Bu bölümde araştırma konusuyla ilgili yayın ve araştırmalara yer verilmektedir. İlgili araştırmalar aşağıda sunulmuştur.
Yapılan Araştırmalar
Erdoğan (2007) “İlköğretim 3. Sınıf Türkçe Dersi Öğretmen Kılavuz Kitabı ve Öğrenci Çalışma Kitabının Yapılandırmacı Yaklaşıma Uygunluğu” adlı araştırmasında; ilköğretim 3. sınıf Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitabı ve öğrenci çalışma kitabının yapılandırmacı yaklaşıma uygunluk düzeyini belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanmıştır. Araştırmacı ilk olarak ilgili çalışmalar ve literatürden yararlanarak yapılandırmacı yaklaşıma uygun Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitabı ve öğrenci çalışma kitabında bulunması gereken özellikleri belirlemiştir. Belirlenen bu özellikler ışığında ilköğretim 3. Sınıf Türkçe dersinde kullanılan bir öğretmen kılavuz kitabını ve öğrenci çalışma kitabını doküman incelemesi yöntemiyle analiz etmiştir. Araştırmanın sonucunda, incelenen öğretmen kılavuz kitabının yapılandırmacı yaklaşıma uygunluk düzeyi genel anlamda yetersiz bulunurken, öğrenci çalışma kitabının uygunluk düzeyi kısmen yeterli bulunmuştur.
Küçüközer, Bostan, Kenar, Seçer ve Yavuz (2008) tarafından yapılan “Altıncı Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitaplarının Yapılandırmacı Öğrenme Kuramına Göre Değerlendirmesi” konulu araştırmada, 2004 fen ve teknoloji öğretim programı kapsamında hazırlanan altıncı sınıf fen ve teknoloji ders kitabının, öğretmen kılavuz kitabının ve öğrenci çalışma kitabının yapılandırmacı öğrenme kuramına ne ölçüde uygun hazırlandığı araştırılmıştır. Çalışma, içerik analizi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, yapılandırmacı öğrenme kuramının ne olduğu ve gereklerinin neler olduğu, yapılandırmacı öğrenme kuramına uygun fen ders kitaplarında hangi öğelerin olması gerektiği belirlenmiş, bu doğrultuda
“Yapılandırmacı Kitap Değerlendirme Ölçeği” adlı ölçek geliştirilmiştir. Ölçek, derse giriş, öğretim ve değerlendirme bölümlerinden oluşmuştur. Fen ve teknoloji ders kitabı, öğretmen kılavuz kitabı ve öğrenci çalışma kitabında bir fizik, bir kimya ve bir biyoloji ünitesi seçilmiştir. İncelenen kitapların, yapılandırmacı öğretim süreçleri için gerekli olan araştırmacılar tarafından belirlenen ölçütlerin bir kısmını içermediği bulunmuştur. Genel olarak, kitapların bir bütün olarak yapılandırmacı öğrenme kuramına uygun olarak düzenlendiği sonucuna varılmıştır.
Yaşar ve Gültekin (2002) tarafından yapılan, “Uzaktan Eğitimde Kullanılan Ders Kitaplarının Yapısalcı Öğrenmeyi Gerçekleştirecek Biçimde Düzenlenmesi” adlı araştırmada, uzaktan öğretimdeki ders kitaplarının yapısalcı bir anlayışla tasarlanıp yazılması için nasıl bir yol izlenmesi gerektiğinin tartışılması amaçlanmıştır. Araştırmada, yapısalcı anlayışa uygun olarak yazılacak ders kitaplarının yazım ilkeleri belirlenmeye çalışılmış ve bu ilkeler örneklendirilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın sonucunda; “uzaktan öğretimde ders kitapları en temel öğrenme kaynağı olma özelliğine sahip olduğundan dolayı ders kitaplarının kendi kendine öğrenmeye olanak sağlayacak bir biçimde düzenlenerek yazılması büyük önem taşımaktadır, ders kitaplarının kendi kendine öğrenmeye olanak sağlayacak bir biçimde yazılmasında da yapısalcı öğrenme, işlevsel bir yaklaşım gibi görülmektedir” görüşlerine ulaşılmıştır.
