Yeni İletişim Ortamları ve Teknolojileri

İletişim, tarihsel süreç içerisinde kişilerin ve toplumun sosyalleşmesinde ve bu sosyalleşen toplumun geliştirdiği bilgi, düşünce ve kültürlerin bir sonraki nesillere aktarılmasında önemli bir yer tutmaktadır. İletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmeler, insanoğlunun birbirleri ile iletişime geçmesini sağlamakta ve birbirleri arasında bilgi akışını daha hızlı hale getirmektedir. Bu durum sonucunda teknolojik gelişmeler ile günümüzde yeni iletişim araçları kişilerin, bilgiye daha kolay, doğrulanabilir kaynaklardan ulaşmasına ve düşüncelerini özgürce açıklamasına imkân sağlamaktadır. Bunun yanı sıra internet ve sosyal medya, bireyin toplumsal bir varlık olmasından doğan, içinde bulunduğu çevre ile etkileşim kurma, haberdar olma, dikkat ve ilgi çekme, çevreye uyum sağlama, kabul ve değer görme, eğlenme, öğrenme ve kendisini ifade etme gibi ihtiyaçlarına cevap vermekte, bu ihtiyaçların doyumunu sağlamaktadır (Eşitti, 2015:76).

Tarihsel olarak, tüm iletişim araçlarının ortaya çıkışı ve bu araçların insanlar tarafından kullanılması bireysel ve kitlesel iletişimi etkileyerek iletişim biliminin araştırma konularında yer almasını sağlamıştır. İnternet, 21.inci yüzyılda multimedya biçemselliği, hipermetinsellik, çoklu etkileşimsellik, kullanıcı türevli içerik üretimini oluşturma ve destekleme gibi özellikleriyle en çok incelenen ortamların arasında yer almaktadır. İnternetin kullanılmaya ilk başlandığı süreçten günümüze kadar bu değişim, gelişim ve dönüşüm kullanıcıların katılım ve etkileşimleriyle birlikte internetin etki alanını genişletmektedir (Karakulakoğlu, 2015: 112). İnternet iletişimi tarihsel süreçte tek bir teknolojik boyutu içermekte ve Web 1.0, Web 2.0 ve Web 3.0 olarak adlandırılmaktadır. İnternete giriş dönemi web 1.0 internet uygulamaları, web 2.0 dönemi ise sosyal medya uygulamaları ile kavramsallaştırılmaktadır.

2.1.1. Dünya’da İletişim Teknolojisi

Paul Baran 1962 yılının Kasım ayında hazırladığı On Distributed Communication – Yaygınlaştırılmış İletişim Ağı Üzerine adlı raporda, internet geçmişinin web öncesinde farklı amaçlar için kullanıldığını ortaya koymaktadır (Baran, 1962: 2-37). Baran bu raporda, güçlü iletişim sistemleri kurma modellerini araştırarak Amerikan Ordusu’nun iletişim sistemlerini dış saldırılardan nasıl korunacağını açıklamaktadır (Baran, 1962: 3-40). 1969 yılının başlarında ARPANET adı altında toplanan internet, aynı yılın Eylül ayında ilk olarak Los Angeles, California Üniversitesi’nde kurulmaktadır (Souici ve Kılınçaslan, 2005: 5). ARPANET, askeri ve teknolojik projelerle ilgili mesajların doğru bir şekilde bir bilgisayardan diğer bilgisayara tarayıcılar aracılığıyla iletilmesini sağlamak amacıyla tasarlanmıştı (Aktararan: Edgar, 1997: Gibbs ve Smith, 1993).

2000’li yıllarda ise internet, veri işleme hızı, kablosuz iletişim ve saklama kapasitelerinin artmasıyla beraber teknolojik alanda önemli değişikliklerle karşımıza çıkmaktadır. Dünyada 50 milyon insana; televizyon 10 yılda, internet ise 3 yılda ulaşmıştır (Baloğlu-Karadağ, 2008: 1).

We Are Social ve Hootsuite’in 2018 yılının Nisan ayında birlikte yayımladıkları 2. Çeyrek İnternet ve Sosyal Medya Kullanım İstatistikleri raporuna göre günümüzde;

• 4.08 milyar internet kullanıcısı, • 3.29 milyar sosyal medya kullanıcısı, • 5.06 milyar mobil kullanıcısı,

Şekil 1:

Dijital Dünya 2018, Dünya İnternet Sosyal Medya ve Mobil Kullanıcıları İstatistik Verileri

(https://wearesocial.com/blog/2018/10/the-state-of-the-internet-in-q4-2018)

Şekil 1’e göre, 4.08 milyar internet kullanıcısı dünya nüfusunun %54’ünü, 3.29 milyar sosyal medya kullanıcısı dünya nüfusunun %43’ünü, 5.06 milyar mobil kullanıcısı dünya nüfusunun %66’sını, 3.08 milyar mobil sosyal medya kullanıcısı dünya nüfusunun %41’ini ifade etmektedir.

