HCQ SA/ CQ SA/ HCQ SOL CQ SOL
TARTI MA
Antimalaryal ilaç olan hidroksiklorokin ve klorokin 1950’li y4llardan ba%layarak RA, DLE, SLE ve di2er otoimmün hastal4klar4n tedavisinde immünomodülatör etkilerinden yararlan4lmak için kullan4lmaktad4r (7,8). Hidroksiklorokin ve klorokin kullan4m4na ba2l4 makülopati çok az hastada ortaya ç4ksa da olay4n geri dönü%ümsüz olmas4 önem arz etmektedir. Bu nedenle retinopati ilaç kullan4m4n4n geri dönü%ümsüz bulgusu olan öküz gözü makülopati ortaya ç4kmadan erken toksik dönemde fark edilmeli ve ilaç al4m4 durdurulmal4d4r.
Poliklini2imizde takip edilen hastalar daha çok hidroksiklorokin kullanmaktayd4 (30 hasta). Klorokin daha çok RA, hidroksiklorokin ise SLE ve DLE tedavisi için kullan4lm4%t4r. laç kullan4m4ndaki di2er sebepler; ba2 dokusu hastal424 ve Sjögren sendromunu içermekteydi. ngiltere’de yap4lan bir çal4%mada antimalaryal ilaçlar için endikasyon olu%turan hastal4klar; DLE %95, Subakut kutanöz lupus eritematozus %74, SLE %47, retikülat eritematöz musin sendromu %32, polimorfik 4%4k erüpsiyonu %31, Sjögren sendromu %28, porfiria kutanea tarda %26, Jessner’in lenfositik infiltrasyonu %6 ve dermatomiyozit %1’tir (34).
Günümüzde antimalaryal ilaç kullan4m4na ba2l4 retinal toksik hasar funduskopik de2i%im ve semptomatik görme kayb4 geli%meden saptayabilecek alt4n standart klinik bir test mevcut de2ildir. Bu yüzden ara%t4rmac4lar4n ilgisi retinal hasar geridönü%ümsüz olmadan erken evrede saptanmas4 üzerine yo2unla%m4%t4r. Antimalaryal ilaç kullan4m4na ba2l4 erken retina toksisitenin tespit edilmesinde bir çok yöntem tan4mlanm4%t4r.
Humphrey 10- 2 statik perimetri klorokin ve hidroksiklorokin retinopatisinin erken tan4s4nda en hassas yöntemdir. Parasantral skotom hastal424n ilk bulgusu olabilir (35). Baz4 yazarlar k4rm4z4 stimulus ile testin yap4lmas4n4 önerseler de, Easterbrook beyaz stimülüsün klorokin retinopatisini belirlemede daha özgün oldu2unu kaydetmi%tir. Normal populasyonun %6’s4nda k4rm4z4 4%42a kar%4 skotomlar görülebilece2i bilinmektedir (36). Bizim çal4%mam4zda Humphrey 10- 2 full treshold beyaz stimulus tercih edilmek ile birlikte k4rm4z4-beyaz görme alan4 da yap4ld4. Hastalar4m4z4n hiç birinde her iki uyaran ile santral veya parasantral skotom tespit edilmedi. Easterbrook, statik perimetrinin ancak Amsler grid testinde ve renkli görmede de2i%iklik gösteren veya 10 y4ldan fazla ilaç kullanan hastalarda yap4lmas4n4 önermekte ve s4k görme alan4 testinin yüksek maliyete
neden olaca24n4 belirtmi%tir (36). Biz çal4%mam4zda literatür sonuçlar4n4n 4%424nda bazal görme alan4 testi yapt4ktan sonra risk ta%4mayan hastalarda y4lda bir görme alan4 testi yapt4k. Ancak skotom varl424nda veya görme alan4 parametreleri güvensiz olan hastalarda bir y4ldan daha k4sa süre içerisinde görme alan4 testi tekrarlanmal4d4r. Statik görme alan4 çekimlerinde uyum sa2layamayan hastalar4n görme alan4 de2erlendirilmesi Amsler grid testi ile de yap4labilmektedir. Unilateral skotomlar özellikle risk faktörü bulunmayan durumlarda ilaç toksisitesi lehine de2erlendirilmemelidir. Fakat bilateral skotomlar4n varl424 toksik retinopati lehine yorumlanmal4d4r. Geçici veya unilateral görme alan4 defektleri, maküler pigmenter beneklenmeler ilaç kesilmesi için endikasyon olu%turmazlar. Görme keskinli2i, renkli görme ve fundus muayenesi normal olan hastalarda, görme alan4ndaki de2i%iklikler ile erken dönemde retinopatinin saptanmas4 önemlidir. Bu dönemde ilaç kesilirse toksik retinopati geri dönü%ümlü olabilir. Görme alan4ndaki skotom kaybolabilir. Görme keskinli2inin 20/20’nin alt4na dü%tü2ü, renkli görmenin azald424, absolü skotomlar4n oldu2u semptomatik hastalarda ilaç kesilse bile hastalar4n %60- 70’inde santral görme ve görme alan4 kayb4 devam edecektir (37).
