Fesih Bildiriminin Özellikleri ve Şekli

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin ne zaman sona ereceği başlangıçta bilinmediği veya öngörülmediği için, anlık fesihlerin etkilerinden tarafları korumak amacıyla bildirim süreleri öngörülmüştür.257 Türk İş Kanunu’nun 17. maddesine göre, fesih hakkını kullanılabilmesi bildirim yapılmasına bağlanmıştır.258

Belirsiz iş sözleşmesinin sona erdirmesini isteyen taraf, sona erdirme niyetini içeren bir beyanın karşı tarafa gönderilmesi şarttır.259 _{Bu nedenle, karşı tarafa beyan edilmeksizin}

yapılan fesih hukuki sonuçları doğurmaz.260

Fesih bildirimi, belirsiz süreli iş sözleşmesinin kanunda öngörülen süreye kadar karşı tarafa önceden haber verilerek sona erdirilmesiyle amaçlanan bir beyanı olarak tanımlayabiliriz.261 _{Dolayısıyla, fesih bildirimi tek taraflı bir irade beyanı}

olarak nitelendirilmektedir.262

Belirsiz süreli iş sözleşmesini sona erdirmek isteyen taraf, herhangi bir neden göstermekle yükümlü olmaksızın sadece kanunda belirtilen bildirim sürelerine uyması yeterli olmaktadır.263

Türk İş Hukukunda iş güvencesi hükümlerinden yararlanmayan işçilere yapılacak süreli feshin bildiriminde fesih nedeninin açıklanması gerekli

254 _{GÜVEN-AYDIN, s. 232; SÜMER, s. 87.}

255 _{BASKAN, s. 67; ŞAKAR, İş Hukuku Uygulaması, s. 184; ÇELİK, s. 198.}

256 _{ENGİN, s. 13; İZVEREN- AKI, s. 288; SARI, Ayşegül, İş Sözleşmesinin İşçinin Davranışlarından} Kaynaklanan Nedenlerle Feshi, Seçkin Yayınevi, 1. Baskı, Ankara 2019, s. 66.

257 _{IŞIKLI, s. 86; TUNÇOMAĞ- CENTEL, s. 1183.} 258 _{AKYİĞİT, İş Hukuku, s. 169; DÖNMEZ, s. 38.} 259 _{BASKAN, s. 66; GÜNAY, İş Hukuku, s. 408.} 260 _{AKTAY – ARICI - SENYEN/KAPLAN, s. 173.} 261 _{DEMİRCİOĞLU- CENTEL, s. 159; TOPAL, s. 15.} 262 _{ANDAÇ, s. 89; SAVAŞ, s. 24.}

değildir.264 _{Buna karşılık, iş sözleşmelerinde veya toplu iş sözleşmelerinde fesih}

sebebinin belirtilmesi öngörülmüşse, sözleşmeyi feshederken sebep göstermek zorunludur.265 Aksi takdirde sebebin belirtilememesi, feshin geçersiz olmasına neden olmaktadır.266

Fesih bildirimi, belirsiz süreli iş sözleşmesini doğrudan doğruya etkileyip hukuki sonuçların doğmasına karşı tarafın iradesine önem vermeksizin borç ilişkisini sona erdirdiğinden “bozucu yenilik doğuran” bir işlemdir.267 _{Fesih bildirimi}

olarak adlandırılan bu beyan; sadece geleceğe yönelik hükümler içerir diğer ifadeyle geçmişe etkili fesih bildirimi geçersiz sayılmaktadır.268

Fesih bildirimi karşı tarafın hukuki alanını etkilediğinden, feshe yönelik irade açıklamasının açık ve şüpheye yer vermeksizin belirgin olması gerekmektedir.269 Fesih ile tehdit etmek, teklif ya da soru şeklindeki yapılan feshe yönelik beyanı fesih bildirimi olarak değerlendirilemez. Fesih bildiriminde, iş sözleşmesinin sona eriş zamanının anlaşılması gerekmektedir.270 _{Öte taraftan, fesih}

bildirimi şarta bağlı olarak yapılamaz. Zira şart gerçekleşeceği gerçekleşemeyeceği tam olarak belli olmayan bir vakıadır ve bu feshin bildiriminin belirgin ve kesin olma özelliğine aykırı düşer.271

Belirtelim ki, süreli feshin bildiriminin yazılı yapılmasına ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır.272 Fakat Türk İş Kanunu’nun 109. maddesi uyarınca, fesih bildiriminin yazılı yapılması bir geçerlilik şartı olmayıp, tarafları ani fesihlerden koruyacağı gibi onlara ispat kolaylığı da sağlar.273 _{Dolayısıyla, fesih beyanı kural}

olarak belli bir şekle tabi değildir. Fesih bildirimi, iş sözleşmesinin sona erdirmesine yönelik iradesini yeterince belirten bir yazılı beyan, söz veya davranış şeklinde ortaya çıkabilir.274

