır. Ordu ili ve Giresun aynı il gibidirler. İlin en yüksek tepesi Giresun sınırına yakın olan Aşut Obası’ndaki Gönderiç Tepesi’dir.

2.1.3.Ordu İlinin İklimi ve Bitki Örtüsü

İklimi: Ordu’da tipik Karadeniz İklimi hakimdir. Kışları serin, yazlar ılık geçer. Yılın hemen hemen bütün aylarında yağış vardır. Genelde ılıman bir iklim yapısına sahip olmakla coğrafi yapısı itibarıyla, deniz ve kara olmak üzere iki farklı iklim karakteri gösterir.Kıyıya paralel bir duvar gibi uzanan dağlarla sahil arasında geçiş iklimi görülür. Yağışlara gelince, kıyı şeridi en yağışlı kesimdir. Sonbaharda yağışlar daha fazladır. Temmuz ayında yağan yağmurlar sağanak olduğu için sel karakteri gösterir.Kar yağışı kıyılarda çok azdır ve kısa sürer.İç kesimlerde kar yağışı hem uzun, hem de yoğundur. Bitki örtüsü: Kıyı şeridinde yayvan yapraklı etek ormanları ve fundalar görülür.Bu şerit Karadeniz kıyıları ile kenar dağlarının orta kısımlarıdır. Tarla tarımına en uygun alanlar buradadır.

Yüksek kesimlerde ise 1500-1800 metre yükseklikte çam, ladin, ince çalı öbekleri ve orman altı bitki türleri görülür (www.resimlerleturkiye.com).

(31)

Tarım: Ordu ilinde ekime müsâit topraklar çok azdır. Fakat iklimi yumuşak ve yağış boldur. Ekilemeyen yamaçlara fındık ağacı dikilir. Ordu’da tarım fındık demektir. Fındık aslında bir orman ağacıdır. İl dâhilinde fındık ağacı sayısı 100 milyona yaklaşmaktadır. Bunlardan ortalama 80.000 ton fındık elde edilir. Fındığın yetiştiği bölgeler; merkez ilçe (Ordu), Fatsa, Ünye, Ulubey ve Perşembe ilçeleridir. Fındıktan sonra yetişen diğer tarım ürünleri mısır, patates, fasulye, soya, buğday ve arpadır. Bunların dışında turunçgiller, çay, lahana ve barbunya da yetişir (www.cografya.gen.tr).

2.1.5.Ordu İlinin Kültürel Özellikleri ve El Sanatları

Zengin ve köklü bir tarihi geçmişe sahip olan Ordu ili, derin tarihi birikimini kültür ve sanat etkinlikleriyle günümüze taşıyan illerden biridir. Kültür – Sanat faaliyetlerinin ülkemiz genelinde yeniden dirildiği, sanat topluluklarının ilk tohumlarının atıldığı ve meyvelerini kısa zamanda halka sunulduğu illerin başında gelmektedir.

Güzel Sanatların açılımı yapıldığında; “Görsel Sanatlar”(Resim-heykel-mimari-fotoğraf), “İşitsel Sanatlar”(Müzik-Edebiyat), “Ritmik Sanatlar” ( Tiyatro, Sinema, Folklor vb) sanatları içerisine alır. Birde “Pratik Sanatlar” diye bir sınıflama yapılır bunun dışında. Pratik Sanatlar kapsamına girer her türlü el sanatları. Dokumacılık, bakırcılık, ağaç işleri, taş işlemeciliği, sepetçilik, bastonculuk pratik sanatların içerinde bulunanların sadece birkaçıdır (www.ordukulturturizm.gov.tr).

Ordu’da Kültür –Sanat konusunu Güzel Sanatlardan özellikle Tiyatro, Müzik, Resim başlıklarında yoğunlaşarak ele aldık. Pratik Sanatlar içeriğine giren El Sanatları ve El Sanatlarıyla uğraş veren sanatkârlar üzerine ve Halk kültürü üzerine yoğunlaşarak ele alınmıştır. Bu sınıflandırmada Zanaat ve Zanaatkâr olarak tanımlamalara gidilmemesinin nedeni şöyle açıklanabilir.