Di2er bir test ise çapraz polarize filtrelerin kullan4lmas4 ile e%iküstü Amsler grid testinin luminans4n4n azalt4lmas4 ile elde edilen e%ik Amsler grid testidir (TAG: Threshold Amsler grid). Bu test ile standart grid testine göre rölatif skotomlar4n ve retina aktivitesinin azald424 alanlar4n tespit edilmesi daha kolayd4r (38). Günümüzde standart Amsler grid daha yayg4n olarak kullan4lmas4na ra2men bu test ile rölatif skotomlar saptanamayabilir. Almony ve arkada%lar4 (38) hidroksiklorokin kullanan 56 hasta ile 12 kontrol hastas4n4 siyah zeminde beyaz çizgilerin oldu2u Amsler grid, siyah zeminde k4rm4z4 çizgilerin oldu2u k4rm4z4 Amsler grid ve e%ik Amsler grid testi ile de2erlendirmi%tir. Hidroksiklorokin kullanmayan kontrol grubu hastalar4n4n hiç birinde skotom tespit edilmemi%tir. Hidroksiklorokin kullanan 56 hastada, Amsler grid testi ile iki (%3.64), k4rm4z4 Amsler grid testi ile alt4 (% 10.7), e%ik Amsler grid ile 37 (%66.1) hastada skotom tesbit edilmi%tir. Bu çal4%mada, e%ik Amsler grid testinin standart Amsler grid testi ile kar%4la%t4r4ld424nda, hidroksiklorokin kullan4m4na sekonder geli%en görme alan4ndaki santral skotomlar4 daha fazla saptayarak erken retinopatinin ay4rt edilmesinde farkl4 bir seçenek olu%turdu2u belirtilmi%tir.
Fundus otofloresan (FAF) görüntüleme yeni bir yöntem olup retina hastal4klar4nda erken RPE de2i%iminin tesbit edilmesinde kullan4lmaktad4r. Bu yeni yöntemde RPE’ nin
metabolik aktivitesini tesbit etmek için konfokal laser oftalmoskop kullan4l4r (39). Kellner ve arkada%lar4 (40) bir y4ldan uzun süre klorokin ve hidroksiklorokin kullanan hastalarda erken retinal de2i%imleri tesbit etmek için mERG ve FAF görüntüyü kar%4la%t4rm4%t4r. Uzun dönem antimalaryal ilaç kullanan ve görme alan4nda de2i%im olan veya olmayan 25 hastada FAF görüntüleme ve 23 hastada mERG yap4lm4%t4r. Yirmibe% hastan4n 10’unda (%40) FAF’da de2i%im tesbit edilmi%tir. Multifokal ERG ile FAF de2i%imi olan hastalar4n hepsinde ve normal FAF görüntüsü olan dört hastada perisantral, santral ve yayg4n amplitüd azalmas4 saptanm4%t4r. FAF görüntüleme ile antimalaryal ilaç kullan4m4na ba2l4 erken RPE de2i%imlerinin do2ru tesbit edilebilece2i belirtilmi%tir. Multifokal ERG ile FAF görüntüleri kar%4la%t4r4ld424nda, mERG ile daha fazla retina anomalisinin saptand424 gösterilmi%tir. Yazar FAF ve mERG ile retina anomalileri görüldü2ünde antimalaryal ilaç kullan4m4n4n durdurulmas4n4 önermektedir.
