SOSYAL HAYATLA İLGİLİ FİKRALAR - Nasreddin Hoca. Hazırlıyan: Abdülbâkî GÖLPINARLI. Çizgiler: İS

5 0 . H o c a ' y a , r ü y a s ı n d a d o k u z akçe v e r m i ş l e r , o n o l m a z s a a l m a m d e r k e n u y a n m ı ş . ' A v u c u n u açıp b a k m ı ş ki b o m - b o ş . H e m e n g ö z l e r i n i y u m u p a v u c u n u açmış, r a z ı y ı m d e m i ş , d o k u z o l s u n , t e k v e r i n .

*

5 1 . H o c a , b i r g ü n b i r b a h ç e y e g i r m i ş , e l i n e ne g e ç t i y s e k o p a r ı p y a n ı n d a k i çuvala d o l d u r m ı y a başlamış. Bu. sırada b a h ç ı v a n ç ı k a g e l -m i ş , a r a l a r ı n d a şu sözler g e ç -m i ş :

— N e a r ı y o r s u n b u r d a ?

— S a b a h k i f ı r t ı n a b e n i b u r a y a a t t ı . .

— P e k i , b u n l a r ı k i m k o p a r d ı ?

- — T u t u n a y ı m d i y e n e y e e l i m i a t t ı y s a m e l i m d e k a l d ı .

— Ya b u n l a r ı , b u ç u v a l a k i m d o l d u r d u ?

— İşte b e n d e o n u d ü ş ü n ü y o r d u m y a , g e l d e b e r a b e r d ü ş ü n e l i m .

5 2 . H o c a , b i r g ü n b i r ı r m a k k ı y ı s ı n d a o t u r u r k e n o n t a n e kör g e lir. İ ç l e r i n d e n b i r i , H o c a ' y a , a d a m başına b i r p u l v e r e l i m d e d e r , b i r e r -b i r e r -b i z i sırtına, -b i n d i r , karşıya g e ç i r . H o c a , razı o l u r . K ö r l e r i g e ç i r m i y e

"başlar. Fakat b i r t a n e s i n i g e ç i r i r k e n a y a ğ ı sürçer, k ö r , s ı r t ı n d a n d ü ş e r , t u t u n u p k u r t u l a y ı m d e r k e n d e r e n i n g ö l l e ş m i ş y e r i n e k a y a r , z a v a l l ı y ı d e r e , s ü r ü p g ö t ü r m i y e başlar. Kör, i m d a t , g i d i y o r u m d i y e b a ğ ı r m ı y a k o y u l u n c a d e r e n i n i k i y a n ı n d a k i k ö r l e r d e f e r y a d ı k o p a r ı r l a r . H o c a , d e r e n i n g ö t ü r d ü ğ ü k ö r ü k u r t a r m ı y a çalışır, b e c e r e m e z . Bir o y a n d a k i , b i r ö b ü r y a n d a k i k ö r l e r e b a k a r , çaresiz k a l ı p o d a b a ğ ı r ı r :

— N e g ü r ü l t ü e d i y o r s u n u z b e a d a m l a r ? V a z g e ç t i m h a k k ı m d a n , i b i r p u l e s k i k v e r i n ( 1 0 ) .

•

(10) L â t â i f - i Lâmiî'de, Merzifonlu H o r a s a n ı Dede'ye atfen, 19 b.

5 3 . Hoca, K o n y a / y a g i d i p b i r h e l v a c ı d ü k k â n ı n a g i r e r , d o ğ r u c a . h e l v a l e n g e r i n i n ö n ü n e g i d i p y e m e y e başlar. H e l v a c ı , b e a d a m d e r ,

p a r a s ı z - p u l s u z , t e k l i f s i z - d â v e t s i z n e d i y e l e n g e r i s ü p ü r ü y o r s u n ? Hoca, hiç a l d ı r m a z , y e m e y e b a k a r . H e l v a c ı , çaresiz k a l ı r , H o c a ' y ı r a s t g e l e y u m r u k - s i l l e d ö v m e y e k o y u l u r . H o c a , başını ç e k e r e k , g ö z ü n ü k ı r p a r a k h e m y e m e y e d e v a m e d e r , h e m d e d e r k i :

— N e i y i a d a m b u K o n y a l ı l a r , i n s a n a , d ö v e d ö v e h e l v a y e d i r i y o r -lar.

•

5 4 . H o c a , b i r z a m a n l a r , y u m u r t a ı n n d o k u z u n u " b i r a k ç e y e alır, o n u n u , b i r a k ç e y e satarmış. A H o c a m d e m i ş l e r , b u ne b i ç i m t i c a r e t ? Hoca, m a k s a t ticaret d e ğ i l d e m i ş , d o s t l a r âlış-verişte g ö r s ü n .

5 5 . H o c a ' y ı , b i r z i y a f e t e ç a ğ ı r ı r l a r . Eski e l b i s e s i y l e g i d e r , k i m s e aldırış, e t m e z . Hoca, b i r k o l a y ı n ı b u l u p e v i n e koşar, ağır b i r k ü r k ü v a r m ı ş , o n u g i y i p g i d e r . H o c a ' y ı p e k a ğ ı r l a r l a , baş k ö ş e y e g e ç i r i r l e r . Y e m e k z a m a n ı g e l i n c e s o f r a y a b u y u r e d e r l e r . H o c a , y e m e k g e l i n c e k ü r k ü n ü n y a k a s ı n ı y e m e k k a b ı n a u z a t ı p b u y u r k ü r k ü m d e r . Bu işin h i k m e t i n i s o r a n l a r a , g ö r d ü ğ ü i k r a m ı a n l a t ı r v e m a d e m k i , d e r , i k r a m k ü r k e , y e m e ğ i d e o y e s i n .

•

5 6 . Hoca, b i r g ü n , k o m ş u s u n d a n b i r kazan ister. İşini b i t i r d i k t e n sonra k a z a n ı n içine b i r t e n c e r e k o y u p k o m ş u s u n a g ö t ü r ü r . K o m ş u , t e n c e r e y i g ö r ü n c e , H o c a , b u ne d e r . H o c a , kazan g e b e y m i ş k o m ş u d e r , d o ğ u r d u . A d a m , p e k â l â d e r , k a z a n ı , t e n c e r e y l e b e r a b e r alır.

Bir z a m a n sonra H o c a , kazanı g e n e ister. Fakat b u s e f e r , g e r i v e r m e z . Bir h a y l i g ü n g e ç e r , k o m ş u s u , H o c a ' n m e v i n e g i d i p kazanı ister.

Hoca, m ü t e e s s i r bir s u r e t t e ah k o m ş u m d e r , başın sağ o l s u n , kazan sizlere ö m ü r . K o m ş u , a h o c a m d e r , hiç kazan ö l ü r m ü ? H o c a , k o m ş u -c u ğ u m d e r , d o ğ u r d u ğ u n a i n a n d ı n d a ö l d ü ğ ü n e i n a n m ı y o r m u s u n ?

*

5 7 . H o c a ' n m k a r n ı p e k a c ı k m ı ş . S o f r a d a k i ç o r b a y a , kaşığını d a l d ı r ı p h e m e n ağzına a l m ı ş , y u t m u ş . Fakat ç o r b a çok sıcakmış. A ğ z ı , b o ğazı m ü t h i ş b i r s u r e t t e y a n a n H o c a , h e m e n sokağa f ı r l a m ı ş , b a ğ ı r ı p k a ç m ı y a başlamış:

— S a v u l u n d o s t l a r , k a r n ı m d a y a n g ı n v a r .

5 8 . H o c a ' n m e v i n d e y i y e c e k a d ı n a b î r şey k a l m a m ı ş . K u r u ek

m e ğ i n i a l ı p g ö l e k o ş m u ş . G ö l d e , ö r d e k l e r y ü z ü p d u r u y o r m u ş . H o c a da e k m e ğ i n i suya b a n ı p y e m e y e başlamış. Hoca'yı g ö r e n b i r i s i , ne y a p ı y o r s u n d e m i ş . Hoca d e m i ş k i : Ö r d e k çorbası y i y o r u m (11).

*

5 9 . Hoca b i r g ü n y a n ı n a b i r k a ç k a r p u z alıp o d u n k e s m i y e , d a ğ a g i t m i ş . Susayınca k a r p u z u n b i r i n i k e s m i ş , b a k m ı ş ki tatsız, y e r e a t m ı ş . Bir t a n e s i n i d a h a k e s m i ş . O da t a t s ı z m ı ş , o n u da a t m ı ş . Hâsılı t a t l ı s ı n ı y e m i ş , tatsızını 'atmış. Y e r e a t m a k l a da k a n m a m ı ş , ü s t l e r i n e işemiş.

Bir m ü d d e t d a h a o d u n k e s i p t e r l e m i ş , y o r u l m u ş , susamış. Bu se

f e r , b u n a d e ğ m i ş , b u n a d e ğ m e m i ş d i y e b i r e r b i r e r , a t t ı ğ ı k a r p u z l a r ı n h e p s i n i d e y e m i ş .

6 0 . Bir k ı t l ı k z a m a n ı n d a H o c a , b i r k ö y e g i d e r . Bakar ki h e r k e s b ö r e k l e r , b a k l a v a l a r y a p m ı ş , y i y i p i ç m e d e . H o c a , burası ne b o l l u k y e r m i ş , e l - â l e m açlıktan k ı r ı l ı y o r d e r . Be a d a m d e r l e r , sen g ü n ü n ü b i l m e z m i s i n ? B u g ü n b a y r a m . O n u n için h a l k , v a r ı n ı - y o ğ u n u h a r c a y ı p y e m e d e , i ç m e d e . H o c a , b u sözü d u y u n c a ah d e r , k e ş k e h e r g ü n b a y r a m olsa da h a l k sıkıntı ç e k m e s e .

* •

6 1 . Bir g ü n Hoca-, sarığını sarar, b o z a r , y i n e sarar, bozar. Fakat b i r t ü r l ü u c u n u , a r k a y a g e t i r e m e z . Fena h a l d e canı sıkılır. S a r ı ğ ı , pazara, g ö t ü r ü p m e z a d a v e r i r . A d a m ı n b i r i , p e y s ü r m i y e başlar, ü s t ü n d e kalır.

Parayı v e r i p alacağı s ı r a d a Hoca d a y a n a m a z , a d a m ı n y a n ı n a g i d i p k u l a ğ ı n a f ı s ı l d a r :

— Fazla p e y s ü r ü p alma k a r d e ş , b u s a r ı ğ ı n u c u , b i r t ü r l ü a r k a y a g e l m e z .

*

6 2 . Hoca d a ğ d a o d u n k e s e r k e n e ş e ğ i n i k u r t y e r . Hoca g e l i r k e n ^ k u r t k a ç m ı y a , b e r i t a r a f t a n da b i r başka a d a m , b i r e k o ş , k u r t kaçıyor d i y e b a ğ ı r m ı y a başlar. H o c a , n a f i l e b a ğ ı r m a b e k a r d e ş d e r , ö y l e d e ö y l e eşek g i t m i ş , b â r i t o k k u r t , y o k u ş y u k a r ı z a h m e t ç e k m e s i n .

*

(11) Lâtâif-i Lâmiî, bir meczuba atfen, 20 a.

6 3 . H o c a , e ş e ğ i n i s a t m a k için pazara g ö t ü r ü r k e n b a k a r ki k u y r u ğ u çam.urlanmış. A r a y ı p şu b u l a m a z , çakısını ç ı k a r ı p k u y r u ğ u n u k e ser, h e ğ b e s i n e kor. Pazarda b i r i , eşeğe m ü ş t e r i o l u r . Fakat k u y r u k s u z o l d u ğ u n u g ö r ü n c e a l m a k i s t e m e z . Hoca, sen p a z a r l ı ğ a b a k d e r , k u y r u k y a b a n d a d e ğ i l .

*

6 4 . Hoca'ya b i r k ö y l ü , t a v ş a n g e t i r i r . Hoca da k ö y l ü y ü , e l i n d e n g e l d i ğ i kadar a ğ ı r l a r , y e d i r i r , içirir. Ertesi h a f t a k ö y l ü , g e n e g e l i r , hani d e r , g e ç e n h a f t a size t a v ş a n g e t i r d i y d i m . H o c a , k ö y l ü y ü k o n u k l a r , b i r ç o r b a içirir, k a r n ı n ı d o y u r u r , g e t i r d i ğ i n t a v ş a n ı n çorbası d i y e l â t i f e d e e d e r . Bir h a f t a sonra b i r k a ç k ö y l ü g e l i r ; o n b e ş g ü n önce sana tavşan g e t i r e n i n k ö y ü n d e n i z d e r l e r . H o c a o n l a r ı da a ğ ı r l a r , k o n u k l a r , nesi var

sa o r t a y a k o r . Hafta b a ş ı n d a b i r k a ç k ö y l ü d a h a g e i i r . Bunları d a k o n u k lar, k i m l e r s i n i z d i y e sorar. Sana t a v ş a n g e t i r e n k ö y l ü n ü n k o m ş u s u n u n k o m ş u s u y u z d e r l e r . H o c a , ö n l e r i n e b i r tas d u r u su g e t i r i r . K ö y l ü l e r , şa

şırırlar, b u ne e f e n d i d e r l e r . H o c a , t a v ş a n ı n s u y u n u n s u y u d e r .

*

6 5 . H o c a , b i r g e c e y a r ı s ı , k a p ı s ı n ı n ö n ü n d e b i r g ü r ü l t ü d u y a r , d i n l e r / a n l a r ki i k i kişi k a v g a e t m e d e . Karısı, y a t a e f e n d i , s e n i n nene l â z ı m d e r s e d e d i n l e m e z , g e c e s e r i n l i ğ i n d e ü ş ü m i y e y i m d i y e sırtma y o r g a n ı alır, d u r b a k a l ı m , işin aslı n e d i r d i y e sokağa çıkar. Y a h u n e y e k a v g a e d i y o r s u n u z d e m e y e k a l m a z , a d a m l a r d a n b i r i , h o c a n ı n s ı r t ı n d a n y o r g a n ı ç e k i p alır, k a ç m a y a başlar. Ö b ü r ü d e b i r başka y a n a sıvışır.

H o c a , b a k a - k a l ı r . K o ş u p y a k a l ı y a m ı y a c a ğ ı n ı a n l a r , t i t r i y e r e k i ç e r i y e g i rer. Karısı sorar:

— E f e n d i , k a v g a n ı n aslı n e y m i ş ? Hoca c e v a p v e r i r :

— K a v g a , b i z i m y o r g a n ü z e r i n e y m i ş . Y o r g a n g i t t i , k a v g a b i t t i .

*

6 6 . Bir g e c e , H o c a ' n m k a r ı s ı , d a m d a b i r a y a k sesi d u y a r . Efendi d e r , k a l k , hırsız g a l i b a , e v e g i r e c e k . Hoca, hiç u m u r s a m a d a n t ı n m a ka

r ı c ı ğ ı m d e r , g i r s i n . B e l k i işe y a r a y a c a k b i r şey b u l u r . Tek b u l s u n da e l i n d e n alması k o l a y .

*

6 7 . H o c a , b i r k a ç k e r e c i ğ e r almış. Karısı çar-çur e t m i ş , a k ş a m  l e y i n H o c a ' n m ö n ü n e g e n e h a m u r mancası k o y m u ş . H o c a , d a y a n a m a -45

rriış, a k a n d e m i ş , kaç k e r e d i r c i ğ e r a l ı y o r u m , y e m e k k ı s m e t o l m u y o r . N e o l u y o r g e t i r d i ğ i m c i ğ e r ?

Karısı, s o r m a e f e n d i d e m i ş , h e p k e d i k a p ı y o r . Bu sözü d u y a n H o ca, h e m e n k a l k m ı ş , m u s a n d ı r a d a d u r a n b a l t a y ı sandığa k o y m u ş , k i l i t l e m i ş , a n a h t a r ı c e b i n e a t m ı ş . Karısı, ne y a p ı y o r s u n e f e n d i d e m i ş , k i m d e n s a k l ı y o r s u n b a l t a y ı ? H o c a , k e d i d e n d e m i ş . Karısı, a y o l , k e d i b a İ -t a y ı ne y a p s ı n d e y i n c e H o c a , i l â h i karı d e m i ş , i k i a k ç e l i k c i ğ e r i k a p a n ,

k ı r k a k ç e l i k b a l t a y ı k a p m a z m ı ?

* .

6 8 . Hoca ..bir g ü n k a r ı s i y l e , g ö l başında çamaşır y ı k a m ı y a g i t m i ş .

•Çamaşırları y ı ğ ı p işe başlıyacakları sırada b i r kara k u z g u n g e l i p s a b u n u k a p m ı ş , h a v a l a n m ı ş . Karısı, y e t i ş e f e n d i , s a b u n u k u z g u n k a p t ı d i y e f e r yadı basmış. H o c a , b i r şey y a p m ı y a i m k â n o l m a d ı ğ ı n ı a n l a y ı p t e l â ş l a n  m a k a r ı c ı ğ ı m d e m i ş , b a k s a n a , s i m - s i y a h ü s t ü - b a ş ı , o b i z d e n k i r l i , v a r sın t e m i z l e n s i n .

•

6 9 . H o c a ' n m eşeği s u s a m ı ş , y o l d a g ö l ü g ö r ü n c e d a y a n a m a m ı ş , k o ş m u ş . Fakat v a r d ı ğ ı y e r , s a r p , u ç u r u m b i r y e r m i ş . N e r d e y s e eşek, o s a r p y e r d e n g ö l e d ü ş e c e k m i ş . O sırada b i r k u r b a ğ a , b i r d e n sıçrayınca eşek ü r k ü p g e r i ç e k i l m i ş . H o c a , b u n a p e k s e v i n m i ş .

