Oyunlarda bahsedilen kimi hastalıklar Ģunlardır: “Zü‟l-karneyn” oyununda çiçek bozukluğu (irinli kabarcıklar dökerek yüzde izler bırakan, ateĢli, ağır ve bulaĢıcı bir hastalık), “Son Altes” oyununda atasxie aigue (akut ataksi, koordinasyon bozukluğu), kötürüm (bacakların yürüyemeyecek Ģekilde güçsüz olması), tifo (mikrobun neden olduğu bulaĢıcı bir bağırsak rahatsızlığı), menenjit (beyin zarlarının iltihaplanması ile oluĢan hastalık), “Sekizinci” oyununda ĢaĢılık (birbirine eĢ görme durumunun olmaması), “Olağan ġey” oyununda nüzul (inme), “Lokmanzade” oyununda sarı sıtma (sivrisineklerin ısırması sonucu oluĢan akut hastalık), sarılık (karaciğer ya da safra hastalığı), hafagan (yürek çarpıntısı), “Kuduz” oyununda kuduz (hayvanların ısırması ile oluĢan hastalık), tifüs (bitler aracılığıyla bulaĢan bir hastalık), “Ceza Kanunu” oyununda kolera (sıvı yitimine yol açan ölümcül bir hastalık), “Belkıs” oyununda verem (akciğerde oluĢan ateĢli bir hastalık). Özellikle bunların
157
arasında verem Osmanlı‟yı derinden etkilenmiĢ bir hastalıktır. Kudret Emiroğlu, verem ile ilgili Ģunları söylemektedir:
“Ġnce hastalık olarak bilinen verem, tüberküloz, Abdülmecid‟in karısı Gülcemal Hanım ve kızı Behice Sultan gibi, Avrupa ve Osmanlı saraylarında her türlü olanağa sahip insanlardan da çok can alan, saraylarında her türlü olanağa sahip insanlardan da çok can alan, yaygın bir hastalıktı. Besim Ömer PaĢa 1923‟te Veremle Mücadele Osmanlı Cemiyeti‟nin kurulmasında öncülük edenlerdendi. 1923‟te ilk verem savaĢ dispanseri, 1924‟te Heybeliada Sanatoryumu açıldı. 1930 umumi Hıfzısıhha Kanunu verem savaĢını zorunlu kıldı ve 1931‟de Evlenme Muayenesi Hakkında Nizamname açık veremlilerin evlenmelerini yasakladı. Verem Ġkinci Dünya SavaĢı sırasında tekrar yaygınlaĢtı. 1948‟de Türkiye Ulusal Verem SavaĢ Derneği kurularak 1952-72 yılları arasında gezici BCG aĢı kampanyaları yürütüldü. 1945‟te yüz binde 262 olan ölüm oranı 1970‟te yüz binde 20‟ye düĢürüldü (Emiroğlu, 2017: 303).”
158 SONUÇ
Ġbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci, MeĢrutiyet tiyatrosu denilince aklımıza gelen ilk iki isimden biridir. Müsahipzade Celal ile birlikte dönemin tiyatro açığını karĢılamaktadırlar. Ġster adapte olan eserleri olsun ister telif eserleri olsun onun oyunlarından dönemin sosyal yaĢamıyla ilgili çok geniĢ bir bilgi imkanı sunmaktadır.
YanlıĢ anlaĢılma üzerinden güldürüye verdiği önem ile geleneksel Türk tiyatrosuyla bir bağı olsa da yaptığı adaptasyonlar ve telif eserlerinde modern tiyatronun ağırlığını görmemiz mümkündür. Dram türünde eser vermeyi tercih etmeyen yazar, ağırlıklı olarak komedi türünde eser vermiĢtir. Oyunlarının çoğu hafif güldürü, vodvil türündedir.
Eserlerinin çoğunun Ġstanbul‟da geçmesi sebebiyle Ġstanbul‟un yaĢayıĢı, eğlence hayatı, kültürü, geleneği, semtleri kısacası tüm hayatını görebiliriz. Çoğu ev içinde geçen olaylar üzerinden de dönemde ev içi yaĢamı, kadın-erkek iliĢkilerini, Batılı yaĢamla Doğu tarzı yaĢamın çatıĢmasını da çok net bir Ģekilde görebiliriz.