Yak4n geçmi%te yap4lan çal4%malar antimalaryal ilaç kullanan hastalarda, mERG’nin toksik retina hasar4 geli%meden, retina fonksiyon de2i%imlerinin erken belirlenmesinde çok duyarl4 bir yöntem oldu2unu göstermi%tir (41, 42, 43). Klorokin ve hidroksiklorokin toksisitesine özgü en karekteristik mERG bulgular4, parafoveal P1 amplitüdünde azalma ve N1 ve P1 olu%ma zaman4nda gecikmedir (42,44,45). Multifokal ERG kullan4lmas4 ile uzun süre hidroksiklorokin tedavisi alan ve fundus de2i%imi ve görme keskinli2i normal olan hastalarda retina fonksiyon anomalileri gösterilmi%tir (42,46,47,48). So ve arkada%lar4 (48) be% y4ldan uzun süre hidroksiklorokin kullanan alt4 hastan4n üçünde (%50) mERG ile perisantral depresyon saptam4%t4r. Moschos ve arkada%lar4 (46) be% y4ldan az hidroksiklorokin kullanan 20 hastan4n sekizinde (%40) mERG anomalisi göstermi%tir. Multifokal ERG’de ileri derecede amplitüd azalmas4 olan hastalarda hidroksiklorokinin kesilmesi ile baz4 hastalarda mERG bulgular4n4n normale geri döndü2ü tesbit edilmi%tir. Bu durum hidroksiklorokin nedeniyle olu%an retina fonksiyon bozuklu2unun geri dönü%ümlü oldu2unu desteklemektedir. Di2er bir çal4%mada Maturi ve arkada%alar4 (42) uzun süre hidroksiklorokin tedavisi alan 19 hastan4n 11 (%58)’inde mERG anomalisi saptam4%t4r. Bir hasta d4%4nda bütün hastalarda normal Amsler grid ve renkli görme mevcuttur. Yazar mERG amplitüd anomalisi olarak; parasantral kay4p, foveal kay4p, periferal kay4p ve yayg4n kay4p olmak üzere dört patern tan4mlam4%t4r. Lai ve arkada%lar4 (43) hidroksiklorokin kullanan hastalarda uzun dönem mERG de2i%imlerini de2erlendirmi%tir. Ortalama 17 ay takipten sonra hidroksiklorokin almaya devam eden
hastalarda P1 olu%ma zaman4nda anlaml4 gecikme oldu2u göstermi%tir. Bu çal4%ma da ayn4 zamanda total hidroksiklorokin dozu ile N1 ve P1 amplitüd yan4tlar4 aras4nda negatif korelasyon saptanm4%t4r. Bu durum total hidroksiklorokin dozunun mERG anomalilerinin olu%mas4nda önemli bir rol oynad424n4 desteklemektedir. Bçal4%malar4n sonucunda uzun süre klorokin/hidroksiklorokin kullanan hastalarda retina fonksiyon bozuklu2unun yayg4n oldu2u görülmektedir. Klorokin/hidroksiklorokin retinopatisinin de2erlendirilmesinde, ard4%4k mERG kullan4m4 di2er testlerden daha önce retina fonksiyon de2i%imlerini saptayarak toksik retinopatinin subklinik evrede tesbit edilmesini sa2lamaktad4r.