19. yüzyılın ortalarına değin, Türkiye'de de sanat - zanaat ayırımı gibi yapay bir bölümlendirme söz konusu değildir. Batılı anlayışta sanatın, bununla bağlantılı olarak güzel sanatlar kavramının gelişiyle birlikte, aynı tutum ortaya çıkmıştır. Zanaat - Sanat ayrımına indirilen en kesin darbe ise, 1910'lardan itibaren başlayan çabalar sonucunda ortaya çıkmıştır. Günümüzde zanaat kavramı tümüyle değerden düşmüştür. Çağdaş sanat anlayışı estetik içerik taşıyan her tür üretim, mimarlıktan endüstri tasarımına, halıdan

(32)

seramiğe kadar tüm beceri, tasarımları sanat kapsamı içinde ele almaktadır (www.ordukulturturizm.gov.tr).

2.2. Fatsa İlçesi Hakkında Bilgi 2.2.1. Yörenin Tarihçesi

M.Ö. 400 yılında Fatsa ve Çevresinde KOLHLAR, DRILLER, HALİPLER, MOSSİNOİKLER ve TİBARENLER gibi Yunan asıllı olmayan yerli kabileler yaşamaktadır.

O döneme ait önemli buluntuların Yapraklı Mevkisinde Çıngırt Kaya ve çevresinde mevcut olduğu tahmin edilmektedir. Fakat bu tahminlerin ilmi bir dayanağı yoktur. Çıngırt Kaya'da yapılacak bir yüzey ve arkeoloji araştırması, bu dönemlere ait önemli bilgi ve belgelerin çıkmasını sağlayacaktır (tr.wikipedia.org).

Türklerin Fatsa yöresine kesin olarak yerleşmelerini Malazgirt ( 1071 ) sonrası Akınlar sağlamıştır. Danışmet Gazi'nin beylerinden SEVLİ Bey, Ladik taraflarından harekete geçerek az zamanda Samsun, Ünye, Fatsa ve Giresun taraflarını elde edip Trabzon' a kadar ilerlemeyi başarmıştır. Bu olaylardan sonra yerleşen Oymaklar sayesinde Türkleşme ve İslamlaşma süreci başlamıştır. Bu Oymaklardan en önemlisi ÇEPNİ'lerdir. Çepniler bu alt yapıyı sağladıktan sonra 1380 lerde Hacı Emir Oğulları adlı bir Türk Beyliğinin hakimiyet dönemi başlamıştır. 1427 / 28 de Yörgüç Paşa' nın Canik Seferi ile Fatsa Osmanlı topraklarına bağlanmıştır. Hacı Emir Oğulları dönemi Fatsa' da ki Türk nüfusunun temelini oluşturmuştur (tr.wikipedia.org).

2.2.2. Yörenin Ekonomik Yapısı

(33)

2.2.3. Yörenin El Sanatları

Kolan: Eğircek (kirman) dediğimiz aletle ve bükülmüş zevke göre seçilen renkli yün iple yapılır.

İğne Danteli: Pazarlamaya açık olduğu için ekonomiye katkısı büyük olan bir el sanatıdır.Piyasada bulunan pamuk ipliklerle yapılır.

Makine Nakışı: Elimizde bulunan makinelerle yapılan nakıştır.

Tığ Danteli: Çok eski bir mahalli el sanatıdır. Sipariş atölyesi olsa ekonomiye katkısı çok olacaktır.

Kanava (Kanaviçe): Bir hesap işi olarak, eskiden beri yapılan el sanatıdır.

Çorap: Tabii yünden yapılır. Kirman ile kıvrılan yünler, 5 şişle örülür. Şimdi orlonla yapılanları da vardır. Turistik eşya olarak pazarlaması yapılmaktadır.

Çaput Kilim: Mahalli tezgahlarda örülen parçaların, ip haline getirilmesiyle yapılır.

