5. UYGULAMA
5.2. Hızlandırılmış Başarısızlık Süresi Yapısal Eşitlik Modelleri Uygulaması
46
Çizelge 5.9. Log-lojistik HBS modeli için adımsal seçim yöntemi sonuçları
Değişkenler 𝜷̂ Std. hata p Güven aralığı ekkatıgıda2
alkolsigara2 sadeceannesütü aileningeliri2 sabit
0.480 -0.638 0.558 -0.416 0.211
0.186 0.185 0.050 0.188 0.204
0.010 0.001 0.000 0.028 0.303
0.11 ; 0.84 -1.00 ; -0.27 0.45 ; 0.65 -0.78 ; -0.04 -0.19 ; 0.61 /lngamma -0.537 0.084 0.000 -0.70 ; -0.37
Gamma 0.584
Çizelge 5.9. incelendiğinde ek katı gıdaya başlama zamanının, annenin alkol – sigara kullanımının, sadece anne sütü aldığı sürenin ve aile gelir durumunun anne sütü alım süresini etkileyen faktörler olduğu görülmüştür.
Değişken düzeylerinden birisi referans alındıktan sonra yaşam çözümlemesinde kullanılan regresyon modellerinde, tehlike oranları yorumlanmaktadır. Bu çalışmada ilk düzeyler referans olarak alınmıştır.
Çizelge 5.9. incelendiğinde ek katı gıdaya 6. ay ve sonrasında başlayanların, bebeğin anne sütüyle beslenme sürelerinin, ek katı gıdaya 6. aydan önce başlayanlardan 1.62 kat daha uzun olduğu söylenebilir. Alkol – sigara kullanan annelerin, bebeğin anne sütüyle beslenme sürelerinin, alkol – sigara kullanmayanlara göre 1.89 kat daha kısa olduğu görülmüştür.
Bebeğin sadece anne sütü aldığı ay arttıkça bebeğin anne sütü ile beslenme süresi de artmaktadır. Ailenin gelir düzeyi 1501 – 2500 TL arasında olanların bebeklerinin anne sütü alma süresinin, geliri 1500 TL’den az olanlardan 1.52 kat daha kısa olduğu söylenebilmektedir.
47
Çizelge 5.10. Üstel HBS yapısal eşitlik modeli sonuçları
Değişkenler 𝛃̂ Std. hata p Güven aralığı süre
anneninyaşı 0.004 0.017 0.809 -0.03 ; 0.04
anneninaldığıkilo 0.015 0.012 0.252 -0.01 ; 0.04 sadeceannesütü 0.291 0.063 0.000 0.17 ; 0.42 çocuksayısı2 0.003 0.174 0.985 -0.34 ; 0.35 çocuksayısı3 0.089 0.488 0.855 -0.87 ; 1.05 doğumhaftası2 -0.049 0.193 0.800 -0.43 ; 0.33
doğumşekli2 0.334 0.275 0.225 -0.21 ; 0.87
doğumşekli3 0.158 0.215 0.465 -0.27 ; 0.58
aileningeliri2 -0.165 0.296 0.578 -0.75 ; 0.42 aileningeliri3 -0.125 0.318 0.694 -0.75 ; 0.50 aileningeliri4 0.228 0.364 0.532 -0.49 ; 0.94 aileningeliri5 0.193 0.371 0.604 -0.53 ; 0.92 annenineğitimi2 -0.031 0.254 0.904 -0.53 ; 0.47 annenineğitimi3 -0.198 0.286 0.488 -0.76 ; 0.36 annenineğitimi4 0.037 0.398 0.926 -0.74 ; 0.82
anneninişi2 0.002 0.225 0.994 -0.43 ; 0.44
anneninişi3 -0.185 0.295 0.531 -0.76 ; 0.39
anneninişi4 -0.075 0.307 0.807 -0.68 ; 0.53
bebeğincinsiyeti2 -0.231 0.160 0.151 -0.55 ; 0.08 doğumağırlığı2 -0.215 0.225 0.340 -0.66 ; 0.23 doğumağırlığı3 -0.485 0.458 0.290 -1.38 ; 0.41 ilkemmezamanı2 -0.009 0.212 0.967 -0.42 ; 0.41 ilkemmezamanı3 -0.316 0.258 0.222 -0.82 ; 0.19 alkolsigara2 -0.489 0.200 0.015 -0.88 ; -0.10
ailetipi2 -0.234 0.264 0.375 -0.75 ; 0.28
eksıvıgıda2 -0.644 0.313 0.040 -1.26 ; -0.03
ekkatıgıda2 0.355 0.227 0.118 -0.09 ; 0.80
mama2 mama3
-0.174 0.121
0.349 0.310
0.619 0.687
-0.86 ; 0.51 -0.48 ; 0.73
sabit 1.006 0.795 0.206 -0.55 ; 2.56
48
Çizelge 5.11. Weibull HBS yapısal eşitlik modeli sonuçları
Değişkenler 𝛃̂ Std. hata p Güven aralığı süre
anneninyaşı 0.008 0.011 0.478 -0.01 ; 0.03
