Haberin Var Mı? Ünitesi Konuşma Etkinlikleri

 Üniteye Hazırlık: Haberin Var mı?

Şekil 13. Haberin Var mı? Ünitesi Üniteye Hazırlık Etkinliği (s. 10)

Yedi İklim B1 düzeyi ders kitabında her ünitenin başında Üniteye Hazırlık kısımlarında ısınma etkinlikleri olarak soru-cevap alıştırmaları yer almaktadır. Öğrenicilere ünitenin temasıyla ilişkili bazı ısınma soruları sorulmakta ve onların sözlü olarak anlamlı dilsel çıktılar üretmeleri istenmektedir.

AOÖÇ’de yer alan Konuşma Etkinlikleri B1 Düzey Tanımlayıcı Ölçeklerine bakıldığında, bu etkinliğin Genel Sözlü Üretimler ve Sürdürülebilir Tek Kişilik Konuşma türündeki etkinlikler arasında yer aldığı görülmektedir. Öğrenicilerin ilgi alanları ya da gündelik yaşama dair yabancı olmadıkları durumlar hakkında, mantıklı ve gerçeğe uygun bir şekilde düşüncelerini ifade etmeleri istenmektedir. Bu etkinliğin, bireysel ve tek yönlü bir iletişim akışıyla gerçekleşen bilgi ve düşünce aktarımı üzerine kurulu olduğunu söylemek mümkündür.

Etkinliğin iletişimsellik düzeyi ve iletişimsel yetiyi ne ölçüde kazandırdığı ele alındığında; dilsel yeti ve anlatım yetisini kullanarak öğrenicilerin sözlü üretimler yapmalarının beklendiği, fakat gerçek anlamda sosyodilbilimsel yeti, işlevsel yeti ve tasarı yetisini kazandırmaya yönelik bir etkinlik olmadığı söylenebilir. Çünkü öğrenicilerin belirli dil durumları çerçevesinde, durumun gerektirdiği şekilde, ne tür

dilsel ifadeler kullanabileceklerini deneyimlemelerine yardımcı türden bir etkinlik olmadığı görülmektedir. Aynı zamanda AOÖÇ’ye göre iletişimsel olarak nitelendirilebilecek etkinliklerin diğer bir özelliği de, öğrenicilerin dil yönelimleri ve ihtiyaçlarına cevap verebilmesi ya da kişiler arası etkileşim durumlarına olanak tanıyabilmesidir. Bu sebeplerden dolayı, bu etkinlikte iletişimsellik ilkesinin tam anlamıyla gerçekleşmediği ifade edilebilir.

 Okuyalım Tartışalım: Dedikodu

Şekil 14. Haberin Var mı? Ünitesi Okuyalım Tartışalım Etkinliği (s. 15)

AOÖÇ’de yer alan Konuşma Etkinlikleri B1 Düzey Tanımlayıcı Ölçeklerine bakıldığında, bu etkinliğin diğer katılımcılarla etkileşim içinde, bir konu hakkında düşüncelerini ifade edebilme, bir düşünceyi savunma, bir şeyin neden yanlış olduğunu ya da neden sorun yarattığını açıklayabilme becerilerine odaklandığı görülmektedir. Bu nedenle bu etkinlik türünün, Sözlü Etkileşim Etkinlikleri tanımlayıcıları kapsamında Genel Sözlü Etkileşimler, Bilgi Alışverişi ve Arkadaşlarla Yapılan Resmi Olmayan Konuşma tanımlayıcılarına uygun olduğu söylenebilir.

Bu tartışma etkinliğinde ‘dedikodu’ kavramı tartışma konusu olarak belirlenmiştir.

Öğrenicilerin bu sözcüğü daha iyi anlamlandırabilmeleri için ilk olarak bir ön okuma yapmaları istenmektedir. Daha sonra, gündelik yaşamlarında dedikodu ile ilgili karşılaşabilecekleri olası durumlarda ne yapacakları ve nasıl tepki verecekleri üzerine düşünmeleri ve düşüncelerini tartışmaları gerekmektedir. Verilen bir problem

durumunda, bağlama uyumlu olarak ne tür sözlü ifadelerin kullanılması gerektiği konusunda, öğrenicilere gerçek durumlar öncesinde sorunu deneyimleme şansı veren bu etkinliğin, etkileşimsel bir etkinlik olmamasına rağmen, iletişimsellik ilkesiyle örtüştüğünden söz etmek mümkündür.

 Okuyalım Konuşalım Etkinliği: Eskiden, Çok Eskiden

Şekil 15. Haberin Var mı? Ünitesi Okuyalım Konuşalım Etkinliği (s. 19)

Bu etkinlik, okunan bir metin sonrasında, öğrenicilerin teknoloji gelişmeden önceki zamanlar ile günümüz dünyası arasında kendi bilgi birikimleri ve düşüncelerini kullanarak karşılaştırmalar yapmalarını ve düşüncelerini paylaşmalarını istemektedir.

Bu karşılaştırmalar yapılırken, yardımcı olması amacıyla öğrenicilere tamamlanmamış

yardımcı cümleler sunulmakta ve bu cümleler yoluyla öğrenicilerin sözlü aktarımlar yapmaları beklenmektedir. Etkinliğin logosunda karşılıklı konuşmayı işaret eden bir görsel yer almasına rağmen, öğretmen kitabındaki yönlendirmeler (Gültekin, Kalfa, Atabey, Mete, Eryiğit ve Kılıç, 2017, s. 21) ve etkinliğin uygulanış biçiminden yola çıkarak bu etkinliğin tek yönlü sözlü üretimlere uygun olduğunu söylemek mümkündür.