Halı: Türk el sanatının en önemlilerinden birisi olan halıcılık hakkında "Ekonomi" bölümünde gerekli bilgi verilmiştir.

Peşkir: Eskiden beri yapılan bir el sanatımızdır. Üzeri sim ve tel kırma ile işlenirdi. Şimdi ise makinelerde yapılmaktadır.

Kilim: Yörüklerin yapmış oldukları bir döşeme örtüsüdür. Yün ipliklerle yapılır ve turistik eşya olarak pazarlanır.

Göcek - Hey - Sepet: Fındık çubuklarından yapılan bir taşıma aletidir. Yalnız genç ışkın dediğimiz çubuklardan yapılır. Çubukların dış kabukları soyulur.Küçüğüne "gıdık", sapsız olana "sele", fındık taşımada kullanılan keskin tabanlı olana "hey", heyin büyüğüne "gazal heyi", küçük tipine de "göcek" denir.

İğne Oyası: Piyasada bulunan ibrişim ipliklerle yapılmaktadır. İpek kreo dediğimiz baş örtülerinin kenarlarına dikilir (fatsa52kocaeli41bursa16.blogcu.com).

(34)

2.3. Ünye İlçesi Hakkında Bilgi 2.3.1. Yörenin Tarihçesi

Şimdiki Ünye kasabası Fatsa'nın 38 km garbindedir. Burası Kaliplerin (Khalibler) memleketi olup, madenleriyle meşhurdur. Milât'tan 1270 sene evvel vuku bulan Truva Muharebesi'nden sonra tesis edilmiştir. 722'de Kapadokyalılar ve bir müddet Mısırlılar ve tekrar Asuriler elinde kalmış, sonra da Fenikeliler eline geçmiştir (Yavuz,1978).

Milât'tan 520 sene evvel İraniler'e, bilâhare İraniler'le - İskender mücadelesinde Makedonyalılar'a geçmiştir. İskender'in vefatıyla bu havali umumiyetle Mihirdad'ın nüfuzuna intikal ederek, Nabonit hükûmeti inkıraz buluncaya kadar, nüfuzu devam etmiş; 65 senesinde Romalılar'a intikal etmiştir.

Selçukîler Anadolu'da kuvvetli bir hükûmet teşkil edip Tokat, Niksar, Sivas şehirlerini aldığı zaman, bu şehir de Selçukîler'in nüfuzu altında kalmıştı.

Ünye bilâhare dördüncü haçlılar zamanında, Aleksi Kominus tarafından Trabzon'da tesis edilen Kominus Hanedanı'na tâbi olup, bu hanedanın sukutu üzerine Osmanlılar eline geçmiştir. Şimdi Ordu'ya tâbi bir kazadır. 1911'de Samsun'un bir kazasıydı (Yavuz,1978).

2.3.2. Yörenin Coğrafi Özellikleri

Ünye, Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi’nin en gelişmiş ilçelerindendir. Doğusunda Fatsa İlçesi, batısında Terme, İkizce ve Çaybaşı, güneyinde Akkuş ve Kumru İlçeleriyle komşudur. Kuzey sınırını Karadeniz çizer. Karadeniz sahili boyunca bir inci gerdanını andırır. Ünye,Ordu merkez ilçeye 63 km. , Samsun merkez ilçeye 90 km. mesafededir (tr.wikipedia.org).

(35)

bahçe duvarları-portatif duvarlar, ayakkabıcılık çok yaygın bir şekilde yapılmaktadır. Bununla birlikte yörede iğne oyası da yapılmaktadır.

Ünye çevresindeki toprakların pek çoğu çömlek ve tuğla yapımında çok elverişlidir. Bizanslılara kadar dayanır (uniye.tripod.com).

2.4. Konu İle İlgili Bilgiler

2.4.1. Oya ve İğne Oyasının Tanımı

Türk el sanatları ve süsleme sanatları içinde oyacılık sanatı çok zengin çeşidi ve köklü geçmişe sahiptir.