Bonanomi ve arkada%lar4 (49) 34 klorokin kullanan hasta ile klorokin kullan4m hikâyesi olmayan 34 sa2l4kl4 bireyin RNFL kal4nl4klar4 GDx Nerve Fiber Layer Analyser ile de2erlendirerek kar%4la%t4rm4%t4r. statiksel analiz için sadece bir göz randomize olarak seçilerek peripapiller RNFL ölçümleri iki grup aras4nda kar%4la%t4r4lm4%t4r. Ortalama RNFL kal4nl424 klorokin kullanan hastalarda s4ras4yla global, superior, inferior, temporal ve nazal bölgelerde 60.6±11.2 µm, 65.6±13.2 µm, 74.8±14.8 µm, 36,2±9.6µm ve 43,8±7,9 µm olarak ölçülmü%tür. Kontrol grubunda ise ayn4 bölgelere kar%4l4k gelen RNFL kal4nl4klar4 s4ras4 ile 72.1±12.7µm, 79.9±14.8 µm, 88.3±14.0 µm, 44.2±12.8 µm ve 49.7±11.9 µm olarak ölçülmü%tür. Klorokin kullanan hastalarda bütün bölgelerde RNFL kal4nl424 kontrol grubuna göre anlaml4 olarak dü%ük bulunmu%tur. Yüksek doz klorokin kullanan ancak klinik olarak makülopatisi olmayan hastalarda da belirgin olarak RNFL kal4nl424nda azalma tesbit edilmi%tir. Ayr4ca bu çal4%mada günlük ve kümülatif klorokin dozunun RNFL üzerindeki etkisi de de2erlendirilmi%tir. Retina sinir lifi kal4nl424ndaki incelme ile yüksek dozda günlük klorokin kullan4m4 aras4nda ili%ki tespit edilirken, kümülatif doz ile retina sinir lifi kal4nl424 aras4nda ili%ki saptanmam4%t4r. Günlük klorokin dozunun retina sinir lifi kal4nl424 üzerindeki etkinli2ini de2erlendirmek için hastalar literatürde güvenli doz olarak kabul edilen 4mg/kg/gün üzerinde ve alt4nda ilaç kulanan olmak üzere iki gruba s4n4fland4r4lm4%t4r. Otuzdört hastan4n 16 (%47)’s4 4mg/kg/gün alt4nda veya e%it dozda, 18 (%53)’i 4mg/kg/gün üzerinde klorokin kullanmaktaym4%. Dört mg/kg/gün üzerinde klorokin kullanan hastalarda RNFL kal4nl424 s4ras4 ile global, superior, inferior, temporal ve nazal kadranlarda 54.7±6.8 µm, 59.6±9.8 µm, 67.1±9.1 µm, 32.8±8.2 µm ve 40.3±5.4 µm ölçülürken, 4mg/kg/gün alt4nda klorokin kullanan hastalarda ise ayn4 bölgelere kar%4l4k gelen RNFL kal4nl4klar4 s4ras4 ile 67.2±11.7 µm, 72.3±13.5 µm, 83.4±15.5 µm, 39.9±9.9 µm ve 47.8±8.6 µm olarak ölçülmü%tür. Dü%ük doz klorokin kullanan hastalar ile
kar%4la%t4r4ld424nda yüksek doz klorokin kullanan hastalarda anlaml4 olarak RNFL kal4nl424nda incelme saptanm4%t4r.
Ba%ka bir çal4%mada kronik klorokin kullanan 22 hastada retina sinir lifi de2i%kenli2i ara%t4r4lm4%t4r. Bu hastalar romatoid artrit tedavisi için en az 1 y4l süre ile klorokin kullanm4%lard4r. Kontrol grubu ya% ve cinsiyet uyumlu daha önce klorokin kullanmayan 20 bireyden olu%maktad4r. Her iki gruptada GDx nerve fiber analyzer ile retina sinir lifi kal4nl424 analizi yap4lm4%t4r. Klorokin kullanan hastalarda RNFL kayb4 11 (%25) gözde tesbit edilmi%tir (50).
