İş Görüşmesi Aşamaları

İş görüşmesi aşamasının görüşme öncesi, görüşme esnası ve görüşme sonrası olmak üzere üç aşamadan oluştuğunu söylemek mümkündür.

Görüşme Öncesi: Görüşme yapılacak aday ile iletişime geçilerek görüşme zamanı netleştirilmektedir. Aday ile telefon görüşmesinde yüz yüze görüşme için zaman, yer bilgilendirmesi yapılır ve telefon görüşmesi ardından adaya e-mail aracılığıyla görüşmeyi yapacak kişinin adı, görüşme tarihi, görüşme yeri ve görüşme süresi hakkında bilgiler teyit edilerek gönderilmektedir (Özdemir, 2017: 149). Aday ile iletişim kurulduktan sonra görüşme tarihi ve saatini görüşmeci de not almalıdır. Görüşmecinin planlı olması, aynı pozisyon ya da başka pozisyonlar için aynı zaman aralığında görüşme ayarlanmasını önlemektedir. Görüşmeci, iş görüşmesi öncesinde

52

aday hakkında başvuru bilgilerini gözden geçirmeli, görüşmeye hazırlıklı gitmelidir. Görüşmeye aday ve görüşmeci hazırlıklı şekilde gelmelidir (Sabuncuoğlu, 2000: 97). Görüşmesi Esnası: Aday görüşmeye erken gitmelidir. Görüşmeye geç kalan aday, çoğu zaman görüşmeci tarafından olumsuz karşılanmaktadır. Görüşmenin başında, görüşmeci kendini tanıtır ve adayı tanımaya yönelik açılış soruları yapar.

İş görüşmesine gelen adayın daha önceden edindiği iş deneyimi varsa, adaya hangi işlerde ne kadar süreyle çalıştığı, geçmişte sevdiği işi, varsa işte karşılaşılan sorunun ne olduğu sorulabilir (Sabuncuoğlu, 2005: 111).

Aday hakkında yeterli bilgiye ulaşıncaya kadar, görüşmeci tarafından sorular devam etmektedir (Özdemir, 2017: 152). Görüşmeci, adayın verdiği yanıtlara göre görüşme formuna notlar almalıdır. Görüşme esnasında dikkat edilmesi gereken yakınlık kurma, dinleme, görüşmeyi devam ettirebilme, kontrol etme, not alma gibi birkaç önemli beceri bulunmaktadır (Armstrong, 2009: 560-562):

• Yakınlık kurma: Görüşmecilerin adaylara karşı samimi olması durumunu ifade etmektedir. Görüşme esnasında adayın stresini ve heyecanını azaltmak için yakınlık kurulabilir. Arkadaş canlısı tavırlar adayların güvenlerini kazanmayı sağlayarak güçlü ve zayıf yanlar hakkında kolay ve doğru bilgilere ulaşılabilir. • Dinleme: Görüşmeci, adayın söylediklerini anladığını ifade edecek şekilde

görüşme boyunca kısa özetler halinde tekrarlamalıdır. Böylelikle, adayın aktarmak istediği teyit edilmiş olacaktır.

• Görüşmeyi devam ettirebilme: İş görüşmelerinde görüşmeci, adaydan aldığı yanıta göre sıradaki sorusunu sormalıdır. Görüşmenin akıcı ve birbirini takip eden konuşma şeklinde gelişmesi isteniyorsa soruların birbiriyle bağlantılı olması gerekir.

• Kontrol etme: Görüşmeci tarafından görüşme hakkında bir planlama ve hazırlık yapılmış olmalıdır. Görüşme esnasında planlanan görüşme dışına çıkılması engellenmelidir.

• Not alma: yarım saatlik bir görüşmeyi görüşmecinin hatırlaması mümkün olmayabilir. Görüşmeci, önemli gördüğü olumlu ve olumsuz noktaları not

53

almalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken durum, adayın olumsuz bir özelliği not alınırsa görüşmeci yüz ifadesinde bu durumu belirtmemesidir.

İş görüşmesinde adaylara normal ya da normal olmayan sorular sorulabilir. Dünyanın en büyük şirketlerinin işe alım sorularından bazıları aşağıda verilmiştir (Hürriyet, 29 Haziran 2017):

• Richard Branson - Virgin Group Kurucusu: Özgeçmişine yazamadığın neler var?

• Tony Hsieh - Zappos CEO’su: Tuhaflığını numaralandırmak istersek, kendine kaç puan verirsin?

• Larry Ellison - Oracle YKB: Tanıdığın en zeki insan sen misin?