Oya sözcüğünü başka dillerde karşılığının bulunmaması, bu sanatın Türklere ve özellikle Türk kadınına özgü bir sanat olduğunu göstermektedir (Vanlı, 2008:9).

Oya; çiçekle örgü sanatının birleşmesinden doğmuş süslemek, süslenmek amacıyla yapılan ve ayrıca taşıdıkları mesajlarla bir iletişim aracı olarak da kullanılan ve tekniği örgü olan bir dantel türüdür (Onuk, 1988).

Başka bir kaynağa göre oyalar; Çiçekle örgü sanatının birleşmesinden doğmuş süslemek ve süslenmek amacıyla yapılan ve taşıdıkları mesajlarla iletişim aracı görevini de üstlenen, örgü tekniklerinin kullanıldığı düz ve üç boyutlu dokulardır (Akpınarlı, 2006).

İğne oyası; Kumaş, zincir yada kalın iplik üzerine iğne yardımı ile düğüm atılarak yapılan bir örgü sanatıdır (Köklü, 2002).

İğne oyaları, ince ve zevkli işler olarak her zaman ilgi görmüştür (Atay,1997:42).

2.4.2. Oya ve İğne Oyasının Tarihi Gelişimi

Türklere ait ilk tarihi belgeler, Orta Asya’da yapılan Arkeolojik kazılarda rastlandığı bilinmektedir..M.Ö. 7 ve 8.yy.larda Orta Asya’da yaşayan Hunlara ait Pazırık 2.kurganındaki bulgular arasında örücülük ile ilgili örneklere rastlanmıştır (Diyarbekirli,1972:116). Bu örme, örgü sanatının Asya Türkleri arasında da gelişmiş olduğunu göstermektedir.

(36)

12. ve 16. yy. arasında yapılan Arapların çok renkli çorap örgüsü 12. ve 16. yy.arası İspanya’da ve İtalya’da büyük başarıya ulaşmış örgünün kaynağı olmuştur (Atay,1997:35). 1905’te Menfis kazılarında bulunan örneklerden özellikle balık ağlarından örücülük tekniğinin M.Ö. 2000 yılları öncesine ait olduğu tahmin edilmektedir (Onuk, 2000:5). İğne ile yapılan örgüler 12. yy.da Anadolu’dan Balkanlara oradan da İtalya yolu ile Avrupa’ya yayılmıştır (Onuk,2000:5).

Eski iğne oyası örneklerinden anlaşıldığına göre iğne oyaları ve tüm el işlemeciliği Anadolu’da 18.yy.da altın çağını yaşamıştır. Tanzimat’tan sonra oluşan batı hayranlığının doğurduğu taklitçiliğin olumsuz etkilerinin sonucu olara, iğne oyalarına ilgi giderek azalmıştır.

2.4.3. İğne Oyasında Kullanılan Araç ve Gereçler

Geleneksel el sanatlarımız arasında önemli bir yer tutan iğne oyalarında, genellikle ipek iplikler kullanılır. Oyanın formunu korumak için sertleştirmek istenirse oya arasından at kılı, saç ve ince tel yürütülür (Atay ,1997:43).

2.4.4. İğne Oyasında Kullanılan Teknikler

İğne oyasının temelini zürefa oluşturmaktadır. Zürefa, ipliğin iğne üzerine dolanarak oluşturulan iplik halkasının içinden çekilmesiyle meydana gelen düğüme verilen addır. Zürefanın tekrarlanmasıyla oluşan ilmeklerin üst üste tutturulması sonucunda iğne oyası meydana gelir (Meriç, 1993:25). Zürefa ; üçgen ilmek ve kare ilmek diye yapılış şekline göre kendi arasında 2’ye ayrılır.

