İş sözleşmesine bağlı sağlık çalışanlarının disiplin hukukuna

Daha önce de belirtildiği üzere, sağlık çalışanları, sağlık hizmeti veren özel kurum ve kuruluşlarda çalışıyorsa, bu ilişki bir hizmet sözleşmesine dayanmakta olup bu ilişkiden doğan hak ve sorumluluklar, İş Kanunu nazarında değerlendirilecektir. Bununla birlikte, bahse konu sağlık çalışanları, hizmetlerini yürütürken Hususi Hastaneler Kanunu, Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu başta olmak üzere, sağlık hizmetleriyle ilgili kanun ve yönetmelikler ile tıbbi etik kurallara bağlı kılmak zorundadır. Ancak, sağlık hizmeti veren özel kurum ve kuruluşlarda çalışan sağlık çalışanları, çalışmalarıyla ilgili genel olarak, İş Kanunu’na tabi olup öncelikle, bu özel kurum ve kuruluşların yönetilmesiyle ilgili mevzuat ve aralarındaki sözleşmeye uymakla yükümlüdür256_.

İşte bu noktada, sağlık hizmeti veren özel kurum ve kuruluşlarda çalışan sağlık çalışanları, disiplin süreciyle karşı karşıya kaldıklarında, şayet sözleşmede disiplin sorumluluğu ve hakları ile ilgili bir düzenleme varsa buna; İş Kanunu’na ve ayrıca Tabipler Birliği Disiplin Yönetmeliği ile Türk Tabipler Birliği Kanunu gibi mesleki örgütler nezdinde kaleme alınan disiplin hak ve yükümlülüklerine tabi olmaktadır257_.

Bağlı olduğu kurum veya kuruluş tarafından, aleyhine verilen disiplin cezasının haksız ve yersiz olduğunu düşünen sağlık çalışanının, hakkını aramak üzere yargı yoluna gitmesi

256 _{Özkan/Öner Akyıldız, s. 86.} 257 _{Özkan/Öner Akyıldız, s. 82.}

73 gerekmekte olup, disiplin cezasına karşı yargı yolunda başvurulacak yer iş mahkemeleridir258.

Yargı yoluyla hak arama hürriyeti konusunda bireysel iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesine engelleyici düzenlemeler getirilmesi de mümkün olmayıp aksi halde bu tür hükümlerin geçersizliği gündeme gelecektir259_{. İş mahkemesinde disiplin hukuku}

yönünden hak arama araç ve usulü de yine tezin son bölümünde ele alınacaktır.

258 _{Çelik, M. Lamih: Disiplin Cezalarına Karşı İtiraz Yolları, Mahalli İdareler Dergisi, Haziran 2016, S.}

42(220), s.18-25, http://www.turkhukuksitesi.com/makale_1936.htm, Erişim Tarihi: 17.12.2017.

74

BÖLÜM 3

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ

HAK ARAMA ARAÇLARI VE USULÜ

Sağlık çalışanlarının hakları kavramı, hasta hakları kavramının yanında, onunla birlikte ele alınması gereken bir kavramdır. Bu kapsamda, ideal bir sağlık politikası ve sağlık hizmetinin gerçekleşebilmesi için her iki kavramın da bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekmektedir260_{. Hasta hakları kavramı ile sağlık çalışanlarının hakları kavramı, karşıt}

kavramlar değildir. Bilakis; yan yana, bir arada değinilmesi, düzenlenmesi ve eşit derecede önem verilmesi gereken kavramlardır.

Gelinen noktada, her ne kadar hasta hakları kavramı ön planda tutulmaktaysa da, artan sağlık çalışanlarına şiddet, sağlık çalışanlarının çalışma koşullarının ağırlığı, zorluğu ve sağlık çalışanlarının bu duruma tepkilerine paralel olarak; sağlık çalışanlarının da hakları olduğu hatırlanmaya başlamıştır. Bu uyanış, sağlık çalışanlarının haklarının varlığı konusunda bilinçlenmesinde, muhataplarına karşı hakları ileri sürmede, hukuken eşit ve dengeli bir hasta-sağlık çalışanı ilişkisinin kurulmasında, önemli bir adım teşkil etmektedir.

