Ham Maddeler ve Spesifikasyonlar

6.4.1.Manyezit

Manyezit ve krom - manyezit tu lalar n esas ham maddesi ya tabii manyezit minerali veya deniz suyundan elde edilen manyezittir. Refrakter tu la imali için deniz suyundan manyezit üretimi, hususi tesislerin kurulmas icabettiren ve son zamanlarda bilözellik kinci Dünya sava içinde ngiltere ve Amerika Birle ik Devletlerinde tekâmül ettirilmi bir usuldür. Dünya sava ndaki çelik üretimi bak ndan kritik durumun ve tu la imaline elveri li manyezit mineralinin rezerv ve nitelik bak ndan her yerde kolayl kla temin edilememesinin bu metodun geli tirilmesinde büyük rolü olmu tur (Sümerbank,1955).

Konya tesislerinde tabii manyezit cevheri kullan ld ndan, burada deniz suyundan elde edilecek manyezit mevzu d b rak lm r.

Manyezit minerali saf halde iken % 47,6 MgO ve % 52,4 CO2 ihtiva-eden normal

magnezyum karbonatt r. (Mg CO3 ). Bu mineral kristalin veya amorf halde olabilir.

Kristalin manyezit saf halde çok nadir bulunur ve genellikle de ik miktarlarda demir, kalsiyum oksit, silis ve bazen manganez ihtiva eder. Tabii manyezitin ihtiva etti i empuriteler mamul tu lan n özeliklerine mühim tesirler yaparlar (Sümerbank,1955).

Manyezit yataklar n de erlendirilmesinde en fazla nazar itibara al nmas lâz m gelen empuriteler SiO2, CaO, Al2O3 içeri i ve bunlar n manyezit içinde da

ekilleridir. Ate e mukavim malzeme imaline elveri li olabilmesi için manyezitin safl k derecesi hususunda muhtelif yazarlar kati rakamlar vermemekle beraber kalsiyum, silis, alüminyum içeri inin mümkün mertebe az ve demir oksit miktar n ise, ham manyezitte % 4 – 8 oran nda olmas üzerinde mutab kt rlar (Sümerbank,1955).

Fakat bu nitelikteki ideal bir manyezit zuhuruna rastlamak her zaman mümkün de ildir.Bu bak mdan birçok durumda ham manyezitin temizleme i lemine tâbi tutulmas , Fe2O3 içeri i az oldu u zaman demir oksit ihtiva eden malzeme ilâvesi

gerekmektedir.

CaO ve SiO2 miktarlar , tu la kalitesi üzerindeki olumsuz etkisi bak ndan

fevkalâde önemlidir. Özellikle kirecin (CaO olarak) mineral içinde bulunmas halinde sinterle me i leminden sonra SiO2 ile ba lanmada kalacak serbest CaO, rutubet tutmas

bak ndan tu lalar n, hacim geni lemesi dolay yla çatlamas na ve kullan lmaz hale gelmesine sebep olur. Bu itibarla lm madde üzerinden hesaplanan CaO miktar n SiO2 yüzdesinden daha az olmas gerekmektedir (Kaya,1993).

Bazik tu la imalinde zorluklarla kar la lmas na ra men, manyezitte ( lm maddeye göre) CaO miktar n % 3,5'a kadar, buna mukabil SiO2 miktar n %5 ilâ %

6'ya kadar ç kt görülmektedir. Bu takdirde Fe2O3 miktar n %8 kadar yükseltilmesi

gerekmektedir (CaO- kalsiyum orta silikat ve kalsiyum ferrite olarak ba lanmas .) (Kaya,1993)

6.4.2. Kromit

Tu la imali için uygun nitelikte kabul edilebilecek birçok krom cevheri çe idi vard r. Minerolojik bak mdan krom cevherlerinde iki esas birle im gurubu mevcuttur. Birinci gurup spineller, ikinci gurup muhtelif magnezyum silikatlard r. Ayr ca manyezit, dolomit, kireçta v.s. gibi birle imler üçüncü bir gurup olarak nazar itibara al nabilir (Sümerbank,1955).

Birinci gurupta bulunan muhtelif spineller: MgO Cr2O3 FeO Cr2O3 MgO Al2O3 MgO Fe203 FeO AuO3

Bunlar bir denge içerisindedir.