A f e r i n su k u ş u , Hoş e t t i n b u işi, Ü r k ü t t ü n e ş e ğ i , S e v i n d i r d i n d e r v i ş i

d e m i ş v e c e b i n d e n b i r k a ç a k ç e ç ı k a r ı p g ö l e a t m ı ş , h a d i su k u ş l a r ı d e m i ş , a l ı n şu p a r a l a r ı da tatlıca h e l v a y a v e r i n , y e y i n .

*

7 0 . H o c a , e ş e ğ i n e b i n i p b a ğ ı n a g i d e r k e n sıkışır, c ü b b e s i n i , eşe

ğ i n ü s t ü n e atar, b i r siper y e r e g i d i p h a c e t i n i d e f e d e r . G e l i n c e b i r d e b a k a r k i , e ş e ğ i n ü s t ü n d e k i c ü b b e n i n y e r i n d e y e l l e r e s i y o r . H e m e n eşe

ğ i n s e m e r i n i ç ö z ü p s ı r t ı n a . v u r u r , g e t i r c ü b b e m i , al s e m e r i n i d e r .

*

. 7 1 . H o c a ' n m k ı z ı , b i r g ü n m u t f a ğ a g i r e r . Bir d e n e g ö r s ü n ? B a - , b a s ı , koca k ü p ü n ardına g e ç m i ş , y a t ı y o r . E f e n d i b a b a , b u n e h a l , n e

4T

y a p ı y o r s u n b u r d a d e r . Hoca, n e y a p a y ı m a k ı z ı m d e r , b â r i g u r b e t e l l e r d e ö l e y i m d e şu a n a n ı n e l i n d e n k u r t u l a y ı m d e d i m .

*

7 2 . Hoca b i r g ü n e v i n e b i r k a ç kişi çağırır. B e r a b e r c e e v e g i d e r  ler. K a r ı c ı ğ ı m d e r , b i r k a ç k o n u k ç a ğ ı r d ı m , b i r çorba pişir d e a ğ ı r l ı y a -l ı m . Karısı, a e f e n d i d e r , b i -l m i y o r m u s u n ? E v d e ne o d v a r , n e o c a k ; n e y a p a c a ğ ı z ş i m d i ?

H o c a , t e l â ş l a n m a k a n d e r , v e r bana çorba t a s ı n ı . Tası e l i n e a l ı p k o n u k l a r ı n y a n ı n a g i d e r , d e r k i :

— Ağalar, a y ı p l a m a y ı n . Evde y a ğ , p i r i n ç , o d u n o l s a y d ı çorba p i  ş i r e c e k t i k , şu tasla size sunacaktık.

*

7 3 . Hoca, b i r i s i n i n bahçesine g i r i p z e r d a l i ağacına çıkar. O l m u ş z e r d a l i l e r i , b i r e r b i r e r y e r k e n bahçe s a h i b i g e l i r . H o c a ' y a , o r d a ne işin v a r d e r . Hoca, b ü l b ü l ü m d e r , ö t ü y o r u m . A d a m , p e k i , ö t ö y l e y s e d e d i n l i y e l i m d e r . H o c a , b ü l b ü l g i b i ö t m e y e başlar; f a k a t t a b i î g a y e t k ö t ü , ç i r k i n v e b e r b a t . A d a m , Hoca d e r , b u ne b i ç i m ö t ü ş ? Hoca c e v a p v e r i r :

— A c e m i b ü l b ü l b u kadar öter.

*

7 4 . Hoca d a ğ d a o d u n k e s m i ş , e ş e ğ i n e y ü k l e m i ş . Baltayla a b a sını d a s e m e r i n i n ü s t ü n e k o y u p b e n d e m i ş , d a ğ y o l u n d a n k e s t i r m e g i d e c e ğ i m , sen d ü z y o l d a n g e l .

Eşeği y a l n ı z b ı r a k ı p k e n d i y o l a d ü z ü l m ü ş . Eve g e l i n c e b a k m ı ş k i eşek g e l m e m i ş . K e s t i r m e y o l d a n g e l d i m y a , b a k , o hâlâ g e l e m e d i d e m i ş : Fakat a k ş a m o l m a y a y a k l a ş m ı ş , eşek hâlâ m e y d a n d a y o k . G i d e y i m , b a k a y ı m d e m i ş , y o l u m u k a y b e t t i y o k s a .

G i d e - g i d e e ş e ğ i b ı r a k t ı ğ ı y e r e g e l m i ş . Bakmış ki e ş e k , ö t l a y ı p d u r u y o r , f a k a t s e m e r i n ü s t ü n d e ne b a l t a v a r , n e a b a . H e m e n s e m e r i çö

z ü p sırtına a l m ı ş , e ğ i l i p e ş e ğ i n k u l a ğ ı n a d e m i ş k i :

— Sen hâlâ k o y d u ğ u m y e r d e , o t l u y o r s u n ; b a l t a y l a abayı g e t i r d e s e m e r i r ı i a l .

•

7 5 . H o c a ' n m e v i n e hırsız g i r m i ş . H o c a , y ü k e s a k l a n m ı ş . A d a m  c a ğ ı z , e v i n i ç i n i , dışını a r a m ı ş , çalacak işe y a r a r b i r şey b u l a m a m ı ş . Bu sırada acaba b u r d a b i r şey var m ı d i y e y ü k ü açmış. B a k m ı ş k i i ç e r d e

Hoca, d i m - d i k d u r m a d a . B i r d e n şaşırıp y ü r e ğ i ç a r p a r a k â d e m i ş , sen b u r d a m i s i n ?

H o c a , e v e t d e m i ş , çalacak b i r şey b u l a m ı y a c a ğ ı n ı b i l i y o r u m da u t a n c ı m d a n s a k l a n d ı m s e n d e n .

•

7 6 . Hoca ç i f t s ü r e r k e n kayış k o p m u ş . B a ğ l ı y a c a k b i r şey b u l a m a m ı ş , sarığını ç ö z ü p b i r k a ç kat e t m i ş , b a ğ l a m ı ş . Fakat ö k ü z z o r l a y ı n c a , t ü l b e n t n e k a d a r d a y a n a c a k , y ı r t ı l ı v e r m i ş . H o c a , hele b a k d e m i ş , kayış neler ç e k i y o r m u ş .

•

7 7 . Hoca, b i r bostana g i r i p k a v u n k o p a r ı r k e n bekçi g ö r m ü ş , ne y a p ı y o r s u n o r d a d i y e b a ğ ı r m ı ş . H o c a , a b d e s t i m i b o z u y o r u m d e m i ş . Bek

çi g e l i p h a n i p i s l i ğ i n d e m i ş . H o c a , o r d a d u r a n m a n d a t e z e ğ i n i g ö s t e r m i ş . B e k ç i , b u m a n d a t e z e ğ i d e m i ş . H o c a , be a d a m d e m i ş , sen b ı r a k t ı n mı ki a d a m g i b i t e r s l i y e y i m .

*

7 8 . H o c a , b i r g e c e y a r ı s ı , a y a k sesleri v e fısıltılar d u y m u ş . K u lak v e r i p d i n l e m i ş . Birisi d i y o r m u ş , k i : H o c a ' n m e v i n e g i r i p k e n d i s i n i ö l d ü r e l i m , o ğ l a ğ ı n ı k e s i p y i y e l i m , karısını k a ç ı r a l ı m , m a l ı n ı d a ç a l a l ı m . Bu sözü d u y a n Hoca, b i r - i k i k e r e ö k s ü r m ü ş , a d a m l a r kaçmışlar.

Karısı, e f e n d i d e m i ş , g a l i b a k o r k u n d a n ö k s ü r d ü n . H o c a , sana ne v a r ki e d m i ş , çekeceği b e n i m l e o ğ l a ğ a sor.

* -.

7 9 . H o c a , e v i n i t a m i r e t t i r i r k e n d ü l g e r e d e m i ş k i : D ö ş e m e t a h t a l a r ı n ı t a v a n a çak, t a v a n t a h t a l a r ı n ı d ö ş e m e y e . D ü l g e r , s e b e b i n i sor

m u ş . Hoca d e m i ş k i : Y a k ı n d a e v l e n e c e ğ i m . İnsan e v l e n i n c e e v i n altı ü s t ü n e g e l i r d e r l e r , b â r i şu t a m i r d e i k i m a s r a f ı b i r e d e y i m .

•

8 0 . ..Hocaya s o r m u ş l a r :

— H o c a m , h i ç b i r şey icad e t t i n m i ?

E t t i m , d e m i ş , amma> b e n d e b e ğ e n m e d i m . N e y i d e m i ş l e r , karla e k m e k y e m e y i d e m i ş .

Kasreddiu Hoca — F. 4 49

8 1 . H o c a ' d a n b i r d o s t u , v â d e y l e ö d ü n ç para istemiş. H o c a , p a r a v e r e m e m , ç ü n k ü y o k d e m i ş , f a k a t i s t e d i ğ i n k a d a r v â d e v e r e y i m .

*

8 2 . Hoca, b i r k ö y e k o n u k o l m u ş . Birkaç g ü n sonra h e ğ b e s i k a y b o l m u ş . K ö y a ğ a l a r ı n a , bana b a k ı n d e m i ş , h e ğ b e m i b u l u r s a n ı z b u l u n , y o k s a b e n y a p a c a ğ ı m ı b i l i r i m . A ğ a l a r ı b i r telâştır a l m ı ş , k ö y l ü l e r i s ı k ı ş t ı r m ı ş l a r , n i h a y e t h e ğ b e b u l u n m u ş .

A ğ a l a r d a n b i r i m e r a k e d i p H o c a m d e m i ş , h e ğ b e b u l u n m a s a y d ı n e y a p a c a k t ı n b i z e ?

Hoca c e v a p

vermiş.-—- Size y a p a c a ğ ı m b i r şey y o k t u . Evde eski b i r k i l i m v a r d ı , o n u b o z u p h e ğ b e y a p a c a k t ı m .

*

8 3 . Hoca m e r k e b i n i p a z a r a g ö t ü r ü p tellâla v e r m i ş . Bir m ü ş t e r i ç ı k m ı ş , e ş e ğ i n d i ş i n e b a k m a k i s t e m i ş . Eşek, a d a m c a ğ ı z ı ısırmış. Bir baş

kası m ü ş t e r i o l m u ş , k u y r u ğ u n u k a l d ı r m a k i s t e m i ş , b i r ç i f t e d e a d a m ı ; yere sermiş eşek. Tellâl b a k m ı ş k i k i m s e y i y a n ı n a y a k l a ş t ı r m ı y o r . Hoca:

d e m i ş , b u m e r k e p sakar, k i m s e ' a l m a z b u n u , al g ö t ü r .

Hoca, z â t e n b e n d e d e m i ş , s a t m a y a g e t i r m e d i m o n u , h e r k e s g ö r s ü n d e b e n i m n e l e r ç e k t i ğ i m i a n l a s ı n d i y e g e t i r d i m .

*

8 4 . H o c a ' n m canı c i ğ e r i s t e m i ş . Birkaç k u r u ş u v a r m ı ş , v e r m i ş , a l m ı ş c i ğ e r i . Eve g i d e r k e n d o s t l a r ı n d a n b i r i n e r a s t l a m ı ş . H o c a m d e m i ş o a d a m , c i ğ e r i nasıl p i ş i r e c e k s i n ? H o c a , b i l m e m d e m i ş . D o s t u , b i r çeşit c i ğ e r y a h n i s i t a r i f e t m i ş . Hoca d e m i ş k i : Bu u z u n s ü r d ü , a k l ı m d a k a l m a z , b i r k â ğ ı t parçasına y a z ı v e r . A d a m y a z m ı ş .

Hoca, b i r e l i n d e c i ğ e r , b i r e l i n d e p i ş i r m e t a r i f e s i , d a l g ı n - d a l g ı n g i d e r k e n bîr ç a y l a k , s ü z ü l ü p i n m i ş , c i ğ e r i k a p ı p h a v a l a n m ı ş .

Hoca, b i r m ü d d e t k o ş m u ş , b a k m ı ş k i k o ş m a k l a g ö k t e k i k u ş u t u t m a y a i m k â n y o k . E l i n d e k i t a r i f e y i h a v a y a d o ğ r u s a l l a y ı p çaylağa b a ğ ı r m ı ş :

— N a f i l e , a ğ ı z t a d i y l e y i y e m i y e c e k s i n , p u s u l a b e n d e .

*

8 5 . Hoca, m e r k e b i n i k a y b e t m i ş , h e m a r a r / h e m t ü r k ü s ö y l e r m i ş . G ö r e n l e r , h a y r o l a d e m i ş l e r , ne a y p ı y o r s u n Hoca? E ş e ğ i m k a y b o l d u d a d e m i ş , o n u a r ı y o r u m . Peki a m a d e m i ş l e r , b u ne b i ç i m eşek arayış? H o

-<ca, b i r u m u d u m , şu d a ğ ı n a r d ı n d a d e m i ş , o r d a d a b u l a m a z s a m s e y r e d i n f e r y a d ı b e n d e .

•

8 6 . Hoca m e r k e b i n i k a y b e t m i ş . H e m arar, h e m ş ü k r e d e r m i ş . A r ı  y o r s u n , i y i d e m i ş l e r , f a k a t n e d e n ş ü k r e d i y o r s u n ? Nasıl ş ü k r e t m i y e y i m d e m i ş , ya ü s t ü n d e ben d e o l s a y d ı m da b e r a b e r y i t s e y d i m (12).

•

8 7 . Hoca m e r k e b i n i k a y b e t m i ş . Ç a r ş ı d a , p a z a r d a , b u l a n a y u l a -:riyle, s e m e r i y l e m ü j d e o l a r a k v e r e c e ğ i m d i y e b a ğ ı r ı r m ı ş . Birisi d e m i ş

k i : H o c a , m a d e m k i v e r e c e k s i n , ne d i y e . b u l m a k istersin? H o c a , b i r e câ

h i l d e m i ş , b u l m a z e v k i n i t a t m ı y a y ı m m ı ?

•

8 8 . H o c a , namaz k ı l d ı r ı p v a a z v e r m e k v e b i r k a ç para e l d e et

m e k için üç g ü n l ü k b i r k ö y e g i t m i ş , b i r a ğ a n ı n e v i n e k o n u k o l m u ş . A ğ a , H o c a ' y a b i r şey o k u t m u ş , sonra a y n ı şeyi k e n d i s i o k u m u ş . H o c a ' y a b i r satır y a z ı y a z d ı r m ı ş , altına a y n ı y a z ı y ı k e n d i s i d e y a z m ı ş . Sonra d a

•demiş k i :

— G ö r d ü n y a , sen o k u d u n , b e n d e o k u d u m . Sen y a z d ı n , b e n d e y a z d ı m . Sana n e hacet, a r a m ı z d a ne f a r k v a r ?

H o c a , d u r d e m i ş , a r a m ı z d a b ü y ü k b i r f a r k v a r : Ben üç g ü n l ü k y o l u , y a r ı aç y a y a g e l d i m , sense b u r d a r a h a t h u z u r i ç i n d e y a n g e l i y o r s u n .

*

8 9 . Hoca b i r g ü n h a m a m a g i d e r . H a m a m c ı l a r , üstünü, başını y ı r  t ı k p ı r t ı k g ö r ü p eski b i r p e ş t e m a l v e r i r l e r . Hoca y ı k a n ı p a r ı n d ı k t a n s o n r a g i y i n i r , ç ı k a r k e n h a m a m c ı n ı n t u t t u ğ u a y n a y a o n akçe k o r . O z a m a n , çok b i r para o l a n o n akçeyi g ö r e n h a m a m c ı l a r , şaşırırlar, i z z e t l e , ik

r a m l a H o c a ' y ı y o l c u e d e r l e r .

Ertesi h a f t a , Hoca g e n e a y n ı h a m a m a g i d e r . H a m a m c ı l a r , h ü r m e t l e k a r ş ı l a r l a r , s ı r m a l ı h a v l u l a r v e r i r l e r , ç ı k a r k e n k o l t u ğ u n a g i r e r l e r , a y a ğ ı na s o ğ u k sular d ö k e r l e r . Hoca, g i y i n i p g i d e r k e n a y n a y a b i r akçe k o r . H a m a m c ı l a r , şaşırınca d e r k i : .

— * B u h a f t a k i y ı k a n m a n ı n parasını g e ç e n h a f t a v e r m i ş t i m ; b u , g e çen h a f t a n ı n parası.

(12) L â t â i f - i Lâmiî, bir m e c z u b a atfen, 18 b.

9 0 . H o c a ' y ı iftara çağırmışlar. V a k i t y a z m l ş . Ç o r b a y e r i n e o r t a ya, b i r b u z l u hoşaf g e l m i ş . Fakat m u z i b e v s a h i b i , h e r k e s i n ö n ü n e k ü çücük b i r e r kaşık k o y d u r m u ş , k e n d i ö n ü n e y s e b ü y ü k b i r k e p ç e . H e r kes, k ü ç ü k kaşıklarla i ç m e y e çalışırken e v s a h i b i , k e p ç e y i d o l d u r u p çe

ker, sonra d a , o o o h , ö l d ü m d e r m i ş .

Hoca d a y a n a m a m ı ş , e f e n d i h a z r e t l e r i d e m i ş , şu k e p ç e y i lû.tfetse-niz d e elden, e l e b i r k e r e d ö n d ü r s e k , h e p i m i z d e e f e n d i m i z g i b i b i r e r k e r e ö l s e k (13).

9 1 . Hoca b i r g ü n çarşıda g e z e r k e n b a k m ı ş ki b i r kılıç m e z a d a k o n m u ş , tellâl b a ğ ı r ı y o r :

— Düşmana sallandı m ı üç arşın uzar.

