2. HASAR TESPĠTĠ
2.2 Hızlı Hasar Tespit Yöntemi
2.2.2 Hasar Düzeyleri
Hasar görmüĢ olan yapı elemanları beĢ hasar düzeyi olarak incelenir. Hasar düzeyinin sınıflandırması 0 ile V arasındadır. Bu sınıflandırmanın tanımı aĢağıda verilmektedir. Bir binanın hasarlı olabilmesi için orta ve üzeri hasar düzeylerine sahip olması gerekir.
S 0 Hasarsız
S I Az Hasar: Beton yüzeyinde görülebilir çatlak, ancak 0.2mm den daha dar kayma çatlağı.
S II Hafif Hasar: Beton yüzeyinde kolaylıkla görülebilir kayma çatlağı. GeniĢliği 0.2-1.0 mm arasında değiĢen çatlaklar.
S III Orta Hasar: 1.0-2.0 mm arasında gözlenen geniĢ çatlaklar. Yer yer beton örtüsünde ezilme ve donatı az olarak gözüküyor.
S IV Ağır Hasar: 2.0 mm den daha büyük çatlaklar, beton örtü dökülmüĢ ve donatılar açıkça görülüyor ancak donatıda burkulma gözlenmiyor.
S V Çökme
Hasar seviyesinin ayrıntılı tanımı Tablo 2.3 de ifade edilmiĢtir. Tablo 2.3 Hasar Seviyelerinin Ayrıntılı Tanımı
Hasarın Büyüklüğ ü Kolon GeniĢliği >40 cm Kolon GeniĢliği < 40 cm Kolon-KiriĢ BirleĢim Bölgesi KiriĢler I AZ
Kılcal kayma çatlağı varsa (Çatlak geniĢliği<0.2 mm)
Kayma çatlağı yoksa Kayma çatlağı yoksa Kılcal kayma çatlağı varsa (Çatlak geniĢliği<0.2 mm)
II HAFĠF
Ġnce kayma çatlağı varsa (0.2mm<çatlak
geniĢliği<1mm)
Kılcal kayma çatlağı varsa (Çatlak geniĢliği<0.2 mm) Kayma çatlağı olmamasına rağmen kolonun köĢesindeki pas payı dökülmüĢse
Ġnce kayma çatlağı varsa (0.2mm<çatlak geniĢliği<1mm) III ORTA GeniĢ çatlaklar (1<Çatlak geniĢliği<2mm) Pas payının kalkması ve donatının ortaya çıkması
Ġnce ve/veya geniĢ kayma çatlağı (0.2<Çatlak geniĢliği<2mm) Kayma çatlağı yok ancak birleĢim bölgesinde pas payı dökülmüĢse
SarılmıĢ olan betonda geniĢ ya da büyük kayma çatlakları varsa(1<Çatlak geniĢliği<5mm) ve donatılar açığa çıkmıĢsa
IV AĞIR
Büyük çatlaklar (Çatlak geniĢliği>2mm) Pas payı büyük parçalar halinde dökülmüĢ ve donatı açığa çıkmıĢsa. (donatıda burkulma gözlenmiyor.)