2017 ile 2018 yılının Ocak ayı verileri karşılaştırıldığında en büyük artık artış mobil kullanıcı sayısında daha sonra sosyal medya kullanıcı sayısında görülmektedir (https://www.techinside.com/2017-ocak-icin-internet-raporu-paylasildi/).

Şekil 2:

Dünya İnternet, Sosyal Medya ve Mobil Kullanım İstatistikleri, 2017 Ocak

(https://www.techinside.com/2017-ocak-icin-internet-raporu-paylasildi/)

Şekil 3:

Dünya İnternet, Sosyal Medya ve Mobil Kullanım İstatistikleri, 2018 Ocak

(https://dijilopedi.com/2018-internet-kullanimi-ve-sosyal-medya-istatistikleri/)

2.1.2. Türkiye’de İletişim Teknolojisi

Türkiye, 12 Nisan 1993’te küresel internet ağına, TÜBİTAK-ODTÜ, TR-NET: Türkiye İnternet Proje Grubu işbirliği ile bir DPT projesi çerçevesinde Ankara-Washington arasında kurulmuş ve bağlanmıştır. 64 kbit/sn hıza sahip olan bu hat ile internet Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin tek çıkışı olmuştur. 1994 yılından itibaren kurumlara ve firmalara internet hesapları verilmeye başlamasıyla birlikte 94 yılında Ege Üniversitesi’ne, 95

yılında Bilkent Üniversitesi’ne, 96 yılında Boğaziçi ve İstanbul Teknik Üniversitesi’ne bağlantıları gerçekleştirilmiştir (İçel, 1998: 415). Bu sebeple Türkiye’de internetin doğum günü olarak 12 Nisan 1993 kabul edilmektedir.

Başlangıçta internet, ülkemizde bilgi aktarımı amacıyla kullanılmıştır, daha sonra dünyadaki gelişmelerle birlikte 1995’ten itibaren girişimciler artan talep sonucunda interneti tanıtım ve pazarlama için kullanmaya başlamışlardır (Güvenir, 2005:8-10). Türkiye internete 53. ülke olarak girmiş, ODTÜ ve TÜBİTAK’ın interneti tanıtma ve yayma çabaları, TR-NET Grubu’nun internet üzerine yoğun çalışmalarıyla hemen hemen tüm kesim tarafından artan bir taleple karşılanmıştır. TR-NET 1995’te 50 bin kişiye hizmet olarak açıklamış ve çalışmalarının sonuçlarına, hedeflerine ulaşmıştır. (Özçağlayan, 1998: 228).

Günümüzde yeni iletişim ortamları yeni medya diğer bir adıyla sosyal medya olarak adlandırılmaktadır. 1970’li yıllarda yeni medya kavramı, kültürel, sosyal, ekonomik, psikolojik, politik, bilgi ve iletişim temelli araştırmalarda çalışma yapan araştırmacılar tarafından ortaya konulmuş bir kavramdır. Fakat 70’li yıllarda yeni medyaya değilinilen anlam, Türkiye’ye web ve bilgisayar teknolojisinin gelmesiyle birlikte farklı boyutlara ulaşmış ve genişlemiştir (Dilmen, 2007: 114).

"Digital in 2018" Raporunda Türkiye’de Durum, "vergialgi.net" internet sitesinin ve İmdat Türkay’ın köşe yazısına göre;

• Ülkemizde 82 milyona yaklaşan ülke nüfusunun 54,3 milyonu internet kullanmaktadır.

• Mobil internet kullanıcısı sayısı 51,5 milyondur ve aktif sosyal medya kullanıcı sayısı ise 51 milyona ulaşmıştır.

• Mobil telefon kullanıcısı sayısı toplam 59 milyon ile nüfusun %73'üne ulaşmıştır.

• Sosyal medyayı mobilden kullanan kişi sayısı 44 milyona ulaşmıştır.

• Türkiye'de mobil telefon kullanımı %98, akıllı telefon kullanımı %77 ve bilgisayar kullanımı %48’dir.

• Türkiye’de herhangi bir cihazla internette geçirilen toplam süre 7 saat, sosyal medyada geçirilen süre ise 2,5 saattir.

• İnternet kullanıcılarının %84'ü her gün internete girmektedir.

• İnternet trafiğinin %62'si mobil cihazlardan %36'sı masaüstü ve dizüstü bilgisayarlardan gelmektedir ( https://vergialgi.net/ekonomi-maliye/digital-in-2018-raporunda-dunyada-ve-turkiye-de-durum/).