Bu ö v ü ş e k a p ı l a n l a r , a r t t ı r m a y a b a ş l a r l a r . Kılıç üç b i n k u r u ş a sa

tılır. H o c a , ertesi g ü n ü , m a n g a l maşasını a l ı p çarşıya koşar, üç b i n k u ruşa d i y e b a ğ ı r m ı y a başlar. M e r a k e d e n l e r , m a ş a y a b a k a r l a r , e v i r i r l e r , ç e v i r i r l e r , g ö r ü r l e r ki âdi b i r m a n g a l maşası. Hoca d e r l e r , b u n u n n e m e z i y e t i v a r kî üç b i n k u r u ş i s t i y o r s u n ?

Hoca d e r k i :

— D ü n k ü kılıç üç arşın u z u y o r d u y a , b i z i m k a n bana k ı z d ı d a b u maşayla ü s t ü m e s a l d ı r d ı m ı Tanrı ş a h i t , beş arşın uzar.

• *

9 2 . Hoca, b i r h a m a l a y ü k v e r i r , y o l d a g i d e r l e r k e n h a m a l sırra k a d e m basar. Hoca arar, tarar, h a m a l ı b u l a m a z . Tesadüf, o n g ü n s o n r a

(13) Veli Efendizâde'ye de atfedilir.

h a m a l a rastlar, b a k a r k i s ı r t ı n d a da b i r y ü k v a r , h e m e n sıvışır. S o n r a d a n Hoca'yı g ö r e n l e r d e r l e r k i : H a m a l ı b u l m u ş t u n , n e d i y e y ü k ü n ü iste

m e d i n d e k a ç t ı n ?

Bırakın A l l a h aşkına d e r , b e n y ü k t e n v a z g e ç t i m , ya o n g ü n d ü r s e n i n y ü k ü n ü t a ş ı y o r u m , v e r o n g ü n l ü k p a r a m ı d e s e y d i n e y a p a r d ı m ?

*

9 3 . H o c a , k ö r ü k l e ateş y a k t ı k t a n sonra k ö r ü ğ ü n a ğ z ı n ı t ı k a y ı p , y e r i n e asmış. N e d e n a ğ z ı n ı t ı k a d ı n d i y e n l e r e , i ç i n d e o k a d a r hava var d e m i ş , zayi m i e d e y i m ? Ben israftan h o ş l a n m a m .

9 4 . H o c a ' n m karısı ö l m ü ş . Birkaç g ü n k e d e r l e n d i k t e n sonra b u yası u n u t u v e r m i ş . Bir m ü d d e t s o n r a e ş e ğ i ö l m ü ş , g ü n l e r c e a ğ l a m ı ş , y a s l a n m ı ş , a y l a r g e ç m i ş , y ü z ü g ü l m e m i ş .

Hoca d e m i ş l e r , karın Ö l d ü , üç g ü n i ç i n d e u n u t t u n . A y l a r o l d u , hâlâ-e ş hâlâ-e ğ i n i a n ı y o r s u n , y ü z ü n g ü l m ü y o r .

Nasıl a n m ı y a y ı m , n a s ı l y ü z ü m g ü l s ü n d e m i ş , k a r ı m ö l ü n c e h e r kes g e l d i , ne y a p a l ı m H o c a , T a n r ı n ı n e m r i b u , sana daha g e n c i n i , d a h a iyisini alırız d e d i . Fakat eşek ö l ü n c e y e r i n e k ö t ü s ü n ü alırız b i l e diyen-' y o k .

9 5 . Hasisin b i r i , H o c a ' y a , d e m e k H o c a m d e r , p a r a y ı sen d e s e v i y o r s u n , f a k a t n e d e n ? H o c a , h e m e n c e v a p v e r i r :

— Adamı,-'seni-n g i b i l e r e m u h t a ç e t m e z d e o n d a n . ' *

9 6 . Bir d o s t u , H o c a ' y ı yalancı ş a h i t l i ğ e g ö t ü r ü r . D â v â c ı , d â v a e t t i ğ i a d a m d a n b u ğ d a y i s t i y o r m u ş . K a d ı , H o c a ' y a , b u a d a m ı n b u ğ d a y ı n ı v e r d i m i , alacağı v a r m ı , siz ne d e r s i n i z d i y e s o r m u ş . H o c a , arpayı-t a m a m i y l e v e r d i , b i r arpayı-tane b i l e alacağa y o k d e m i ş . K a d ı , söze d i k k a arpayı-t e arpayı-t m e d e n h ü k m ü v e r m i ş .

M a h k e m e d e n ç ı k t ı k l a r ı v a k i t H o c a ' y ı ş a h i t l i ğ e g ö t ü r e n , y a n ı l d ı n , . b u ğ d a y d i y e c e k k e n arpa d e d i n , i y i k i k a d ı d i k k a t e t m e d i d e m i ş . Hocas d e m i ş k i :

— İşin aslı y a l a n o l d u k t a n sonra ha arpa o l m u ş , ha b u ğ d a y .

53;

9 7 . Hoca b i r g ü n p a z a r d a k ü ç ü c ü k b i r k u ş u n t a m o h i k i altına s a t ı l d ı ğ ı n ı g ö r ü r . D e m e k ki d e r , uçar h a y v a n l a r b u g ü n l e r d e para e d i y o r . Bu k u ş , o n i k i altın ederse b i z i m b a b a h i n d i , y ü z a l t ı n e d e r . D o ğ r u e v e koşar, baba h i n d i y i k o i t u k l a d ı ğ ı g i b i pazara g i d e r , t e l l â l a v e r i r . Pey s ü r ü l m i y e başlar, o n i k i a k ç e d e d a y a n ı r kalır. Hoca, t e l l â l a , b u ne b i ç i m iş d e r , daha d e m i n c e k , k ü ç ü c ü k b i r k u ş , o n i k i altına s a t ı l d ı . B u , ona g p r e o t u z k ı r k m i s l i b ü y ü k . Tellâl d e r k i :

— H o c a m , o d u d u k u ş u d u r , h ü n e r i v a r , k o n u ş u r . Hoca, hiç b o z u l m a d a n h e m e n şu sözü s ö y l e r :

— O k o n u ş u r s a b u da d ü ş ü n ü r .

*

9 8 . S i v r i h i s a r k a d ı s ı , i ç k i y e d ü ş k ü n m ü ş . Bir g ü n , b a ğ ı n d a i ç m i ş , k a v u ğ u n u , b i n i ş i n i b i r y a n a a t ı p sızmış. H o c a , t a l e b e s i I m a d ' l a g e z e r k e n k a d ı y ı g ö r m ü ş . Binişini a l ı p g i y m i ş . K a d ı , ayılınca a d a m l a r ı n a a m a n ı n d e m i ş , g ö z - k u l a k o l u n da b i n i ş i m i k i m d e g ö r ü r s e n i z y a k a l a y ı p g e t i r i n . O g ü n , b i n i ş i , H o c a ' n m ü s t ü n d e g ö r m ü ş l e r , t u t u p k a d ı n ı n y a n ı n a g ö t ü r m ü ş l e r . K a d ı , b u b i n i ş s e n i n m i d e m i ş . H o c a , h a y ı r d e m i ş , d ü n , t a l e b e m l e g e z m i y e ç ı k m ı ş t ı k . Bağda b i r b i l g i n g ö r d ü m , sarhoş o l u p sız

m ı ş . K a v u ğ u b i r y a n d a , b i n i ş i b i r y a n d a . Hırsızlar çalmasın d i y e b i n i şini sırtıma g i y d i m . Ş i m d i a r ı y o r u m a m m a o b i l g i n ' s a r h o ş u b u l a m ı y o r u m . Siz b u l u n , g ö s t e r i n , b e n v e r e y i m .

Bu sözü d u y a n k a d ı , k i m b i l i r d e m i ş , h a n g i e d e p s i z d i r ; sen g ü l e g ü l e g i y m e n e b a k H o c a m .

9 9 . H o c a , b i r kış p e k z ü ğ ü r t l e m i ş . D a m ı n d a k i s a n d ı k t a d a a r p a azalmış. H e l e d e m i ş , şu e ş e ğ i n t a y ı n ı n ı b i r a z k ı s a y ı m , o da b e n i m g i b i rıyâzata alışsın.

Bu kararı v e r d i k t e n sonra h e r g ü n , e ş e ğ i n arpasını b i r a z a z a l t m ı y a başlamış. Eşeğin neşesi kaçmış, k u l a k l a r ı d ü ş m ü ş , pis-pis d ü ş ü n ü r o l m u ş . D e r k e n , a r p a y ı , üç g ü n d e bir, avuca i n d i r m i ş . Bir g ü n . a h ı r a g i d i n c e b i r d e b a k m ı ş ki zavallı eşek, n a l l a r ı d i k m i ş , ö b ü r d ü n y a y ı b o y l a m ı ş . Hoca, b u n u g ö r ü n c e , çok y a z ı k o l d u d e m i ş , t a m rıyâzata a l ı ş m ı ş t ı , ö m r ü

v e f a e t m e d i . •

*

1 0 0 . H o c a , k a p ı s ı n ı n ö n ü n e b i r ağaç d i k m i ş , d i b i n e d e i ş e y i p g ö  r ü p g ö r e c e ğ i n r a h m e t , b u n d a n

ibaret

d e m i ş .

•

55.

1 0 1 . H o c a ' n m t a v u ğ u k a y b o l m u ş . Bir siyah b e z b u l m u ş , parça par

ça k e s m i ş , h e r parçayı d e l i p b i r p i l i c i n b o y n u n a t a k m ı ş . Bunları g ö r e n l e r , H o c a d e m i ş l e r , b u n e ? A n a l a r ı n ı n d e m i ş , yasını t u t u y o r l a r .

*

"102, Hoca ç i f t s ü r e r k e n , b i r k a p l u m b a ğ a b u l m u ş , b i r i p l e kuşa

ğ ı n a b a ğ l a m ı ş , işine k o y u l m u ş . K a p l u m b a ğ a , ç a b a l a m a y a b a ş l a y ı n c a , a o ğ u l d e m i ş , ne t e l â ş l a n ı y o r s u n ? Fena m ı , sen d e ç i f t ç i l i k ö ğ r e n i y o r s u n .

•

1 0 3 . H o c a , e ş e ğ i n e i k i k ü f e ü z ü m y ü k l e m i ş , e v i n e g ö t ü r ü y o r m u ş . Ş e h r e g i r i n c e ç o c u k l a r , başına ü ş ü ş ü p Hoca d e m i ş l e r , bize b i r e r s a l k ı m ü z ü m v e r . H o c a , ç o c u k l a r ı n ç o k l u ğ u n u g ö r ü n c e h e r b i r e r i n e üçer

•beşer ü z ü m v e r m i ş . Hoca d e m i ş l e r , b u kadar az v e r i l i r m i ? Hoca d e m i ş k i :

— Ç o c u k l a r , k ü f e l e r d e k i ü z ü m ü n t a d ı , b i r t a n e s i n i n t a d ı n ı n a y n ı . A z y e m e k l e çok y e m e k arasında b i r f a r k y o k k i .

*

1 0 4 . H o c a , r ü z g â r l ı b i r h a v a d a , d e v e y e b i n m i ş ; h e m g i d e r m i ş , h e m d e ş e k e r l i b u l g u r u n u y e m e y e çalışırmış; f a k a t ağzına a t a r k e n y e l a l ı p g ö t ü r ü r m ü ş . Rastladığı b i r i s i , n e y i y o r s u n H o c a m d e m i ş . H o c a , h a v a b ö y l e g i d e r s e y e l d e m i ş .

1 0 5 . H o c a , A k ş e h i r g ö l ü k ı y ı s ı n d a b a l ı k t u t u y o r m u ş . Beş o n b a l ı k t u t t u k t a n sonra canı sıkılır, g i t m e k ister. Fakat Hoca m e ş g u l k e n , t u t t u ğ u b a l ı k l a r ı k o y d u ğ u s e p e t e , ç o c u k l a r yanaşır, b i r e r - b i r e r çalarlar. Ho

ca s e p e t i alınca b a k a r k i i ç i n d e t e k b i r b a l ı k b i l e y o k . K a l d ı r ı p g ö l e f ı r l a t ı r v e işte g ö r ü y o r s u n ya d e r , boş g e l d i m , boş g i d i y o r u m , n a f i l e m i n n e t e ne hacet, a l , b u d a b e n d e n sana caba.

•

Î 0 6 . H o c a ' y a b i r i s i , k a p a l ı b i r k u t u v e r i r , b e n g e l i n c i y e k a d a r ' b u n u sakla d e r , g i d e r . A d a m , b i r k a ç g ü n g e l m e z . H o c a , acaba b ı r a k t ı ğ ı k u t u d a ne v a r d i y e m e r a k a d ü ş e r . A ç a r , b a k a r ki âlâ s ü z m e b a l . 'Bir p a r m a k alır, h o ş u n a g i d e r . Bir p a r m a k d a h a a l ı r , d e r k e n ağzı k i z i

şır, b i r p a r m a k d a h a alır. Bir p a r m a k , b i r p a r m a k d a h a d e r k e n k u t u b i t e r . K p a ğ ı n ı k a p a r , b i r t a r a f a k o r . Bir z a m a n sonra k u t u y u v e r e n " g e l i r , e m â n e t i n i ister. H o c a hiç aldırış e t m e d e n k u t u y u v e r i r . A d a m , k u t u y u h a f i f b u l u p k a p a ğ ı n ı açar, b i r d e n e g ö r s ü n ? K u t u d a b i r p a r m a k b i l e bal y o k . Hoca d e r , h a n i b u k u t u d a k i b a l ? H o c a , o n u d e r „ n e s e n sor, ne b e n s ö y l i y e y i m .

*

1 0 7 . Birisi, H o c a ' n ı n ş ö h r e t i n i d u y m u ş ; u z a k b i r y e r d e n k a i k m ı ş , A k ş e h i r ' e g e l m i ş . Ş e h r i n dış m a h a l l e l e r i n d e n b i r i n d e , e ğ r i i m î ş b i r d u v a r a o m u z u n u d a y a m ı ş b i r a d a m g ö r m ü ş . Selâm v e r m i ş , H o c a ' y ı sor

m u ş . A d a m , o n u n e v i n i b e n d e n başka b i l e n yoktur,- f a k a t b u d u v a r y ı k ı l a c a k ; p a y a n d a g e t i r e c e k l e r . D u v a r y ı k ı l m a s ı n d i y e o m u z v e r d i m , s e n b e n i m y e r i m e g e l ; d u v a r ı o m u z l a ; b e n g i d i p Hoca'yı sana b u l a y ı m d e m i ş . A d a m c a ğ ı z , d u v a r ı o m u z l a m ı ş ; ö b ü r a d a m da ç e k m i ş - g i t m i ş .

D u v a r a o m u z v e r e n b e k l e m i ş - b e k l e m i ş , g e l e n - g i d e n y o k . O r d a r v g e ç e n . pazarcılara seslenmiş,- h â l i a n l a t m ı ş . Pazarcılar, ş e k i î n î - k ı l ı ğ m ı s o r m u ş l a r ; a n l a t m ı ş . G ü l m i y e b a ş l a m ı ş l a r ; d e m i ş l e r ki-.

— İşte o y d u Hoca.

1 0 8 . Eşeğinin y u l a r ı n ı çalmışlar. H a y v a n ı k u l a ğ ı n d a n t u t u p e v e g ö t ü r m ü ş . Birkaç g ü n sonra y u l a r ı n ı , b i r başka e ş e ğ i n b a ş ı n d a g ö r ü n c e A l l a h A l l a h d e m i ş , b u e ş e ğ i n başı b i z i m a m m a b e d e n i nasıl o l m u ş d a d e ğ i ş m i ş ? .

*

109. H o c a ' n m i k i karısı v a r m ı ş . Bir g ü n ikisi d e , b e n î nrsî ç o k s e v i y o r s u n , b e n i m i d i y e H o c a ' y ı s ı k ı ş t ı r m a y a başlamışlar. H o c a , Skinizi d e a y n ı d e r e c e d e d e m i ş s e d e s o n r a d a n a l d ı ğ ı k a d ı n , h a y ı r d e m i ş , m e selâ A k ş e h i r g ö l ü n d e k a y ı k l a g e z e r k e n k a y ı k d e v r i l s e , i k i m i z d e g ö l e d ü ş s e k önce h a n g i m i z i k u r t a r ı r s ı n ? Bu s o r u karşısında H o c a , e s k i k a r ı sına d ö n e r e k , sen b i r a z y ü z m e b i l i r s i n d e ğ i l m i d e m i ş .

*

1 1 0 . H o c a ' n m iki karısı v a r m ı ş . H a n g i m i z i d a h a çok s e v i y o r s u n d i y e H o c a ' y ı s ı k ı ş t ı n r i a r m ı ş . H o c a , i k i s i n e d e , ayrı a y r ı b i r e r m a v i b o n c u k v e r m i ş , sakın d e m i ş , o r t a ğ ı n a g ö s t e r m e , s ö y l e m e , b u b o n c u k , s e n i d a h a çok s e v d i ğ i m e a l â m e t . Bir g ü n , g e n e h a n g i m i z i d a h a ç o k s e v i

-y o r s u n d i -y e H o c a ' -y ı sıkıştırmışlar. Hoca,, g ö z l e r i n i s ü z e r e k , m a v i b o n cuk", k i m d e y s e b e n i m g ö n l ü m o n d a d e m i ş , i k i s i n i d e s e v i n d i r m i ş .