Büyük çatlaklar (Çatlak geniĢliği>2mm) Pas payı dökülmüĢ ve donatı açığa çıkmıĢsa. (donatıda burkulma gözlenmiyor.) Diyagonal kayma çatlağı varsa ve birleĢim bölgesinde pas payı dökülmüĢse Büyük çatlaklar (Çatlak geniĢliği>5mm) Büyük parçalar halinde dökülmüĢ olan pas payı Donatı açığa çıkmıĢsa
V GÖÇME ya da ÇOK AĞIR
BurkulmuĢ olan donatı ve/veya kırılmıĢ olan donatı gözleniyorsa SarılmıĢ olan betonun ezilmesi
DöĢemede gözle farkedilen çökme, oturma, eğiklik varsa
BurkulmuĢ olan donatı ve/veya kırılmıĢ olan donatı gözleniyorsa SarılmıĢ olan betonun ezilmesi
DöĢemede gözle farkedilen çökme, oturma, eğiklik varsa
BirleĢim bölgesindeki betonun parçalanmıĢ olması, donatıların burkulmuĢ olması düĢey doğrultuda deformasyon un fark edilmesi
BurkulmuĢ olan donatı ve/veya kırılmıĢ olan donatı gözleniyorsa SarılmıĢ olan betonun ezilmesi
DöĢemede gözle farkedilen çökme, oturma, eğiklik varsa
Çatlak tanımları küçükten büyüğe doğru yandaki gibidir. Kılcal Çatlak < Ġnce Çatlak < GeniĢ Çatlak < Büyük Çatlak
Hasar tanımlarını yaparken verilen çatlak geniĢlikleri; kesin değerler olarak nitelendirilmemelidir, referans olması amacıyla verilmiĢtir.
Eğilme çatlakları kılcal ya da ince çatlaklarsa önemsenmeyebilirler.
Eğer küçük enkesitli yapı elemanlarının köĢelerinden dökülen pas payının arkasında açığa çıkan donatı uzunluğu 20 cm’den az ise hasar derecesine etkisi ihmal edilebilir.
TaĢıyıcı sistem elemanları üzerinde 20 cm den az kılcal ya da ince boyuna çatlak varsa hasarın büyüklüğüne katkısının olmadığı düĢünülebilir.
ġekil 2.2 Sünek Yapı Elemanlarının DavranıĢ Eğrisi ve Hasar Derecelerinin Belirlenmesi
ġekil 2.3 Sünek Olmayan (gevrek) Yapı Elemanlarının DavranıĢ Eğrisi ve Hasar Derecelerinin belirlenmesi
Tükendi Devam ediyor
Devam ediyor
Hasar derecesi I II III IV V Yatay Yük TaĢıma
Kapasitesi DüĢey Yük TaĢıma Kapasitesi Deplasman TaĢ ıma Gü cü Ka pa sites i Azalıyor Çekme Donatılarının Akması Çatlak
Boyuna donatının burkulması & Beton örtünün dökülmesi
Basınç kırılmasının, betonda ezilmenin baĢlaması
Tükendi
DüĢey Yük TaĢıma Kapasitesi
Yatay Yük TaĢıma Kapasitesi
Hasar Derecesi I II III IV V Devam ediyor TaĢ ıma Gü cü Ka pa sites i Azalıyor Deplasman Pas payının kalkması & Betonda ezilmenin, basınç
kırılmasının baĢlaması Çatlak
Boyuna donatının burkulması
DEPREMĠN ETKĠLEDĠĞĠ BETONARME YAPILAR ĠÇĠN ÖN ĠNCELEME
Yapı Tanım No.: Kaçıncı Ġnceleme Olduğu : Ġncelemenin Zamanı ve Tarihi : : , Gün / Ay / 200 Ġnceleyenler (Görev / Belge No.) :
( / ) ( / ) ĠNCELENEN BĠNANIN ÖZELLĠKLERĠ
1. Adres : k 2. Bilgi Alınan KiĢi: TEL:
3. Kullanım Amacı: [ ] Apartman / Konut, [ ] Bağımsız ev, [ ] ĠĢyeri, [ ] Büro, [ ] Diğer ( )
4. Bölme Duvar : [ ] Delikli Tuğla, [ ] Dolu Tuğla, [ ] Perde, [ ] Diğer ( )
5. Katların Sayısı : [ ] Bodrumlar + [ ] Zemin + [ ] Normal Katlar = [ ]Toplam
ÖZET (Formun tamamını doldurduktan sonra, sonucu aĢağıda özetleyiniz.)
