İşçi Açısından Haklı Fesih Nedenleri

Suriye İş Kanunu’nun 66. maddesinde işçinin haklı nedenle derhal fesih hükümleri düzenlemiştir. Anılan maddeye göre işçi, sözleşmenin süresi bitmeden ve işverene bildirim göndermeksizin Kanunda belirtilen nedenler bulunduğunda işçi sözleşmeyi derhal feshedebilir.117 _{Kanunca belirtilen nedenler, sağlık nedenleri ile}

ahlaka ve iyi niyet kurallarına uymayan nedenler kapsamaktadır.118

3.1.2.1. İşçinin Sağlığı İçin Tehlikeli Olması

Suriye İş Kanunu’nun 66. maddesinin a fıkrasının 5. bendine göre, işçinin güvenliği veya sağlığını tehlikeye düşürecek bir risk var olması halinde, işçi bildirimde bulunmaksızın iş sözleşmesini derhal feshedebilir.119 _{Anılan madde uyarınca, işçi}

112 _{SHARBA- HARAH, s. 246.} 113 _{ZARZUR- ALAHMAR, s. 101.} 114 _{ALOTOUM, s. 190.}

115 _{SHARARA, İş Sözleşmesinin Sona Ermesi, s. 53; MANSOUR, s. 319; MY., T. 18.01.2001, K.} 1127/2001 (ASKA NİAN, s. 227).

116 _{FENDİ, s. 137; HAMDAN, s. 477.}

117 _{MASTO, Avukatların Rehberi, s. 10; ASKA NİAN, s. 244.} 118 _{MALKAWİ, s. 94.}

lehine sağlık nedeniyle fesih hakkından bahsedilebilmek için her şeyden önce işçinin sağlığı ve yaşayışı için tehlike yaratacak bir neden bulunması gerekmektedir.120

Ancak Kanunun aynı maddesine göre işçi, bu tehlike bulunduğunu işverene önceden bildirmiş olması ve işverenin gerekli önlemleri almamış olması aranmaktadır.121 _{Başka bir ifadeyle, işçi sağlığını tehdit eden bir risk bulunduğunu}

işverene bildirmek zorundadır.122 _{Bildirime rağmen, işverenin gereken önlemleri}

almaması halinde işçi lehine sağlık nedeniyle iş sözleşmesinin derhal feshetme hakkı doğar.123

İşçinin sağlığına ilişkin tehlike, işin niteliğinden kaynaklanabileceği gibi işyerinin ortamından kaynaklanabilir.124 _{Örneğin, işin yürütümü sırasında meydana}

gelen iş kazası ve her türlü hastalık önlemlerinin yetersizliği nedeniyle işçinin sağlığı için tehlikeli olan nedenler işin niteliğinden kaynaklanmaktadır.125 Bununla birlikte, işverenin veya başka bir işçinin tutulduğu bulaşıcı hastalığın işyerinin ortamından kaynaklanan bir tehlikelerdir.126 Ancak, işçinin sağlığını tehdit eden nedenler derhal fesih nedeni sayılabilmesi için ciddi bir tehlike yaratması gerekmektedir.127

3.1.2.2. Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller

3.1.2.2.1. İşverenin İşçiyi Yanıltması

Suriye İş Kanunu’nun 66. maddesinin a fıkrasının 1. bendi gereğince, işveren veya işverenin vekili iş sözleşmesinin yapıldığı sırada sözleşmenin esaslı noktalardan biri ile ilgili işçiyi yanıltılması halinde, işçi derhal haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir.128

Diğer deyişle, işe giriş sırasında esaslı noktalardan biri hakkında gerçeğe uygun olmayan vasıflar, bilgiler veya sözler vermek suretiyle işveren işçiyi yanıltırsa, işçi açısından haklı nedenle fesih nedeni oluşturmaktadır.129 _{Dolayısıyla}

işverenin işçiyi yanıltmasını derhal fesih nedeni sayılabilmesi için, öncelikle iş

120 _{ALMUGHRABİ, s. 179; ASKA NİAN, s. 253.} 121 _{SHARBA- HARAH, s. 247.} 122 _{ALOTOUM, s. 193.} 123 _{RAMADAN, s. 302.} 124 _{ALMASARWA, s. 252.} 125 _{ALMUGHRABİ, s. 179.} 126 _{FENDİ, s. 165.} 127 _{ABO NAJMEH, s. 27.}