Bu her iki çal4%mada da sadece klorokin kullanan hastalarda RNFL kal4nl424 GDx nerve fiber analyzer de2erlendirilmi%tir. Klorokin kullan4m süresi 10 y4ldan uzun olan hastalar4n normal kontrol grubuna göre RNFL kal4nl424n4n dü%ük oldu2u gözlenmi%tir. Bizim çal4%mam4zda ise antimalaryal ilaç kullanan hastalarda RNFL kal4nl424 OCT ve HRT ile de2erlendirlidi. Hem hidroksiklorokin kullanan hemde klorokin kullanan hastalarda RNFL kal4nl424nda kontrol grubuna göre anlaml4 de2i%im saptanmad4. Bizim çal4%mam4zda 16 hasta klorokin kullanmakta olup 10 y4l4n üzerinde klorokin kullanan hasta mevcut de2ildi. Klorokin kullanan hastalarda HRT ile ba%lang4çta, alt4nc4 ve 12. ayda ortalama RNFL kal4nl424 sa2 göz için 0.25±0.06 mm, 0.26±0.06 mm ve 0.25±0.07 mm, sol göz için 0.27±0.08 mm, 0.28±0.08 mm ve 0.27±0.05 mm olarak ölçüldü. OCT ile yap4lan ölçümlerde ise ba%lang4çta, alt4nc4 ve 12. ayda ortalama RNFL kal4nl424 s4ras4 ile sa2 göz için 103.1±14.1 µm,100.5±9.8 µm ve 99.6±11.6 µm, sol göz için 102.0±10.7 µm, 98.0±9.2 µm ve 97.0±6.0 µm olarak ölçüldü. Bu sonuçlar kontrol grubu ve hidroksiklorokin kullanan hastalar ile kar%4la%t4r4ld424nda istatistiksel olarak anlaml4 fark saptanmad4. Bizim çal4%mam4zda antimalaryal ilaç kullanan hastalarda kontrol grubuna göre RNFL kal4nl424nda anlaml4 fark saptanmamas4 nedeni olarak; tedavi süresi, toplam al4nan ilaç dozu, günlük dozun daha önce yap4lm4% çal4%malarda bildirilen güvenlik s4n4rlar4 içerisinde olmas4 ve hastalar4n büyük ço2unlu2unun ( 40/46 hasta, %86.9) 60 ya% alt4 genç hasta olmas4na ba2l4 olabilir.
Belki bizim çal4%mam4zda ideal kontrol grubu olarak SLE veya RA olan ancak klorokin veya hidroksiklorokin kullan4m hikâyesi olmayan hastalar kullan4labilirdi. Böylece bu hastal4klar4n RNFL kayb4na antimalaryal ilaç kullan4m4ndan ba24ms4z olarak neden olup olmad424 ortaya ç4kacakt4. Ancak günümüzde bu hastal4klar4n tedavisinde antimalaryal ilaç kullan4m4n4n yayg4n olmas4, istenilen ideal kontrol grubunun
olu%turmas4n4 olanaks4z yapmaktad4r ve kontrol grubu ile zaten bir fark bulunulmam4% olmas4 da böyle bir kontrol grubuna ihtiyaç olmad424n4n göstergesi olarak say4labilir.
Fontaine ve arkada%lar4 (51) hidroksiklorokin retinopatisi mevcut iki hastada OCT bulgular4n4 de2erlendirmi%lerdir. Hastalar4n biri RA di2eri ise poliartrit tedavisi için hidroksiklorokin kullanmaktaym4%. Hidroksiklorokin toksisitesinin Öküz gözü evresinde OCT ile her iki hastada, retina sinir lifi kal4nl424, ganglion hücreleri, horizontal bipolar hücreler, fotoreseptörler ve RPE’yi içeren retinan4n tüm katlar4n4n kal4nl424nda azalma ile karakterize maküler atrofi gözlenmi%tir. Ortalama santral foveal kal4nl4k her iki hasta için s4ras4 ile sa2 göz için 146 µm, 176 µm ve sol göz için 153 µm, 130 µm olarak saptanm4%t4r. Ancak bizim çal4%mam4zda hiç bir hastada öküz gözü makülopatisi saptanmad424 için bu hastalardaki RNFL kal4nl424 ve maküler de2i%imler incelenememi%tir.