KARAR:
[ ] HASARSIZ [ ] AZ HASARLI [ ] ORTA HASARLI [ ] AĞIR HASARLI
ÖNERĠLER:
[ ] Destekleme / Kararlılık bağları / Mantolanması gereken yerler: k
k
[ ] Yıkılma ve/veya devrilme tehlikelerinin ortadan kaldırılma gereksinimi: k
k
[ ] Barikat Ģeritle sınırlama: k
k [ ] Diğerleri: k k DÜġÜNCELER: k h l Hasarlı kısımlar onarılmadan ve/veya insan hayatını tehdit edici tehlikeler ortadan kaldırılmadan geçici kullanıma izin verilemez. Ayrıntılı incelemeye gerek görülebilir.
Ani göçmeyi önlemek için acil tedbirlere ve/veya onarıma ihtiyaç vardır. Binaya önlem alınmadan girilmesine ya da geçici kullanımına kesinlikle izin verilemez. Ayrıntılı inceleme gerekir.
ĠNCELEMELER
1. Ġnceleme yapının bütününe iliĢkin incelemeler
AĢağıda iĢaretlediğiniz hasarlar nedeni ile yapının “AĞIR HASARLI” olduğu açıkça belli ise, 2. Ġnceleme ve 3. Ġnceleme seviyelerini atlayarak, ön sayfadaki ÖZET kısmını doldurunuz.
[ ] Bütünüyle veya bölgesel göçme [ ] Üst yapının ağır hasarlı olması ve/veya temelden ayrılması
[ ] Tüm yapıda veya bir katında belirli bir yatıklık
[ ] Diğer
2. inceleme Hasar görmüĢ Binalar ve Etrafındaki Zemine ĠliĢkin Ġncelemeler
A B C
a. Hasar görmüĢ bitiĢik binalardan doğan tehlike
[ ] Yok [ ] Belirsiz [ ] Var
b. Zemin göçmesinden ötürü binaların oturması [ ] Yok [ ] 0.2-1.0m [ ] >1.0m c. Farklı oturmalardan ötürü binanın yatması [ ] <1/60 rad ~1o ( yana yatmamıĢ) [ ] 1/60-1/30 rad ~2o (yana yatmıĢ gibi)
[ ] >1/30 rad ~3o (yana yatmıĢ olduğu açık) d. Kolonlardaki hasar
1. En fazla hasar görmüĢ katı belirleyip, kabaca planını çizerek, sayfanın alt kısmında belirtildiği gibi hasarlı kolonların sayısının belirledikten sonra d-1 ve d-2 kısımlarını doldurunuz.
2. Eğer kolon-kiriĢ birleĢim noktalarında ve/veya kiriĢlerde, kolonlardaki hasardan daha ciddi bir hasar varsa bunları kolon hasarı olarak alınız.
d-1 IV. derecede veya V. derecede hasarlı kolonların yüzdesi [(1)/(3)x100]=%
[ ] <1% [ ] 1-10% [ ] >10%
d-2 III. derecede hasarlı kolonların yüzdesi [(2)/(3)x100]=% [ ] <15% [ ] 15-30% [ ] >30% Yapı güvenliği konusunda verilen KARAR [ ] HASARSIZ veya [ ] AZ HASARLI * ( sadece A varsa) [ ] ORTA HASARLI (B=1 ve C=0) [ ] AĞIR HASARLI ( C1 veya B2)
Kural olarak, yapının tamamının içeriden de kontrolü yapılmış olmalıdır.
[ TASLAK PLAN: Dikdörtgen kolonları
doğrultuları ile çiziniz.] Ġnceleme Yapılan Kat: ... (1) Hasar derecesi IV veya V olan kolonların sayısı (1)= (2) Hasar derecesi III olan kolonların sayısı
(2)= (3) Ġncelenen kolonların sayısı (3)= (4) Toplam kolonların sayısı
(4)= (5) Ġncelenen kolon yüzdesi
[(3)/(4)x100]=%
Hasar derecesi III’den büyük olan kolonlar tespit edilip yanda çizilen krokide gösterilecektir.
