Psikolojik ihtiyaçları ölçmek için Edwards (1959), Murray’ın tanımladığı ihtiyaçların 15 tanesini betimleyen ifadelerden Edwards Kişisel Tercih Envanteri (EPPS) olarak bilinen bir ölçme aracı geliştirmiştir. Bu ölçme aracı ile çeşitli meslek gruplarının psikolojik ihtiyaçlarını belirleyen araştırmalar yapılmıştır. Ölçeğin ölçtüğü 15 ihtiyaç Kuzgun (2000, s.96-97) tarafından şöyle açıklanmaktadır:
Başarma (Achievement): Bir şeyin en iyisini yapmaya, yetenek ve çaba gerektiren işlerin üstesinden gelme, otorite olarak tanınma.
Uyarlık (Deference): Başkalarından fikir alma, başkalarının ne düşündüğünü öğrenmek isteme, yönergeleri izleyip bekleneni yapma.
Düzen (Order): İşini temiz, düzenli ve organize edilmiş olarak yapma sisteme göre her şeyi ayarlanmış ve düzenlenmiş bir yaşamı, bir değişiklik olmadan sürdürmek isteme.
Gösteriş (Exhibition): Başkalarının dikkatini çekme, başkalarının kendisini fark ettiklerini belirtmelerini isteme, bireysel başarıları üzerinde konuşma, ilgi merkezi olmayı isteme.
Özerklik (Autonomy): Bir yere istediği zaman gidip gelebilme, karar verirken başkalarından bağımsız olma.
Yakınlık (Affiliation): Arkadaşlarına ve dostlarına karşı vefalı olma, yeni arkadaşlıklar kurma.
Duyguları Anlama (Intraception): Başkalarının duygu ve düşüncelerini inceleme, kendini başkalarının yerine koyma.
İlgi Görme (Succorance): Güç durumda kaldığında başkalarından yardım bekleme, başkalarının kendisine cesaret vermelerini isteme, destek vermelerini şefkat göstermelerini isteme.
Başatlık (Dominance): Kendi düşüncelerini savunma, içinde bulunduğu grupta lider olma, başkalarını kendi isteği doğrultusunda davranmaya ikna etme.
Kendini Suçlama (Abasement): Bir şeyi yanlış yaptığında suçluluk hissetme, işler yolunda gitmediğinde kusuru kendinde arama, kendinden üstün birinin bulunduğu yerde kendini aciz hissetme, pek çok yönlerde kendini aşağı bulma.
Şefkat Gösterme (Nurturance): Arkadaşları sıkıntıda olduğu zaman onlara yardım etme, başkalarına şefkat ve sempati ile yaklaşma, başkalarına karşı cömert olma, hasta veya üzgün olanlara sempati ile yaklaşma.
Değişiklik (Change): Yeni ve değişik şeyler yapma, yeni şeyler deneme.
Sebat (Endurance): Bir işi bitirinceye kadar üzerinde çalışmak, üzerine aldığı her hangi bir işi tamamlama, hiç ilerleme olmayacakmış gibi görünen bir iş üzerinde ısrar etme.
Karşı Cinsle İlişki (Heterosexuality): Karşı cinsten biri ile beraber olmaktan hoşlanma, cinsel bakımdan uyarılmaktan hoşlanma.
Saldırganlık (Aggression): Zıt düşüncelere karşı çıkma, düşündüklerini söyleme, herkesin içinde başkalarını eleştirme, gazetelerdeki dehşet ve cinayet ile ilgili sütunları okumaktan hoşlanma.
Cengiz (1999), Anadolu Lisesi, Fen lisesi ve yabancı dil ağırlıklı Lise öğrencilerinin sosyal ve kişisel uyum düzeyleri ile psikolojik ihtiyaçlarını incelediği araştırmada veriler, Hacettepe Kişilik Envanteri (HKE) ve Edwards Kişilik Envanteri (EPPS) uygulanarak elde edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, Kişisel uyum düzeyi yüksek olan öğrencilerde yakınlık kurma yardım etme, sebat ihtiyacı, düşük olan öğrenciler; saldırganlık, kendini suçlama ihtiyacı duymaktadır. Lise II. Sınıf öğrencilerinin karşı cinsle ilişki kurma ihtiyacı, düzen ihtiyacı I. Sınıf öğrencilerinden anlamlı derecede farklılık göstermiştir.