•

1 1 1 . H o c a ' n ı n k o m ş u s u , bir g ü n t e l â ş l a g e l i p a m a n e f e n d i d e  m i ş , k a r ı m l a b a l d ı z ı m k a v g a y a t u t u ş t u l a r b i r b i r l e r i n i y i y e c e k l e r , g e l d e ş u n l a r ı a y ı r , bîr ö ğ ü t v e r . Hoca, k a v g a , yaş ü s t ü n e m i r d i y e sor

m u ş . Hayır d e y i n c e , hadi g i t k o m ş u c u ğ u m , r a h a t e t d e m i ş , m a d e m k i yaş ü s t ü n e d e ğ i l , o n l a r , sen b u r a y a g e l i n c i y e d e k b a r ı ş m ı ş l a r d ı r , ş i m d i g ö r ü r s ü n , can-ciğer o l m u ş l a r - g i t m i ş .

112. H o c a , A k ş e h i r ' d e n , m e m l e k e t i o l a n .Sivrihisar'a g i t m i ş . Kar

nı çok acıkmış. Çarşıdan g e ç e r k e n b i r f ı r ı n d a n t a z e:t a z e , d u m a n ı üs

t ü n d e , b u r c u - b u r c u k o k a n e k m e k l e r i n ç ı k t ı ğ ı n ı g ö r m ü ş . G i d i p e k m e k ç i y e , b u e k m e k l e r senin m i ? d e m i ş . E k m e k ç i e v e t d e y i n c e t e k r a r l a m ı ş :

— D o ğ r u m u s ö y l ü y o r s u n , hepsi m i s e n i n ? Ekmekçi e v e t d e m i ş , hepsi b e n i m .

Hoca g e n e s o r m u ş :

— A m a d o ğ r u söyle a y a ğ ı n ı ö p e y i m , h e p s i m i ?

Hepsi yahu d e m i ş f ı r ı n c ı . Hoca, p e k i d e m i ş , ö y l e y s e y e s e n e , ne d u r u y o r s u n ?

*

Î 1 3 . H o c a ' n m c a n ı , k a y g a n a i s t e r m i ş . Bir g ü n b i r b a k k a l a g i d i p b a k k a l b a ş ı d e m i ş , y u m u r t a n v a r m ı ? B a k k a l v a r d e m i ş , h e m d e g ü n l ü k . H o c a , p e k i d e m i ş , y a ğ ı n , b a l ı n da v a r m ı ? B a k k a l v a r d e y i n c e H o ca d e m i ş k i:

— P e k i , n e d i y e k a y g a n a y a p ı p y e m e z s i n ö y l e y s e ?

*

1 1 4 . H o c a , m i s a f i r l i ğ e g i t m i ş . Ev s a h i p l e r i , y e m e k y e m i ş l e r m i ş . H o c a ' y ı da y e d i sanmışlar, y e m e k ç ı k a r m a m ı ş l a r . O d a s ı k ı l m ı ş , b i r ş e y s ö y l i y e m e m i ş . K o n u ş u l m u ş , g ö r ü ş ü l m ü ş , ş e r b e t l e r i ç i l m i ş , H o c a ' y ı , ö b ü r o d a y a g ö t ü r ü p y a t a ğ ı n ı g ö s t e r m i ş l e r . A l l a h r a h a t l ı k v e r s i n d e y i p g i t m i ş l e r . Hoca, aç k a r n ı n a b i r t ü r l ü u y u y a m a m ı ş . Sağa d ö n m ü ş , sola d ö n m ü ş , i m k â n ı y o k . K a l k ı p ev s a h i p l e r i n i n o d a s ı n a g i t m i ş , k a p ı y ı v u r m u ş . H a y r o l a H o c a m , ne var d e m i ş l e r . Hoca d e m i ş k i :

— E f e n d i m , p u f l a g i b i b i r y a t a k y a p m ı ş s ı n ı z , r a h a t ı m k a ç t ı , u y u y a m a d ı m . . B i l i r s i n i z , b i z f ı k a r a l ı k t a n y e t i ş m i ş a d a m l a r ı z . Siz bana b i r

k ü l p i d e s i v e r i n d e y a r ı s ı n ı y a t a k , y a r ı s ı n ı y o r g a n y a p a y ı m , m ı ş ı l m ı ş ı l 4

u y u y a y ı m .

*

1 1 5 . H o c a ' n m b a k k a l a e l l i üç akçe b o r c u v a r m ı ş . U z u n zaman,, b i r k o l a y ı n ı b u l u p v e r e m e m i ş . Hoca b i r g ü n , b i r k a ç e ş i - d o s t u y ! a çar

ş ı d a n g e ç e r k e n b a k k a l g ö r ü p d ü k k â n d a n f ı r l a m ı ş , H o c a ' n m karşısına, g e ç i p e l i y l e para işareti y a p m ı y a b a ş l a m ı ş , b o r c u n u v e r m e z s e n s e n i a h b a b ı n ı n y a n ı n d a rezil e d e r i m d e m e k i s t e m i ş . H o c a , g ö r m e z l i k t e n g e l e r e k başını başka t a r a f a d ö n d ü r m ü ş . B a k k a l o' y a n a g e ç m i ş , g e n e a y n ı işareti y a p m ı ş . H e r i f i n , b u h a r e k e t i b o y u n a y a p m a s ı , H o c a ' y ı f e n a h a l d e s i n i r l e n d i r m i ş , d o s t l a r ı da işi a n l a m ı ş l a r . A r t ı k sabrı t ü k e n e n h o c a , g e l b u r a y a d i y e h i d d e t l e b a k k a l ı çağırmış,- bana b a k d e m i ş , b e n i m sana-, ne k a d a r b o r c u m v a r ? B a k k a l , e l l i üç akçe d e m i ş . H o c a , p e k i d e m i ş , y a r ı n g e l y i r m i s e k i z akçesini a l , ö b ü r g ü n g e l , y i r m i s i n i d a h a v e r e y i m , -e t t i m i k ı r k s -e k i z , g -e r i y -e n -e a k l ı r ? T o p u - t o p u b-eş akç-e. B-e h -e y z â l i m , a d a m , beş akçeceğiz için b e n i çarşıda, e l e - g ü n e karşı r e z i i t e m e k t e n . , u t a n m a z m ı s ı n ?

1 1 6 . K o n y a k a d ı s ı , r ü ş v e t e p e k d ü ş k ü n m ü ş , h e d i y e s l z h i ç b i r îş . y a p m a z m ı ş . , H o c a ' n m , k a d ı y a b i r işi d ü ş m ü ş . Bir ç ö m l e k b a l g ö t ü r m ü ş . K a d ı , balı g ö r ü n c e Hoca'Yıın işini g ö r m ü ş , i l â m ı v e r m i ş . G e c e l e y i n , . g e n e k e n d i s i n e h e d i y e e d i l e n k a y m a k l a b a l ı y e m e k i s t e m i ş , f a k a t b i r p a r m a k alınca anlamış ki a l t ı , k o y u b a l ç ı k l a d o l u . H e m e n H o c a ' y a a d a m y o l l a m ı ş .

G e l e n a d a m , Hocam d e m i ş , kadı e f e n d i seni ç a ğ ı r ı y o r . İ l â m ı n b î r . y e r i n d e b o z u k l u k v a r m ı ş , o n u d ü z e l t e c e k .

Hoca, b u sözü d u y u n c a d e m i ş kî:

— B o z u k l u k i l â m d a d e ğ i l , bal ç ö m l e ğ i n d e .

1 1 7 . B a y r a m gecesi karısı tatlı pişirtmiş. Karıkoca, k o n u ş a g ü -lüşe y e m i ş l e r , b i r a z ı a r t m ı ş , b u n u d a sabaha y e r i z d e y i p k a l k m ı ş l a r . U y k u l a r ı g e l i n c e d e y a t m ı ş l a r . Y a t m ı ş l a r a m m a Hoca'yı bîr t ü r l ü u y k u . t u t m a m ı ş . N i h a y e t karısını d ü r t m ü ş , karı k a r ı , k a l k d e m i ş , a k l ı m a p e k ö n e m l i b i r şey g e l d i , d u r m a , k a l k . Karısı telâşla k a l k ı p ne v a r , h a y r o i s . d e y i n c e şu artan t a t l ı y ı g e t i r d e m i ş . Karısı, t a b a ğ ı g e t i r i n c e ç ö k y a n ı m a d e m i ş . O t u r u p t a b a ğ ı b i r g ü z e l t e m i z l e m i ş l e r . Sonra h a h d e m i ş , h a y d i , ş i m d i y a t a l ı m , u y u y a l ı m . Hiç olmazsa k a r n ı m ı z d a o l s u n .

59-'

"118. K a y n a n a s ı , çamaşır y ı k a r k e n ı r m a ğ a d ü ş m ü ş , ı r m a k , k a d ı n ı a l ı p g ö t ü r m ü ş . H o c a , k a d ı n c a ğ ı z ı n c e s e d i n i a r a r m ı ş , f a k a t s u y u n a k t ı ğ ı t a r a f a d o ğ r u g i t m e z d e başına d o ğ r u , t e r s i n e g i d e r m i ş . G ö r e n l e r , a H o ca d e m i ş l e r , hiç y u k a n d o ğ r u g i d e r m i ? A ş a ğ ı l a r d a arasana. Siz o n u n d e m i ş , ne aksi o l d u ğ u n u b i l m e z s i n i z , h e r işi t e r s t i r o n u n , b e n b i l i r i m h u y u n u .

*

1 1 9 . Karısı d o ğ u r u r k e n Hoca m u m t u t u y o r m u ş . Bir ç o c u k d ü n y a y a g e l m i ş , ç o c u k l a r , i k i z m i ş , a r k a d a n b i r tanesi d a h a baş g ö s t e r i n c e Hoca h e m e n , p ü f d e m i ş , m u m u s ö n d ü r m ü ş . Ebe k a d ı n , a m a n Hoca d e m i ş , n e y a p t ı n ? N e y a p a y ı m d e m i ş H o c a , m u m u g ö r e n dışarıya n r l ı -y a c a k !

*

1 2 0 . Hoca, p e n c e r e d e n s o k a ğ ı s e y r e d e r k e n b i r d e b a k a r kî ala

c a k l ı s ı g e l i y o r . A m a n k a r ı c ı ğ ı m d e r , şuna b i r i y i c e v a p v e r , b i r şey b u l u p u y d u r , söyle d e b i r z a m a n d a h a b a ş ı m ı z d e r t t e n k u r t u l s u n . A l a caklı k a p ı y ı çalınca k a n s ı , başını ö r t ü p y a r ı açar. A d a m , parasını iste

y i n c e karısı d e r k i : M e r a k e t m e . İşin k o l a y ı n ı b u l d u k . E f e n d i ş i m d i e v d e d e ğ i l a m m a d ü n a k ş a m , b u b o r c u ne y a p ı p - y a p ı p v e r m e y i karar

l a ş t ı r d ı k . K a p ı m ı z ı n ö n ü n e çalı d i k e c e ğ i z . K a s a b a n ı n d a v a r ı , sabah ak

şam b i z i m k a p ı n ı n ö n ü n d e n geçer. Baharın y a ğ m u r l a r y a ğ ı p çalılar y e -ş e r d i m i , t a b i î h a y v a n l a r , ç e k i n m e y i b i l m e z l e r , çalılara s ü r t ü n ü r l e r , ça

lılarda y ü n l e r i kalır. O n l a r ı t o p l ı y a c a ğ ı z , e ğ i r e c e ğ i z , b ü k e c e ğ i z , i p l i k y a p ı p satacağız, k â r ı n d a n da s e n i n b o r c u n u ö d i y e c e ğ i z .

A l a c a k l ı , b u sözleri d u y u n c a ö f k e s i y a t ı ş ı r , d a y a n a m a z , k a h k a h a y ı basar. H o c a , a d a m ı n k a h k a h a s ı n ı d u y a r - d u y m a z , karısının a r k a s ı n d a n başını u z a t ı p d e r kî:

— G i d i k ö f t e h o r s e n i . İşini s a ğ l a m k a z ı ğ a b a ğ l a d ı ğ ı n ı a n l a d ı n d a n e d e g e v r e k - g e v r e k g ü l ü y o r s u n .

1 2 1 . Hoca, g e ç i m d e n âciz k a l m ı ş , K o n y a h â k i m i n e baş v u r a r a k b i r k a d ı l ı k istemiş. H â k i m , h e r t a r a f t a k a d ı v a r , boş k a d ı l ı k y o k d e m i ş . Hoca, g ö l g e kadısı y a p b e n i . H a l l e d i l e m i y e n a c a y i p d â v a l a r ı bana y o l larsın d e r . Bu söz, h â k i m i n h o ş u n a g i d e r . H a d i d e r , seni g ö l g e kadısı y a p t ı m , işte şu o d a d a , s e n i n o d a n o l s u n .

Hoca, o d a s m a g i d e r , k u r u l u r , ö n ü n e d e b i r ç e k m e c e v e y a z ı t a k ı -m i y l e k â ğ ı t l a r k o r . H e r g ü n z a -m a n ı n d a v a z i f e s i n e g e l i r , a k ş a -m l e y i n e v i n e g i d e r .

G ü n ü n b i r i n d e b i r a d a m , b i r b a ş k a s ı n ı n y a k a s ı n a y a p ı ş m ı ş , hâ

d i k t e n sonra d o ğ r u d e r , hiç v e r e c e ğ i n i i k r a r d a e t m i ş , h a k k ı n d ı r . Fakat b e l k i o n d a y o k t u , o l u r y a .

Bu sözleri s ö y l e d i k t e n sonra y e r i n d e n k a l k a r , d â v a e d e n e , o t u r d u ğ u seccadeyi g ö s t e r e r e k şu seccadeyi k a l d ı r ı v e r o ğ l u m der. A d a m , seccadeyi k a l d ı r ı r . Hoca, b i r d e n , seccadenin k a l d ı r ı l d ı ğ ı y e r i g ö s t e r e r e k sorar:

— N e var o r d a ?

— Hiç.

— H a d i y a v r u m , o n u n y e r i n e b e n v e r i y o r u m , a! d a hiç d u r m a , he

m e n g i t .

124. H o c a , K o n y a ' y ı g e z e r k e n b ü y ü k b i r bina g ö r ü p s e y r e d e r . Kapı ö n ü n d e d u r a n uşak, he d i y e ö y l e b ö n - b ö n " b a k ı y o r s u n d e r . H o c a , b u k o c a m a n y a p ı n e d i r ki d i y e b a k ı y o r u m d e y i n c e uşak, aklınca Ho

c a ' y l a e ğ l e n m e k ister. Der k i : Burası d e ğ i r m e n d i r , d e ğ i r m e n . Hoca der

hal zu sözü s ö y l e r . .

— A c a b a b u d e ğ i r m e n d e çalışan h a y v a n l a r da b u y a p ı g i b i ko

c a m a n m ı ?

*

125. H o c a ' n m e v i t u t u ş m u ş . D o s t l a r ı n d a n b i r i , k o ş u p H o c a ' y ı b u l m u ş , e f e n d i , koş d e m i ş , e v i n y a n ı y o r . K a p ı y ı ç a l d ı m , e v d e k i m s e y o k .

Hoca, hiç t e l â ş l a n m a d a n d e m i ş k i :

— Biz, ev işlerini k a r i y l e b ö l ü ş t ü k , ş i m d i ç o k r a h a t ı m . ' D ı ş işlerine b e n b a k ı y o r u m , iç işlerine o. Sana z a h m e t o l a c a k a m m a kusura b a k m a , g i t , b i z i m k a r ı y ı b u l , o n a h a b e r v e r .

126. H o c a , m e r k e b i n e o d u n y ü k l e m i ş . K e n d i d e b i n m i ş , f a k a t a y a k l a r ı n ı ö z e n g i y e s o k m u ş , a y a k t a d i m - d i k - d u r u r m u ş . Ç o c u k l a r , Ho

ca'yı b u h a l d e g i d e r k e n g ö r ü p g ü l m e y e b a ş l a m ı ş l a r . İ ç l e r i n d e n b i r i , H o cam d e m i ş , ne d i y e o t u r m u y o r s u n ?

Hoca, g ü n a h d e ğ i l m i d e m i ş , h e m y ü k ü m ü z ü t a ş ı y o r , h e m a y a ğ ı m ı z ı y e r d e n k e s i y o r , s ı r t ı n d a k i y ü k y e t m i y o r m u ş g i b i b i r d e b e n mi.

o t u r a y ı m ?

* . '•

1 2 7 . Bir gün, bir k a y n a n a y l a g e l i n , H o c a ' y a g e l m i ş l e r . K a y n a n a , y a n a y a k ı l a g e l i n i n i n ç o c u ğ u o l m a d ı ğ ı n ı s ö y l e m i ş , . H o c a m ' d e m i ş , o k u

-63

muş adamsın, o k u r m u s u n , m u s k a m ı v e r i r s i n , ilâç m ı s ö y l e r s i n , n e yaparsan y a p , ç a r e m i z i g ö r . Hoca, p e k ü z ü l m ü ş . G e l i n e - d ö n e r e k h a n ı m kızım demiş, y o k s a b u h a l , size miras m ı , ananızın da ç o c u ğ u o l m a d ı mı acaba?

•

128. Hoca, o k u m a k için g e n ç l i ğ i n d e K o n y a ' y a g i t m i ş . A r k a d a ş ı , minareleri g ö r ü n c e , b u n l a r ı nasıl y a p a r l a r acaba d e m i ş . Hoca, b i l m i y o r musun y a h u d e m i ş , k u y u n u n içini dışına ç e v i r i r l e r , b u n l a r o l u r .

*

1 2 9 . H o c a , sakız ç i ğ n i y o r m u ş . Y e m e ğ e b u y u r e t m i ş l e r , s o f r a y a o t u r u r k e n sakızı, a ğ z ı n d a n ç ı k a r m ı ş , b u r n u n u n ucuna y a p ı ş t ı r m ı ş . N e d e n öyle y a p t ı n d i y e n l e r e d e m i ş k i :

— Fıkaranın m a l ı , g ö z ü n ü n ö n ü n d e g e r e k .