Yeşildere ve Türnüklü (2004) tarafından yapılan “Matematik Öğretiminde Oluşturmacı Değerlendirme” adlı çalışmada matematik öğretiminde radikal oluşturmacılığın önemi ve oluşturmacılığa dayanan ölçme değerlendirme ele alınmıştır. Araştırmada, matematik dersinde değerlendirme sürecinin oluşturmacı yaklaşıma dayalı olarak nasıl gerçekleştirilebileceği bir örnek üzerinde tartışılmış ve sonuç olarak, matematik öğretiminde oluşturmacılık üzerine yapılandırılacak etkinliklerin gerçekleştirilmesinde ve değerlendirilmesinde dikkat edilmesi gereken noktalar vurgulanmıştır.
Korkmaz (2007) tarafından yapılan “ Yeni İlköğretim Birinci Sınıf Programının Öğretmenler Tarafından Değerlendirilmesi” adlı çalışmada, birinci sınıf öğretmenlerinin, yeniden yapılandırılan birinci sınıf öğretim programlarını bir yıl
uygulandıktan sonra, program hakkındaki düşüncelerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 116 birinci sınıf öğretmeninden oluşmuştur. Bu araştırmada veri toplama aracı olarak geliştirilen dört açık uçlu soruyu içeren form öğretmenlere uygulanmıştır. Her soru bir öğretim programını değerlendirmek için hazırlanmış ve ilgili ders programının olumlu yönleri, olumsuz yönleri ve programın daha iyi olabilmesi için öneriler olarak üç bölümden oluşmuştur. Araştırmanın bitiminde: “Genel olarak sınıf öğretmenlerinin çoğunluğu yeni programı olumlu bulmaktadırlar. Fakat yeni programa göre hazırlanan ders kitaplarının tekrar gözden geçirilmesi gerektiğini düşünmektedirler. Sınıfların kalabalık olması, ailelerin program hakkında yeterli bilgi sahibi olmamaları ve öğretmenlerin etkinlikleri değerlendirme sürecinde fazla form ve belge işleriyle uğraşmaları programda istenilen amaca ulaşmayı zorlaştırmaktadır.” gibi sonuçlara ulaşılmıştır.
Kaban (2006) tarafından yapılan “MEB 2004 Eğitim Programı Çerçevesinde İlköğretim I.Kademede Okutulan Matematik Kitaplarında Yapılan Değişikliklerin Matematiğe Karşı Olumlu Tutum Geliştirmeye Katkısı Üzerine” adlı çalışmasında, milli eğitim bakanlığının 2004 ilköğretim matematik dersi öğretim programı çerçevesinde hazırlanan 2005-2006 eğitim öğretim yılında ilköğretim birinci kademede okutulan üçüncü, dördüncü ve besinci sınıf matematik ders kitapları ile ilgili görüşleri elde etmeyi ve yapılan değişikliklerin matematiğe karsı olumlu tutum geliştirmeye etkisini araştırmayı amaçlamıştır. Araştırmada, Konya ilinin Bozkır ve Seydişehir ilçelerinde bulunan 9 farklı okulda 721 öğrenciye ve 44 öğretmene anket uygulanmıştır. Araştırmada, “örneklemdeki öğretmenlerin %45’i ders kitabındaki etkinliklerin her öğrencinin seviyesine uygun olmadığını belirtmiştir, ankete katılan öğretmenlerin %64’ü ders kitaplarının ve öğrenci çalışma kitaplarının öğrenciler için yeterli olmadığını ifade etmiştir, ankete katılan öğretmenlerin %50’si aynı kitabı tekrar ders kitabı olarak kullanmaya istekli değildir, örneklemdeki öğrencilerin sadece %48’i alıştırma ve problemleri yeterli bulmuştur” gibi sonuçlara ulaşılmıştır. Çakır (2006) tarafından yapılan “İlköğretim Matematik Dördüncü sınıf Ders Kitaplarıyla İlgili Öğretmen Görüşleri” adlı araştırmada, 2005-2006 öğretim yılında
Eskişehir ilindeki İlköğretim okullarında okutulan dördüncü sınıf matematik ders kitaplarının görsel, biçimsel, içerik, alıştırma-değerlendirme ve yardımcı materyaller açısından öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre ankete katılan öğretmenlerin kitabın görsel, içerik ve yardımcı materyallerine ilişkin özelliklerine katıldıkları, ancak biçimsel, alıştırma ve değerlendirme özellikleri konusunda kararsız kaldıkları görülmüştür. Öğretmenlerin ders kitapları konusundaki görüşlerinin, yayınevi değişkenine göre değişmediği görülmüştür.