Brown ve Chance (1995), Edwards Kişisel Tercih Listesindeki profillerini ortaya koymak amacıyla Eğitim Fakültesindeki kız ve erkek öğrencileri üzerinde bir araştırma yapmıştır. Bulgular şunlardır: Erkek öğretmen adayları daha yüksek ilgi
görme ve şefkat puanlarına sahip oldukları halde kızlar erkeklerden daha saldırgandırlar. Kız öğretmen adayları, erkek öğretmen adaylarına göre daha başattır.
Aslan (1994), yaratıcı düşünceli bireylerin psikolojik ihtiyaçlarının belirlenmesini amaçlayan araştırmada 140’ı kız, 170’i erkek 312 kişi üzerinde “Torrance” yaratıcı düşünce testi, Edwards Kişisel Bilgi Envanteri ve Bireysel Bilgi Formu ile veri toplanmıştır. Bu araştırmada ortaya çıkan sonuçlar şunlardır: Farklı bölümlerde okuyan bireylerin psikolojik ihtiyaçları açısından farklı sonuçlar elde edilmiştir. Bunlar; Orman Fakültesi ile Matematik Öğretmenliği, Resim Öğretmenliği ile Mimarlı Bölümü, Coğrafya Öğretmenliği ile İşletme Bölümü, Almanca Öğretmenliği ile Mimarlık Fakültesi, Coğrafya Öğretmenliği ile Matematik Öğretmenliği, Mimarlık Fakültesi ile Türk Dili ve Edebiyat Öğretmenliği, Tıp Fakültesi- Matematik Öğretmenliği-İktisat Fakültesi arasında, Türk Dili ve Edebiyatı ile Coğrafya Öğretmenliği arasında psikolojik ihtiyaçlar açısından anlamlı farklılıklar bulunmuştur.
Çeşitli mesleklerin psikolojik ihtiyaç örüntülerini saptamak ve psikolojik ihtiyaçların meslek seçimindeki rolünü belirlemek amacı ile araştırmalar yapılmıştır.
Blum (1961’den Akt: Kuzgun, 2000, s.97) güvenlik ihtiyacının, güvenceli mesleklere üyelikle ilişkili olduğu hipotezini sınamak için ve kişilikle (yani EPPS ile ölçülen kişilik özellikleri ile) bireylerin meslek seçimlerinde güvence arama çabaları arasındaki ilişkiyi saptamak için üniversite öğrencilerinden bir gruba EPPS ve biyografik bilgi toplamak amacı ile bir anket vermiştir. Ayrıca kendi hazırladığı güvence ihtiyacını ölçen bir anket uygulamıştır. Blum bu çalışma sonucunda güvenlik ihtiyacı yüksek olan deneklerin kamu hizmetlerini, daha fazla kazanç getiren ama riski fazla olan mesleklere tercih ettiklerini saptamıştır. Güvenlik ihtiyacı EPPS’de uyarlık, düzen, ilgi görme, kendini aşağılama ve şefkat gösterme ihtiyaçları ile olumlu özerklik, başatlık, değişiklik ve başarma ihtiyaçları ile olumsuz bir ilişki göstermektedir.
Ayrıca belirli mesleklerde bulunan insanların belli psikolojik ihtiyaçlara sahip olduğunu belirlemek amacıyla da araştırmalar yapılmıştır.
Suziedelis ve Steimel (1963) yaptıkları bir araştırmada, bir grup üniversite öğrencisine EPPS uygulamışlardır. Araştırma bulgularına göre, başarma ihtiyacı yüksek olan deneklerin doğal bilimlere ve edebiyata ilgilerinin yüksek, başatlık ve
sebat ihtiyacı yüksek olanların sosyal yardım ilgilerinin yüksek, yine sebat ihtiyacı yüksek olanların teknik ilgilerinin yüksek olduğu görülmüştür (Kuzgun, 2000, s.97).
Lundberg (2007)’in, motivasyon iklimini belirleme ile ilgili çalışmasına göre, temel psikolojik ihtiyaçlara doyum sağlamak suretiyle motivasyonu arttırmada özerkliğin önemli bir rolü vardır. Çevreyle desteklenen özerklik kurabilen bireyler (kişisel gelişime odaklanan takımlar ve takım çalışmaları) başarılı olarak tanımlanır.
