• Sonuç bulunamadı

5. Görsel Bir Uyaran Olarak Resim

2.4. İlgili Araştırmalar

37 Aslan (2006), “Yazınsal Nitelikli Çocuk Kitaplarının Çocuğun Okuduğunu Anlama ve Yazılı Anlatım Becerilerine Etkisi” adlı doktora tezinde, yazınsal nitelikli çocuk yazını yapıtlarının anadili gelişimindeki yerini ortaya koymaya çalışarak yazın ve yazınsal yapıtlara ilişkin alanyazın taraması yapmıştır. Başka bir bölümde ise eğitim durumlarında kullanılan yapıtlar, çocuğa görelik bakımından irdelenerek yazınsal özellikleri belirlenmiştir. Araştırmanın bulgularına göre; sadece bilgi düzeyindeki davranışların kazanılmasında yazınsal nitelikli çocuk yazını yapıtlarıyla bütünleşen Türkçe Öğretimi Programı ile geleneksel yöntemin benzer düzeyde etkili olduğuna ulaşılmıştır. Diğer davranış basamakları için yazınsal nitelikli çocuk yazını yapıtlarıyla oluşturulan Türkçe Öğretimi Programının daha etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Lüle (2007), “Yedi Farklı Çocuk Kitabının Çocuk Yazını İlkelerine Uygunluğunun Değerlendirilmesi” adlı makalesinde, çocuk yazınının farklı yazarlarına ait yedi çocuk yazını yapıtını çocuk yazınının temel ilkelerine uygun olarak incelemiştir. Çalışma sonucunda yedi kitabın temel ilkelere uygun olarak yapılandırıldığını belirtmiştir.

İnce (2008), “ ‘100 Temel Eser’in Çocuk Edebiyatının Temel İlkeleri Bağlamında İncelenmesi” adlı yüksek lisans tezinde, ilköğretim öğrencileri için hazırlanan “100 Temel Eser” dizelgesinde (listesinde) yer alan çocuk kitaplarını çocuk yazınının temel ilkeleri bağlamında incelemiştir. Seçilen 20 kitabın 15’inin çocuk yazınının temel ilkeleriyle örtüşmediği belirlenmiştir. Yapıtların güncelliğini yitirmiş olması, çevirilerin farklı kişilerin görüşlerini yansıtır duruma gelmesi, çeviren kişi ve yayınevlerinin adlarının kitaplarda yer almaması, dizelgeyi oluşturan kişilerin çocuk yazını ile ilişkilerinin olmaması, Türkçenin sözvarlığını güncel biçimiyle sunmamasından kaynaklanan öğrencilerin anlama sorunları, dizelgenin çocuk yazınının temel ilkelerine uymadığını belirten nedenler olarak gösterilmiştir

Demirkaya (2009), “Bilgin Adalı’nın Çocuk Romanlarının, Çocuk Kitaplarının Çocuğun Gelişim Alanlarına Etkileri Açısından İncelenmesi” adlı yüksek lisans tezinde, Adalı’nın kitapları kapsamında, çocuk kitaplarının çocukların dilsel, bilişsel, kişilik ve sosyal yönden gelişimlerine etkilerini incelemiştir. Yapıtlarda yaşam gerçekliklerine ve sanata ilişkin durumlara yer verilerek okurun kişisel ve bilişsel yönden gelişmesine olanak sunduğu belirlenmiştir. Geliştirilen karakterler, savaşım

(mücadele) verme, yeniliklere açık olma gibi özelliklere sahip olduğundan çocuğun özdeşim kurabileceği kahramanlar oldukları; olayların ve çatışmaların kurgulanmasında yer verilen neden sonuç, sınıflama gibi öğelerle de okurun bilişsel gelişimine katkıda bulunduğu saptanmıştır.

Özmen (2010), “Gülten Dayıoğlu’nun Çocuk ve Gençlik Yapıtlarında Karakter İncelemeleri” adlı yüksek lisans tezinde, çocuk yazını için önemli olan Dayıoğlu’nun düşlemsel (fantastik) çocuk edebiyatı yapıtları, çocuk yazınının dayandığı temel ilkeler bağlamında incelemiştir. Araştırmacı, Dayıoğlu’nun yapıtlarındaki karakterlerin devingen ve açık karakterler olduğunu belirlemiştir. Bu yönüyle yapıtların, çocukların özdeşim kurmasına olanak sağlayabileceği düşünülmektedir.

Sever (2011), “Okuma Kültürü Edindirme Sürecinde Temel Sorunlar ve Çözüm Önerileri” adlı makalesinde, okuma kültürünün tanımından söz ederek okuma kültürü edindirme sürecini açıklamıştır. Sever’e göre, okuma kültürü edindirme, birbiriyle bağlantılı olan bir süreçtir. Diğer bir deyişle, okulöncesi dönemden başlayarak okul dönemi ve sonraki yılları kapsamaktadır. Sever, okuma kültürü edindirmek için aile bireyleri ve öğretmenler tarafından “Hangi yaş aralığında neler yapılmalı?”

sorusuna yanıtlar vermiştir.

Tüfekçi Can (2012), “Çocuk Edebiyatı Üzerinde Bir Araştırma: Tanımlar, Türler ve Teoriler” adlı doktora tezinde, çocuk, çocuk yazını, kuramlar, çocukluğun tarihçesi gibi tezin adında da geçen tanım, tür ve teorileri açıklamıştır. Araştırmanın önemi, çocuk yazınına ilişkin yapılan ilk kuramsal çalışma olmasıdır.

