“İletişim” boyutu ile ilgili olarak, stres kaynağı olarak belirlenen durumların öğretmenlerde ne derece stres yaratıcı olarak algılandığını saptamak üzere, öğretmenlere uygulanan anketin 6-10. sorularına verilen yanıtların sayı, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri Tablo 136’da verilmiştir.
“Bakanlığın sağladığı bazı olanaklarla ilgili duyuruların zamanında ulaştırılmaması” (6. kaynak), öğretmenlerin % 17,2’si tarafından “pek çok”, % 14,7’si tarafından “çok”, % 18,1’i tarafından da “orta” düzeyde stres yaratıcı olarak görülmektedir. Öğretmenlerin % 25,9’u bu durumun “az” düzeyde stres
yaratıcı olduğunu belirtirken, % 24,1’i ise bu durumun stres yaratıcı olmadığı görüşündedirler. Genel olarak değerlendirildiğinde, bu durum öğretmenler tarafından “orta” düzeyde (X=2,75) stres yaratıcı olarak görülmektedir.
Tablo 136. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin Sayı, Yüzde, Aritmetik Ortalama Ve Standart Sapma Dağılımı
HK KM KK K TK 1 2 3 4 5 Toplam İletişim N % N % N % N % N % N % X SS Soru 6 28 24,1 30 25,9 21 18,1 17 14,7 20 17,2 116 100 2,75 1,41 Soru 7 16 13,8 38 32,8 29 25 26 22,4 6 5,2 115 99,1 2,72 1,12 Soru 8 7 6 24 20,7 42 36,2 31 26,7 10 8,6 114 98,3 3,11 1,03 Soru 9 36 31 41 35,3 12 10,3 15 12,9 11 9,5 115 99,1 2,33 1,3 Soru 10 36 31 30 25,9 25 21,6 17 14,7 8 6,9 116 100 2,4 1,25 Toplam 123 21,35 163 28,3 129 22,4 106 18,4 55 9,55 576 2,66
“Okulun çevreye yeterince tanıtılmaması” (7. kaynak), öğretmenlerin % 5,2’si tarafından “pek çok”, % 22,4’ü tarafından “çok”, % 25’i tarafından da “orta” düzeyde stres yaratıcı olarak görülmektedir. Öğretmenlerin % 32,8’i bu durumun “az” düzeyde stres yaratıcı olduğunu belirtirken, % 13,8’i ise bu durumun stres yaratıcı olmadığı görüşündedirler. Genel olarak değerlendirildiğinde, bu durum öğretmenler tarafından “orta” düzeyde (X=2,72) stres yaratıcı olarak görülmektedir.
“Çevresel kaynaklardan yararlanabilmek için çevredeki etkili kişi ve guruplar ile sağlıklı diyaloğun kurulmaması” (8. kaynak), öğretmenlerin % 8,6’sı tarafından “pek çok”, % 26,7’si tarafından “çok”, % 36,2’si tarafından da “orta” düzeyde stres yaratıcı olarak görülmektedir. Öğretmenlerin % 20,7’si bu durumun “az” düzeyde stres yaratıcı olduğunu belirtirken, % 6’sı ise bu durumun stres yaratıcı olmadığı görüşündedirler. Genel olarak değerlendirildiğinde, bu durum öğretmenler tarafından “orta” düzeyde (X=3,11) stres yaratıcı olarak görülmektedir.
“Bilgilendirilmeleri gereken konulara ilişkin üst makamlardan gelen emir, genelge ve yazıların öğretmenlere duyurulmaması” (9. kaynak), öğretmenlerin % 9,5’i tarafından “pek çok”, % 12,9’u tarafından “çok”, % 10,3’ü tarafından da “orta” düzeyde stres yaratıcı olarak görülmektedir. Öğretmenlerin % 35,3’ü bu durumun “az” düzeyde stres yaratıcı olduğunu belirtirken, % 31’i ise bu durumun stres yaratıcı olmadığı görüşündedirler. Genel olarak değerlendirildiğinde, bu durum öğretmenler tarafından “az” düzeyde (X=2,33) stres yaratıcı olarak görülmektedir.
