Hayat Sigortaları

İnsanların yaşamları süresince kendi dikkat ve çabalarına rağmen önlemekte güçlük çektiği ya da tamamen yetersiz kaldığı durumlar mutlaka olacaktır. Örneğin, herhangi bir kaza veya hastalığa bağlı ortaya çıkabilecek ölüm ve sakatlık durumu gibi. Bireyin aktif ve üretken iken elde ettiği gelirinin emeklilik döneminde azalıp yetersiz kalması

durumu hayat sigortaları talebin sebeplerindendir (http://www.hazine.gov.tr/sosyal-güvenlik.pdf).

Ailesine geçindiren bireyin (aile reisinin) vefatı veya sakat kalması geride kalan aile fertleri için ya da bakmakla yükümlü olduğu diğer fertler için ciddi problemler oluşturmaktadır. Hayat Sigortalarının vefat ve maluliyet tazminatları bu tarz problemlerin maddi sonuçlarını ortadan kaldırmaktadır.

Ülkemizde bireylerin sosyal güvenceleri SSK, BAĞ- KUR, EMEKLİ SANDIĞI (24 Kasım 2006 tarihi itibariyle sistem, SGK adı altında birleştirildi) gibi Devletin Sosyal Güvenlik Sistemleri ile sağlanmaktadır. Ancak nüfusumuzun yaklaşık % 25’nin hiçbir sosyal güvencesi bulunmadığı gibi bu kurumlara üye % 75’lik kısmın ise yeterli hizmeti alamadığı ve özel sigortaya yöneldiği vugulanmaktadır (http://www.bumko.gov.tr/mevzuat/2005bgerekce/Bolum8.pdf).

Bunun dışında hayat sigortaları yastık altında kalan tasarrufları ekonomi içine çekerek, hem kişilerin tek başlarına yapacakları tasarrufların getirisini arttırmakta ve hem de ülke ekonomisine fon yaratarak tasarrufun yatırıma, yatırımın yeni iş alanları ve istihdama dönmesine yol açmaktadır. Böylece ülke kalkınmasına önemli ölçüde katkıda bulunan Hayat Sigortaları ülkenin gelişmişlik derecesini de arttırmaktadır.

Hayat sigortalarının bahsedilen, hem ekonomiye hem de kişilerin yaşam düzeyine yararı hususu, konuda hakkında yetkili bir şahsın semineri sırasında da özellikle vurgulanmış; birikimli hayat sigortaları diye tabir edilen hayat sigortalarında, sigorta ettirenden alınan primlerin bir bölümü tasarruf niteliğinde olmaktadır. Kişileri tasarrufa teşvik etmenin yanında, sigorta sektörünce toplanan bu paralar, işletilme amacı ile milli ekonomiye aktarılmakta ve bu şekilde fon yaratılan paraların getirileri sigortalılara, “kar payı” adı altında aktarılarak tasarrufları değerlendirme imkanı sağlanmaktadır.

Hayat sigortasının aşağıda ayrıntılı olarak incelendiği üç çeşidi vardır. Bunlar (Güven Hayat Sigorta T.A.Ş, 2005:1-7):

1. Ölüm Hali Hayat Sigortası

Hayat sigortasının en eski ve klasik türü olan bu sigorta türünde, riziko türü olarak ölüm hali esas alınmıştır. Yani sigortalının ölümü halinde sigortacı, sigorta bedelini ödeme yükümlülüğü altına girmektedir. Kendi içinde üçe ayrılır:

Süresiz Ölüm Hali Hayat Sigortası : Bu sigorta herhangi bir tarihte meydana gelecek ölüme karşı sigortayı kapsar. Bu tür sigortada, sigortalının süresi belirtilmeden tüm yaşamı boyunca hangi tarihte ölürse ölsün , poliçede belirtilen sigorta tutarı varsa lehdar, yoksa sigortalının mirasçılarına sigortacı ödeme yükümlülüğü altına girer. Pim ödeme, yaşam boyu yani riziko meydana gelinceye kadar devam edebildiği gibi, prim ödenmesi belli bir yaşa veya süreye bağlanabilir.

Süreli Ölüm hali Hayat Sigortası : Sigortacı ancak sözleşmeyle kararlaştırılan ve poliçede gösterilen belirli bir zaman dilimi içerisinde sigortalının ölmesi halinde lehdara veya sigortalının mirasçılarına poliçede gösterilen sigorta bedelini ödeme sorumluluğu altına girer.