130. Hoca, S i v r i h i s a r ' d a n A k ş e h i r ' e i l k g e l i ş i n d e A k ş e h i r g ö l ü n ü g ö r ü n c e b a k d e m i ş / k ö y ü n d a v a r ı n ı y a y m a k için ne g ü z e l y a y l a , f a k a t ne f a y d a , içine su d o l d u r m u ş l a r .

ık-l S I . G e v e z e n i n b i r i , b i r mecık-liste b o y u n a s ö y ık-l e r , Hoca da b o y u  na esnermiş. M e c l i s t e k ı l e r k a l k m ı ş l a r , h e r k e s e v i n e g i d e r k e n o g e v e z e h e r i f , H o c a ' y a , e f e n d i , hiç ağzınızı a ç m a d ı n ı z d e m i ş . Hoca, nasıl a ç m a d ı m d e m i ş , o k a d a r açtım ki n e r d e y s e y ı r t ı l a c a k t ı .

-*

1 3 2 . . ' H o c a b i r g ü n d e m i ş k i : C a n ı m ne z a m a n d ı r b i r h e l v a ister, ' b î r . t ü r l ü p i ş i r i p y e m e k n a s i b o l m a d ı . D u y a n l a r , n e d e n d e m i ş l e r . H o c a , y a ğ b u l u n u r , u n b u l u n m a z , u n b u l u n u r , bal b u l u n m a z . - B a l b u l u n u r , o d u n b u l u n m a z , h e p s i b u l u n u r , b e n b u l u n m a m d e m i ş .

*

133. Hoca b i r g ü n bağa g i d e r k e n iki ç o c u ğ u n , b i r k a r g a y ı çe

k i ş t i r m e k t e o l d u ğ u n u g ö r m ü ş . Y a n l a r ı n a g i d i p s e b e b i n i s o r m u ş . Ç o c u ğ u n b i r i , b e n sırt v e r d i m , b u s ı r t ı m a b i n d i , ağaçtan b ü k a r g a y ı y a k a l a d ı . Ben sırt v e r m e s e y d i m ç ı k a m ı y a c a k t ı . Karga b e n i m h a k k ı m d e m i ş . Ö b ü r ü , sırf v e r m e k h ü n e r d e ğ i l , uçar k u ş u , ü r k ü t m e d e n , k a ç ı r m a d a n

y a k a l a m a k h ü n e r , k a r g a b e n i m d e m i ş . H o c a , n e y a p a c a k s ı n ı z k a r g a y ı ,

d i n . T a v u k , kesilip kızartılmasaydı kuluçkaya y a t ı r a c a k t ı k , y i r m i p i l i ç

A k ş a m , h e p s i H o c a ' n m e v i n e g e l i r l e r , k o n u ş u l u r , g ö r ü ş ü l ü r , v a k i t

t e l â ş ı / g ö r ü l e c e k ş e y d i d o ğ r u s u . Pazar g ü n ü sel bastı, b i r h a y l i a d a m , h a y v a n b o ğ u l d u . Pazartesi g ü n ü , bir m a n d a b o ş a n m ı ş , b i r k a ç k i ş i y i s ü -süb ö l d ü r d ü , g ü ç belâ o k l a d ı l a r . Salı g ü n ü , b i r k ö y l ü karasevda g e t i r miş,/ ç o l u ğ u n u - ç o c u ğ u n u kıtır-kıtı'r kesmiş, b e n d e h e r i f i e l l e r i n i , a y a k larını k e s t i r e r e k ö l d ü r t t ü m , seyrine d o y u m o l m a d ı . Ç a r ş a m b a g ü n ü b i r ev g ö ç t ü , e n k a z a l t ı n d a n ev halkını ç ı k a r t t ı m . P e r ş e m b e g ü n ü b i r i s i , k e n d i n i asmış, o n u seyre g i t t i k , hâsılı b ü t ü n h a f t a , e ğ l e n c e y l e g e ç t i . Hoca, b u sözleri d u y u n c a b e r e k e t v e r s i n ki ç a b u k g e l d i n d e m i ş , b i r hafta daha k a l s a y d ı n k ö y d e taş taş ü s t ü n e k a l m ı y a c a k m ı ş .

1 3 8 . Hoca h u r m a y e r k e n ç e k i r d e k l e r i n i çıkarımı y o r muş. Karısı, e f e n d i , - h u r m a y ı , ç e k i r d e ğ i y l e mi y i y o r s u n d e y i n c e e l b e t t e d e m i ş / a l d ı ğ ı m z a m a n h u r m a c ı da çekirdekle.riyle t a r t t ı da v e r d i .

*

1 3 9 . • Hoca'nın karısı ö l m ü ş , d u l bir k a d ı n almış. K a d i n , her g e c e . eski k o c a s ı n d a n b a h s e d e r m i ş . Gene bir gece y a t a r l a r k e n eski kocasın

d a n söz açınca Hoca k ı z m ı ş , bir t e k m e a t ı p k a r ı y ı y a t a k t a n fırlatmış,-k a d ı n c a ğ ı z ı n fırlatmış,-k o l u z e d e l e n m i ş . Ertesi g ü n ü babasına g i d i p ş i fırlatmış,-k â y e t e d e r . Babası g e l i p Hocam d e r , bu. nasıl iş?

Hoca, d u r , d i n l e d e insaf .et d e r , b e n b i r , b i z i m r a h m e t l i karı i k i , ş i m d i k i e h l i m üç, o n u n r a h m e t l i kocası d ö r t . B i z i m d a r a c ı k y a t a ğ a d ö r t kişi sığar m ı ? Uçta b u l u n m u ş , d ü ş m ü ş , k o l u i n c i n m i ş , b e n ne y a p a y ı m ?

1 4 0 . Hoca b i r g ü n çift s ü r e r k e n s a p a n , b i r şeye t a k ı l ı r . O r a y ı eşer, a l t ı n d o l u b i r ç ö m l e k b u l u r . Y a r ı n g i d e y i m d e k a d ı y a . t e s l i m e d e y i m , ne y a p a r s a y a p s ı n d e r . Fakat b u o l a y , aklını da alt-üst eder. Bir y a n d a n y o k s u l l u ğ u n u d ü ş ü n ü r , bir y a n d a n b u altınları h a r c ı y a m ı y a c a k kadar d ü r ü s t o l d u ğ u için k a r a r ı n d a n c a y m a z . Hâsılı, çalışamaz, ç ö m l e ğ i

h e ğ b e s i n e k o y u p e r k e n d e n e v i n e d ö n e r . ' Karısı, H o c a ' n m b u e r k e n g e l i ş i n e şaşırır, b u n d a b i r iş var d e r ,

gizlice g i d i p . h e ğ b e s i n i arar. Ç ö m l e ğ i b u l u r , paraları boşaltır, y e r i n e taş d o l d u r u r .

Hoca. ertesi s a b a h , h e ğ b e y i o m u z l a r , , k a d ı n ı n y a n ı n a v a r ı r . H e ğ -b e d e n ç ö m l e ğ i çıkarır, i ç i n d e k i l e r i d ö k e r , f a k a t -b i r d e -bakar..ki h e p s i , i r i l i - u f a k l ı t a ş . K a d ı , b u n e d i r ? d e y i n c e H o c a , hiç ş a ş ı r m a d a n d e r k i :

— Elbette b a t m a n a b i r ayar k a b u l e d i l m i ş t i r . L ü t f e d i n , şunları da b i r a y a r l a t ı n da satıcılara d a ğ ı t ı n , o k k a , d i r h e m y e r i n e k u l l a n s ı n l a r .

' ' • ¥ • • ' •

-1 4 -1 . H o c a , b/r şaşı k a d ı n a l m ı ş . A k ş a m a e v e b i r t a b a k k a y m a k g e t i r m i ş . K a d m , e f e n d i d e m i ş , n e d i y e i k i t a b a k g e t i r d i n , b i r t a b a k n e m i z e y e t m e z d i ? Hoca m e m n u n o l m u ş , b u i y i d e m i ş . Y e m e k t e n sonra k a d ı n üzüle-sıkıla e f e n d i d e m i ş , d â h a i l k g e c e d e n m i s a f i r ç a ğ ı r m a k d o ğ r u m u ? H e m d e b e n i m y a n ı m a g e t i r i y o r s u n . S o r m a k a y ı b o l m a s ı n a m m a o y a n ı n d a k i hoca e f e n d i k i m ?

Bu sözü d u y a n H o c a , y o k h a n ı m d e m i ş , b i z i m e v d e h e r şeyi iki g ö r e b i l i r s i n , f a k a t kocanı b i r .

1 4 2 . D e ğ i r m e n e b u ğ d a y g ö t ü r m ü ş , o r d a d u r a n b u ğ d a y ç u v a l l a r ı n d a n b i r e r a v u ç a l ı p k e n d i ç u v a l ı n a d o l d u r u r k e n d e ğ i r m e n c i g e l m i ş , n e y a p ı y o r s u n ? d e m i ş . H o c a , b e n b i r a h m a k a d a m ı m , ne y a p t ı ğ ı m ı b i l i r m i y i m d e m i ş . D e ğ i r m e n c i , a h m a k s a n ne d i y e k e n d i ç u v a l ı n d a n a l ı p e i - â l e m i n ç u v a l ı n a k o y m u y o r s u n d e y i n c e Hoca d e m i ş k i :

— Ş i m d i a h m a ğ ı m , o v a k i t k a t m e r l i a h m a k o l u r u m .

*

1 4 3 . Hoca b î r g ü n , t a v u k k ı z a r t m a s ı y i y o r m u ş . Birisi, i m r e n d i m d e m i ş , bana d a b i r a z v e r s e n e . H o c a , b e n i m d e ğ i l d e m i ş , k a r ı m ı n . A d a m , p e k i a m m a sen y i y o r s u n ya d e y i n c e n e y a p a y ı m , bana y e d i y e v e r d i d e m i ş ( 1 4 ) .

(14) «Hazîne-i Lâtâif» te C u h a ' y a atfen, s. 123.

1 4 4 . Hoca, c e b i n e şeftali d o l d u r m u ş , y o l d a d o s t l a r ı n a rastlamış, d e m i ş k i : C e b i m d e k i n i s ö y l i y e n e e n , iri ş e f t a l i y i v e r e c e ğ i m . Bu sözü d u y a n l a r , şeftali d e m i ş l e r . H o c a , A i l a h - A l l a h d e m i ş , b u n u size k i m h a b e r v e r d i ?

1 4 5 . D o s t l a r ı n d a n b i r i , H o c a ' y ı e v i n e d a v e t e t m i ş , b i r m ü d d e t k o n u ş u l d u k t a n sonra b a l l a k a y m a k ç ı k a r m ı ş . Hoca e k m e k l e b a l ı , k a y m a ğ ı y e d i k t e n sonra bal kâsesini p a r m a k p a r m a k s ı y ı r m a y a başlamış.

Ev s a h i b i , H o c a m d e m i ş , sade b a l , i ç i n i , y a k a r . H o c a , d e m i ş k i : K i m i n içi y a n ı y o r , A l l a h b i l i r .

1 4 6 . H o c a ' n m p e k g ü z e l , haşarı b i r k u z u s u v a r m ı ş . K o m ş u s u , i k i d e - b i r d e Hoca d e r m i ş , n e o l u r , şu k u z u y u kes d e b i z e b i r z i y a f e t çek.

Hoca, o , b e n i m e ğ l e n c e m d e r , b i r t ü r l ü d e d i ğ i n i y a p m a z m ı ş . A d a m , Hoca'ya m u z i p l i k o l s u n d i y e b i r g ü n k u z u y u k e s e r , Hoca'yı da d a v e t e d i p b i r z i y a f e t çeker, s o n r a d a n işi anlatır.

Hoca, b*una_ p e k içerler. K o m ş u n u n b i r t i f t i k keçisi v a r m ı ş . O d a o n u t u t u p keser, a f i y e t l e y e r . K o m ş u , k e ç i s i n i n k a y b o l d u ğ u n a y a n a r y a k ı l ı r , h e r m e c l i s t e , t ü y ü ş ö y l e u z u n d u , b o y u b ö y l e u s û l d ü d i y e b o y u n a k e ç i s i n d e n b a h s e t m i y e başlar, yıl g e ç e r , her s o h b e t t e keçi b a h s i , b i r t ü r l ü t ü k e n m e z . N i h a y e t b i r g ü n bîzar o l a n H o c a , d a y a n a m a z , o ğ luna d e r k i :

— Deli g ö n ü l d i y o r k i , çıkar şu k e ç i n i n p o s t u n u o r t a y a d a ayı m ı y d ı , f i l m i y d i , g ö r s ü n h e r k e s .

.. *

1 4 7 . Bir d ü ğ ü n e v i n e t a m y e m e k z a m a n ı g i d i p k a p ı d a d u r a n k a p ı c ı y a , e l i n d e k i d ü r ü l ü , üstü b a l m u m l u t o m a r ı g ö s t e r m i ş , e f e n d i y e m e k t u p g e t i r d i m d e y i p i ç e r i y e d a l m ı ş . T o m a r ı ev s a h i b i n e s u n u p sof

r a y a ç ö k m ü ş , y e m e k y e m e y e başlamış. Ev s a h i b i , t o m a r ı n ü s t ü n d e b i r yazı g ö r e m e y i p H o c a m d e m i ş , b u k i m e , b e l l i d e ğ i l , ü s t ü n d e y a z ı y o k . Hoca, y e m e ğ i n a r d ı n ı k e s m e d e n , k u s u r a b a k m a d e m i ş , aceleye g e l d i , o n u n i ç i n d e d e y a z ı y o k .

1 4 8 . A n a s ı , H o c a ' y ı , ç o c u k k e n b i r t e r z i n i n y a n ı n a çırak v e r m i ş , i k i y ı l g i d i p g e l e n Hoca'ya b î r g ü n s o r m u ş :

— N e ö ğ r e n d i n o ğ l u m ?

Hoca, d u a n b e r e k â t i y l e ana d e m i ş , s a n a t ı n y a r ı s ı n ı ö ğ r e n d i m . D i k i l m i ş ş e y l e r i s ö k e b i l i y o r u m . Ö b ü r yarısı k a l d ı , p m r ü m v e f â ederse e l b e t t e d i k m e y i d e ö ğ r e n i r i m .

1 4 9 . H o c a ' n m canı çorba ister, ü s t ü b o l t a n e l i b i r çorba olsa d i y e d ü ş ü n ü p d u r u r k e n k a p ı çalınır, e l i n d e b i r tas, k o m ş u n u n ç o c u ğ u , k a p ı d a n g i r e r . A n a m hasta d e r , b i r a z çorba v e r s e n . Bu sözü d u y a n Hoca, A l l a h - A l l a h d e r , b i z i m k o m ş u l a r , h ü l y a d a n da k o k u a l ı y o r l a r .

*

1 5 0 . Hoca, kızını g e l i n e t m i ş . D ü ğ ü n a l a y ı b i r h a y l i uzaklaşmış

k e n koşa-koşa, kan-ter i ç i n d e , alaya y e t i ş m i ş . K a d ı n l a r ı b i r tarafa s a v u p kızına y a k l a ş m ı ş , k ı z ı m d e m i ş , d i k i ş d i k e r k e n i ğ n e y e g e ç i r d i ğ i n i p l i ğ i n u c u n u d ü ğ ü m l e m e y i u n u t m a , sonra i p l i k ç ı k a r , i ğ n e e l i n d e d i k i l e -kalır.

*

1 5 1 . Subaşının eşeği k a y b o l m u ş . A d a m l a r ı , k o l - k o i a y r ı l ı p ara

m a y a çıkmışlar. Y o l d a Hoca'ya r a s t l a m ı ş l a r . Bağa g i t t i ğ i n i a n l a m ı ş l a r . Seri d e o t a r a f l a r d a ara d e m i ş l e r .

Hoca, h e m t ü r k ü s ö y l e r , h e m g i d e r m i ş . B i r i s i , Hoca n e y a p ı y o r s u n d e m i ş . Hoca dem'iş k|: Subaşının e ş e ğ i n i a r ı y o r u m . A d a m , b u nasıl eşek arayış d e y i n c e Hoca şu c e v a b ı v e r m i ş :

— El, e l i n e ş e ğ i n i t ü r k ü çağıra-çağıra arar.

*

1 5 2 . Pek c i m r i b i r subaşı v a r m ı ş . Bir g ü n H o c a ' y a , e f e n d i d e r , s e n i n e v e m e r a k ı n var,- bana t a v ş a n k u l a k l ı , g e y i k b a c a k l ı , karınca b e l l i b i r tazı b u l . Hoca, b i r m ü d d e t sonra b i r k o y u n k ö p e ğ i n i n b o y n u n a b i r i p b a ğ l a r , subaşıya g e t i r i r .

S u b a ş ı , Hoca, b u ne d e r . H o c a , av k ö p e ğ i ı s m a r l a m ı ş t ı n ya d e r . S u b a ş ı , b e n d e r , s e n d e n , d a ğ keçisi g i b i i n c e , h a f i f bîr tazı i s t e m i ş t i m . Hoca d e r k i :

— M e r a k e t m e , sizin d a i r e d e , b i r aya k a l m a z , b u koca h a y v a n da d e d i ğ i n h a l e e g l i r .

* •

1 5 3 . Hoca b i r g ü n e v i n e g i d e r , karısını p e k s o m u r t k a n g ö r ü r . G e n e n e v a r karı d e r , y ü z ü n hiç g ü l m ü y o r . Karısı, ş i m d i b a ş s a ğ l ı ğ ı n

-d a n g e l i y o r u m , k o m ş u m u z f i l â n h a n ı m , l o h u s a y -d ı y a , sizler

baki,

g i -d i v e r m i ş .