“Gerekli olan durumlarda yöneticilere ulaşmada karşılaşılan zorluklar” (10. kaynak), öğretmenlerin % 6,9’u tarafından “pek çok”, % 14,7’si tarafından “çok”, % 21,6’sı tarafından da “orta” düzeyde stres yaratıcı olarak görülmektedir. Öğretmenlerin % 25,9’u bu durumun “az” düzeyde stres yaratıcı olduğunu belirtirken, % 31’i ise bu durumun stres yaratıcı olmadığı görüşündedirler. Genel olarak değerlendirildiğinde, bu durum öğretmenler tarafından “az” düzeyde (X=2,40) stres yaratıcı olarak görülmektedir.
Genel olarak değerlendirildiğinde “İletişim” boyutu öğretmenlerin “orta” düzeyde (X=2,66) stres yaratıcı olarak gördükleri bir örgütsel stres kaynağıdır.
Bu boyuta ilişkin öğretmen görüşlerinde cinsiyet, memuriyet görev yılı (mesleki kıdem), YİBO ve PİO’daki görev yılı, branş, mezun olunan okul, son eğitim düzeyi ve okuldaki öğretmen sayısına göre anlamlı bir farklılık bulunup bulunmadığına ilişkin bulgular aşağıdadır.
“
İletişim” boyutunu kadınlar “az” (X=2,49), erkekler ise “orta” düzeyde (X=2,78) stres yapıcı olarak görmektedirler. Yapılan t testine göre, "İletişim" boyutuna verilen cevaplar bakımından cinsiyetler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamaktadır. (p=0,10 > 0,05)Tablo 137. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin Cinsiyete Göre Dağılımı
Kadın Erkek (Ortalama) Toplam t SD Sonuç
İletişim X SS X SS X SS Soru 6 2,40 1,41 3,00 1,38 2,75 1,41 2,25 114 P < .05 Soru 7 2,66 0,99 2,76 1,20 2,72 1,12 0,44 113 P > .05 Soru 8 3,12 1,06 3,10 1,02 3,11 1,03 -0,96 112 P > .05 Soru 9 2,14 1,15 2,48 1,39 2,33 1,30 1,39 113 P > .05 Soru 10 2,18 1,16 2,56 1,30 2,40 1,25 0,17 114 P > .05 ORT 2,49 0,91 2,78 0,92 2,66 0,93 1,64 114 P > .05
6. soruya verilen cevaplar bakımından cinsiyetler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık vardır. “Bakanlığın sağladığı bazı olanaklarla ilgili duyuruların zamanında ulaştırılmaması” (6. kaynak) durumunu erkekler daha fazla stres yaratıcı olarak görmektedirler.
Tablo 138. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin Memuriyet Görev Yılına Göre Dağılımı
1 YIL 2-3 YIL 4-9 YIL 10-19 YIL 22-36 YIL Toplam
İletişim X SS X SS X SS X SS X SS X SS Soru 6 2,36 1,43 2,68 1,37 2,96 1,37 2,58 1,38 3,37 1,50 2,75 1,41 Soru 7 2,44 1,15 2,83 0,91 2,53 1,06 2,91 1,17 3,00 1,31 2,72 1,12 Soru 8 2,92 1,18 3,21 1,04 3,07 0,89 3,33 1,00 3,00 1,06 3,11 1,03 Soru 9 1,91 1,21 2,24 1,33 2,15 1,04 2,58 1,38 3,06 1,43 2,33 1,30 Soru 10 1,76 1,09 2,28 1,27 2,50 1,24 2,62 1,01 3,12 1,45 2,40 1,25 ORT 2,28 2,65 2,64 2,80 3,11 2,66
Tablo 138’de "İletişim" boyutuyla ilgili öğretmen görüşlerinin memuriyet görev yılına göre dağılımı verilmiştir. Tablo incelendiğinde, meslekte ilk yılını çalışan öğretmenlerin bu boyutta "az" düzeyde (X=2,28), 2-3. yılını çalışanların "orta" düzeyde (X=2,65), 4-9. yılını çalışanların "orta" düzeyde
(X=2,64), 10-19. yılını çalışanların "orta" düzeyde (X=2,80) ve 22-36. yılını çalışanların da "orta" düzeyde (X=3,11) stres yaşadıkları görülmektedir.
