Hofstede Modelinde ise sekiz unsur bulunmaktadır. Bu boyutlar:102
1. Yöntem Merkezli-Hedef Merkezli: Örgütün etkinliğini kültürel olarak iç ve dış hedeflere ulaşabilmek için riskleri en aza indiren merkezi unsurdur.
100 FredLunenberg,a.g.e.,s.6. 101 Özcan, a.g.e., s. 36.
102 Geert Hofstede, “Organizational Culture”, The Hofstede Centre, http://geert- hofstede. com/organisational-culture.html. (Erişim Tarihi: 15.03.2016).
Z
Kültürü
Güven
Çıkarlar
sonucu
motive olma
Adil ödül
sistemi
Kalite
Yeteneklerin
geliştirilmesi
Paylaşılan
kontrol ve
karar alma
56
2. İç Kaynaklı-Dış Kaynaklı: Herhangi bir işin içinde çalışanların kültürel zenginliği doğruluk ve iş ahlakı üzerine kurulu ise müşteri potansiyeli o derecede yüksek olması iç kaynaklı, dış kaynak ise müşteri ihtiyaçlarına yönelik faydalı fikirlerin bulunmasıdır.
3. Katıl Olmayan Çalışma Disiplini-Katı Çalışma Disiplini: Bu unsur daha çok iç mekanizmadaki düzen ve disiplin ifade eder.
4. Yerel-Profesyonel: Bir işletmede çalışanların yaptıkları iş mesleki olarak kimliklerini belli eder. Yerel kültürün çalışanların benzerliklerini artırmak için Sosya- Aktif görevini yapar. Profesyonel ‘de ise tam zıttadır.
5. Açık Sistem-Kapalı Sistem: Bir kültürel programın içinde herkes tarafından normal karşılan etkinliğe açıklık, anormal karşılamada kapalı sistem olarak ifade edilir.
6. Çalışan Merkezlilik-İş Merkezlilik: işletmenin çalışma prensiplerine bağlı olarak çalışanlarının rahat ve huzuru için göstermiş oldukları ilgidir. İş merkezlikte ise daha çok çalışanların iş üzerine gösterdikleri sorumluluğudur.
7. Liderlik Tarzının Kabul Edilme Seviyesi: Bu unsurda yöneticilerin çalışanlar üzerinde kültürel olarak etkinliğini ölçme biçimidir.
8. Örgütün Tanımlanma Derecesi: Çalışanların kendilerini örgüt özellikleri ile tanımlaması.
Ayrıca bu modelde dört temel özellik bulunmaktadır. Bu özellikler güç mesafesi, belirsizlikten kaçınma, bireysellik ve toplumculuk, maskülen (erkeksilik) ve feminen (kadınsılık) olma şeklindedir.103
1. Güç mesafesi özelliği: Örgüt kültüründe bireyler ve toplum içinde belli bir oranda eşitsizlik meydana gelebilir. Eşitsizlikler farklı sonuçlar doğurur ve meydana gelen sonuçların belli bir makamda bulunma, çevresinden destek alma, güçlü ilişkiler kurma vb. özellikler olmasından kaynaklanır. Örgüt Çalışanların kendi içinde yatay ve dikey alanlarda eşitsizlikler olmaktadır. Dikeyde genel olarak yöneticiler arasında meydana gelir. Yatayda ise aynı iş alanında çalışanlarda bulunmaktadır. Hofstede ise bunu şu şekilde ifade ediyor,“ Bir ülkedeki kurum ve örgütlerin az güçlü üyelerinin, gücün eşit olmayan bir şekilde dağılımını kabul etme ve bekleme düzeyleridir.”