(37)

Zürefa (Özcan, 1994) 1.Üçgen İlmek(Gözemeli) (Özcan, 1994) (Özcan, 1994) 2.Kare İlmek(Gözemesiz)

(38)

1.Zürefa a.Kare İlmek b.Üçgen İlmek 2.Kök 3.Bıyık 4.Boru 5.Fiskil 6.Çirtik 7.Trabzan 8.Artırma-Eksiltme 2.4.5. Oya Çeşitleri Kullanılan Araca Göre 1.İğne Oyası

2.Mekik Oyası 3.Tığ Oyası 4.Firkete Oyası 5.Mil Oyası

Kullanılan Gerece Göre 1.Boncuk Oyasıı

(39)

7.Kağıt Oyası

Kullanılan Tekniğe Göre

1.Dokuma tekniği ile yapılan oyalar 2.Mekik tekniği ile yapılan oyalar 3.Tığ (Kroşe) tekniği ile yapılan oyalar 4.Firkete teknikleri ile yapılan oyalar 5.İğne teknikleri ile yapılan oyalar

Kullanılan Yere Göre 1.Yemeni oyaları 2.Taç oyaları

3.Yatak takımı oyaları 4.Mendil oyaları 5.Kese oyaları

6.Mevlit örtüsü oyaları (Onuk,2000). Oyaların Boyut ve Form Özelliğine Göre 1.İki boyutlu oyalar

2.Üç boyutlu oyalar (Vanlı, 2008:15).

2.4.6. İğne Oyalarında Desen-Motif Kompozisyon ve Renk Özellikleri

Oyacılık sanatında güzelliği olan ve ardı ardına tekrarlanan biçimlere motif diyoruz. Bir yaprak, geometrik bir şekil veya bir çiçek başlı başına bir motif sayılır. Motiflerin bir araya gelerek bir yeri süsleyecek şekilde düzenlenmesine de kompozisyon denmektedir.

Oyalarda desen-motif zenginliği çok fazladır. Birçok sanat dalında aynı tür motif özelliğine rastlanır. Fakat oyalarda teknik, materyal zenginliği, motiflerine de yansımaktadır

(40)

Süs kompozisyonları; kenar,orta, köşe ve serpme olarak dört bölümde toplanır.Oyacılıkta kenar esas olarak alınır. En zengin kompozisyon ve motiflere iğne oyalarında rastlanır. Motifler kompozisyon çeşitlerine göre işlenerek meydana getirilir. Motiflerin değeri renkle bir kat daha artar.

Oyalarda kullanılan motifler; 1.Bitkisel Motifler

2.Geometrik Motifler 3.Nesneli Motifler

4.Sembolik (Soyut) Motifler

5.Doğadan Esinlenerek Yapılan Motifler 6.Figürlerden Esinlenerek Yapılan Motifler

Oyalardaki renk kullanımı, renklerin bağlı olduğu kurallara ve kişinin duygularına bağlıdır. Renk, her zaman insanları etkilemiş estetik beğeni ve rahatlık uyumları vermiştir. Özellikle oyalarda çok etkili bir ögedir. Çünkü oyalarda renk, sadece şekillendirmek için değil estetik kazandırmak ve mesaj iletmek amacıyla da kullanılır (Onuk,2000:13).

2.4.7. İğne Oyalarının Esin Kaynakları

İğne oyalarının esinlenildiği kaynaklar 5 grupta toplanır (Markaoğlu, 1986:12). 1.Bitkiler

 Çiçekler  Yapraklar  Ağaçlar

(41)

 İnsanlar  Hayvanlar 4.Geometrik Şekiller , Eşyalar 5.Semboller

Doğadaki çiçekleri renk ve biçimleri ile kopya ederek veya onlardan ilham alarak yapılmış eski oyalar son derece güzel ve zariftir. Bunlar müzelerimizde korunmaktadır (Atay ,1997:43).

