Hizmet sektörü ve yabancı yatırım potansiyeli

Azerbaycan'da, dış yatırım için uygun koşullar oluşturulmuş, ancak bu yatırımlar daha fazla petrol ve gaz sektörüne yönelmiştir. Bu bağlamda, Azerbaycan ekonomisi, petrol dışı sektör- tarım, sanayi ve hizmet sektöründeki yabancı yatırımları daha fazla çekmek için ithalata bağımlılığı azaltacaktır. Yatırım faaliyeti, küreselleşme, modern entegrasyon, ülkenin üretim alanlarının sosyo-ekonomik sonuçlarının etkinliğini, hizmet sektörünün ve ulusal ekonominin makroekonomik göstergelerinin artırılmasının gerekliliklerine uygun olduğu düşünülen uzun vadeli ekonomik politikanın ana bileşenidir. Hizmet sektöründeki yatırım yönleri aşağıdakileri kapsar (Albegova ve Emstov, 1998:12):

 Yeni tesislerin yaratılması ve modern gereksinimlere göre faaliyet gösteren işletmelerin geliştirilmesi;

 Üretim kapasitelerini artırmak için belirli işletmelerin veya mevcut işletmelerin genişletilmesi;

 Girişimin teknik olarak teknolojik olarak silahlandırılması ya da üretimin teknik ve ekonomik seviyesini yükseltilmesi.

 İşletmenin kilit üretim varlıklarının modernizasyonu;  İşletmenin işletme sermayesinin yatırım finansmanı;

 Bir işletmenin menkul kıymetler yoluyla yatırımları (hisse senetleri, tahviller, sertifikalar);

 Yeni ve orijinal ürünlerin üretimine yapılan yatırımlar;

 Mevcut üretim alanlarındaki yeni tür ürünlerin üretimine yatırımlar;

Yatırım senaryosu, rekabetçi ürünlerin geliştirilmesi, altyapı sisteminin iyileştirilmesi ve işletmelerin ihracat potansiyelinin artırılması dahil geleneksel endüstrilerin lojistiğinin geliştirilmesine odaklanacaktır(Aslanzade, 2000:100).

Turizm, ekonominin diğer sektörlerinin aksine, kendi gelişme fırsatlarına sahiptir. Azerbaycan'da yerleşim (otel, sanatoryum vb.), eğlence (avcılık, spor vb.), kültür (tarihi eserler, arkeoloji vb.) ve doğa (rezervler, milli parklar vb.) İçeren geleneksel ve çağdaş turizm alanları bulunmaktadır. Bu sektörde girişimcilik faaliyetlerinin genişlemesi, bu alanlarda turizmin gelişmesinde kilit şartlardan biridir. Ancak, girişimciliğin tüm alanlarında olduğu gibi, turizm sektöründe de pek çok sorun vardır. Bu zorluklara dayanarak, turizm işletmesi için finansal kaynak kıtlığı var. Mevcut finansal kaynakları bu sektöre yönlendirmek ve verimli kullanmak önemlidir. Turizm girişimciliğinin yararlanabileceği yatırım kaynaklarının hem iç hem de dış olanları aşağıdakileri kapsamaktadır (Sabiroğlu, 2006):

 Devlet bütçesi ve bütçe dışı fonlar;  Nüfus ücretleri;

 İç işletme araçları (kira sermayesi, biriktirme fonu, amortisman masrafları, vb.);

 Dış kaynak fonları (bankaların kredileri, borç sermayesi);

 Yabancı kaynaklar (uluslararası kuruluşların hibeleri, teknik yardım programları, finansal kuruluşların fonları vb.)

Turizm sektörüne yönelik fonların diğer alanlara göre nispeten düşük olması birtakım sorunların göstergesidir. Bu açıdan turizm endüstrisindeki yatırımları çekme sorunu aşağıdaki gibi olabilir (Safarov, 2007:12):

 Bilgi sorunu: (Azerbaycan'da yeterli turizm imkânının bulunmaması, bu nedenle yatırımcılar fonlarını yönlendirmeleri gereken alanların farkında değillerdir);

 Sermaye Tutumu: Modern standartları karşılayan turizm merkezlerinin inşası için büyük çapta fon talebinin nedeni, yatırımcıların büyük risk altında kalmalarıdır;

 Uyarma: (Mevzuatla finanse edilen yatırımlara uygulanan ayrıcalıkların uygulanmaması);

 Kurumsal sorunlar: (modern öğrencilere turizm sektörünün gelişimi için kurumsal destek ve altyapı ile cevap verememe);

 Ulusal Yatırım Oryantasyonu: Bu, ulusal yatırımcıların küçük işletmelere yatırım yapmaları vb. için yeni bir alandır.