Sigortalının Ölümünde Lehdar Hayatta Olmak Koşulu ile Ölüm Hali Hayat Sigortası : Sigortacı, ancak sigortalının ölümü halinde poliçede lehdar olarak gösterilen kişinin hayatta kalması koşulu ile sigorta bedeli lehdara ödenir. Aksi halde sigortacının yükümlülüğü bulunmamaktadır.

2. Yaşama Hali Hayat Sigortası

Bu sigortanın esası, sigorta sözleşmesi ile belirlenen rizikonun belirli bir sürede meydana gelmemesi halidir. Yani sigortacının yükümlülüğü sigorta poliçesinde saptanan süre içerisinde sigortalının hayatta kalması koşuluna bağlıdır. Riziko ölüm değil, yaşam halinin devam etmesidir. Bu da kendi içinde ikiye ayrılır (Güven Hayat Sigorta T.A.Ş.: 8):

¾ Yaşama Hali Meblağ (Tutar) Ödenmesi Amaçlı Sigorta : Bu sigorta türünde sigortalının poliçede saptanan süre içerisinde ölmemesi halinde sigortacı yine poliçede saptanmış bulunan tutarı (meblağı) bir defada ödeme yükümlülüğü altına girmektedir. Rizikonun gerçekleşmemesi halinde, yani sigortalının belirtilen sürede ölmesi halinde sigortacı yükümlülükten kurtulmaktadır.

¾ Yaşama Hali Gelir (İrat) Ödenmesi Amaçlı Sigorta : Sigortacı, sigortalıya belirli aralıklarla ödenecek gelir bağlar. Bu sigortalar ihtiyarlıklarını güvence altına almak isteyenlerce yaptırılmaktadır. İki türü vardır.

a) Hemen Ödemeli Gelir Sigortası: Sigorta ettiren ödemesi gereken primi toplu

olarak bir defada sigortacıya öder, sigortacı da bunun karşılığında hemen ve belli aralıklarla sigortalıya gelir ödemeye başlar. Bu tür sigorta toplu parası olan ve fakat işletme imkanı bulamayan kimseler tarafından tercih edilen bir türdür. Bu sigorta türü de uygulamada iki şekilde gerçekleşir.

Ömür Boyu Gelir Sigortası : Bu tür sigortalarda sigorta ettiren primi peşin olarak öder ve sigortacıda sigorta ettirenin yatırdığı prim miktarına (kapitaline) ve yaşına göre, genellikle üç ayda bir ödenmek üzere gelir bağlar. Sigortacı kapitali işleterek gelir ödemelerini yükseltir. Sigortalının ölümü halinde sigorta sözleşmesi sona erer ve varislerine ödeme yapılmaz.

Kapital İadeli Gelir Sigortası : Bu tür gelir sigortasının kuruluş ve işleyişi aynen ömür boyu gelir sigortasındaki gibi olup, ondan farkı sigortalını ölümü halinde garanti edilen kar payının o yıl ki gelir ödemeleri düşüldükten sonra varislerine bakiyesinin ödenmesidir.

b) İleriki Belirli Tarihten Sonra Ödemeli Gelir Sigortası: Bu tür yaşama hali

gelir sigortasında ise sigorta ettiren, sigorta primini belirli aralıklarla sigortacıya ödemekte, buna karşı sigortacı da gelir ödemesini derhal değil, ileriki belirli bir tarihten sonra belli aralıklarla yerine getirmektedir.

3. Karma ( Mikst) Hayat Sigortası

Hem ölüm hem de yaşama hali hayat sigortalarını bünyesinde toplayan tek bir sigorta türüdür. Bu tür sigorta da, sigorta poliçesinde saptanan tarihten önce sigortalının ölmesi halinde sigortaca poliçede gösterilmiş bulunan sigorta bedelini sigorta lehdarına, lehdar gösterilmeyen hallerde ise sigortalıların mirasçılarına ödenir. Sigorta ettirenin belirli tarihte hayatta kalması halinde ise sigortacı bu defa yine poliçede saptanmış bulunan meblağı yani poliçenin nominal değerini sigortalıya ödemekle yükümlü olur. Bu hayat sigortasında sigortacı için rizikonun gerçekleşmesi mutlak olup, sigorta da bulunması gereken rizikodaki belirsizlik hali bu tür sigorta da mevcut bulunmamaktadır (Güven Hayat Sigorta T.A.Ş.: 9).