Yaşar (2013), “Erich Kastner’ın Hayvanlar Toplantısı Adlı Eserinin Çocuğa Göreliği ve Çocuk Edebiyatı İlkelerine Uygunluğu” adlı yüksek lisans tezinde, Alman çocuk edebiyatından bir yapıtı, çocuk yazınının temel öğeleri bakımından incelemiştir. Çalışmanın sonucunda ciltleme ve kapak özelliklerinin çocuğun uzun süreli kullanımına uygun olmaması dışında, biçim ve içerik olarak nitelikli olduğu belirtilmiştir. Yaşar, Alman yazınına ait bir yapıtın incelenerek özelliklerinin ortaya çıkarılmasının kendi yazınımız için de önemli olduğunu vurgulamıştır.

39 Akyüz (2014), “Muzaffer İzgü’nün Çocuk Kitaplarının Çocuk Edebiyatının Temel İlkeleri Açısından İncelenmesi” adlı doktora tezinde, İzgü’nün yapıtlarını çocuk edebiyatının temel ilkeleri bakımından incelemiştir. Araştırma sonuçlarına göre, İzgü’nün yapıtlarının tasarım özellikleri bakımından yayıncılık politikasına bağlı olarak çocuk gerçekliğini barındırmadığı ancak içerik özellikleri bakımından, özellikle de dil ve anlatım ile eğitsel ilkelerinin çocuğa göre kurgulandığını belirtmiştir.

Karagöz (2014), “Çocuk Romanlarındaki Başkişilerin Yaşadıkları Çatışma Çözme Yöntemlerinin İncelenmesi” adlı doktora tezinde, 2000 -2010 yılları arasında 9 -12 yaş çocuklara seslenen 42 romandaki karakterlerin çatışma çözme yöntemlerini incelemiştir. Çatışma çözme yöntemi olarak kahramanların iş birliği ve akıl yürütmeye başvurdukları belirlenmiştir. Yapılan belirlemeyle baş kişilerin çatışma çözmede kullandıkları yöntemlerin, okurun anlam evrenine uygun olduğuna ulaşılmıştır.

Güler (2014), “Çocuk Edebiyatı Kapsamında Mehmet Güler’in Eserleri Üzerine Bir İnceleme” adlı yüksek lisans tezinde, öncelikli olarak Güler’in çocuklar için yazdığı yapıtlarda çocuk eğitimi ile ilgili öğeler belirlemeye çalışmıştır. Yazarın yaşamı, yazınsal kişiliği incelenmiş ve çocuk yazını içindeki yeri ortaya çıkarılmıştır.

Araştırma sonucunda, Güler’in yapıtlarının dil ve anlatım özellikleri, karakter, ileti bakımından çocuk yazınının temel ilkelerine uygun olarak yapılandırıldığı belirlenmiştir.

Başeğmez Tığlı (2014), “Miyase Sertbarut’un Çocuk Kitaplarının Çocuk Edebiyatı Öğelerine Göre İncelenmesi” adlı yüksek lisans tezinde, Sertbarut’un 25 çocuk yazını yapıtını (7 masal kitabı, 9 öykü kitabı, 9 roman) çocuk edebiyatının temel öğeleri olan konu, ileti, kişiler, dil ve anlatım ile çevre öğeleri bakımından incelemiştir.

İncelenen yapıtların çocukların bilişsel gelişimine katkıda bulunacağı, dil ve anlatım bakımından dil duyarlığı oluşturabileceği saptanmıştır.

Doğan (2014), “Çocuk Romanlarındaki Kadın Karakter Çerçevelerinin İncelenmesi” adlı yüksek lisans tezinde, üç dönem içinde 42 çocuk romanında yer alan kadın ve kız karakter çerçevelerini incelemiştir. Doğan, çocuk romanlarındaki kadın ve kız karakterleri incelerken kişisel, mesleki, sosyal, eğitim süreçleri, ilgileri bakımından ele almış, üç dönem için ayrı ayrı genellenebilir söylemlere ulaşmaya çalışmıştır.

Yapılan belirlemelerle, 1980 – 2012 arası dönemde karakterler davranış ve konuşma yoluyla geliştirilmiş ve araştırmacı tarafından çocukların anlam evrenine uygun olarak yapılandırıldığı ortaya çıkarılmıştır. Yapıtlardaki karakterlerin genel özellikler bağlamında incelenmesiyle durağan ve az devingen olan karakterler olduğu belirlenmiştir.

Canlı (2015), “Türkçe Ders Kitaplarına Seçilecek Metinlerin Belirlenmesinde Çocuğa Görelik İlkesi” adlı makalesinde, Türkçe ders kitaplarındaki metinler çocuk gerçekliği ve çocuğa görelik, metinsellik ölçütleri, öğrenme – öğretme ilkeleri bağlamında incelemiştir. Araştırma sonucunda Türkçe ders kitapları birçok yönden eksik bulunmuştur. Ayrıca, çocuğa görelik ilkesinin gözetilmesi gerektiği vurgulanmış, ancak bu ilkeye yer verilmediği belirlenmiştir. Çalışma, çocuğa görelik ilkesini ve bu ilkeyi oluşturan öğeleri ele alması bakımından önemli görülmüştür.

41 BÖLÜM 3

ÖDÜLLÜ ÇOCUK EDEBİYATI YAPITLARININ ÇOCUK EDEBİYATININ TEMEL İLKELERİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Bu bölümde, ödül almış on yedi çocuk öykü ve romanı, çocuk edebiyatı temel öğeleri olan karakter, konu, ileti, dil ve anlatım, görsel bir uyaran olarak resim özellikleri bakımından incelenmiştir.