Yukarıdaki bölümlerde, hekimler başta olmak üzere, diğer sağlık çalışanlarının haklarının neler olduğu izah edilmiştir. Ancak hakların kanun koyucu tarafından düzenlenmesi tek başına yeterli olmamakta, bu hakların ihlali halinde doğabilecek yaptırımlarla, caydırıcılığı da sağlanmalıdır. Aynı zamanda, ihlal edilen haklar için hak arama yolları da düzenlenmelidir ki haklar kağıt üstünde kalmasın, varlığı hak sahiplerince ve onların muhatapları tarafından benimsenebilsin. Bu noktada, tezin üçüncü bölümünde, sağlık çalışanlarının anılan haklarının ihlal edilmesi halinde hak arama araçları ve usullerine değinilecektir.

Sağlık çalışanlarının, çalışma koşullarına ilişkin haklarının ihlal edilmesi halinde başvuracağı hak arama araçları başlığında, özellikle, sağlık sektöründeki mobbing ve tükenmişlik sendromu kavramları ele alınarak, bu hususlarda, sağlık çalışanlarının nasıl bir hak arama çerçevesi çizeceği izah edilecektir. Hak arama yolları bağlamında özellikle mobbing ve tükenmişlik sendromu kavramlarına değinilmesinin sebebi, mobbing ve

260 _{Hakeri, s. 97.}

75 tükenmişlik sendromunun en yoğun gözlendiği sektörün sağlık sektörü olmasıdır261_.

Mobbing kavramına, aşağıda ayrımcılık tazminatı başlığı altında değinilecektir. Bu noktada değinilecek olan tükenmişlik sendromu ise, daha çok insanlarla yüz yüze ilişkileri olan yardımseverlik ve şefkat gerektiren sağlık personeli, öğretmenlik, sosyal hizmetler gibi hizmet veren örgütlerde görülmektedir. Sağlık sektörü başta olmak üzere, benzer sektörlerde çalışanlar, birden fazla olumsuzluk ve engelin aynı anda üstesinden gelmeye çalışmaktadır. Çalışanlar, çalışma koşullarının düzeltilmediği ve tükenmişlikle baş etme yollarının kullanılmadığı durumda, bu sürecin doğal sonucu olarak, daha fazla mücadele edememeye başlamakta ve tükenmişlik sendromu içerisine girmektedir262_.

Tükenmişlik sendromu; çaresizlik, ümitsizlik, hayal kırıklığı, yorgunluk ve bezginlik gibi duyguları, olumsuz benlik kavramı, işe yaramama sendromu ve diğer insanlara karşı olumsuz tutumlar gibi psikolojik kökenli rahatsızlıklar meydana getirmektedir. Aynı zamanda, sağlık çalışanları, maruz kaldıkları mobbing ve yaşadıkları tükenmişlik sendromunun sonucunda, iş akdini feshedebilmekte ve işçilik alacaklarının tahsili ve tazminat talebiyle mahkemeye başvurabilmektedir. Sağlık çalışanlarının işten ayrılma sebepleri arasında, mobbing ve tükenmişlik sendromu en sık karşılaşılan nedenler arasında yer aldığından, hak arama yolları başlığı altında kısa da olsa bu kavramlara değinilmiştir263_.

Son olarak, bu başlık altında, sağlık çalışanlarının meslek hukukuna ilişkin hakları ve disiplin hukukuna ilişkin haklarında hak arama araçları ve usulü olmak üzere, iki ana başlık altında hak arama yolları ele alınmıştır.

261 _{Yiğitbaş, Çağla/Deveci, Süleyman Erhan: Sağlık Çalışanlarına Yönelik Mobbing, Türk Tabipleri Birliği}

Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Ekim-Kasım-Aralık, s.23-28,

http://www.ttb.org.tr/dergi/index.php/msg/article/download/88/73, Erişim Tarihi: 20.1.2018; Aksu, Aydın: Tükenmişlik Sendromunun Örgütsel Bağlılığa Etkileri: Bir Sağlık Kuruluşunda Uygulama, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Kütahya 2010, s.7, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=veR1mHu9yoWjwcVUjCEoPAIWZROYymA0

fslPmwr1RH6v7RXNHZkYrQVMZb6xFzIg, Erişim Tarihi: 24.01.2018.

262 _{Aksu, s.7.}

263 _{Yakın, Gökler: Istanbul Dr Lütfi Kirdar Eğitim Ve Araştırma Hastanesinde Çalışan Sağlik}

Personellerinin (Hemşire, Ebe, Sağlik Memuru ve Acil Tip Teknisyeni) Depresyon Ve Tükenmişlik Düzeyinin Değerlendirilmesi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2014, s.3 vd, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=sY7m19PfcL6F1NUwcr80A7vRJiIutYpUaVXX 2ZfceD-qIKOrgPLl53PbfGi0wO, Erişim Tarihi:24.01.2018.

76