Toplumsal yapımızda genel olarak çalışma serüvenine erken yaşlarda başlamakta olup iş, okul, aile, çevre gibi alanlarda eşitsizliklere de rastlarız. Örnek
olarak bir İşletmede yöneticiler ile çalışanlar ayrı ortamlarda yemek yenmesidir. Geniş güç alanda hiyerarşik bir düzen söz konusudur. Bu tür örgütlenmelerde merkezci sistem ön plandadır. Geniş güç alanda çalışan kişilerin eşitsizlikleri fark ettikleri bilinmektedir. Dar güç alanda ise genişe göre tam tersidir. Çalışan ve yöneticiler arasında eşsizlikler yok gibidir. Daha çok demokratik örgüt yapılanması vardır. İşletmelerde yöneticiler ile çalışanlar aynı sosyal imkanları kullanıp bir aile gibi birlik bütünlük söz konusudur.
2. Belirsizlikten kaçınma özelliği: Bu özellikte bulunan grup üyelerin belli bir tanımlamada ya da açıklamada bulundurulmayan yapılandırmaların ne derecede etkilendiğini gösteren zihinsel ve biçimsel süreçleri içinde yer alan boyuttur.104 Belirsizliklerden kaçınmanın yoğun olduğu toplumlarda iş yapılarında fazla risk alma özellikleri yoktur. Bu toplumlarda kişiler daha çok açık net ve belli uygulamalar ve kurallar severler. Her şeyin doğru zamanda doğru plan ve programlar çerçevesinde gelişmesini beklerler. Belirsizlikler toplumların kendilerine olan güven kaybına sebep olur. Bu tarz toplumlarda değişim çokça istenilen ve beklenilen bir unsur değildir. Belirsizliklerden kaçınmanın az olduğu kültürlerde toplumların risk alma oranı yüksektir. İşletme sahipleri daha rahat yatırımlarda bulunurlar. Belirsizliğin ve riskin fazla olduğu durumlarda stresli bile olsalar çevresine saldırgan davranışlarda bulunmazlar. Kendi yaşadığımız ülkemizde bile belirsizliğe karşı belli bir esneklik gösteren, Türkiye tahammüllü olan ülkelerden birisidir.105
3. Bireycilik ve Toplumculuk Özelliği: Bireyin yapısal olarak kendi çevresiyle olan ilişkilerinde kişisel yönlerini ön planda tutarak “ben” merkezli davranış ve tutum sergiler. Toplumculuk da ise ortak hedef ve gayede beraber hareket etme “biz” olma davranış ve tutum sergileme biçimi vardır.106Gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerde refah düzeyi artıkça örgütsel yapılarda bireycilik daha fazla baskın gelmektedir. Bireyci toplumlarda bu baskınlık iş performanslarında etkisi görünmektedir. Örneğin; İşletimlerde ödül verme yönteminde grupsal başarıdan çok bireysel performansa göre değerlendirilir.107
4. Erkeksilik ve Kadınsılık Özelliği: Yeryüzünde insanlar, erkek ve kadın olmak üzere iki farklı cinsiyette yaratılmıştır. İnsanların yaratılış gereği farklı özellikleri
104 Mehmet Tığlı ve Ünsal Sığlı,“Belirsizlikten kaçınma Kültürel Boyutunun Yönetsel Örgütsel Süreçlere ve Pazarlama Açısından Tüketici Davranışlarına Etkisi”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: XXI, Sayı:1, 2006, 327-342, s. 331.
105 Temel Aksoy, “Türkiye’nin Kültürü”, temelaksoy.com, http://www.temelaksoy.com/turkiyenin-kulturu/ (Erişim Tarihi:31.01.17)
106 Tığlı ve Sığlı,a.g.e.,s.330. 107 Görmen,a.g.e.,s.31.
58
vardır. Bu özellikler kadının ve erkeğin yaşamlarını sürdürebileceği şekilde hal, hareket ve davranışları sergiler. Erkeklerin bedensel ve zihinsel olarak kadınlara göre daha ağır işlerde çalışabilme yapıları, kadınlarda ise erkeklere göre daha naif ve duygusal bir yapıları vardır. Buna göre de kadın ve erkeğin toplumun uygun gördüğü meslek gruplarında çalışma ortamları mevcuttur.108