Kesici, Üre, Bozgeyikli ve Sünbül (2003), temel psikolojik ihtiyaçlar ölçeğinin geçerlilik ve güvenirliliğini saptamak için yaptıkları araştırmada öğretmen adayı öğrencilerin temel psikolojik ihtiyaçlarını saptamada kullanılabilecek bir ölçeğin uyarlamasını yapmışlardır.
Cihangir-Çankaya (2005), öz belirleme modeline göre ihtiyaç doyumunu etkileyen özerklik desteği faktörünün ve ihtiyaç doyumundan etkilenen iyi olma faktörünün Türkiye’de etkili olup olmadığını test etmek amacıyla Gazi üniversitesi, Matematik Öğretmenliği, Fizik Öğretmenliği, Biyoloji Öğretmenliği, Tarih Öğretmenliği, Arapça Öğretmenliği, Türkçe Öğretmenliği, İngilizce Öğretmenliği, Okul Öncesi Öğretmenliği Psikolojik Danışma ve Rehberlik Lisans Programında okuyan öğrenciler üzerinde Deci ve Ryan (1991) tarafından geliştirilen, Bacanlı ve Cihangir- Çankaya tarafından Türkçeye uyarlanan “İhtiyaç Doyumu Ölçeğini” uygulamıştır.
Araştırmanın bulgularına göre; Özerklik desteği ihtiyaç doyumunu, bireylerin temel psikolojik ihtiyaçlarının doyumu özsaygı, kaygı ve yaşam doyumu düzeyini doğrudan olumlu yönde etkilemektedir. Bireylerin aile ve arkadaş çevrelerinden aldıkları özerklik desteği onların temel psikolojik doyumunu etkilemektedir. Temel psikolojik ihtiyaçların doyumunun ise yaşam doyumunu ve öznel iyi olmayı olumlu yönde etkilediği saptanmıştır. Test edilen öz-belirleme modeli Türkiye’de toplanan verilerle uygunluk göstermektedir.
Ryan (1995), üç temel psikolojik ihtiyacı yani kişiliğin ve sosyal gelişimin altında yatan doğuştan gelen eğilimleri yaptığı araştırmada ele almıştır. Araştırmanın sonucunda duygusal bütünleşme ve içsel güdülenme üzerinde temel psikolojik ihtiyaçların doyumunun olumlu yönde etkili olduğu saptanmıştır.
Gagne (2003)’ nin, özerklik desteğinin, topluma yararlı etkinliklerle ilgilenme ve ihtiyaç doyumu arasındaki ilişkiyi incelediği araştırmasında, 227 çalışan birey üzerinde incelemeler yapmıştır. Araştırma bulgularına göre, iş yerindeki özerklik
desteği ile ihtiyaç doyumu arasında olumlu, anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca 121 öğrenci üzerinde de gerçekleşen çalışmada özerklik desteğinin tüm ihtiyaçlarla olumlu ilişki gösterdiği bulunmuştur.
Filak ve Sheldon (2003) tarafından öğrencilerin ders ve öğretmen değerlendirmesi ile temel psikolojik ihtiyaç doyumu arasındaki ilişkiyi incelemek için 268 öğrenci üzerinde bir araştırma yapmıştır. Araştırma sonuçlarına göre temel ihtiyaçların doyumunun olumlu öğretmen değerlendirmeleri ile yüksek derecede ilişkili olduğu görülmüştür.
Çeşitli mesleklere mensup kişilerin psikolojik ihtiyaç örüntüleri araştırıldığında, insanların meslek üyelerine çeşitli özellikler yükledikleri görülmüştür.
Dibboye ve Anderson (1961) hangi psikolojik ihtiyaçların hangi mesleklere özgü özellikler olarak algılandığını araştırmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, denekler bilim adamlarını sebat, başarma ve değişiklik ihtiyaçlarında yüksek, öğretmenleri düzen ve duyguları anlamada yüksek, erkek çocuklar mühendisleri başarma ve düzen yönünden yüksek, doktorları şefkat gösterme, duyguları anlama ve başarma ihtiyacında yüksek olarak derecelendirmişlerdir. Kızlar hemşirelerin şefkat gösterme, duyguları anlama, düzen ve sebat ihtiyaçlarını yüksek olarak algılamaktadırlar (Kuzgun, 2000, s.98-99).