Tablo 139. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin Memuriyet Görev Yılına Göre Varyans Analizi
VARYANS KAYNAĞI KT SD KO F P
GRUPLAR ARASI 7,38 4 1,84 2,22 0,07 GRUPLAR İÇİ 92,15 111 0,83
TOPLAM 99,53 115
Yapılan tek yönlü varyans çözümlemesine (ANOVA) göre, "İletişim" boyutuna verilen cevaplar bakımından memuriyet görev yılları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamaktadır. (p=0,71 > 0,05)
Tablo 140. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin YİBO veya PİO daki Görev Yılına Göre Dağılımı
1 YIL 2 YIL 3 YIL 4-5 YIL 6-10 YIL Toplam
İletişim X SS X SS X SS X SS X SS X SS Soru 6 2,59 1,36 2,14 1,42 3,00 1,25 3,33 1,58 3,07 1,44 2,75 1,41 Soru 7 2,73 1,14 2,28 0,84 2,87 1,15 2,53 1,18 3,30 1,10 2,72 1,12 Soru 8 3,07 1,06 2,95 0,97 3,26 1,17 2,93 0,96 3,46 0,87 3,11 1,03 Soru 9 2,14 1,25 2,00 1,18 2,84 1,40 2,46 1,45 2,38 1,12 2,33 1,30 Soru 10 1,97 1,15 2,28 1,45 2,68 1,06 3,00 1,13 2,76 1,36 2,40 1,25 ORT 2,50 2,33 2,93 2,85 2,99 2,66
Tablo 140’da "İletişim" boyutuyla ilgili öğretmen görüşlerinin YİBO veya PİO’daki görev yılına göre dağılımı verilmiştir. Buna göre YİBO veya PİO’da ilk yılını çalışan öğretmenlerin bu boyutta "az" düzeyde (X=2,50), 2. yılını çalışanların "az" düzeyde (X=2,33), 3. yılını çalışanların "orta" düzeyde (X=2,93), 4-5. yılını çalışanların "orta" düzeyde "orta" düzeyde (X=2,85) ve 6-
10. yılını çalışanların da "orta" düzeyde (X=2,99) stres yaşadıkları görülmektedir.
Tablo 141. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin YİBO veya PİO daki Görev Yılına Göre Varyans Analizi
VARYANS KAYNAĞI KT SD KO F P
GRUPLAR ARASI 6,73 4 1,68 2,013 0,09 GRUPLAR İÇİ 92,80 111 0,83
TOPLAM 99,53 115
Yapılan tek yönlü varyans çözümlemesine (ANOVA) göre, "İletişim" boyutuna verilen cevaplar bakımından YİBO veya PİO daki görev yılları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamaktadır. (p=0,09 > 0,05)
Tablo 142. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin Branşa Göre Dağılımı SOSYAL BİLİMLER GÜZEL SANATLAR VE SPOR SINIF ÖĞRETMEN LERİ FEN BİLİMLERİ Toplam İletişim X SS X SS X SS X SS X SS Soru 6 2,57 1,43 3,47 1,34 2,79 1,52 2,46 1,20 2,75 1,41 Soru 7 2,64 1,12 3,05 1,12 2,68 1,22 2,64 0,99 2,72 1,12 Soru 8 3,14 0,92 3,44 1,19 3,06 0,96 2,88 1,16 3,11 1,03 Soru 9 1,95 1,13 2,94 1,43 2,58 1,29 2,23 1,30 2,33 1,30 Soru 10 2,16 1,22 2,52 1,34 2,79 1,26 2,26 1,18 2,40 1,25 ORT 2,49 3,08 2,78 2,49 2,66
"İletişim" boyutuyla ilgili olarak Sosyal Bilimler grubundaki öğretmenler "az" düzeyde (X=2,49), Güzel Sanatlar ve Spor grubundakiler "orta" düzeyde (X=3,08), Sınıf Öğretmenleri "orta" düzeyde (X=2,78) ve Fen Bilimleri grubundakiler "az" düzeyde (X=2,49) stres hissetmektedirler.