Anadolu’da insan sustuğu zaman renkler ve motifler konuşur. Sevgilisine sarı bir çevre gönderen genç aşıktır, sararıp solmaktadır. Eğer bu çevre selvilerle bezenmişse hasretinden ölmeyi düşünmektedir. Anadolu erkeği sevgilisinden işlemeleri okumasını bilir.Bu gizli değişler Anadolu’nun her bölgesinde ayrı ayrı sembollerle söylenir (Korkusuz,1997:11)

(42)

(43)

BÖLÜM III

3.YÖNTEM

Bu bölümde, araştırmanın modeli, evren, örneklem, ölçme araçları, veri toplama ve verilerin çözümlenmesi yer almaktadır.

3.1. Araştırmanın Modeli

Bu çalışma yöredeki iğne oyası ürünlerin yöresel özelliklerini var olduğu haliyle incelenip değerlendirileceğinden betimsel bir araştırmadır.

3.2. Evren-Örneklem

Bu çalışmanın çalışma evrenini Ordu İlinde bulunan iğne oyası ürünler oluşturmuştur. Örneklemini ise Ordu Merkez, Ünye, Fatsa ve Perşembe ilçelerinde yer alan iğne oyası tekniği ile çalışılmış ürünler ve bu işle uğraşan bireyler oluşturmaktadır.

3.3. Ölçme Araçları

Ölçme aracı olarak anket hazırlanmıştır. İğne oyalı ürünlerin fotoğrafı çekilerek ve bilgi formu kullanılarak ürünlerin değerlendirilmesi yapılmıştır.

3.4. Ölçüm Güvenirliği

Yöredeki iğne oyalarının değerlendirilmesine yönelik hazırlanan anket formu değerlendirilerek ölçümlerinin güvenirliği sağlanmıştır.

(44)

3.5.Ölçüm Yorumlarının ve Kullanımlarının Geçerliği

Veri toplamada kullanılacak ölçüm araçlarından araştırmacı tarafından hazırlanan anket ve bilgi formu araştırmanın alt amaçlarını açıklayıcı ve ürünlerin özelliklerinin yorumlanmasına ve ölçülmesine yardımcı olacak şekilde düzenlenmiştir.

3.6. Veri Toplanması

Bu konuyu açıklamada yardımcı olması ve amaçlara ulaşabilmesi için konu ile ilgili literatür taranması yapılmıştır..

Araştırma modeline uygun, Ordu İli ve İlçelerinde kişilerle görüşülüp iğne oyaları ile ilgili bilgilerin elde edilmesi için veri toplamaya yönelik anket formu ile bilgi formu hazırlanmıştır.

Veri toplamaya yönelik anket ve bilgi formu araştırmacı tarafından hazırlanarak yörede tesadüfi yöntem ile seçilen 100 kişiye yüz yüze araştırmacı tarafından uygulanmıştır. Anket formlarının geçerliliğini test etmek için ön deneme yapılmıştır.

Bireylere uygulanan anket soruları ile bireylerin demografik özellikleri, iğne oyası ile ilgili teknik, renk, motif, kompozisyon, temizlik ve saklama koşulları özelliklerine ilişkin yöresel özellikleri incelenmiştir.

3.7. Veri Analizi

Araştırmanın amacı doğrultusunda hazırlanan veri toplama araçlarından bilgi formları ve anketlerden elde edilen veriler y=f.100/n formülü kullanılarak sayı ve yüzdeleri alınarak değerlendirilmiş olup tablolar halinde düzenlenmiştir.

Araştırmanın IV. Bölümü olan elde edilen veriler tablolar halinde isimlendirilip değerlendirilerek yorumlar yapılmış Bulgular ve Yorum bölümünde sunulmuştur.

(45)

BÖLÜM IV

4.ARAŞTIRMA BULGULAR VE YORUMLAR

Ordu İli ve yöresinde iğne oyası ile uğraşan ya da elinde bulunduran 100 bireye uygulanan 34 soruluk anket sonucun da elde edilen veriler değerlendirilerek sonuçlar tablolar halinde yorum yapılarak sunulmuştur.

4.1. Anket Formundan Elde Edilen Bilgiler 4.1.1.Bireylerin Demografik Özellikleri

Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin yaş durumlarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 1’ de sunulmuştur.