Öğretmenlerin Psikolojik İhtiyaçları İle İlgili Araştırmalar
Güven (1991)’in, öğretmenlik mesleğini seçen öğrencilerin sahip oldukları değerler arasında ilişkileri belirlemek için yaptığı araştırmada; Öğrencilerin “bölümlere göre” önemli buldukları temel ve aracı değerler; “huzurlu, bilgelik, özgürlük, kendine saygı, dürüstlük, akıllı olma, bağımsızlık”, Sosyal Bilimler bölümlerinde değerlerden en önemlisi olarak belirtilen “huzur”, Yabancı Diller bölümlerinde üçüncü sırada bulunmuştur. Bölümlere göre aracı değerler sıralamaları arasında en önemlileri (ilk iki sıra) “dürüstlük” “bağımsızlık”, en önemsizler “kibar olma, hırslı ve itaatkar” olmaktır. Medeni duruma göre öğrencilerin değer sıralamalarında anlamlı ilişkiler bulunmuştur.
Atalay (1994), yuva öğretmenlerinin psikolojik ihtiyaç örüntülerini inceleyen bir araştırma yapmıştır. Bu araştırmayla ortaya çıkan sonuçlar şunlardır: Yuva Öğretmenlerinin yaş durumlarına göre psikolojik ihtiyaçları, 18–
27 yaş grubu gençleri gösteriş ihtiyaç puanları yetişkin gruptan anlamlı bir düzeyde farklılık göstermektedir. Yuva Öğretmenlerinin çocuk sahibi olma durumlarına göre psikolojik ihtiyaçları, karşı cinsle ilişki kurma ihtiyacı çocuksuz grup lehine anlamlı bulunmuştur. Yuva Öğretmenlerinin kıdem durumlarına göre psikolojik ihtiyaçları, 6 yıl ve daha fazla yıl kıdeme sahip yuva öğretmenlerinin şefkat gösterme ve sebat ihtiyaç puanları kıdem durumları 6 ve daha az olanlara göre anlamlı bir farklılık göstermektedir.
Aydın (1993), sınıf öğretmeni adayların psikolojik ihtiyaçları ile öğretmenlik tutumları arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Bu araştırmada ortaya çıkan sonuçlar şunlardır: Psikolojik ihtiyaçlar alt boyutlarından başarma, başatlık, şefkat gösterme, değişiklik ve saldırganlık cinsiyete göre farklılaşmaktadır. Başarma ve başatlık ihtiyaçları kızlarda daha yüksek, şefkat gösterme, değişiklik ve saldırganlık ihtiyaçları da erkeklerden daha yüksektir. Psikolojik ihtiyaçlar alt boyutlarından ilgi görme, başatlık ve değişiklik ihtiyaçları 1. ve 4. sınıflara göre farklılaşmaktadır. İlgi görme ihtiyacı 1. sınıflarda daha yüksek, başatlık ve değişiklik ihtiyacı ise 4. sınıflarda daha yüksektir. 1. sınıf grubunda psikolojik ihtiyaçlar alt boyutlarından uyarlık, yakınlık ve şefkat gösterme ihtiyaçları ile öğretmenlik tutumları arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur. 4. sınıf grubunda psikolojik ihtiyaçlar alt boyutlarından sadece yakınlık ihtiyacı ile öğretmenlik tutumları arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur. Mesleği isteyerek seçme grubunda öğretmenlik tutumları ile psikolojik ihtiyaçlar alt boyutlarından uyarlık ve yakınlık ihtiyacı ile aynı yönde, saldırganlık ihtiyacı ile ters yönde bir ilişki bulunmuştur. Mesleği isteyerek seçmeme grubunda öğretmenlik tutumları ile psikolojik ihtiyaçlar alt boyutlarından uyarlık ve sebat ihtiyacı ile aynı yönde, gösteriş ve özerklik ihtiyacı ile ters yönde bir ilişki bulunmuştur.
Öztürk (1983), ilkokul öğretmenleri ile vergi memurlarının ihtiyaç sıralamalarını cinsiyet faktörünü de dikkate alarak karşılaştırmıştır. İlkokul öğretmenlerinin şefkat gösterme, yakınlık ve duyguları anlama ihtiyaçlarına üst sıralarda yer verdikleri, kadın ve erkek ilkokul öğretmenleri karşılaştırıldığında, kadınlarda özerklik ve ilgi görme, erkeklerde ise başatlık ve karşı cinsle ilişki ihtiyaçları daha güçlü bulunmuştur.