High-speed Ultra-High Resolution OCT (hsUHR-OCT ) oftalmolojide kullan4lmak için yak4n geçmi%te geli%tirilmi% olan bir sistemdir. Bu sistemde spectral veya Fourier domain kullan4larak görüntü kazan4m h4z4 ve çapraz kesit görüntü çözünürlü2ü belirgin olarak artm4%t4r. Standart OCT kar%4la%t4r4ld424nda, standart OCT’de 10 µm olan aksiyel çözünürlük bu sistemde 3.5 µm dir. Ayr4ca standart OCT’ye göre görüntü kazan4m4 75 kat daha h4zl4d4r (52,53). Rodriguez–Padilla ve arkada%lar4 (54) hsUHR-OCT, mERG ve görme alan4 ile hidroksiklorokin kullanan 15 hasta ve alt4 kontrol hastas4nda yap4sal de2i%imleri kar%4la%t4rm4%d4r. Hafif toksik hasar olan hastalarda hsUHR-OCT ile perifoveal fotoreseptör iç segment/d4% segment bile%iminde devams4zl4k ve d4% nükler tabakada incelme tesbit etmi%lerdir. Daha ileri toksik hasar4n oldu2u hastalarda iç segment/d4% segment bile%iminde tamamen kay4p ile birlikte d4% segment düzeyinde artm4% saç4l4m saptam4%lard4r. Multifokal ERG anomalileri ile hsUHR-OCT bulgular4n4n korele oldu2u görülmü%tür. Asemptomatik olan hastalarda ve kontrol grubunda ise hsUHR-OCT ve mERG ile normal bulgular elde edilmi%tir. Bu çal4%mada hsUHR-OCT ile hidroksiklorokin kullanan ve ayn4 zamanda semptomatik olan ve görme alan4nda ve mERG ile anomali mevcut olan hastalarda perifoveal fotoreseptör iç segment/d4% segment bile%iminde belirgin de2i%im saptanm4%t4r. Yüksek çözünürlüklü OCT ile hidroksiklorokin retinopatisinde karakteristik perifoveal iç segment/d4% segment bile%iminde anomali objektif olarak gösterilebilinir ve semptomatik hastalarda makülopatinin varl424 tespit edilebilinir. Ancak antimalaryal ilaç kullanan hastalarda klinik bulgular ve semptomlar geli%meden yüksek
çözünürlüklü OCT ile erken toksik hasar4n tesbit edilmesi için daha geni% ve ileri çal4%malara ihtiyaç oldu2u belirtilmi%tir.
Klorokin ve hidroksiklorokin retinopatisinin patofizyolojisi henüz detayl4 olarak tan4mlanmam4%t4r. RPE hücrelerinde ve retinal nöronlarda lizozomal fonksiyonlar4n harabiyeti klorokin retinopatisi nedeni olabilir (55). Retinopati ile ili%kili ilaç dozlar4n4n yüksek oranda de2i%kenli2i ve uzun dönem fovean4n korunarak retinal anomalilerin olu%umunu etkileyen faktörler henüz bilinmemektedir. Deneysel hayvan çal4%malar4nda en erken de2i%iklikler retina ganglion hücrelerinde gösterilmi%tir (56). Buna ra2men hem hayvan hem de insan retinas4n4n histopatolojik çal4%malar4nda parasantral fotoreseptörlerin en fazla hasara u2rad424 ancak retinal nöronlar4n ve RPE hücrelerinin daha az hasarland424 gösterilmi%tir (56-57). Yüksek çözünürlüklü OCT ile fotoreseptörlerin iç ve d4% segmentlerinde de2i%im, retinan4n d4% nükleer katlar4nda incelme gösterilmi%tir (54). Erken fotoreseptör tutulumu klorokin/hidroksiklorokin toksik retinopatisinin tesbit edilmesinde sensitif bir test olan mERG ile gösterilebilir (41,43). Fonksiyonel testlerin ve retinal görüntü sistemlerinin kombinasyonu retinal hastal4klar4n patofizyolojisinin daha iyi anla%4lmas4n4 sa2layacakt4r. Böylece antimalaryal kullanan hastalar4n takibi daha güvenli yap4larak geridönü%ümsüz toksik hasar geli%meden erken tan4 konulmas4 sa2lanacakt4r.