Bunlara veya bu sektörde söz konusu yatırımın dahil olduğu söz konusu sorunlardan herhangi birine yönelik tedbirlerin uygulanması, bu sektörün gelişmesinde önemli bir etkiye sahip olacaktır (Aslanzade, 2000:98):

 Bölgelerde, özellikle dağlık bölgelerde, turizm gelişimi için gerekli altyapıyı oluşturarak yabancı yatırımları çekmek;

 Turizmin gelişmesi için piyasa ekonomisinin kurumsal desteğinin güçlendirilmesi;

 Turizm sektörüne yatırım yapan yatırımcılara vergi indiriminde bulunmak ve devlet zararlarında diğer indirimleri uygulamak;

 Ulusal Girişimcilik Destek Fonu aracılığıyla ekonomiye yatırım yaparken ve bununla bağlantılı olarak girişimciler arasında kampanya yürütürken turizm sektörünü tercih etmek;

 Ayrıca, turizm sektörüne yönelik yatırım yönetimi yapısı;

 İslam Konferansı Örgütü'nün ülkelerinin Türkiye, Filipinler, Endonezya, Malezya, Mısır, Fas ve Tunus turizm sektöründeki deneyimlerinin incelenmesi, bu alanların Azerbaycan'da kalkınmasına yatırım yapılmasında yenilikçi adımların uygulanması.

Çağdaş rekabet bağlamında, yerli ve yabancı turistler ülkenin doğal anıtları, kültürü, tarihi, mutfağı, kürleri ve diğer yerleriyle yakından tanışmakta ve bu alandan çok para kazanmak istemektedir, devlet, özel sektör ve kamu arasındaki ortak işbirliği çerçevesinde esnek adımlar atmak önemlidir. Turizmin gelişmesi doğal ekolojik kaynakları, tarihi anıtları, her ülkenin kültürünü, nüfus arasındaki iletişim düzeyini, sosyal altyapısını ve diğer faktörleri etkiler (Pashayev, 2001:98).

Azerbaycan'ın rekreasyon kaynakları, etkin turizm biçimlerini kullanarak devlet bütçesi gelirlerinin önemli kaynakları olabilir. Bu amaçla, ekoturizm ve tarım turizmi yatırımı büyük ölçüde güçlendirilmelidir. Kanada, Almanya, Avustralya ve diğer ülkelerin deneyimleri, bu ülkelerin turizminin gelişmesi nedeniyle on milyarlarca dolar kazandığını göstermektedir. Azerbaycan Cumhuriyeti'nde, Shaki-Zagatala, Guba-Khachmaz ve Ganja-Gazakh bölgelerinde Absheron, Guba-Khachmaz ve Lankaran-Astara bölgelerinde bulunan tarımsal bitkilerde eko turizmin gelişmesi için büyük kaynak rezervleri bulunmaktadır. Başlıca görev, bu kaynakları ekonomik ciroda etkin şekilde kullanmaktır. Bu sorunun çözümü sadece kamu fonlarına değil diğer finansal kaynaklara da dayanmalıdır (Ahmedov, 2010:184). Turizme yapılan yatırımın iyileştirilmesi için farklı girişimcilik biçimlerinin kullanılması ekonomik olarak mümkündür. Azerbaycan'da turizm faaliyetleri şirketler, Turizm ve Kültür Bakanlığı ve dini organizasyonlar tarafından yürütülmektedir. Bu kurumlar altyapıya yatırım yapabilecek kapasitede değil, turizm ve diğer turizmin gelişmesini sağlamak için lojistik altyapı ve gerekli altyapıyı oluşturabilecekler. Bununla birlikte, turizmin ekonomik olarak kârlı olmasının yanı sıra, işsizliğin ortadan kaldırılmasına, insanların sosyal koşullarının iyileştirilmesine yardımcı olduğu unutulmamalıdır. Türkiye, Malezya, Singapur ve diğer ülkelerin deneyimleri, turizmin gelişmesinin bu ülkelerde turizm hediye endüstrisi ve yeni hizmet alanlarının oluşmasına neden olduğunu göstermektedir (Aslanzade, 2000:102). Turizm ülkelerinin çoğundaki istihdam alanları, devlet bütçesinin veya ayrı turizm şirketlerinin ve ailelerin gelirlerinin kaynağı haline gelmiştir.