BÖLÜM III
YÖNTEM
Bu bölümde; araştırmanın modeli, evreni, örneklemi ve veri toplama aracı üzerinde durulmaktadır.
Araştırmanın Modeli
Araştırma, var olan durumu olduğu şekliyle betimlemeyi amaçladığı (Karasar, 2002: 77) için tarama modelindedir.
İlköğretim matematik ders ve öğrenci çalışma kitaplarının yapısalcı öğrenme anlayışı açısından değerlendirilmesi amacına yönelik yapılan bu nitel araştırmada, veri toplama yöntemlerinden “doküman incelemesi” kullanılmıştır.
Doküman incelemesi, araştırılması hedeflenen olgu veya olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsar (Yıldırım ve Şimşek, 2004: 153).
Evren
Araştırmanın evrenini, 2007-2008 eğitim-öğretim yılında ilköğretim 4. sınıflarda kullanılması için Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Tarafından onaylanan altı yayınevine (Milli Eğitim Yayınları, Top Yayınları, Taşkın Yayınları, Koza Yayınları, Dikey Yayıncılık ve Özgün Yayınları) ait matematik ders ve öğrenci çalışma kitapları oluşturmaktadır.
Örneklem
Araştırmanın örneklemini, 2007-2008 eğitim öğretim yılında ilköğretim 4. sınıflarda okutulan altı yayınevi içerisinden random yoluyla belirlenen üç yayınevine (Top Yayınları, Taşkın Yayınları ve Koza Yayınları) ait matematik ders ve öğrenci çalışma kitapları oluşturmaktadır. Örneklemi oluşturan bu üç yayınevinin adları, özlük haklarına aykırı bir durum yaratılmaması amacıyla araştırmacı tarafından A
yayınevi, B yayınevi ve C yayınevi olarak kodlanmıştır. Hangi kodlamanın hangi yayınevine ait olduğu araştırmacı tarafından saklı tutulmuştur.
Veri Toplama Araçları
Bu araştırmada gerekli verilerin toplanması için araştırmacı tarafından geliştirilen “Yapısalcı Anlayışa Göre Matematik Ders ve Öğrenci Çalışma Kitaplarını Değerlendirme Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçeğin geliştirilmesi sırasında şu işlemler yapılmıştır: Öncelikle araştırmanın amaçları belirlenmiş, bu amaçlara ulaşmada hangi kaynaklardan, hangi araçlardan yararlanılacağına dair uzmanlardan görüş ve öneriler alınmıştır. İlgili literatür tarandıktan sonra yapısalcı öğrenme anlayışı esas alınarak 124 maddelik bir ölçek geliştirilmiştir. Geliştirilen ölçek maddeleri, uzman görüşüne sunulmuş ve gerekli düzeltmeler yapılarak 49 maddelik esas ölçek (yapısalcı anlayışa göre matematik ders ve öğrenci çalışma kitaplarını değerlendirme ölçeği) oluşturulmuştur. Uzman görüşü alınarak ölçeğin içerik geçerliği sağlanmıştır. Araştırmada kullanılan “yapısalcı anlayışa göre matematik ders ve öğrenci çalışma kitaplarını değerlendirme ölçeği” EK 1’ de verilmiştir.