Tablo 1. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Yaş Durumlarının Dağılımı Yaş Durumları f % 15-25 8 8 26-30 11 11 31-35 16 16 36-40 20 20 41-45 29 29 46 ve Üstü 16 16 Toplam 100 100

Tablo 1. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 29’u 41-45 yaş, % 20’si 36-40 yaş, % 16’sı 31-35 yaş ve 46 yaş üstü , % 11’i 26-30 yaş , % 8’i ise 15-25 yaşları arasında

(46)

Elde edilen sonuçlardan 30 ile 50 yaşları arasındaki bireylerin iğne oyasıyla daha yoğun uğraştıkları anlaşılmaktadır.

Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin öğrenim durumlarını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 2’de sunulmuştur.

Tablo 2. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Öğrenim Durumlarının Dağılımı Öğrenim Durumları _f _% Okur-yazar 2 2 İlkokul 50 50 Ortaokul 11 11 Lise 26 26 Meslek lisesi 4 4 Yüksek okul 8 8 Toplam 100 100

Tablo 2. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin %50’si ilkokul, %26’sı lise, %11’i ortaokul, %8’i yüksekokul, %4’ü meslek lisesi mezunu, % 2’si ise okur-yazar olduğunu ifade etmektedir.

Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin medeni durumlarını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 3’de sunulmuştur.

Tablo 3. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Medeni Durumlarının Dağılımı

(47)

Tablo 3. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 91 ‘inin evli , % 9’unun ise bekar olduğu anlaşılmaktadır.

Tablodaki değerlerden yörede iğne oyası ile genç yaştaki bireylerin öğrenmenin dışında, oya yapımı ile yeterince ilgilenmedikleri dikkati çekmektedir.

Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin temel uğraşı alanlarını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 4’te sunulmuştur.

Tablo 4. Ordu İli ve Ünye Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Temel Uğraşı Alanlarının Dağılımı

Temel Uğraşı Alanları f %

Ev Hanımı 84 84

Kamu Kurumunda Çalışıyor 6 6

Özel Kuruluşta Çalışıyor 10 10

Toplam 100 100

Tablo 4. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin %84’ünün ev hanımı, %10’unun özel kuruluşta çalıştığı, % 6’sının ise kamu kuruluşunda çalıştıkları anlaşılmaktadır.

Tablodaki değerlerden ev hanımlarının iğne oyasını bir meslek gibi yaptıkları, diğer çalışan bireylerin ise hobi olarak uğraştıkları görülmektedir.

Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyasını kaç yaşında öğrendiğini saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 5’de sunulmuştur.

(48)

Tablo 5. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin Kaç Yaşında Öğrendiğinin Dağılımı

Oya Öğrenme Yaşı f %

15-24 46 46

25-34 ₄₀ ₄₀

35-44 ₁₀ ₁₀

45 Yaş Üstü ₄ ₄

Toplam ₁₀₀ ₁₀₀

Tablo 5. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 46’sının 15-24 yaş, % 40’ının 25-34 yaş, % 10’unun 35-44 yaş, % 4’ünün 45 yaş üstü yaşlarında iğne oyasını öğrendikleri görülmektedir.

Tablodaki değerlerden öğrenme yaşının 15-34 yaşları arasında yoğun, 35- 45 yaşları arasında daha az dağılım gösterdiği tespit edilmiştir.

Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyasını nereden öğrendiklerini saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 6’da sunulmuştur.

Tablo 6. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyasını Nereden Öğrendiklerinin Dağılımı

Nereden Öğrendikleri _f _%

Aile Fertlerinden 52 52

(49)

Tablo 6. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 52’sinin aile fertlerinden, %35’inin komşularından, % 23’ünün eğitim kurumlarından, % 12’sinin ise çeşitli kurslardan iğne oyasını öğrendikleri anlaşılmaktadır.

Elde edilen veriler öğrenme kaynaklarının öncelikle ailede olmakla birlikte çeşitlilik gösterdiğini geleneksel özellikleri taşıdıkları ortaya koymaktadır.

Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyasını ne kadar sürede öğrendiklerini saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 7’de sunulmuştur.

Tablo 7. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyasını Ne Kadar Sürede Öğrendiklerinin Dağılımı

Ne Kadar Sürede Öğrendikleri f %

1 hafta 45 45

15 gün 19 19

20-30 gün 18 18

2-3 ay 18 18

Toplam 100 100

Tablo 7. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 45’nin 1 haftada, %19’nun 15 günde, %18’nin 20-30 günde, diğer %18’nin ise 2-3 ayda iğne oyasını öğrendikleri anlaşılmaktadır.

Araştırmacının yöredeki gözlemlerinden bireylerin iğne oyasına yoğun olarak günün her saatinde zaman ayırdıkları, bunu öğlen ve akşam saatinde uğraşanların izlediği belirlenmiştir.

Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyasını hangi amaçla yaptığını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 8’de sunulmuştur.

(50)

Tablo 8. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyasını Hangi Amaçla Yaptığının Dağılımı

İğne Oyasını Hangi Amaçla

Yaptığı f %

Boş zamanlarını

değerlendirmede 95 95

Kazanç sağlamak için ₉₃ ₉₃

Kullanmak için ₉₀ ₉₀

Çeyiz için ₈₅ ₈₅

Hediye için ₇₁ ₇₁

*Birden fazla şık işaretlendiği için toplam alınmamıştır.

Tablo 8. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin % 95’inin boş zamanlarını değerlendirmek için, % 93’ünün kazanç sağlamak için, % 90’ının kullanmak için, % 85’inin çeyiz için, % 71’inin hediye için yaptığı anlaşılmaktadır.

Yörede iğne oyası ile uğraşan bireylerin hediye ve çeyiz dışında aile bütçesine katkı sağlamak amacı ile daha yoğun uğraştıkları ortaya çıkmıştır.

4.1.2. Ürün Özellikleri

Bu bölümde ürünlerin desen, kompozisyon, motif, teknik ve renk özellikleri, araç-gereç özellikleri değerlendirilerek elde edilen sonuçlar tablolar halinde yorum yapılarak sunulmuştur.

Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyası yaparken kullandıkları motif kaynaklarını saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 9’da sunulmuştur.

(51)

Tablo 9. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullandıkları Motif Özelliklerinin Dağılımı

Kullandıkları Motif Özellikleri f % Bitkisel motifler 91 91 Geometrik motifler 68 68 Hayvansal motifler 47 47 Sembolik motifler 27 27 Nesneli motifler 19 19 *Birden fazla şık işaretlendiği için toplam alınmamıştır.

Tablo 9. incelendiğinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin, % 91’inin bitkisel motifler, %68’inin geometrik motifler, % 47’sinin hayvansal motifler, % 27’sinin sembolik motifler, % 19’unun ise nesneli motifleri tercih ettikleri anlaşılmaktadır.

Motiflere örnek vermek gerekirse; bitkisel motifler; yaprak,çiçek,ağaç,meyve vb. Hayvansal motifler; kuş, kelebek,sincap,el, tırnak vb. Sembolik motifler; çeşitli işaret ve semboller. Nesneli motifler; ibrik,çanta, küpe vb. örnek olarak verebiliriz.

Ordu ili ve Ünye yöresinde iğne oyası ile uğraşan bireylerin iğne oyası yaparken kullandıkları motif seçiminde nereler dikkat edileceğini saptamak amacıyla sorulan soruya cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 10’da sunulmuştur.

Tablo 10. Ordu İli Yöresinde İğne Oyası İle Uğraşan Bireylerin İğne Oyası Yaparken Kullandıkları Motif Seçiminde Nelere Dikkat Ettiklerinin Dağılımı

Motif Seçiminde Dikkat Ettikleri Noktalar f % Kendi zevkime 85 85 Ürünün kullanım alanı uygunluğuna 49 49

Oyayı yaptıranın zevkine 41 41

Ürünün şekline uygunluğuna 31 31