128 _{MASTO, Avukatların Rehberi, s. 10.} 129 _{ZARZUR- ALAHMAR, s. 102.}

sözleşmesinin yapılması sırasında gerçekleşmiş olması gerekmektedir.130 _Bunun

yanında işverenin yanıltması, işçiye verileceği ücret, yemek ve dinlenme süreleri gibi çalışma koşulları ile ilgili olmalıdır.131

3.1.2.2.2. İşverenin Esaslı Borçları Yerine Getirmemesi

Suriye İş Kanunu’nun 66. maddesinin a fıkrasının 2. bendine göre, işverenin Kanunda belirtilen esaslı yükümlülüklerini ifa etmemesi nedeniyle işçi lehine haklı nedenle derhal fesih nedeni oluşturur.132 _{Anılan maddenin kapsamına işverenin}

Kanundan, toplu iş sözleşmesinden, iş sözleşmesinden veya iç düzenlemeden kaynaklanan tüm borçları girmektedir.133 _{Genel olarak, işverenin temel borcu ücret}

ödeme borcudur. İşçi, sadece temel ücreti ile parayla ölçülmesi mümkün olan ücret eklerinin ödenmemesi nedeniyle iş görme borcundan kaçınma hakkı kullanabilir.134 Dolayısıyla, işveren borçlarını hiç ifa etmemesi, eksik ifa etmesi ya da geç ifa etmesi derhal fesih hakkının doğmasına yol açmaktadır.135 _{Bunun örnekleri, işçinin hak}

kazandığı zam yapılmaması, düşük oranda yapılması veya Kanunda öngörülen haklı nedenler dışında çalışma koşullarının esaslı bir tarzda değiştirilmesidir.136

3.1.2.2.3. İşverenin Şerefe Dokunacak Davranışları, Sözleri ve Cinsel ve Psikolojik Tacizi

Suriye İş Kanunu’nun 66. maddesinin a fıkrasının 3. bendi uyarınca “İşveren veya işverenin vekili, işçinin yahut aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler söylemesi veya davranışlarda bulunması halinde, işçi iş sözleşmesini haklı nedene dayanarak derhal sona erdirebilir.”

İşverenin, işçiye veya onun aile üyelerinden birine yönelik söz ve davranışlarının onların onuruna veya namusuna zarar verecek nitelikte olması halinde, işçi haklı nedenle derhal fesih hakkı doğmaktadır.137 _{Ayrıca, bu hükmün}

130 _{ASKA NİAN, s. 245.} 131 _{ALOTOUM, s. 195.} 132 _{ASKA NİAN, s. 246.} 133 _{ASKA NİAN, s. 94-100.} 134 _{HAMDAN, s. 477.} 135 _{RAMADAN, s. 299.}

136 _{ALHİRAKY, s.223; GHAZAL- ASKA NİAN, s. 200.} 137 _{SHARBA- HARAH, s. 247.}

uygulanabilmesi için bu eylemlerin Ceza Kanunun kapsamında suç olarak düzenlenmiş olması gerekli değildir.138

Bununla birlikte, işçinin cinsel veya psikolojik tacize uğraması da anılı hükmün kapsamına girmektedir.139 _{Bu itibarla, işveren tarafından psikolojik tacize}

maruz kalan işçi iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshedebilir.140 _{Zira psikolojik}

taciz genel olarak iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı düşen bir davranıştır. 141

Anlatılan haller ve davranışlar, işveren veya işverenin vekili tarafından gerçekleşmesi sonucu değiştiremez.142 _{Öte taraftan, söz konusu eylemlerin}

işyerinde yapılmış olup olmaması önem arz edemez. Diğer anlatımla, bu eylemin işyerinde veya mesai saati dışında gerçekleşmesi de mümkündür.143

3.1.2.2.4. İşverenin İşçiye Sataşması

Suriye İş Kanunu’nun 66. maddesinin a fıkrasının 4. bendi uyarınca, işveren veya onun vekili işçiye herhangi bir şekilde sataşmada bulunduğu takdirde, işçinin bildirimsiz iş sözleşmesini derhal feshedebilir.144 _{Anılan madde}

uyarınca işveren veya işverenin vekili, işçiye sataşmada bulunması sözle (hakaret, küfür, asılsız ithamlar vb.) olabileceği gibi davranışla (dövme) olabilmektedir.145

İşverenin herhangi bir şekilde işçiye sataşması, işçi lehine haklı nedene dayanarak derhal fesih hakkı doğmaktadır.146 Buna karşılık, fesih hakkını kullanılabilmesi için söz konusu işverenin fiilin Ceza Kanunu’nda suç teşkil etmesi gerekmez.147