Hoca, i y i ama k a r ı c ı ğ ı m d e r , b e n s e n i n d ü ğ ü n e v i n d e n g e l d i ğ i n i d e b i l i r i m .

•

1 5 4 . H o c a ' y a , d o s t l a r ı n d a n b i r i gece yatısına k o n u k ' g e l i r . Y e  m e k t e n sonra k o n u ş u l u r , g ö r ü ş ü l ü r , y a t ı l a c a ğ ı sıralarda k o n u k :

B i z i m e l l e r b i z i m el-ler, Yatar i k e n ü z ü m y e r l e r d e r . H o c a , h e m e n c e c i k :

Bizde ö y l e â d e t y o k t u r , Saklarlar da g ü z ü n y e r l e r d e y i p a d a m a y a t a ğ ı n ı g ö s t e r i r . A l l a h r a h a t l ı k v e r s i n d e y i p ç e k i l i r .

1 5 5 . H o c a , b i r k ö y i m a m ı n a k o n u k o l u r . Ev s a h i b i , e f e n d i d e r , u y k u s u z m u s u n , susuz m u ? K a m ı p e k acıkmış o l a n H o c a , b u r a y a g e l i r k e n d e r , p ı n a r b a ş ı n d a u y u m u ş t u m .

* '

1 5 6 . H o c a , y e m e k y e r k e n b i r i s i , n e d e n beş p a r m a ğ ı n l a y i y o r  sun d e r . H o c a c e v a p v e r i r :

— A l t ı p a r m a ğ ı m o l m a d ı ğ ı i ç i n .

*

1 5 7 . Su testisini çaya d a l d ı r ı r k e n d ü ş ü r m ü ş , suyla d o l a n

testi,

d i b i b o y l a m t ş . H o c a , çay k e n a r ı n d a b e k l e r d u r u r m u ş . Birisi, ne b e k l i y o r s u n Hoca d e m i ş . H o c a , t e s t i suya d a l d ı d e m i ş , çıkınca b o ğ a z ı n d a n y a k a l ı y a c a ğ ı m , o n u b e k l i y o r u m .

•

1 5 8 . H o c a , b i r m e m l e k e t e g i t m i ş . O r a l ı l a r d a n b i r i , H o c a ' y a , e f e n  d i d e m i ş , sizi g ö n l ü m p e k s e v d i . Bu akşam b i z e b u y u r u n da t u z e k m e k y i y e l i m . H o c a , p e k i d e m i ş . A k ş a m üstü b u l u ş u p g i t m i ş l e r . Bir z a m a n sonra a d a m , o r t a y a s o f r a y a y g ı s ı n ı y a y m ı ş , y e m e k s i n i s i n i g e t i r m i ş . H o ca b a k m ı ş ki g e r ç e k t e n d e s i n i d e b i r t u t a m t u z v e b i r a z e k m e k v a r .

Çaresiz e k m e ğ i n i tuza b a n ı p y e m i ş b i t i r m i ş . Tam s o f r a d a n k a l k a c a k l a r ı

•sırada k a p ı y a b i r y o k s u l g e l m i ş , b i r şey istemiş. Ev s a h i b i , A l l a h v e r sin d e m i ş s e - d e g i t m e m i ş , ısrar e d i p bir şey e l d e e t m e k için duâ e t m i y e , y a l v a r m ı y a k o y u l m u ş . Ev s a h i b i , b u hale s i n i r l e n i p p e n c e r e d e n b a ğ ı r mış: »

— D e f o l o r d a n , g e l i r s e m k a f a n ı k ı r a r ı m s e n i n .

Hoca, h e m e n p e n c e r e d e n başını u z a t ı p y o k s u l a , a m a n g i t d e m i ş , y a l a n ı , şakası y o k b u a d a m ı n , s ö z ü n ü n e r i , y a p a r m ı , y a p a r .

1 5 9 . H o c a ' y ı k a n d ı r m ı ş l a r , ç i r k i n b i r k a d ı n l a e v l e n d i r m i ş l e r . Sa

b a h l e y i n Hoca s o k a ğ a ç ı k a r k e n k a d ı n c a ğ ı z , e f e n d i d e m i ş , a k r a b a n ı z d a n k i m l e r e g ö r ü n e y i m , k i m l e r e g ö r ü n m i y e y i m ?

Hoca, k a d ı n ı m d e m i ş , bana g ö r ü n m e d e k i m e g ö r ü n ü r s e n g ö r ü n .

*

1 6 0 . H o c a ' y a , b u r n u n n e r d e d e m i ş l e r , e n s e s i n i g ö s t e r m i ş . T a m a k s i n i g ö s t e r d i n d e m i ş l e r , b i r ş e y i n aksi a n l a ş ı l m a z , b i l i n m e z s e k e n d i hiç b i l i n m e z d e m i ş .

*

1 6 1 . Hoca, o ğ l u n u n e l i n e t e s t i y i v e r m i ş , suratına da b i r t o k a t aşk e d i p g i t , çeşmeden d o l d u r , f a k a t s a k ı n k ı r m a ha d e m i ş . Hoca d e m i ş l e r , k ı r m a d a n neye d ö v ü y o r s u n m a s u m u ? Hoca c e v a p v e r m i ş ; kır

d ı k t a n sonra d ö v s e m d e f a y d a e t m e z ki d e m i ş .

•

1 6 2 . Hoca, karısının e ğ i r d i ğ i , y u m a k y a p t ı ğ ı i p l i ğ i pazara g i d e r , i p l i k ç i l e r e satermış. I p l i k ç i l e r , t ü r l ü b a h a n e l e r l e , d ü z e n l e r l e i p l i ğ i y o k pahasına alırlarmış. Hoca, b i r g ü n b i r d e v e başı b u l m u ş . A l ı p e v i ne g ö t ü r m ü ş , i p l i ğ i b u n u n ü s t ü n e sarıp y u m a k y a p m ı ş , i p l i k ç î n i n b i r i n e g ö t ü r m ü ş . İplikçik y u m a ğ ı n b ü y ü k l ü ğ ü n e g ö r e az b i r para v e r i r s e d e H o c a , i p l i ğ i n d e ğ e r i d e b u d i y e razı o l u r , v e r paraları d e r . İ p l i k ç i , H o c a ' n ı n razı o l d u ğ u n u g ö r ü n c e ş ü p h e l e n i r , Hoca d e r , i ç i n d e b i r şey o l m a s ı n . Hoca, y o k d e r , d e v e n i n b a ş ı .

- A d a m , i p l i ğ i alır, parasını v e r i r . Y u m a ğ ı çözünce b i r d e n e g ö r s ü n ? İ ç i n d e koca bir d e v e başı. Ertesi g ü n , H o c a ' y ı g ö r ü r , u t a n m a z m ı sın y a p t ı ı ğ n a , h e m d e hoca o l a c a k s ı n d e r . H o c a , b e n -hiyle y a p m a d ı m ki d e r , sana s ö y l e d i m , d e v e n i n başı d e d i m .

1 6 3 . Hoca,, bir g ü n b i r y e r d e o t u r u r , d o s t l a r i y l e k o n u ş u r k e n b i r i g e l i p b i r altın uzatarak Hoca d e r , ş u n u b o z u v e r . Hoca, e ş i n i n , d o s t u n u n y a n ı n d a , p a r a m y o k d e m e y e u t a n ı r , ş i m d i sırası mı d e r s e d e a d a m ısrar e d i n c e v e r b a k a y ı m şu a l t ı n ı d e r . A l t ı n ı e l i n e alır, d i k k a t l e ba

k a r , e v i r i r - ç e v i r i r , o ğ l u m d e r , b e n b u a l t ı n ı bozarmam, b u , e k s i k . A d a m , c a n ı m Hoca d e r , kaç para eksikse o k a d a r e k s i ğ i n e b o z , r a z ı y ı m . H o c a , ç o k e k s i k d e r . A d a m , g e n e ısrar e d i p Hoca d e r , ne k a d a r e k s i k s e ra

z ı y ı m d e d i m y a , e k s i ğ i n e b o z . H o c a ' n ı n canı iyice sıkılır, b a n a b a k , d e r , h e s a p l a d ı m , b u altını v e r d i k t e n sonra ü s t ü n e b i r a l t ı n d a h a v e r e c e k s i n .

•

1 6 4 . Rüyasında m a h a l l e d e k i k o m ş u k a d ı n l a r , H o c a ' y ı e v l e n d i -r i y o -r l a -r m ı ş . Hoca uyanınca y a n ı n d a k i ka-rısını d ü -r t e -r , b e k a d ı n d e -r , ne d e gayretsizmişsin,- k o m ş u k a d ı n l a r , b e n i zorla e v l e n d i r i y o r l a r d a a l dırış b i l e t e m i y o r s u n . K a l k , şu k a d ı n l a r ı d e f e t , y o k s a sen b i l i r s i n , söy

l e m e d i d e m e , e s k i y e r a ğ b e t y o k .

•

1 6 5 . Karısı, b i r kış g ü n ü , e f e n d i d e r , k ı t - k a n a a t g e ç i n i y o r u z a m m a f a z l a b i r y o r g a n ı m ı z b i l e y o k . O l a n ı da kısacık, d a r a c ı k , ü s t ü

-75

m ü z e ç e k e r i z , a y a k l a r ı m ı z açıkta k a l ı r , b i r y a n ı m ı z ı ö r t e r i z , ö b ü r y a n ı m ı z açılır. Hoca, g ü n l e r d i r , a y l a r d ı r , b u y o r g a n m a s a l ı n ı d i n l e r m i ş . Pek canı sıkılır, hararı k a v r a d ı ğ ı g i b i b a h ç e y e ç ı k a r , içine kar d o l d u r m a y a başlar. A r k a s ı n d a n koşan k a r ı s ı , e f e n d i d e r , n e y a p ı y o r s u n ? H o c a , işte sana k u d r e t p a m u ğ u d e r , i s t e d i ğ i n g i b i y o r g a n y a p , y a t a k y a p . Karısı, a e f e n d i , ç ı l g ı n m ı s ı n sen d e r , kar, a d a m ı ısıtır m ı ? Hoca, n e d e n çılgın o l a y ı m d e r , a d a m ı ı'sıtmasa a t a l a r ı m ı z , a l t ı n d a mışıl-mışıl u y u r l a r m ı ?

f; *

T 6 6 . H o c a ' n m karısı h a s t a l a n m ı ş . H o c a , h e r g ü n b a ş - u c u n a o t u  r u r , a ğ l a r ı n ı ş . K o m ş u l a r , o k a d a r ü z ü l m e Hoca d e m i ş l e r , inşallah geçiş

t i r i r . Hoca, i^-güç

sahibi

a d a m ı m d e m i ş . Y a r ı n k a l k a r , k ö y l e r e ç ı k a r ı m , y a h u t başka b i r i ş i m o l u r . Elim b o ş k e n a ğ l ı y a y ı m d a , n e o l u r - n e o l m a z .

*

1 6 7 . Hoca, b i r gece m o l l a s ı I m a d ' l a e v i n e g i d e r k e n b i r k a ç hır

s ı z ı n , b i r k i l i d i t ö r p ü l e m e k t e o l d u ğ u n u g ö r ü r . I m a d , H o c a , b u n l a r n e y a p ı y o r l a r d e r . H o c a , r e b a p ç a l ı y o r l a r d e r . İ m a d , sesi ç ı k m ı y o r d e y i n c e Hoca d e r k i : O n u n sesi y a r ı n çıkar.

*

1 6 8 . Hoca'nın zarzavatçıya b o r c u v a r m ı ş . A d a m b o r c u n u ister.

H o c a , n e k a d a r b o r c u m v a r d e r . Z a r z a v a t ç ı , o t u z b i r akçe d e r . İ m a m ı n da v a r m ı d i y e sorar. Evet d e r z a r z a v a t ç ı , o n u n d a y i r m i altı akçe b o r c u var. Hoca d e r k i :

— A l â , b i z i m i m a m l a a r a m ı z d a n şu s ı z m a z , n e y a p a r - y a p a r , o y i r m i altı a k ç e y i ö d e r i z , y i r m i altı akçe ö d e n i n c e b e n i m o t u z b i r a k ç e d e n k a l d ı m ı beş akçe^ O beş a k ç e y i d e bana v e r i r s i n , b ö y l e c e i k i m i z i n d e b o r c u t e m i z l e n i r - g i d e r .

*

J 6 9 . Hoca, B u r s a ' d a y k e n çarşıdan b i r ç u h a ş a l v a r a l m a k ister, o n beş a k ç e y e p a z a r l ı k e d e r , u y u ş u r . Fakat b u sırada b i r c ü b b e alırsa d a h a m ü n a s î b o l a c a ğ ı n ı d ü ş ü n ü r , v a z - g e ç t i m ş a l v a r d a n d e r , e l i n d e k i şalvarı b ı r a k ı r , sen b a n a d e r , b i r c ü b b e v e r . A d a m , b i r c ü b b e çıkarır.

Hoca c ü b b e y î g i y i p d ü k k â n d a n ç ı k a r k e n d ü k k â n c ı , hoca e f e n d i d e r , c ü b b e n i n parasını v e r m e d i n . H o c a , c a n ı m d e r , o n u n y e r i n e şalvarı b ı r a k t ı m y a . İ y i ama d e r d ü k k â n c ı , şalvarın d a parasını v e r m e m i ş t i n . H o

-ca, A l l a h - A I l a h d e r , b u Bursalılar ne t u h a f a d a m l a r , y a h u şalvarı al

m a d ı m k i parasını v e r e y i r m

*

1 7 0 . H o c a , bir k ö y e k o n u k o l m u ş . K ö y a ğ a s ı , b i r .gün Hoca'ya s o r m u ş :

— Padişah mı b ü y ü k , çiftçi m i ? Hoca c e v a p v e r i r :

— Elbette çiftçi b ü y ü k . Ç i f t ç i b u ğ d a y v e r m e s e p a d i ş a h acından ö l ü r .

*

1 7 1 . H o c a ' y a , t ı p b i l i r m i s i n d e m i ş l e r . - B i l i r i m d e m i ş , h e m d e ş ö y l e hulâsa e d e r i m :

A y a ğ ı n ı sıcak t u t , başını s e r i n , K e n d i n e b i r iş b u l , d ü ş ü n m e d e r i n .

1 7 2 . Bir g ü n b i r y o k s u l " g e l m i ş , Tanrı m i s a f i r i y i m d e m i ş . Hoca, y a n l ı ş g e l d i n o ğ l u m d e m i ş , o n u n e v i burası d e ğ i l , şurası, v e c a m i y i gös

t e r m i ş .

*

1 7 3 . Hoca, b i r R a m a z a n , d ü n y a l ı k e l d e e t m e k için b i r k ö y e g i  d e r , i m a m l ı k e t m e k ister, i m a m ı m ı z v a r d e r l e r . Başka b i r k ö y e g i d e r , a y n ı sözle karşılaşır, b i r başka k ö y d e d u r u m , g e n e a y n ı . Hâsılı k ı r k k ö y dolaşır, k ı r k ı n c ı d a , k o y m e y d a n ı n d a b î r k a l a b a l ı ğ a rastlar. Hoca'yı g ö ren h a l k , h a h d e r l e r , b u b i l i r . H o c a ' y a , y a k a l a d ı k l a r ı t i l k i y i g ö s t e r i r l e r , d e r l e r k i : ,

— Kaç a y d ı r , b u t i l k i n i n e l i n d e n ç e k m e d i ğ i m i z k a l m a d ı . N e t a v u ğ u m u z u b ı r a k t ı , ne p i l i c i m i z i . - N i h a y e t t u z a k b u r d u k , y a k a l a d ı k , nasıl ö l d ü r e l i m ki canı daha ç o k acısın?

H o c a , ö l d ü r m e y i n d e r , b e n o n a b i r ceza v e r e y i m ki b ü t ü n ceza

l a r d a n ş i d d e t l i o l s u n . T i l k i y i alır, c ü b b e s i n i ç ı k a r ı p g i y d i r i r , b e l i n i sıkıca b a ğ l a r . Başından k a v u ğ u n u da ç ı k a r ı p t i l k i n i n başına g e ç i r i r , k a p a r k c y -v e r i r h a y -v a n ı .

K ö y l ü , a m a n h o c a , n e y a p t ı n d e y i n c e d e r k i :

— O n a b i r iş e t t i m k i k ı r k köşe b î r a r a y a g e l s e y a p a m a z . Ş i m d i b u k ı y a f e t l e h a n g i k ö y e g i t s e k o v a r l a r onu". ,

1 7 4 . H o c a ' n m e v i n e hırsız g i r m i ş . N e v a r , ne y o k , t o p l a y ı p d e n k y a p m ı ş , ç ı k ı p g i d e r k e n Hoca da y a t a ğ ı n ı , y o r g a n ı n ı sırtına v u r u p p e şine d ü ş m ü ş . Hırsız, e v i n e varınca arkasına d ö n m ü ş , b a k m ı ş ki Hoca da g e l i y o r . Be a d a m d e m i ş , senin b u r d a n e işin v a r ? Hoca d e m i ş k i :

— Bu e v e g ö ç e t m e d i k m i ki?

* '

1 7 5 . Bir k o m ş u s u , H o c a ' n m e v i n e g e l i p çamaşır i p i n i i s t e m i ş . Hoca,, i ç e r i y e g i r m i ş , b i r m ü d d e t sonra ç ı k a r a k k o m ş u s u n a , k o m ş u c u -ğ u m d e m i ş , ipe u n sermişler. K o m ş u s u , i l â h i H o c a m d e m i ş , hiç i p e u n s e r i l i r m i ? Hoca, v e r m e y e g ö n l ü m o l m a y ı n c a d e m i ş , serilir.