ÇalıĢmamızın birinci bölümü Ġstanbul‟un semtlerine ayrılmıĢtır. Bazı semtlere çok az değinilmesine karĢın Beyoğlu, ġiĢli, Galata gibi semtlere daha sık yer verildiğini görürüz. Genellikle yazar Rumeli yakasının semtleri üzerinde durmuĢtur. Bunun bir sebebi Rumeli yakasında Avrupai yaĢamın merkezlerinin bulunuyor oluĢudur. Anadolu yakası ise genellikle yazlık köĢklerin ve mesirelerin olduğu bir yer olarak geçmektedir. Her semte aynı derecede yer vermemiĢ olsa da birçok semte değinmesi bakımından Ġstanbul yaĢamını bize vermektedir.
ÇalıĢmamızın ikinci bölümü toplum hayatına ayrılmıĢtır. Bu bölümde Ġstanbul‟un evleri, bu evlerin yapısı; evlilik hayatı, ev içi yaĢamı; ulaĢım ve haberleĢme koĢulları; inanç ve adetler bunlara bağlı olarak geliĢen batıl inanıĢlar; eğlence hayatı, iç-dıĢ eğlence yaĢamı, eğlence mekânları, sinema, tiyatro, yemek kültürü; kadın modası, erkek modası; Ġstanbul yaĢamında görebileceğimiz tiplemeler, azınlıklar, alafranga tiplemeleri, düĢmüĢ kadınlar, aydın, külhanbeyleri, imamlar, köleler, sofular ve Anadolu insanı; kadın
159
konusu, kadınların kurnazlıklar, kadın erkek iliĢkileri, modern kadınlar, yabancı kadınlar, dönemdeki güzellik anlayıĢları, feminizm; BatılılaĢmanın sosyal yönü, eski saat yeni saat ikiliği, Fransızca konuĢmanın dönemde ön planda oluĢu gibi hususlar yer almaktadır. Özellikle bu bölümden Ġstanbul‟un toplum hayatı hakkında geniĢ bilgiye sahip oluruz.
ÇalıĢmamızın üçüncü bölümü iĢ hayatı ve mesleklere ayrılmıĢtır. Dönemde popüler olan ve bu doğrultuda da eserlerde fazlaca yer alan iki meslek olduğunu gördük. Bunlar: doktorluk ve avukatlıktır. Bunların dıĢındaki mesleklere üstünkörü yer verildiğini görürüz.
Dördüncü bölümde ise siyaset, politika ve rejim konusuna ayrılmıĢtır. Bu bölümde toplumun ve yazarın saltanat, hanedan, cumhuriyet ve meĢrutiyet konularında ne düĢündüğünü görürüz. Yazarın eserlerinde siyaset çok geniĢ yer tutmasa da yine de dönem hakkında bilgi edinmemizi sahlamaktadır.
BeĢinci bölümde kurum ve kuruluĢlara yer verilmiĢtir. Yeni hayatla birlikte geliĢen yeni memur anlayıĢı üzerinde durulmuĢ; meĢrutiyetin geliĢiyle birlikte insanların giderek rüĢvetten uzaklaĢtırılmaya çalıĢıldığı üzerinde çokça durulmuĢtur. Cemiyetler konusuna da değinen yazar, genellikle cemiyetler üzerinden modern hayatı vermek istemiĢtir.
ÇalıĢmamızın altıncı bölümünde basın, dil ve sanat hususları üzerinde durulmuĢ; bu doğrultuda da dilde sadeleĢme, ağızlar, deyimĢer, gazeteler, edebiyat dünyası gibi konularda biz okuyuculara bilgi verilmiĢtir. Burda dilde sadeleĢme hareketinin çok aĢırıya gidilmiĢ olması eleĢtiri unsuru olarak bize sunulmuĢtur.
Yedinci bölümde eğitim konusu ele alınmıĢ olup bu da yurtiçinde ve yurtdıĢında eğitim olarak bölümlere ayrılmıĢtır. Fakat Ġbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci‟nin eserlerinde eğitim konusu üzerinde çok fazla durulmadığını görürüz.
Son bölümümüz olan sekizinci bölümde ise bu bölümler altında yer veremediğimiz; Anadolu, ekonomi, cinsiyet değiĢtirme ameliyatı, evrim teorisi, sağlık konularından bahsedilmiĢtir.
160 KAYNAKÇA
A. KĠTAPLAR
Akı, N. (1989). Türk Tiyatro Edebiyatı Tarihi. Ġstanbul: Dergâh Yayınları. AkyavaĢ, Ragıp. (2016). Âsitâne-Evvel Zaman İçinde İstanbul. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Ali Rıza Bey (2017). (hzl.). Eski Zamanlarda Ġstanbul Hayatı. (Haz. Ali ġükrü Çoruk) 5. Baskı. Ġstanbul: Kitabevi.