Tablo 143. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin Branşa Göre Varyans Analizi VARYANS KAYNAĞI KT SD KO F P GRUPLAR ARASI 5,71 3 1,90 2,27 0,08 GRUPLAR İÇİ 93,83 112 0,83 TOPLAM 99,53 115
Yapılan tek yönlü varyans çözümlemesine (ANOVA) göre, "İletişim" boyutuna verilen cevaplar bakımından branşlar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamaktadır. (p=0,08 > 0,05)
Tablo 144. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin Mezun Olunan Okula Göre Dağılımı
EĞİTİM
ENSTİTÜSÜ FAKÜLTESİ EĞİTİM
EĞİTİM YÜKSEK
OKULU
FEN EDEBİYAT
FAKÜLTESİ DİĞER Toplam
İletişim X SS X SS X SS X SS X SS X SS Soru 6 3,35 1,49 2,70 1,36 3,22 1,78 2,20 1,23 2,84 1,40 2,75 1,41 Soru 7 3,07 1,38 2,54 0,91 3,00 1,58 2,55 1,14 3,23 1,16 2,72 1,12 Soru 8 3,14 1,09 2,94 0,99 3,55 1,13 3,25 1,01 3,30 1,10 3,11 1,03 Soru 9 3,00 1,41 2,20 1,20 2,55 1,74 1,95 1,19 2,69 1,31 2,33 1,30 Soru 10 3,14 1,51 2,25 1,22 2,55 0,88 2,15 1,13 2,61 1,32 2,40 1,25 ORT 3,14 2,53 2,97 2,42 2,93 2,66
Bu boyuttaki öğretmen görüşlerinin mezun olunan okul değişkenine göre dağılımı incelendiğinde, Eğitim Enstitüsü mezunlarının "orta" düzeyde (X=3,14), Eğitim Fakültesi mezunlarının "az" düzeyde (X=2,53), Eğitim Yüksek Okulu mezunlarının "orta" düzeyde (X=2,97), Fen Edebiyat Fakültesi mezunlarının "az" düzeyde (X=2,42) ve diğer okullardan mezun olanların da "orta" düzeyde (X=2,93) stres yaşadıkları görülmektedir.
Tablo 145. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin Mezun Olunan Okula Göre Varyans Analizi
VARYANS KAYNAĞI KT SD KO F P
GRUPLAR ARASI 7,50 4 1,87 2,263 0,06 GRUPLAR İÇİ 92,03 111 0,82
TOPLAM 99,53 115
Yapılan tek yönlü varyans çözümlemesine (ANOVA) göre, "İletişim" boyutuna verilen cevaplar bakımından mezun olunan okullar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamaktadır. (p=0,06 > 0,05)
Tablo 146. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin Son Eğitim Düzeyine Göre Dağılımı
ÖN LİSANS LİSANS YÜKSEK LİSANS Toplam İletişim X SS X SS X SS X SS Soru 6 3,25 1,51 2,67 1,35 2,46 1,61 2,75 1,41 Soru 7 3,10 1,29 2,64 1,08 2,61 1,04 2,72 1,12 Soru 8 3,20 1,05 3,06 1,04 3,30 1,03 3,11 1,03 Soru 9 2,90 1,44 2,22 1,27 2,16 1,11 2,33 1,30 Soru 10 2,90 1,41 2,30 1,23 2,30 1,03 2,40 1,25 ORT 3,07 2,58 2,57 2,66
"İletişim" boyutundaki öğretmen görüşleri son eğitim düzeyi değişkenine göre Tablo 146’da verilmiştir. Buna göre Ön Lisans mezunları bu boyutta "orta" düzeyde (X=3,07) stres yaşarken, Lisans (X=2,58) ve Yüksek Lisans (X=2,57) mezunları "az" düzeyde stres yaşamaktadır. Lisans ve Yüksek Lisans mezunlarının eşit olarak "az" düzeyde, Ön Lisans mezunlarının bunlara göre daha fazla "orta" düzeyde stres yaşamaları dikkat çekicidir.