Bu çal4%mada OCT ve HRT ile yap4lan takipte ilaç kullanan hasta grubu ile kontrol grubu aras4nda bir fark ortaya konulmam4%t4r. Ancak bu sonuç, OCT veya HRT nin klorokin takibinde yetersiz oldu2unu göstermemektedir. Zira antimalaryal ilaç kullanan hastalar4n takibinde ve toksik retinoptinin erken evrede saptanmas4nda, uzun süreli, çok say4da hastay4 içeren ve daha çok testi kapsayan çal4%malar hangi testin veya test kombinasyonun, hangi s4kl4kta yap4lmas4n4n daha yol gösterici olaca24n4 ortaya koyabilecektir
SONUÇ
Antimalaryal ilaçlar otoimmün kollojen doku hastal4klar4n4n tedavisinde yayg4n olarak kullan4lmaktad4r. Antimalaryal ilaçlar4n yan etkileri k4sa ve uzun dönemde görülebilice2i bilinmektedir. Retina sinir lifi kal4nl424n4n olas4 etkilenmesini göstermek aç4s4ndan klorokin ve hidroksiklorokin alan 46 hastada HRT ve OCT ile retina sinir lifi kal4nl424n4 de2erlendirdik. Antimalaryal ilaç kullanan hastalarda OCT ve HRT ile yap4lan ölçümlerde retina sinir lifi kal4nl424n4n kontrol grubu ile kar%4la%t4r4lmas4nda anlaml4 fark saptamad4k. Ayn4 zamanda klorokin kullanan hastalar ile hidroksiklorokin kullanan hastalar4n retina sinir lifi kal4nl424 kar%4la%t4r4ld424nda da istatistiksel olarak anlaml4 fark saptamad4k.
Hasta grubunun antimalaryal tedaviye ba2l4 retina sinir lifi kal4nl424n4n etkilenmemesinin nedeni olarak tedavi süresi, toplam ilaç dozu, günlük dozun daha önce yap4lm4% çal4%malarda bildirilen güvenlik s4n4rlar4 dâhilinde olmas4na ve hastalar4n büyük ço2unlu2unun 60 ya%4n alt4nda olmas4na ba2l4 olabilir. Antimalaryal ilaçlar4n günlük ve total doz risk s4n4rlar4n4 a%madan ayarlanarak planlanmas4 retina toksisitesi yönünden güvenli tedavi için %artt4r.
Bu çal4%mada OCT ve HRT ile yap4lan takipte ilaç kullanan hasta grubu ile kontrol grubu aras4nda bir fark ortaya konulmam4%t4r. Ancak bu sonuç, OCT veya HRT nin klorokin takibinde yetersiz oldu2unu göstermemektedir. Zira ancak uzun süreli, çok say4da hastay4 içeren ve daha çok testi kapsayan çal4%malar hangi testin ve/veya test kombinasyonun hangi s4kl4kta yap4lmas4n4n daha yol gösterici olaca24n4 ortaya koyabilecektir.
KAYNAKLAR
1. Rynes RI. Antimalarial drugs in the treatment of rheumatological diseases. Br J
Rheumatol 1997; 36: 799-805.
2. Cambiaggi A. Unusual ocular lesions in a case of systemic lupus erythematosis.
Arch Ophthalmol 1957; 57:451- 453.
3. Berstein HN. Ophthalmologic considerations and testing in patients receiving long
term antimalarial therapy. Am J Med 1983;75: 25-34.
4. Easterbrook M. An ophthalmological view on the efficacy and safety of
choloroquine versus hydroxycholoroquine. J Rheumatol 1999; 26: 1866-1868.