Ayverdi, S. (2016). İstanbul Geceleri. 10. Baskı. Ġstanbul: Kubbealtı.
Baraz, M. (2000). (hzl.). İbn-ür Refik Ahmet Nuri Sekizinci. Ankara: Kültür Bakanlığı Kültür Eserleri.
Baronyan, H. (2017). İstanbul Mahallelerinde Bir Gezinti. 6. Baskı. Ġstanbul: Can Yayınları.
Bayrı, M. (1972). Istanbul Folkloru. 2. Baskı. Ġstanbul: A. Eser Yayınları. Emiroğlu, K. (2017). Gündelik Hayatımızın Tarihi. 7. Baskı. Ġstanbul: Türkiye ĠĢ Bankası Yayınları.
Enginün, Ġ. (2006). Yeni Türk Edebiyatı-Tanzimat’tan Cumhuriyete. Ġstanbul: Dergâh Yayınları.
Kerman, Z. (2009). Yeni Türk Edebiyatı İncelemeleri. 3. Baskı. Ġstanbul: Dergâh Yayınları.
Koçu, R. (2015). Eski İstanbul’da Meyhaneler ve Meyhane Köçekleri. 4. Baskı. Ġstanbul. Doğan Kitap.
Macit, M. (1997). (hzl.). Nedim Divanı. Ġstanbul: Akçağ Yayınları.
Saz, L. (2010). Haremde Yaşam-Saray ve Harem Anıları. Ġstanbul: DBY Yayınları.
161
Saz, L. (200). Anılar. Ġstanbul. Cumhuriyet Kitapları.
Sezer, S, Özyalçıner, A. (2005). Bir Zamanların İstanbul’u-Eski İstanbul
Yaşayışı ve Folkloru-. Ġstanbul: Ġnkılâp.
B. BĠLDĠRĠ VE MAKALELER
Moran, B. (1991). Alafranga Züppeden Alafranga Haine. Birikim Dergisi. 27, 6-17.
Toprak, Z. (1995). Tüketim Örüntüleri ve Osmanlı Mağazaları. Cogito. 5, 25- 28.
Yılmaz, S. (2016). Külhanbeyi Kavramı Üzerine. Akademik Tarih ve Düşünce
Dergisi. 3, 47-72.
C. ĠNTERNET KAYNAKLARI
Beyhan, M. (1999). II. Abdülhamit Döneminde Hafiyye TeĢkilatı ve Jurnaller.
Dergipark-Ulakbilim. 8: 65-82. http://dergipark.ulakbim.gov.tr (01 Mart 2018).
Kınar Sıvacıyan. (t.y.) http://istanbulkadinmuzesi.org (02 Mart 2018).
Sevimli Ay. (t.y.) http://eskieserler.com (02 Mart 2018).
Tarihçe. (t.y.) http://gsl.gsu.edu.tr (03 Mart 2018).
Tarihçe. (t.y.) http://mpi.gov.tr (04 Mart 2018).
Tatyos Efendi. (t.y.) http://turksanatmuzigi.org (21 ġubat 2018). D. SÖZLÜKLER
Koçu, R.E. (1963). Boğaziçi. İstanbul Ansiklopedisi. Cilt 6. Ġstanbul: Ġstanbul Ansiklopedisi ve NeĢriyat Kollektif ġirketi.
Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. (2000). Ankara: Aydın Kitabevi. Türkçe Sözlük. (1998). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
162 ÖZGEÇMĠġ KĠġĠSEL BĠLGĠLER:
ADI VE SOYADI: ERENGÜL ARSLANTAġ DOĞUM YERĠ VE TARĠHĠ: Ankara, 23.05.1986 MEDENĠ HALĠ: BEKÂR
E-MAĠL: erengul67@gmail.com
EĞĠTĠM BĠLGĠLERĠ:
2011-2012: Pedagojik Formasyon Sertifika Programı; Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği.
2004-2009: Lisans; Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı.
2000-2004: Ortaöğretim; Edremit Yabancı Dil Ağırlıklı Lisesi. 1997-2000: Ġlköğretim; Mehmet Akif Ersoy Ġlköğretim Okulu. 1992-1997: Ġlköğretim; Cumhuriyet Ġlköğretim Okulu.
YABANCI DĠL:
Seviye: Upper-Ġntermediate Ġġ TECRÜBESĠ:
Özel Denizatı Anadolu Lisesi, 2015-halen. BeĢiktaĢ Birey Dershanesi, 2013-2015.
ĠSOV Zincirlikuyu Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi, 2011-2012. Bakırköy Sınav Dergisi Dershanesi, 2008-2011.