Tablo 147. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin Son Eğitim Düzeyine Göre Varyans Analizi
VARYANS KAYNAĞI KT SD KO F P
GRUPLAR ARASI 4,05 2 2,02 2,39 0,09 GRUPLAR İÇİ 95,48 113 0,84
TOPLAM 99,53 115
Yapılan tek yönlü varyans çözümlemesine (ANOVA) göre, "İletişim" boyutuna verilen cevaplar bakımından Son eğitim düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamaktadır. (p=0,09 > 0,05)
Tablo 148. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin Okuldaki Öğretmen Sayısına Göre Dağılımı
11-14 17-19 22-23 28 55 Toplam İletişim X SS X SS X SS X SS X SS X SS Soru 6 2,85 1,70 2,45 1,27 2,54 1,28 3,11 1,21 2,88 1,59 2,75 1,41 Soru 7 2,78 1,25 2,50 0,88 2,53 0,97 2,52 1,32 3,08 1,16 2,72 1,12 Soru 8 3,14 1,29 2,73 0,20 3,03 1,18 3,11 0,92 3,38 0,92 3,11 1,03 Soru 9 2,21 1,36 2,10 1,29 1,96 1,01 2,75 1,43 2,67 1,38 2,33 1,30 Soru 10 2,14 1,16 2,05 1,09 2,41 1,25 2,05 1,24 2,88 1,29 2,40 1,25 ORT 2,62 2,37 2,49 2,71 2,98 2,66
Tablo 148’de öğretmenlerin "İletişim" boyutunda yaşadıkları stres, görev yapılan okulun öğretmen sayısı değişkenine göre verilmiştir. Buna göre, 11-14 öğretmenli okullarda görev yapanlar “az” a yakın "orta" düzeyde (X=2,62), 17-19 öğretmenli okullarda görev yapanlar "az" düzeyde (X=2,37), 22-23 öğretmenli okullarda görev yapanlar "az" düzeyde (X=2,49), 28 öğretmenli okullarda görev yapanlar "orta" düzeyde (X=2,71) ve 55 öğretmenli okullarda görev yapanlar "orta" düzeyde (X=2,98) stres yaşamaktadırlar.
Tablo 149. İletişim Boyutuyla İlgili Öğretmen Görüşlerinin Okuldaki Öğretmen Sayısına Göre Varyans Analizi
VARYANS KAYNAĞI KT SD KO F P GRUPLAR ARASI 6,30 4 1,57 1,87 0,12 GRUPLAR İÇİ 93,23 111 0,84
TOPLAM 99,53 115
Yapılan tek yönlü varyans çözümlemesine (ANOVA) göre, "İletişim" boyutuna verilen cevaplar bakımından okuldaki öğretmen sayıları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamaktadır. (p=0,12 > 0,05)
“İletişim” boyutu ile ilgili olarak yapılan analizler neticesinde şunlar söylenebilir:
1. “İletişim” boyutu öğretmenler için “orta” düzeyde (X=2,66) stres yaratıcı bir örgütsel stres kaynağıdır.
2. Boyut içinde en fazla stres yaratan kaynaklar, “Çevresel kaynaklardan yararlanabilmek için çevredeki etkili kişi ve guruplar ile sağlıklı diyaloğun kurulmaması” (8. kaynak) (X=3,11) ve “Bakanlığın sağladığı bazı olanaklarla ilgili duyuruların zamanında ulaştırılmaması” (6. kaynak) (X=2,75), öğretmenler tarafından “orta” düzeyde stres yaratıcı olarak görülmektedir.
3. Bu boyuta ilişkin öğretmen görüşlerinde cinsiyet, memuriyet görev yılı (mesleki kıdem), YİBO ve PİO’daki görev yılı, branş, mezun olunan okul, son eğitim düzeyi ve okuldaki öğretmen sayısı değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır.
4. Memuriyet görev yılı (mesleki kıdem) ve YİBO veya PİO’daki çalışma yılları gruplarında yaşanan stres düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmasa da yıllar arttıkça yaşanan stres de artma eğilimindedir. Bu boyutta yaşanan stres
ile memuriyet kıdemi arasında 0,744; YİBO veya PİO’daki çalışma yılları arasında da 0,752 düzeyinde bir ilişki bulunmaktadır. Bu durum yaşa bağlı olarak artan stres düzeyinin yansıması olabilir.
3. Yöneticilerin Tutum ve Davranışları Boyutuna İlişkin