176. K o m ş u l a r ı n d a n b i r i n i n b i r işi o l u r , H o c a ' y a baş v u r u p eşe

ğ i n i ister. Hoca, eşek b u r d a d e ğ i l d e r , d e ğ i r m e n e b u ğ d a y y o l l a d ı m . Tam o sırada eşek, a h ı r d a a n ı r m ı y a başlar. K o m ş u s u , h a n i b u r d a d e ğ i l d i d e r , b a k a n ı r ı y o r . Hoca, e l i y l e sakalını t u t u p s ü b h â n a l l a h d e r , b u y a ş t a , ak s a k a l ı m l a b e n i m s ö z ü m e i n a n m ı y o r s u n da eşeğin s ö z ü n e i n a n ı y o r s u n ha?

1 7 7 . Bir k o m ş u s u , H o c a ' d a n , b i r g ü n l ü ğ ü n e e ş e ğ i n i ister. H o  ca, g i d e y i m , eşeğe d a n ı ş a y ı m da d e r , g ö n l ü olursa v e r e y i m . A h ı r a g i d e r , b i r m ü d d e t sonra ç ı k ı p g ö n l ü o l m a d ı k o m ş u c u ğ u m d e r , g i t m e k i s t e m i y o r ; h e m d e d i y o r k i : Beni e l e - g ü n e v e r i r s e n , b e n i m k u l a ğ ı m a v u r u r l a r , senin ırzına s ö v e r l e r .

*

1 7 8 . H o c a ' n m e v i n e hırsız g i r e r . K a r ı s ı , a y a k pıtırtısını i ş i t i p e f e n d i d e r , e v e hırsız g i r d i . Hoca, hiç t ı n m a k a r ı d e r , inşallah Çalacak bîr şey b u l u r ; t e k b u l s u n da e l i n d e n alması k o l a y .

*

1 7 9 . H o c a ' n m e ş e ğ i ç a l ı n m ı ş . Y a n a - y a k ı l a d o s t l a r ı n a a n l a t ı r m ı ş . Birisi, i y i ama e f e n d i d e m i ş , ahırı k i l i t l e m e k g e r e k m e z m i y d i ? B i r i s i , o incecik tahta k a p ı y ı d e ğ i ş t i r m e k , s a ğ l a m b i r k a p ı t a k m a k lâzım d e ğ i l m i y d i ? d e r . Bir başkası d e r k i : Hırsız e v e g i r i p e ş e ğ i g ö t ü r ü r k e n siz n e r d e y d i n i z ? Hâsılı h e r k e s , b i r lâf e d e r . Hoca d a y a n a m a z , d e r k i :

— Y a h u , insaf e d i n , h e p k a b a h a t b e n d e m i , hırsızın hiç m i k a b a h a t i y o k ?

, 1 8 0 . Hoca b i r g ü n m u z i p l i k için k o m ş u s u n u n k a z l a r ı n d a n e n i r i sini t u t u p c ü b b e s i n i n a l t ı n a saklar, y o l l a n ı r . Biraz g i t t i k t e n , s o n r a b a k a y ı m , kaz ne y a p ı y o r d i y e c ü b b e s i n i aralar. Kaz, başını u z a t ı p suuus d e y i n c e H o c a , hah d e r , b e n d e sana ö y l e d i y e c e k t i m .

1 8 1 . Bir g ü n H o c a n ı n eşi-dostu t o p l a n ı r , y a h u d e r l e r , b a h a r m e v s i m i n i boş g e ç i r m i y e l i m . Ş ö y l e b i r i m e c e y l e kıra g i d e l i m , e ğ l e n e l i m . Birisi, k u z u d o l m a s ı b e n i m ü s t ü m e d e r . Ö b ü r ü , b e n i m ü s t ü m e d e d o l m a d e r . Ö b ü r ü tatiı bana d e r , b i r başkası s ü t l ü s ü d e b e n i m ü s t ü m e ol-;

s u n d e r . Hoca hiç t ı n m a z . Peki d e r l e r , sen n e y a p a c a k s ı n ?

Hoca, b u çeşit z i y a f e t , üç ay b i l e sürse o r d a n a y r ı l ı r , b i r y e r e g i d e r s e m T a n r ı ' n ı n laneti d e b e n i m ü s t ü m e d e r .

1 8 2 . H o c a ' n ı n canı b u l g u r p i l â v ı istemiş. Karı d e m i ş , b u a k ş a m b i r b u l g u r p i l â v ı y a p da g ü l e - o y n ı y a y i y e l i m . Karısı, g ü z e l b i r p i l â v p i ş i r m i ş . O t u r u p y e m e y e b a ş l a m ı ş l a r . T a m b u sırada k o m ş u n u n çocu

ğ u , koşa-koşa g e l m i ş , a m a n Hoca d e m i ş , y e t i ş , s e n d e n başka k i m s e m i z y o k . Hoca telâşla y e m e ğ i b ı r a k ı p k a l k m ı ş , g i t m i ş . Bir m ü d d e t sonra g e lince karısı s o r m u ş :

— N e y m i ş e f e n d i ?

N e o l a c a k d e m i ş H o c a , kırk y ı l d a b i r a ğ ı z t a d i y l e y e m e k y i y e c e k  t i k , k o m ş u n u n e ş e ğ i , k u y r u k s u z sıpa d o ğ u r m u ş .

*

1 8 3 . Hoca., b i r g ü n ç i f t s ü r e r k e n a y a ğ ı n a koca b i r d i k e n b a t m ı ş . Hoca, d i k e n i ç ı k a r d ı k t a n sonra d e m i ş k i :

— Ç o k ş ü k ü r , g e ç e n y ı l a l d ı ğ ı m y e n i çarıkları g i y m e m i ş i m .

•

o c a , b i r g ü n e ş e ğ i n e b i n m i ş , e v i n e g e l i r k e n ş i d d e t l i b i r d e p r e m o l m u ş . Hoca h e m e n e ş e k t e n i n i p s e c d e y e k a p a n m ı ş , ş ü k r e t m i ş . S e b e b i n i s o r a n l a r a d e m i ş k i :

v - Nasıl ş ü k r e t m i y e y i m ; i y i k i e v d e b u l u n m a d ı m . B i z i m h a r a b ev,j

m u t l a k a y ı k ı l m ı ş t ı r . Y ı k ı l m â d ı y s a b i l e e v d e b u l u n s a y d ı m y ı k ı l a c a k d i y e ç o k t a n y ü r e ğ i m e i n e r d i .¹

1 8 5 . Z e n g i n b i r a d a m , Hoca'ya b i r k a ç para v e r e r e k e f e n d i d e  m i ş , beş v a k i t n a m a z d a b i z e d u â et. H o c a , p a r a n ı n ' ü ç t e . i k i s i n i • : a y ı r ı p a d a m a v e r m i ş d e d e m i ş k i : . : - > i ı : s : : sr

— Sabah n a m a z l a r ı n ı k ı l a m ı y o r u m , y a t s ı y ı d a y o r g u n l u k t a n , u y k u y a b a ğ ı ş l ı y o r u m . K a l ı y o r ü ç v a k i t . B e d a v a p a r a a l a m a m b e n .

1 8 6 . B i r i s i , H o c a ' y ı e v i n e ç a ğ ı r ı r , ısrar e d e r - d u r u r m u ş . H o c a , h a d i b i r g i d e l i m b a k a l ı m d e r , k a l k a r , a d a m ı n e v i n e g i d e r . Tam k a p ı y ı ça

l a r k e n a d a m , p e n c e r e d e n başını ç ı k a r ı r , b a k a r , sonra ç e k i l i r . Ev sahi

b i n i n k a r ı s ı , k a p ı y a g e l i r , k a p ı y ı aralar, H o c a ' y a , e f e n d i e v d e y o k d e r . H o c a , k a d ı n a , b e n d e n selâm s ö y l e y i n d e r , b i r d a h a b i r y e r e g i d e r k e n başını e v d e b ı r a k m a s ı n .

*

1 8 7 . Hoca, b i r y a z g ü n ü uzak b i r y e r d e n g e l i r k e n y o l d a f e n a h a l d e susar. O aralık b i r ç e ş m e y e rastlar. Bakar ki l ü l e s i n e b i r ağaç t ı k a mışlar. A ğ a c ı zorla çeker ç e k m e z f ı ş k ı r a n s u y l a üstü-başı ıslanır, çeş

m e y e d e r k i :

— T e v e k k e l i d e ğ i l , b ö y l e d e l i - d e l i a k t ı ğ ı n için d i b i n e o k a z ı ğ ı t ı k a m ı ş l a r .

*

1 8 8 . Hoca b i r g ü n , mollası İ m a d ' l a k u r t a v ı n a g i d e r . İ m a d , k u r t y a v r u s u t u t m a k için k u r d u n i n i n e g i r e r . O sırada ana k u r t g e l i r , ine saldırır. V ü c u d u ine s ü z ü l ü r k e n Hoca k u y r u ğ u n a y a p ı ş ı r , ç e k m e y e baş

lar. K u r t , ç ı r p ı n ı r k e n y e r d e n t o z k o p a r , İ m a d ' ı n g ö z ü n e d o l a r . İ m a d , g ö z l e r i n i o v u ş t u r a r a k b a ğ ı r ı r :

— H o c a m , b u t o z - d u m a n n e d i r ? , Hoca c e v a p v e r i r :

— Duâ e t , k u r d u n k u y r u ğ u k o p m a s ı n ; k o p a r s a o v a k i t g ö r ü r s ü n sen t o z u - d u m a n ı .

* • <jP '

1 8 9 . H o c a , s ı k ı n t ı y a d ü ş e r , i n e ğ i n i s a t m a k için pazara g ö t ü r ü r , f a k a t b i r t ü r l ü satamaz. Bu sırada a k ı l l ı b i r i g e l i r , Hoca d e r , bana. b i r kaç a k ç e v e r i r s e n b e n ş i m d i c i k satarım b u i n e ğ i . Hoca razı o l u r , a d a m , i n e ğ i n y u l a r ı n d a n t u t u p g e z d i r m e y e v e bağırma.ya başlar:

— Bu i n e k , b i l d i ğ i n i z i n e k d e ğ i l , k ı z o ğ l a n k ı z , altı a y l ı k g e b e . Bu sözleri d u y a n h a l k , i n e ğ i n başına üşer, h e r k e s p e y s ü r m e y e başlar, çabucak satılır.

H o c a , p a r a l a r ı a l ı p d o ğ r u e v e g i d e r . K a r ı s ı , k a p ı y ı açıp e f e n d i d e r , kıza g ö r ü c ü l e r g e l d i , a m a n ses e t m e . Hoca> k a r ı d e r , s ö y l e b a ş l a r ı n ı ö r t s ü n l e r , b e n b i r söz ö ğ r e n d i m , s ö y l e r s ö y l e m e z kızı alırlar.

Karısı, g ö r ü c ü l e r i n y a n ı n a g i d i p h a n ı m l a r d e r , başınızı ö r t ü n , e f e n d i , s i z i n l e k o n u ş a c a k .

K a d ı n l a r , başlarını ö r t e r l e r . Hoca y a n l a r ı n a g i r i p hoş-beşten sonra d e r k i :

— H a n ı m l a r , b e n i m k ı z ı m , b i l d i ğ i n i z k ı z l a r d a n d e ğ i l . Kız o ğ l a n kız, altı a y l ı k g e b e .

K a d ı n l a r , b i r b i r l e r i n e b a k ı ş ı p k a l k a r l a r , k a p ı d a n f ı r l a y ı p g i d e r l e r .

1 9 0 . Bir g ü n b i r i s i , s o k a k t a k o ş a r a k H o c a ' y a g e l i r , b i r o ğ l u n o l d u der. Hoca ş ü k r e d e r . A d a m , m ü j d e m i v e r s e n e d e y i n c e H o c a , b i r . o ğ l u m o l m u ş , ş ü k r e t t i m b e n , f a k a t b u n d a n sana n e ? d e r .

1 9 1 . H o c a ' n m e v i n d e b i r g e c e b i r g ü r ü l t ü d ü r , k o p a r . K o m ş u s u m e r a k e d i p d i n l e r , arkası g e l m e z . B ü s b ü t ü n m e r a k l a n ı r , sırtına c ü b -foesini g i y i p H o c a ' n m kapısını çalar. Hoca k i m o d e r , k o m ş u s u n u n g e l d i ğ i n i a n l a y ı p k a p ı y ı açar. A d a m c a ğ ı z , g i r m i y e c e ğ i m d e r , d e m i n b i r ' g ü r ü l t ü d u y d u m da m e r a k e t t i m , n e o l d u A l l a h a ş k ı n a ? Hoca, hâ d e r ,

b i r şey d e ğ i l . Bizim k a r ı , b e n i m c ü b b e m i m e r d i v e n d e n attı d a . A d a m , a Hoca d e r , c ü b b e d ü ş e r k e n g ü r ü l t ü ç ı k a r ı r m ı ? H o c a , a m a n b e y a h u eler, u z u n e t m e işte, i ç i n d e b e n d e v a r d ı m .

1 9 2 . H o c a , b i r g e c e A y ı ş ı ğ ı n d a , b a h ç e d e b e y a z l a r g i y m i ş , k o l  l a r ı n ı açmış b i r a d a m g ö r ü r . K a n d e r , y e r şu o k u , y a y ı , hırsız v a r .

Karısı y a y ı , o k u g e t i r i r , hoca nişan a l ı p a d a m ı v u r u r , leşini y a r ı n ' k a l d ı r ı r ı z d e r , y a t a l ı m ş i m d i . Y a t a r l a r .

S a b a h o l u n c a k ü r e ğ i , k a z m a y ı a l ı p b a h ç e y e ç ı k a r . Bir d e n e g ö r s ü n , v u r d u ğ u , k e n d i g ö m l e ğ i y m i ş . Karısı, g ü n d ü z y ı k a y ı p k u r u s u n d i y e î p e asmış.

H o c a , h e m e n s e c d e y e k a p a n ı r , ş ü k r e d e r . Karısı, n e y e ş ü k r e d i y o r s u n e f e n d i d e y i n c e , nasıl ş ü k r e t m i y e y i m d e r , b a k , t a m g ö ğ s ü n d e n v u r m u ş u m , ya i ç i n d e b e n o l a y d ı m !

*

1 9 3 . Hoca b i r g ü n , b i r i s i n e sorar, a d a m ı n ö l d ü ğ ü n e r d e n b e l l i ıolur d e r . Bu s o r u y u d u y a n , e l i - a y a ğ ı b u z k e s i l i r , h e r y a n ı d o n a r d e r .

Hoca, b i r k a ç g ü n sonra d a ğ a , o d u n k e s m i y e g i d e r . M e v s i m kış.

f e n a h a l d e d o n a r , h e r y a n ı b u z k e s i l i r , e l i - a y a ğ ı t u t m a z o l u r , a d a m ı n

Nasreddin Hoca — F. 6 81

s ö z ü . a k l ı n a gelir, e y v a h d e r , b e n ö l d ü m . H e m e n y e r e uzanır. Fakat b e k l e r , b e k l e r , k i m s e c i k l e r g e l m e z . Bari d e r , v a r a y ı m g i d e y i m d e k a rıya h a b e r v e r e y i m , k o n u - k u m ş u g e l s i n , b e n i k a l d ı r ı p g ö m s ü n l e r . K a l k ı p z o r l a e v i n e g e l i r . K a p ı y ı çalar. Karısı k a p ı y ı açınca, d u r karı der,, g i r m i y e c e ğ i m . Ben f i l â n y e r d e ö l d ü m , k o n u y a - k o m ş u y a haber v e r d e g e l s i n l e r , b e n i k a l d ı r ı p g ö m s ü n l e r . Bu sözleri s ö y l e y i p g e n e d a ğ a g i d e r . Karısı, saçını-başını y o l u p f e r y â d e t m i y e başlar. K o n u - k o m ş u , f e r y a d ı n ı d u y u p g e l i r , ne o l d u ? d e r l e r . A h d e r , e v i m y ı k ı l d ı . K o c a m , filân, y e r d e ö l d ü . Peki d e r l e r , k i m h a b e r v e r d i b u n u ?

Karısı, g ö z y a ş l a r ı n ı s i l e r e k d e r k i :

— G a r i b i n k i m i - k i m s e s i m i o l u r , k e n d i c e ğ i ö l m ü ş , k e n d i ç e ğ i g e l i p h a b e r v e r d i .

1 9 4 . Karısının b i r g ü n , b i r işi çıkmış. Ç o c u ğ u n u H o c a ' y a v e r i r , e f e n d i d e r , b u g ü n b u ç o c u ğ u o y a l a . H o c a , ç o c u ğ u g e z d i r i p e ğ l e n d i r i r k e n ç o c u k , H o c a ' n ı n ü s t ü n e işer. H o c a , b u n a f e n a h a l d e kızar. O da ç o c u ğ u n ü s t ü n ü k i r l e t i r . Karısı g e l i p b u n u g ö r ü n c e a e f e n d i d e r , ' ne-d i y e ç o c u ğ u n ü s t ü n e i ş e ne-d i n ? Be karı ne-d e r Hoca, ü s t ü m e başka b i r i s i îşeseydi b e n , y e s t e h l e r d i m .

1 9 5 . Hoca b i r gece k a r ı s i y l e y a t a r k e n karısı, e f e n d i d e r , b i r a z ö t e y e gitsene. Hoca, h e m e n k a l k a r , c ü b b e s i n i , k a v u ğ u n u g i y i p y o l a d ü  şer. Sabaha kadar g i d e r , s a b a h l e y i n t a n ı d ı k l a r ı n d a n b i r i n e rastlar. A d a m , sore,r:

— H o c a m , n e r e y e g i d i y o r s u n ?

