Hata / Arıza Tespit ve Tanılama Ağacı

Güç transformatörü sisteminden, olağan dışı durumları saptamak ve muhtemel arızaları tespit etmek için alınan ölçüm ve test sonuçları çok sayıda ve bir o kadar çeşitlidir. Her bir ölçüm ve test verisi tek başına değerlendirilebileceği gibi ana amacının dışında diğer ölçüm ve test verileriyle birlikte daha anlamlı sonuçlar elde etmek için kullanılabilir. Örneğin hidrojen gazındaki ani artış muhtemel bir arıza başlangıcını tanımlar. Ancak yüklenme değerleriyle beraber yağ içerisindeki su miktarının ölçülmesi arızanın aşırı yüklenmeden mi yoksa daha ciddi bir arızadan mı meydana geldiğini anlamamıza yardımcı olmaktadır. Sonuç itibariyle tek bir bilgi, diğer bilgilerle birlikte anlamlı korelâsyonlar kurulabildiği sürece daha net ve güvenilir sonuçlara ulaşmamıza yardımcı olmaktadır. Ölçüm ve test sistemlerine ait gruplamalar ve arıza odaklı olarak oluşturulan korelasyonlar bir bütün olarak düşünüldüğünde Şekil 3.3’teki gibi bir ağaç yapısı ortaya çıkmaktadır. Oluşturulan bu ağaç yapısı devrede (on-line) test / ölçümler ve devre dışı (off-line) test / ölçümler olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

Ağaç yapısında sistem devredeyken (on-line) olarak alınan ölçümler birinci safhada değerlendirilmekte ve olası bir arıza başlangıcı saptanmaya çalışılmaktadır. Bu safhada arıza olasılığına göre yapılacak diğer devre dışı (off-line) test veya ölçümler de önerilmektedir. Đkinci safhada, ilk kısımda muhtemel olarak tahmin edilen arıza çeşidinin daha net olarak belirlenebilmesi amacıyla yine ilk kısımda önerilen devre dışı (off-line) test veya ölçümler yapılabilmektedir. Bu safha gerçekleştirildikten sonra son bir değerlendirme daha yapılarak arızaya ilişkin daha güvenilir bir sonuç elde edilmektedir. Arıza ağacında toplamda yedi farklı arıza çeşidi tanımlanmıştır. Test ve ölçümler ile arızalar arasındaki korelâsyon baz alınarak, yapılacak devre dışı (off-line) test ve ölçüm önermeleri sıralanmıştır. Dolayısıyla herhangi bir arıza için dallanma yapısı ve gerçekleştirilecek ölçümler-testler de farklılık gösterecektir.

OLTC durum bilgileri Akım - Gerilim Kısmi deşarj Ortam sıcaklığı Üst nokta sıcaklığı H2, CO, O2, Yağdaki su ihtivası Basınç bilgisi Sıvı yalıtkan seviyesi

On-line olarak hesaplanan parametreler Transformatör parametreleri

Sıvı yalıtkan cinsi Transformatör gücü Transformatör çevrim oranı

Tank ağırlığı Nüve ağırlığı Sargı ağırlığı Sıvı yalıtkan ağırlığı

En sıcak nokta sıcaklığı Talep edilen anlık güç Sargı kayıp gücü Nüve kayıp gücü Tank kayıp gücü Birim zamandaki yaşlanma ivmesi

CO2/CO oranı

Yeni gelişen arızalar için belirtiler Yükte kademe değiştirici (OLTC) problemi

Akım ve gerilimde anormal değişimler

Aşırı sıcaklık artışı ve H2 gazında anormal yükselme

Kısmi deşarjlar Yağdaki su ihtivasında artış – Kağıttaki su ihtivasında artış

Sıvı yalıtkan seviyesinde ve basınç oranında değişim

CO2/CO oranı

Online izleme sisteminden alınan veriler ve hesaplamalar sonucunda işletilecek algoritma ve öncelikli arıza tespiti

OLTC Akım - Gerilim

Sargı Katı yalıtkan Sıvı yalıtkan Nüve Buşingler Sıcaklık Fan Pompa Sıvı yalıtkan Nüve Bağlantı aksamları Sargı Tank H2 gazı ve su mikta Sıvı yalıtkan Katı yalıtkan Bağlantı aksamları Sargı CO2 /CO Sıvı yalıtkan Sargı Bağlantı aksamları Katı yalıtkan Tank Slikajel Basınç ve sıvı seviye Tank Bağlantı aksamları Konsevuar Kısmi deşarj Nüve Katı yalıtkan Sıvı yalıtkan Sargı Tank Bağlantı aksamları OLTC

Yükte kademe değişim GENEL YALITIM Buşing-Tank SARGILAR Üç faz KATI YALITKAN Kraft - Selüloz SIVI YALITKAN Doğal - Mineral Fan - Pompa – Kanal SOĞUTMA BAĞLANTILAR Aksam – Nüve

Motor akımı

Çözünmüş gaz analizi Sıcaklık değişimi

Kısmi deşarj ölçümü

Kapasitans Güç faktörü – Kayıp faktörü

Kısmi deşarj ölçümü

Sargı DC direnci

Kaçak reaktans - Empedans Çevirme oranı

Frekans cevabı analizi

Kapasitans Güç faktörü – Kayıp faktörü

Güç faktörü – Kayıp faktörü Frekans cevabı analizi

Ters toparlanma voltajı Polarizasyon-Depol. akımı

Dielektrik dayanımı

CO2 /CO oranı

Güç faktörü – Kayıp faktörü Dielektrik dayanımı

Frekans cevabı analizi

Renk tayini Asit miktarı ve partiküller

Yüzey gerilimi testi Su ihtivası ölçümü

Yağdaki furanik bileşikler Polimerizasyon derecesi

Fan motoru akımı

Soğutma kanal kaçağı Pompa motoru akımı

Kısmi deşarj ölçümü

Güç faktörü – Kayıp faktörü Megger (topraklama) testleri

Đzleme Sonuçları Đzleme Yararları

ARIZA BASLANGICI --- HATA / ARIZA TESPĐT & TANILAMA Güç talebi eğrileri Sıcaklık değişim eğrileri Arıza oluşumları ve arızalar Arıza istatistiği

Teknik öneri ve yönlendirme Takvimlendirme

Ömür kaybı grafiği Gerçekçi kalan işletim ömrü Acil durum sinyal ve kontrolleri

İşletim ömrünü uzatma Planlama ve teknik takibi Bakım önerileri ve uyarılar Ani kesintilerin önüne geçme Arıza ve bakım maliyeti azaltma Çevre ve enerji güvenliği Devrede (on-line) ölçümler Transformatör parametreleri & On-line olarak hesaplanan parametreler Yeni gelişen arızalar için belirtiler

On-line izleme sisteminden alınan veriler ve işletilecek algoritmalar

sonucunda elde edilen arıza başlangıcı tespiti Devrede ve devre dışı

test/ölçümler için oluşturulan arıza odaklı korelâsyonlar

Nihai değerlendirme Arıza ihtimaline dönük olarak yapılabilecek devre dışı (off-line) test/ölçümler

Çözünmüş gaz analizi Arıza grupları

HATA / ARIZA TESPĐT

& TANILAMA AĞACI