• Elon Musk – Tesla SpaceX Kurucusu ve CEO’su: Yeryüzünde duruyorsun, 1 mil güneye, 1 mil batıya, 1 mil de kuzeye yürüdün ve tam olarak başladığın yerdesin. Nerede olabilirsin?

• Kat Cole – FOCUS Brands Group Başkanı: Çevrende sana yakın olan biri senin hangi yönünü sever, hangi yönüne sinir olur?

• Miranda Kalinowski – Facebook Global İşe Alım Yöneticisi: Dünyanın en iyi işinde çalıştığını hissetmen için işte ne yaşamalısın?

• Peter Thiel – PayPal Kurucu Ortağı: Bana doğru olan ama yine de insanların sana katılmadığı bir şey söyler misin?

• Jenny Ming – Charlotte Russe CEO’su ve YKB: Bana başarısızlıklarından bahseder misin?

• Hannah Paramore – Paramore Bankacılık YKB: Kaç yaşında maaşlı bir işe girdin?

• Brad Jefferson – Animoto CEO’su: Sabah işe gelmek için uyanmak zordur. Ne ile motive olarak uyanırsın?

• Randy Garutti – Shake Shack CEO’su: Bir ya da birkaç yıl sonra seninle bir başarıyı kutlamış olsaydık, sence birlikte neler başarmış olurduk?

• Ashley Morris – Capriotti’s Sandwich Shop CEO’su: Bir zombi istilasında sen ilk ne yapardın?

• Wayne Jackson – Sonatype CEO’su: En son ne zaman vazgeçmeye çok yakın oldun? Bu durum sana nasıl hissettirdi ve neden vazgeçmedin?

54

• Lonne Jafe – Syncsort Yöneticisi: Bugüne kadarki en büyük başarının ve en zorlu mücadelenin hikayesini anlatabilir misin?

• Laszlo Bock – Google İK Müdürü: Bugüne kadar karşılaştığın çok önemli bir sorunu nasıl çözdüğünü anlatabilir misin?

Adaylar ile görüşme yapan üst yöneticilerin soruları adayları anlamaya yöneliktir. Sorularda adayların başarı anlayışlarını ve bireysel davranışlarda kendi farkındalıklarını anlamak ön plandadır. Yöneticiler adayların hayal gücünü canlandırarak hedeflerini öğrenmek istemişlerdir. Örneğin; zombi ile ilgili olan sorunun adayın stres ve panik anında ne yapacağını anlayabilmek için sorulduğunu söylemek mümkündür.

Türkiye’de iş görüşmesinde sorulmaması daha uygun olan sorular şunlardır (www.iienstitu.com, 2015):

• Yaş,

• Vatandaşlık, • Tutuklanma kaydı,

• Başvuru yapılan işletmede tanıdık olup olmadığı, • Kredi, borç ve iflas gibi maddi sorular,

• Ayrıca, yabancı dil becerileri, ehliyet, kilo-boy gibi başvuru formunda yazılı bilgilerin tekrar sorulmaması gerekir.

İş görüşmesi soruları ile ilgili olarak bir takım yükümlülükler söz konusudur (Geçer, 2012):

• Bulaşıcı hastalık gibi bir hastalığa sahip olup olmadığı sorulabilir, genel sağlık durumu sorulamaz.

• Çalışma yeri ve işin niteliği gerekmedikçe kadınlara hamilelik ile ilgili soruların sorulmamalıdır.

• Adaya özel hayatında biri olup olmadığı sorulamaz. • Adaya bir sendikaya üye olup olmadığı sorulmamalıdır. • Adayın dini, mezhebi, siyasi düşünceleri sorulmamalıdır.

Adaya, ‘’sormak istediğiniz bir soru var mı?’’, ‘’eklemek istediğiniz bir bilgi var mı?’’ gibi ek sorular sorularak görüşme tamamlanabilir.

55

Görüşme Sonrası: Görüşme bittikten sonra, görüşmeci ile aday samimi bir diyalog içine girmemelidir. Görüşmeci, adayın iş hakkında iyi ya da kötü bir tahminde bulunmasını önleyecek şekilde davranmalıdır. İş görüşmesi bitiminde, adayın formuna olumlu ya da olumsuz olduğuna dair bilgilendirme notu düşülmesi faydalı olacaktır. Bilgileri unutmadan görüşmecilerin değerlendirme yapmaları gerekir (Özdemir, 2017: 152). Aday havuzunda biriken formlar tekrar değerlendirilmekte olduğu için, aday hakkında bilgi olması görüşme sürecini hızlandırmış olacaktır.