H o c a , v a l l a h i b i l m e m d e r , y a l n ı z b e n b u r d a b e k l i y e y i m j sen g i t , b i z i m k a r ı y a sor da h a b e r g e t i r b a n a , d a h a g i d e y i m m i ?

*

1 9 6 . Hoca, ö l ü m l ü k , d i r i m l i k d i y e b i r k a ç para b i r i k t i r m i ş . Hırsız:

ç a l m a s ı n d i y e b u n l a r ı , b a h ç e s i n i n b i r köşesine g ö m e r . B a h ç e d e n ç ı k a r k e n d ö n e r , b a k a r , hırsız o l s a m d e r , h e m e n c e c i k b u l u r u m b u y e r i , o l m a d ı b u . G i d e r , çıkarır o r d a n , başka b i r y e r e g ö m e r . G e n e g ö n l ü k a a n i olmaz, o r d a n da çıkarır. N e y a p a c a ğ ı n ı şaşırıp sağa-sola b a k ı n ı r k e n . b a h ç e n i n b i r b u c a ğ ı n d a b i r t e p e c i k v a r m ı ş , o r a y ı g ö r ü r , h a h d e r , tam;

y e r i n i b u l d u m . U z u n b i r sırık b u l u r , para kesesini u c u n a b a ğ l a r , g ö t ü r ü r , ö t e p e y e sırığı çakar. Kuş d e ğ i l y a b u d e r , n e r d e n a k l ı n a g e l e c e k hırsızın d a b u sırığın t e p e s i n e b a k a c a k ?

Hoca, b u işle u ğ r a ş ı r k e n b i r i s i g ö z e t l e r m i ş . H o c a , sırığı ç a k ı p g i t t i k t e n sonra o a d a m g i d e r , sırığı ç ı k a r ı r , ü s t ü n d e k i k e s e y i , ç ö z ü p alır, sırığın ü s t ü n e b i r a z sığır t e z e ğ i s ü r e r , sırığı t e k r a r y e r i n e çakar.

Bir m ü d d e t sonra H o c a ' y a para lâzım o l u r . G i d e y i m d e k e s e d e n a l a y ı m d e r . G e l i r , bakar ki k e s e n i n y e r i n d e y e l l e r e s i y o r . Sırığı i n d i r i r , ü s t ü n d e k i sığır t e z e ğ i n i g ö r ü n c e A l i a h - A l l a h d e r , b e n b u r a y a a d a m ç ı k a m a z d i y o r d u m , sığır nasıl ç ı k m ı ş ?

•

1 9 7 . Hoca hastalanır. K o m ş u k a d ı n l a r , başına t o p l a n ı r l a r . Hal-hatır sorarlar. İ ç l e r i n d e n b i r i , Hoca e f e n d i d e r , A l l a h g e ç i n d e n v e r s i n , sana b i r e m r - i H a k olursa ne d i y e l i m d e a l ğ ı y a l ı m ? Hoca şu c e v a b ı v e rir-.

— Kadınlara d o y a m a d a n g i t t i d e y i n d e a ğ l a y ı n .

*

1 9 8 . H o c a , b i r b e r b e r e tıraş o l u y o r m u ş . Berber a c e m i y m i ş , b o y u n a H o c a n ı n başını keser, ç e n t e r , p a m u k y a p ı ş f ı r ı r m ı ş . Başının y a rısı tıraş e d i l i n c e Hoca k a l k m ı ş . B e r b e r , n e r e y e H o c a , yarısı k a l d ı d e y i n c e H o c a , sen yarısına p a m u k e k t i n , b e n d e ö b ü r t a r a f ı n a k e t e n ek

t i r e c e ğ i m d e m i ş .

*

1 9 9 . H o c a , b i r a r a l ı k K o ' n y a ' d a y k e n b i r i s i , g a l i b a k a r ı n ö l m ü ş d e m i ş . Hoca, hiç aldırış e t m e d e n ö l m e s e y d i d e m i ş , z â t e n b e n o n u b o ş a y a c a k t ı m .

*

2 0 0 . H o c a ' n m e n s e s i n e b i r i s i , b i r sille v u r m u ş . H o c a , a d a m ı n y a kasına y a p ı ş m ı ş . A d a m , t e k l i f s i z d o s t l a r ı m d a n b i r i s a n m ı ş t ı m d e m i ş s e d e H o c a , a d a m ı n y a k a s ı n ı b ı r a k m a m ı ş , d o ğ r u c a m a h k e m e y e , k a d ı n ı n y a n ı n a s ü r ü k l e m i ş . K a d ı , a d a m ı tanınmış. H o c a ' y l a b a r ı ş t ı r m a k istemişse d e H o c a razı o l m a m ı ş . B u h u n ü z e r i n e k a d ı , b i r s i l l e n i n cezası b i r akçe

d i r . Y a n ı n d a varsa v e r , y o k s a g i t - g e t i r d i y e a d a m ı savmış. Hoca b e k l e m i ş , b e k l e m i ş , a d a m b i r t ü r l ü g ö r ü n m e m i ş . B u n u n ü z e r j n e b i r d e n y e r i n d e n k a l k ı p k a d ı n ı n y a n ı n a g i t m i ş , ensesine b i r sille aşk e d i p a d a m a k ç e y i g e t i r i n c e sen al d e m i ş , ç ı k ı p g i t m i ş .

2 0 1 . H o c a ' y a , karın a k l ı n ı zayi etti demişler. D ü ş ü n c e y e d a l  m ı ş . N e d ü ş ü n ü y o r s u n d e m i ş l e r . B i z i m k a r ı n ı n d e m i ş , zâten aklı y o k t u , acaba nesi zayi o l d u , o n u d ü ş ü n ü y o r u m .

2 0 2 . H o c a ' y a , k a r ı n ı n adî n e d e m i ş l e r . B i l m i y o r u m d e m i ş . K a ç s e n e l i k k a r ı n d e m i ş l e r . Y i r m i beş d e m i ş . Y a h u , b y k a d a r z a m a n d ı r a d ı nı ö ğ r e n m e z m i insan d e m i ş l e r . İ l k g e c e d e n g e ç i n m i y e <niyetim y o k t u k i s o r a y ı m d a ö ğ r e n e y i m d e m i ş .

*

2 0 3 . Hoca'ya s o r m u ş l a r :

— Y ü z y a ş ı n d a k i a d a m ı n ç o c u ğ u o l u r m u ? C e v a p

vermiş.-— Y i r m i b e ş , o t u z y a ş l a r ı n d a g e n ç k o m ş u l a r ı varsa o l u r .

*

2 0 4 . Hoca, pazara g i d i y o r m u ş . Ç o c u k l a r , b a ş ı n a ü ş ü ş ü p hepsi,.

Hoca b a n a d ü d ü k al d e m e y e başlamış. H o c a , o l u r , o l u r d e m i ş . İ ç l e r i n d e n b i r i , H o c a ' y a para v e r m i ş , o d a , Hoca b u n u n l a d ü d ü k al b a n a d e m i ş . H o c a , ona d a o l u r d e m i ş . A k ş a m p a z a r d a n d ö n ü n c e parayı verene-d ü verene-d ü ğ ü u z a t m ı ş . Ö b ü r l e r i , hani b i z i m k i l e r verene-d e y i n c e p a r a y ı v e r e n verene-d e m i ş , d ü d ü ğ ü çalar.

•

ı

2 0 5 . Bir k o m ş u s u , H o c a ' y a , e f e n d i d e m i ş , s e n d e k ı r k y ı l l ı k s i r k e v a r m ı ? V a r d e m i ş Hoca. K o m ş u s u , b i r parça v e r s e n e d e m i ş . Hoca' v e r e m e m , v e r s e y d i m k ı r k y ı f d a n b e r i kalır m ı y d ı d e m i ş .

*

2 0 6 . H o c a ' y a , s e n i n h a n ı m ç o k g e z i y o r d e m i ş l e r . A s l ı o l m a s a g e r e k d e m i ş , g e z s e y d i , b i r k e r e c i k d e . b i z i m e v e u ğ r a r d ı .

*

2 0 7 . H o c a , b i r g ü n k a z m a k ü r e k , b a h ç e s i n d e b i r y e r k a z ı y o r -m u ş . N e y a p ı y o r s u n d i y e b i r i s i s o r -m u ş . G e ç e n l e r d e d e -m i ş , e v e

tamir

k o y d u k . Ç ı k a n k ü l - g ü b ü r o r t a d a k a l d ı . M a h a l l e l i

taciz

o l u y o r , o o l a n g ö m e c e ğ i m . Peki d e m i ş a d a m , b u çıkan t o p r a ğ ı n e y a p a c a k s ı n ? Hoca, y o k ; d e m i ş , b a k , b e n o k a d a r ince e l e y i p sık d o k u m a y a g e l e m e m .

2 0 8 . Hoca b i r g ü n k a r ı s i y l e d ö r t g ü n l ü k b i r y o l a g i t m e k üzere-çıkar. Biraz g i d e r l e r , karısına sorar:

— K a r ı c ı ğ ı m , d a h a ne k a d a r k a l d ı ?

Karısı, e f e n d i d e r , b u g ü n l e y a r ı n g i d e r s e k d a h a i k i g ü n l ü k y o l u m u z kalır.

Hoca, d e s e n e ki karı d e r , y o l u ş i m d i d e n y a r ı l a d ı k .

*

2 0 9 . H o c a ' a t e ş y a k m a y a k o y u l u r , ü f l e r , ü f l e r , o d u n l a r b i r t ü r l ü t u t u ş m a z . G i d e r , karısının f e r a c e s i n i g i y e r , g e l i r . Bir k e r e ü f l e r ü f l e m e z , o d u n l a r ateş alır. H o c a , t e v e k k e l i d e ğ i l d e r , ocak d a b e n i m g i b i b i z i m k a r ı d a n y ı l a r m ı ş .

2 1 0 . Bir meclîste b i r i s i , kazârâ y e l l e n m i ş , b e l l i o l m a s ı n d i y e d e -a y -a ğ ı n ı y e r e s ü r t ü p b i r ses d -a h -a ç ı k -a r m ı ş . H o c -a , h -a d i d e m i ş , sesini-b e n z e t t i n , y a k o k u s u n u n e y a p a c a k s ı n ?

•

2 1 1 . A d a m ı n b i r i , Hoca'ya g e l i r , h a s m ı n d a n ş i k â y e t e d e r , d e r d i n i u z u n - u z u n a n l a t ı r , h a k k ı m y o k m u a m m a Hoca d e r . H o c a , h a k k ı n v a r k o m ş u c u ğ u m , h a k k ı n v a r d e r . O g i d e r , hasmı g e l i r . O da d e r t y a nar, s o n u n d a h a k k ı m y o k mu a m m a d e r . Hoca ona d a h a k k ı n v a r d e r , y e r d e n g ö ğ e k a d a r h a k k ı n v a r .

O da g i d i n c e k a r ı s ı , e f e n d i d e r , b i r i g e l d i a n l a t t ı , h a k k ı n v a r d e d i n . O g i t t i , ö b ü r ü g e l d i , o n a da h a k k ı n v a r d e d i n . Bu n e b i ç i m iş?^! E l b e t t e b u n l a r ı n b i r i h a k l ı , ö b ü r ü haksız.

Hoca, k a r ı s ı n a , s e n i n d e h a k k ı n v a r k a r ı c ı ğ ı m d e r , s e n i n d e h a k k ı n v a r .

2 1 2 . Hoca, b i r gece karısına d e m i ş k i :

— K a r ı , şu b i z i m k o m ş u çarıkçı M e h m e d A ğ a n ı n adı n e y d i ? Karısı, i l â h i e f e n d i d e r , M e h m e d A ğ a d i y o r s u n y a . H o c a , y o k c a n ı m / y a n l ı ş s ö y l e d i m d e r , ne iş y a p ı y o r d u d i y e c e k t i m . Karısı, A l l a h -A l l a h d e r , çarıkçı d e d i n y a e f e n d i .

Hoca, y o k b e y a h u , n e r d e o t u r u y o r d i y e c e k t i m , y a n ı l d ı m d e r . Kap

r i s i , ne o l d u sana e f e n d i d e r , k o m ş u d e d i n y a .

Hoca, â m â n b e k a r ı d e r , s e n i n l e d e k o n u ş u l m a z k i ( 1 5 ) .

*

(15) L â t â i f - i Lâmiî, bir m e c z u b a a t f e n (Orada, sorulanın adı ç u l h a Şen-dfl'dir, 16 b ) .

85.

2 1 3 . Hoca b i r g ü n , b i r a z y o ğ u r t mayası a l m ı ş , A k ş e h i r g ö l ü n e

• g i t m i ş , m a y a y ı g ö l e a t m ı ş . Birisi g ö r m ü ş , ne y a p ı y o r s u n Hoca d e m i ş . H o c a , g ö l e y o ğ u r t mayası k a t ı y o r u m d e m i ş . A d a m c a ğ ı z şaşırıp t u t a r m ı d e m i ş . H o c a , b e n d e b i l i y o r u m , t u t m a z a m m a d e m i ş , ya t u t a r s a !

*

2 1 4 . H o c a ' n ı n e v i n e hırsız g i r m i ş . H o c a , usulca s e z d i r m e d e n hır

s ı z ı n p a b u ç l a r ı n ı s a k l a m ı ş . Hırsız, a r a n m ı ş , t a r a n m ı ş , çalacak b i r şey b u l a m a m ı ş . Ç ı k a r k e n b a k m ı ş k i a y a k k a p l a r ı y o k . N e y a p s ı n , y a l ı n - a y a k s o k a ğ a f ı r l a m ı ş . Hoca, t a m b u s ı r a d a , t u t u n , hırsız v a r d i y e b a ğ ı r m a ya b a ş l a m ı ş . Hırsız, g e l e n l e r e insaf e d i n y a h u d e m i ş , e v e g i r e n b e n i m a m m a p a b u ç l a r ı m ı çalan k e n d i s i .

•

2 1 5 . H o c a ' y a , k a r ı n e v - e v g e z i y o r , s ö y l e d e b u k a d a r s ü r t ü k l ü k

• e t m e s i n , e v i n d e o t u r s u n d e m i ş l e r . Rastlarsam s ö y l e r i m d e m i ş ( 1 6 ) .

*

2 1 6 . H o c a , b i r g ü n k a d ı y l a k o n u ş u y o r m u ş . M e r k e b i d e m a h k e m e k a p ı s ı n ı n d ı ş ı n d a b a ğ l ı y m ı ş . O sırada b i r y a l a n c ı şahit g e t i r i r l e r . M e r k e p a r a n ı r , b u l u n a m a z . Hoca'ya rica e d e r l e r , m e r k e b i n i alırlar, h e r i f i e ş e ğ e ters b i n d i r i p t e l l â l l a h a l k a t e ş h i r e d e r l e r . Fakat b u iş u z u n s ü r e r , Hoca d a g e ç v a k t e k a d a r m a h k e m e d e p i n e k l e r . Birkaç g ü n sonra a y n ı a d a m , g e n e b i r y a l a n c ı ş a h i t l i k t e t u t u l u r . K a d ı , a d a m y o l l a r , H o c a ' n ı n m e r k e b i n i ister. H o c a , g e l e n adama d e r k i :

— O h e r i f e s ö y l e y i n , ya b u işten v a z g e ç s i n , y a h u t da y a n ı n d a b i r e ş e k taşısın.

2 1 7 . H o c a , S e y y i d M a h m u d H a y r â n î ' n i n d e r v i ş i y m i ş . Bir g ü n p i r -d a ş ı Sarı S a l t ı k , h e m ş e y h i n i n m e z a r ı n ı , h e m -d e H o c a ' y ı z i y a r e t için A k ş e h i r ' e g e l m i ş , Hoca'ya m i s a f i r o l m u ş . Hoca, k o n u ğ u n u p e k a ğ ı r l a

m ı ş . A l t ı n , g ü m ü ş _ s a h a n l a r i ç i n d e y e m e k l e r ç ı k a r m ı ş . Sarı Saltık y e r k e n k a p l a r ı k e n d i s i g e t i r m i ş , g ö t ü r m ü ş .

Sarı S a l t ı k , H o c a ' n ı n z e n g i n l i ğ i n e şaşıp s o r m u ş :

— H o c a m , b u n l a r , sizin k a z a n c ı n ı z d a n m ı a l ı n m a , y o k s a b a b a d a n m ı k a l m a ?

Hoca c e v a p v e r m i ş :

(16) Aynı k i t a p t a C u h a ' y a atfen, s. 207. 206. h i k â y e n i n bir b a ş k a tarzı.

- H e p s i e ğ r e t i , h e p s i b a b a d a n k a l m a . B e n i m üç m a l ı m v a r , o n larla g e i d i m , o n l a r l a g i d e c e ğ i m .

San Saltık, onlar n e d i r d i y e s o r u n c a Hoca d e m i ş k i : - Bir y . . . . , i k i t.... ( 1 7 ) .

(17) Hoca'ya aid e n eski yazılı fıkra b u d u r ve E b ü l - H a y r - ı R û m î ' n i n , F â t i h , Uzun H a s a n seferindeyken E d i r n e ' d e y e r i n e b ı r a k t ı ğ ı Cem S u l t a n adına, 1480 de yazdığı «S-altuk-Nâme» dedir. Yalnız, o r d a b i r de e k l e n t i v a r ve Sarı Saltuk, böyle b i r zat, b u çeşit söz söylemez, a c a b a neyi k a s d e t t i diye d ü ş ü n ü r k e n N a s r e d d i n Hoca, bu üç şeyin, i m a n , a m e l ve i h l â s o l d u ğ u n u söylemiş.

Belgede Nasreddin Hoca. Hazırlıyan: Abdülbâkî GÖLPINARLI. Çizgiler: İSTANBUL. 93, Ankara Caddesi, 93 (sayfa 35-83)