Bu nedenle, AOÖÇ’de yer alan Konuşma Etkinlikleri B1 Düzey Tanımlayıcı Ölçeklerine bakıldığında, bu etkinliğin Genel Sözlü Üretimler kapsamında Sürdürülebilir Tek Kişilik Konuşma tanımlayıcılarına uygun olduğu söylenebilir.

Etkinliğin iletişimsellik düzeyine bakıldığında ise, tamamlanması gereken bazı cümlelerin öğrenicilere verildiği bu etkinliğin, fazla denetimli yapısı ve düşüncelerin bağımsız olarak şekilleneceği serbest bir tartışma ortamına yer vermemesi sebebiyle iletişimsel açıdan yetersiz kaldığı söylenebilir. AOÖÇ’ye göre bir etkinliğin iletişimsel açıdan tam anlamıyla yeterli olabilmesi için, bireysel ihtiyaçlar, yönelimler ve doğal dil durumları doğrultusunda öğrenicilere türlü dilsel becerileri kazandırması gerektirmektedir. Bu etkinliğin, sosyodilbilimsel yeti, işlevsel yeti ve tasarı yetisi olarak zayıf kaldığı için, iletişimsel açıdan beklentiyi yeterince karşılamayan bir etkinlik olduğundan söz edilebilir.

 Konuşalım: İnternette

Şekil 16. Haberin Var mı? Ünitesi Konuşalım Etkinliği (s. 22)

Bu etkinlikte, öğrenicilere interneti hangi amaçla kullandıkları sorulmakta ve gerekçelerini açıklamaları istenmektedir. Görüldüğü üzere tek yönlü bir bilgi ve düşünce aktarımı söz konusudur. Bu nedenle, AOÖÇ’de yer alan Konuşma Etkinlikleri B1 Düzey Tanımlayıcı Ölçeklerine bakıldığında, bu etkinliği Genel Sözlü Üretimler ve Sürdürülebilir Tek Kişilik Konuşma tanımlayıcılarına uygun olarak değerlendirmek mümkündür. Çünkü öğrenicilerin bilindik ve ilgi alanları dâhilindeki bir konu hakkında

mantık çerçevesi içinde, bilgi ve deneyimlerini paylaşarak anlatımlar yapması beklenmektedir.

İletişimsel açıdan değerlendirildiğinde ise, bu etkinlikte dilsel yeti ve anlatım yetisi üzerinde durulduğu, buna karşın işlevsel, sosyodilbilimsel ve tasarı yetisini konu edinmediği gözlemlenmektedir. Daha açık bir şekilde ifade etmek gerekirse, dil kullanıcılarının ihtiyaç duyabileceği dil durumlarını deneyimlemelerine olanak sağlayan türde bir etkinlik değildir. Fakat AOÖÇ’de de ifade edildiği gibi, bireysel ihtiyaçlar, yönelimler ve etkileşim durumları hesaba katıldığı sürece iletişimsel eylemlerden söz etmek mümkündür (2001, s. 53). Bu nedenle bu etkinliğin iletişimsel açıdan yeterli olmadığı gözlemlenmektedir.

 Okuyalım Tartışalım: Sosyal Medya

Şekil 17. Haberin Var mı? Ünitesi Okuyalım Konuşalım Etkinliği (s. 23)

Bu tartışma etkinliğinde, öğrenicilerin sosyal medya ile ilgili olarak sunulan iki farklı görüşten hangisiyle aynı düşünceyi paylaştıklarını açıklamaları ve kendi görüşlerini diğer katılımcılarla tartışmaları istenmektedir. Tartışma etkinliklerinin doğası gereği öğrenicilerin, bir ya da birden fazla konuşmacıyı muhatap alarak hem dinleyici hem de konuşmacı olmaları, yani bir etkileşim döngüsünde içinde olmaları gerekmektedir. Bu nedenle, AOÖÇ’de yer alan Konuşma Etkinlikleri B1 Düzey Tanımlayıcı Ölçeklerine bakıldığında söz konusu bu etkinliğin, Sözlü Etkileşim Etkinlikleri bünyesinde, Genel Sözlü Etkileşimler ve Arkadaşlarla Yapılan Resmi Olmayan Konuşma tanımlayıcıları çerçevesinde değerlendirilebileceğini söylemek mümkündür.

İletişimsel açıdan ele alındığında ise bu etkinliğin öğrenicilere, karşılıklı etkileşim içinde ve gündelik yaşamla alakalı bir durum hakkında düşüncelerini ifade etmeye ve başka düşünceleri tartışmaya olanak tanınması açısından etkili bir etkinliktir.

Öğrenicilere üstesinden gelebilmeleri için verilen bir problem durumu veya bir görev olmamasına rağmen, AOÖÇ’de yer alan iletişimsellik kavramında sözü geçen ‘birden fazla konuşmacıyla ortaya çıkan dil davranışları’ ifadesi temel alınarak bu etkinliğin iletişimsel bir etkinlik olduğu söylenebilir. Yapacakları açıklamalar dilsel yeti ve anlatım yetisini geliştirirken; konuşma sırasında kullanacakları ifadeler, konuşma sırasını beklemeleri, bir düşünceyi savunurken ya da bir görüşe karşı çıkarken deneyimleyecekleri Türkçeye özgü dilsel ifadeler ise işlevsel yeti, tasarı yetisi ve sosyodilbilimsel yeti açısından yol gösterici olacaktır.