5. Easterbrook M. Detection and prevention of maculopathy associated with
antimalarial agents. Int Ophthalmol Clin 1999; 39: 49-57.
6. Arden GB, Kolb H.Antimalarial therapy and early retinal changes in patients with
rheumatoid arthritis. Br J Med 1966; 39: 49- 57.
7. Mackenzie AH. Dose refinements in long-term therapy of rheumatoid arthritis with
antimalarials. Am J Med 1983;75: 40-45.
8. Mantyjarvi M. Hydroxychloroquine treatment and the eye. Scand J Rheumatol
1985;14: 171-4.
9. Berstein HN. Ocular safety of hydroxycholoroquine. Ann Ophthalmol 1991; 23:
292-296
10. Easterbrook M. Screening for antimalarial toxicity: Current concepts. Can J
Ophthalmol 2002; 37: 325- 328.
11. Marmor MF, Carr RE, Easterbrook M, et al. Recommendations on screening for
chloroquine and hydroxychloroquine retinopathy: a report by the American Academy of Ophthalmology. Ophthalmology 2002;109: 1377-1382.
12. Silman A, Shipley M. Ophthalmologic monitoring for hydroxychloroquine toxicity:
a scientific review of available data. Br J Rheumatol 1997;36: 599- 601.
13. Bernstein HN. Ocular safety of hydroxychloroquine. Ann Ophthalmol 1991; 23:
292-296
14. Falcone PM, Paolini L, Lou PL. Hydroxychloroquine toxicity despite normal dose
15. Johnson MW, Vine AK. Hydroxychloroquine therapy in massive total doses without retinal toxicity. Am J Ophthalmol 1987;104 (2): 139 -44.
16. Vu BL, Easterbrook M, Hovis JK. Detection of color vision defects in chloroquine
retinopathy. Ophthalmology 1999;106: 1799- 1804.
17. Rynes RI. Ophthalmologic safety of long-term hydroxychloroquine sulfate
treatment. Am J Med 1983;75: 35- 9.
18. Crews SJ. Choloroquine retinopathy with recovery in early stages. Lancet 1964;2:
436- 438.
19. Easterbrook M. The ocular safety of hydroxychloroquine. Semin Arthritis Rheum
1993;23 (2 Suppl 1): 62S-67S.
20. Herman K, Leys A, Spileers W. (Hydroxyl)-chloroquine retinal toxicity: two case
reports and safety guidelines. Bull Soc Belge Ophthalmol 2002;284: 21-29.
21. Maksymowych W, Russell AS. Antimalarials in rheumatology: efficacy and safety.
Semin Arthritis Rheum 1987;16: 206-221.
22. Easterbrook M. Screening for antimalarial toxicity. Can J Ophthalmol 1993; 28 (2): 51-52
23. Ruiz RS, Saatci OA. Chloroquine and hydroxychloroquine retinopathy: How to
follow affected patients. Ann Ophthalmol 1991; 23: 290-291.
24. Warner A.E. Early hydroxychloroquine macular toxicity. Arthritis Rheum 2001;44(8): 1959- 1961.
25. Morsman CD, Livesey SJ, Richards IM, et al. Screening for hydroxychloroquine
retinal toxicity: is it necessary? Eye 1990;4: 572-576.
26. Morand EF, McCloud PI, Littlejohn GO. Continuation of long term treatment with
hydroxychloroquine in systemic lupus erythematosus and rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis 1992; 51: 1318 -1321.
27. Blyth C, Lane C. Hydroxychloroquine retinopathy: is screening necessary? Br Med
J 1998;316:716 -717.
28. Royal College of Ophtholmologists. Ocular toxicity and hydroxycholoroquine:
Guidelines for screening. London: The College; 2004.
29. Tielsch JM, Katz J, Quigley HA, Miller NR, Sommer A.Intraobserver and
intraobserver agreement in measurement of optic disc characteristics. Ophthalmology 1988; 95: 350- 356.
30. Sek-Tien Hoh. Evaluating the optic nerve and retinal nerve fibre layer: The roles of