FeO ve MgO moleküleri toplam Cr2O3 ve Al2O3 toplam na e ittir. FeO

moleküllerindeki azal p ço alma aksi istikamette, ayni miktar MgO molekülünde görülür. Keza Cr2O3 molekül adedindeki de iklik A12O3 molekül adedinde de

gözlemlenir (Sümerbank,1955).

Ticarî öneme sahip olan krom cevheri içinde ba ca kromit (Cr2O3-Fe2O3)

minerali bulundurur. Saf halde kromit %32 FeO ve %68 Cr2O3 haizdir. Fakat ticarî

krom cevherlerinde % 52'ye kadar Cr2O3 bulunabilmektedir.Birinci gurup birle imler

içerisinde en mühimi FeO' dur. Bu oksidin fazla bulundu u krom cevheri genellikle tu la imaline uygun de ildir. Cr2O3 % 40' n alt nda ve üstünde tu la kalitesine çok

mühim tesir icra etmeden de ebilmektedir. K sacas krom cevherinin kimyasal analizini k ymetlendirmek, karma k kompozisyonu ve empüritelerin cinsi bak ndan güç olmaktad r. Bununla beraber edinilen tecrübeler ve literatüre göre tu la imali için en uygun nitelikte krom cevheri a daki ekilde olmaktad r.

Cr2O3 %40

Si02 %3 – 3,5

FeO % 15 CaO %1

Cevherin Cr3O3 ve SiO2 içeri indeki küçük de meler nispeten az mühim

olmakla beraber FeO ve CaO içeri indeki az de meler tu la kalitesine ciddî tesirler yapmaktad r (Sümerbank,1955).

Kimyasal analiz bak ndan uygun görülen bir krom cevheri, fizikî özellikleri bak ndan tu la imaline uygun olmayabilir. Bu bak mdan ç karma edilen cevherin parça büyüklü ü, muhtelif bile imler veya empüritelerinin da ve sertli i önemlidir. Tu la imalinde kullan lacak krom cevheri içindeki birinci gurup bile imler veya spinellerin nisbeten büyük kristalleri aras na küçük homojen olarak da lm ikinci grup bile imlerin kristalleri bulunmas daha uygun olmaktad r (Sümerbank,1955).

MgO ve Al2O3 'ün ise belirli s rlar dâhilinde de mesi nisbeten daha az öneme

sahiptir. kinci gurup bile imler; cevherin, gang n ba lant te kil eden magnezyum silikatlard r. Krom cevherinde de ik say da MgO ve SiO2 molekülleri ve H2O

molekülü kombinezonu mevcuttur. Bunlar n her birinin erime dereceleri farkl r. Bu bak mdan krom cevherinin niteli i, mevcut magnezyum silikat miktar ve cinsine göre de mektedir. Cevherdeki magnezyum silikatlar n miktar SiO2 miktar na göre

ymetlendirilir. Bir çok maksatlar için kullan lan krom cevherinin ihtiva etmesi gereken optimum SiO2 miktar % 3-5’ dir. Krom cevherinin SiO2 oran % 5'den fazla

oldu u zaman bu cevherden yap lan tu lan n cüruf mukavemeti azalmakta ve %3 den az SiO2 ihtiva eden cevherden yap lan tu lalar n ise mukavemeti ve ufalanma özelli i

azalmaktad r (Sümerbank,1955).

Üçüncü gurup bile imler; kireç, dolomit, manyezit gibi karbonatl maddeler ile kuvarsit v.s dir. Kireçli mineraller cevherin erime derecesini mühim miktarda dü ürdü ü için zararl r. % 1-2 gibi art erime derecesinde mühim fark yaratmaktad r. Kireç miktar (CaO) % l'in üstünde bulunan krom cevherinin kullan lmas nda tereddüt edilmelidir (Sümerbank,1955).

Genel olarak imalât prosedesi a daki seyri takip etmektedir. stihsalin takip edece i yol ve ba ca üretim üniteleri

Ham madde stokaj :

16.500 ton/y ll k tu la imalât ve 27.900 ton sinter manyezit ihrac için ham madde ihtiyac y lda:

Manyezit 89.000 Ton Kromit 3.500 Ton

Toplam 92.500 ton olup, maden sahas n fabrika mahalline yak nl dolay yla manyezit ve kromit için 2 ay stok imkân dü ünülmü tür. Her cins ham madde kendi alan nda tesislerin yan nda stok edilecektir (Sümerbank,1955).