Somut olaya göre, bir tarafın davranışından sözleşmeye son verildiği anlaşılabiliyorsa fesih iradesi karşı tarafa bir davranışla beyan edilmiş olarak

264 _{SÜZEK, s. 519; MOLLAMAHMUTOĞLU-ASTARLI-BAYSAL, s. 258.} 265 _{EYRENCİ – TAŞKENT - ULUCAN, s. 176.}

266 _{GÜNAY, İş Hukuku, s. 409.}

267 _{ERDOĞAN, s. 85; KÖSEOĞLU, s. 60.} 268 _{TUNÇOMAĞ- CENTEL, s. 183.}

269 _{AKTAY – ARICI - SENYEN/KAPLAN, s. 173.} 270 _{DÖNMEZ, s. 39; NARMANLIOĞLU, s. 350.} 271 _{DEMİRCİOĞLU- CENTEL, s. 160.}

272 _{BASKAN, s. 66; MOLLAMAHMUTOĞLU-ASTARLI-BAYSAL, s. 259.} 273 _{AKYİĞİT, İş Hukuku, s. 169.}

değerlendirilmelidir.275 _{Örneğin, işverenin işçiye el işareti ile kapıyı göstermesi, bir}

işçinin sözleşmesinin bir sebep belirtilmeksizin askıya alınması, iradesi olmaksızın işçinin işveren tarafından uzun bir süre ücretsiz izne çıkarılması fesih anlamındadır.276

Yargıtay bu konuda şu anlatıma yer vermiştir: “Bazen fesih işverenin olumsuz bir eylemi şeklinde de ortaya çıkabilir. İşçinin işe alınmaması, otomatik geçiş kartına el konulması buna örnek olarak verilebilir”.277

Hukuki niteliği itibariyle fesih bildirimi bozucu yenilik doğuran bir hak olduğundan, karşı tarafa ulaştığı andan itibaren hukuki sonuçlarını ve hükümlerini doğurmaktadır.278 _{Feshin tek taraflı varması gereken bir irade beyanı olması nedeniyle,}

hukuki sonucun doğması için karşı tarafın kabulüne ihtiyaç olmadığı gibi, karşı tarafça reddedilme imkânı yoktur.279 _{Bu nedenle, süreli fesih bildiriminin sonuç doğurması için}

karşı tarafa ulaşması gerekli ve yeterli olacaktır.280

Türk İş Kanunu’nda feshin bildirimini ne zaman ve nerede yapılacağına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır.281 _{Dolayısıyla aksi}

kararlaştırılmamışsa fesih bildiriminin, işyeri ve mesai saat içinde veya dışında her yerde ve her zamanda yapılması mümkündür.282 _{Ancak TMK’ nin 2. maddesi}

gereğince, münasip olmayan bir yerde veya zamanda yapılan fesih bildirimini karşı tarafın reddetme hakkı bulunmaktadır.283 _{Bu itibarla, münasip olmayan yer ve zamanda}

yapılan fesih bildiriminin reddedilmesi halinde geçersiz sayılacağı kabul edilmektedir.284

Fesih bildirimi, uygulamada daha çok rastlanan hallere göre işyerinde yapılmaktadır. Bu durumlarda, ulaşma ve öğrenme anı aynı anda gerçekleşeceği için fesih bildiriminin hukuki sonucunu derhal doğuracaktır.285

Diğer bakımdan, fesih bildiriminin karşı tarafın hukuki alanına girdiği andan itibaren hüküm ve sonuç doğuracağından karşı tarafa ulaşmış olan

275 _{SÜZEK, s. 520; NARMANLIOĞLU, s. 354.} 276 _{GÜNAY, İş Hukuku, s. 410.}

277 _{T.C.Y9HD, T. 12.03.2009, E. 2007/41150, K. 2009/6661 (Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk} Dergisi); KESER, s. 21.

278 _{AKTAY – ARICI - SENYEN/KAPLAN, s. 174.} 279 _{SÜZEK, s. 521.}

280 _{BASKAN, s. 67.}

281 _{DÖNMEZ, s. 40; SARI, s. 74.}

282 _{EYRENCİ – TAŞKENT - ULUCAN, s. 154.} 283 _{GÜNAY, İş Hukuku, s. 450.}

284 _{TUNÇOMAĞ- CENTEL, s. 184.} 285 _{İZVEREN- AKI, s. 288.}

bildirimden tek taraflı olarak dönülemez.286 _{Buna karşılık TBK’ nin 10. maddesinde}

icabın geri alınmasına ilişkin hükümlerin kıyasen uygulanmasıyla bildirim karşı tarafa ulaşmadan yahut karşı tarafça öğrenilmeden, beyan edilen bir bildirim geri alınabilir ve hüküm doğuramaz.287