3. Ġnceleme DüĢen veya Devrilen Parçaların Yaratacağı Tehlikeler
A B C
e. Çerçeve içinde kalan bölme duvarları [ ] BoĢluklu tuğla [ ] Dolu tuğla [ ] Briket [ ] Hasarsız ya da az hasarlı
[ ] Hasarlı fakat düzlem dıĢı hareket yok
[ ] Çok hasarlı, çerçevesinden ayrılmıĢ, düzlem dıĢına hareket gözleniyor f. Etrafı çevrilmemiĢ bölme duvarları [ ] BoĢluklu tuğla [ ] Dolu tuğla [ ] Briket
[ ] Hasarsız [ ] Az hasarlı [ ] Çapraz çatlaklar gözleniyor
g. Oturtma çatı [ ] Hasarsız [ ] Bilinmiyor
[ ] Bazı hasarlar gözleniyor ancak düĢme tehlikesi yok [ ] Fark edilebilir nitelikte ayrılma, yerdeğiĢtirme veya yatma h. Merdivenler [ ] Ġç [ ] DıĢ [ ] Hasarsız ya da az hasarlı [ ] Bilinmiyor
[ ] ağır hasarlı kısımlar var ancak donatı halen ankrajlı
[ ] Fark edilebilir seviyede yatma, birleĢim elemanlarından ayrılma, ankrajlı donatı kalmamıĢ
i. Pencere çerçevesi ve camlar
[ ] Hasarsız ya da az
hasarlı [ ] Görülebilir çatlaklar ve/veya yerdeğiĢtirmeler
[ ] DüĢme tehlikesi var j. Cephe kaplaması
[ ] Sıva [ ] Diğer [ ] Hasarsız [ ] Kısmi çatlaklar ve ayrılmalar [ ] Önemli çatlak ve/veya ayrılmalar k. su deposu, baca,
makine donanımı [ ] Eğim yok [ ] Bilinmiyor
[ ] Az eğimli [ ] DüĢme olasılığı var l. Diğer tehlikeler
( )
[ ] Hasarsız [ ] Hasarlı [ ] Çok tehlikeli
Yapısal olmayan elemanlara iliĢkin GÜVENLĠK
[ ] HASARSIZ veya [ ] AZ HASARLI *
( sadece A ve/veya B varsa)
[ ] ORTA HASARLI ( C1)
* Kural olarak, yapının tamamının içeriden de kontrolü yapılmıĢ olmalıdır. 2. ve 3. incelemeleri kapsayan ARA ÖZET
Ġncelemenin nereden yapıldığı [ ] Sadece dıĢarıdan [ ] DıĢarıdan ve içeriden
2. ve 3. Ġnceleme seviyesindeki sonuçlardan en olumsuzunu seçerek GENEL
DEĞERLENDİRME olarak iĢaretleyiniz. HASARSIZ VEYA AZ
HASARLI ORTA HASARLI AĞIR HASARLI
2. inceleme
(TaĢıyıcı sistem güvenliği) [ ] [ ] [ ]
3. inceleme (TaĢıyıcı olmayan sistem
güvenliği) [ ] [ ] ---- GENEL DEĞERLENDĠRME (En olumsuzu iĢaretleyiniz.) [ ]* [ ] [ ]
* Kural olarak, yapının tamamının içeriden de kontrolü yapılmıĢ olmalıdır.
Yukarıdaki sonuçları ilk sayfadaki ÖZET bölümüne iĢaretleyiniz.
3. inceleme seviyesinde “DüĢen veya Devrilen Parçaların Yaratacağı
Tehlikeler” bölümünde B ve C değerlendirmesi yapılmıĢsa, önerilerinizi ilk sayfada ÖZET bölümünde ayrılmıĢ olan yerlere yazarak açıklayınız.