anneninaldığıkilo 0.018 0.009 0.061 0.00 ; 0.04 sadeceannesütü 0.287 0.046 0.000 0.20 ; 0.38
çocuksayısı2 0.027 0.121 0.821 -0.21 ; 0.27
çocuksayısı3 0.153 0.351 0.663 -0.54 ; 0.84
doğumhaftası2 -0.079 0.135 0.561 -0.34 ; 0.19
doğumşekli2 0.392 0.188 0.037 0.02 ; 0.76
doğumşekli3 0.148 0.146 0.313 -0.14 ; 0.44
aileningeliri2 -0.101 0.205 0.622 -0.50 ; 0.30 aileningeliri3 -0.093 0.221 0.673 -0.53 ; 0.34 aileningeliri4 0.308 0.254 0.226 -0.19 ; 0.81 aileningeliri5 0.239 0.258 0.354 -0.27 ; 0.75 annenineğitimi2 -0.049 0.176 0.783 -0.39 ; 0.30 annenineğitimi3 -0.210 0.197 0.288 -0.60 ; 0.18 annenineğitimi4 0.075 0.270 0.781 -0.45 ; 0.60
anneninişi2 0.007 0.158 0.962 -0.30 ; 0.32
anneninişi3 -0.267 0.203 0.190 -0.67 ; 0.13
anneninişi4 -0.068 0.214 0.749 -0.49 ; 0.35
bebeğincinsiyeti2 -0.238 0.111 0.032 -0.46 ; -0.02 doğumağırlığı2 -0.239 0.156 0.127 -0.55 ; 0.07 doğumağırlığı3 -0.517 0.322 0.109 -1.15 ; 0.11 ilkemmezamanı2 0.009 0.145 0.950 -0.28 ; 0.29 ilkemmezamanı3 -0.272 0.184 0.141 -0.63 ; 0.09
alkolsigara2 -0.488 0.138 0.000 -0.76 ; -0.22
ailetipi2 -0.191 0.191 0.318 -0.57 ; 0.18
eksıvıgıda2 -0.745 0.222 0.001 -1.18 ; -0.31
ekkatıgıda2 mama2
0.417 -0.158
0.157 0.240
0.008 0.513
0.11 ; 0.72 -0.63 ; 0.31
mama3 0.163 0.212 0.444 -0.25 ; 0.58
sabit 0.896 0.555 0.107 -0.19 ; 1.98
/süre
ln_p 0.411 0.056 0.30 ; 0.52
49
Çizelge 5.12. Log-normal HBS yapısal eşitlik modeli sonuçları
Değişkenler 𝛃̂ Std. hata p Güven aralığı süre
anneninyaşı -0.007 0.012 0.559 -0.03 ; 0.01
anneninaldığıkilo 0.003 0.008 0.692 -0.01 ; 0.01 sadeceannesütü 0.307 0.037 0.000 0.23 ; 0.37 çocuksayısı2 -0.047 0.113 0.680 -0.27 ; 0.17 çocuksayısı3 -0.009 0.310 0.976 -0.61 ; 0.59 doğumhaftası2 0.092 0.133 0.490 -0.16 ; 0.35
doğumşekli2 0.217 0.185 0.243 -0.14 ; 0.58
doğumşekli3 0.212 0.146 0.148 -0.07 ; 0.49
aileningeliri2 -0.374 0.200 0.062 -0.76 ; 0.01 aileningeliri3 -0.235 0.215 0.275 -0.65 ; 0.18 aileningeliri4 -0.015 0.243 0.951 -0.49 ; 0.46 aileningeliri5 0.047 0.248 0.850 -0.43 ; 0.53 annenineğitimi2 0.071 0.171 0.680 -0.26 ; 0.40 annenineğitimi3 -0.132 0.189 0.487 -0.50 ; 0.23 annenineğitimi4 -0.055 0.267 0.839 -0.57 ; 0.47
anneninişi2 -0.026 0.148 0.860 -0.31 ; 0.26
anneninişi3 0.015 0.198 0.940 -0.37 ; 0.40
anneninişi4 -0.072 0.199 0.720 -0.46 ; 0.31
bebeğincinsiyeti2 -0.155 0.108 0.155 -0.36 ; 0.05 doğumağırlığı2 -0.099 0.157 0.529 -0.40 ; 0.20 doğumağırlığı3 -0.256 0.306 0.403 -0.85 ; 0.34 ilkemmezamanı2 -0.085 0.145 0.559 -0.36 ; 0.19 ilkemmezamanı3 -0.478 0.158 0.003 -0.78 ; -0.16 alkolsigara2 -0.476 0.134 0.000 -0.73 ; -0.21
ailetipi2 -0.341 0.169 0.045 -0.67 ; -0.01
eksıvıgıda2 -0.445 0.199 0.026 -0.83 ; -0.05
ekkatıgıda2 0.286 0.155 0.066 -0.01 ; 0.59
mama2 -0.179 0.232 0.441 -0.63 ; 0.27
mama3 0.038 0.209 0.856 -0.37 ; 0.44
sabit 1.191 0.511 0.020 0.18 ; 2.19
/süre
logs -0.367 0.511 -0.46 ; -0.26
50
Çizelge 5.13. Loglojistik HBS yapısal eşitlik modeli sonuçları
Değişkenler 𝛃̂ Std. hata p Güven aralığı süre
anneninyaşı anneninaldığıkilo sadeceannesütü çocuksayısı2 çocuksayısı3 doğumhaftası2 doğumşekli2 doğumşekli3 aileningeliri2 aileningeliri3 aileningeliri4 aileningeliri5 annenineğitimi2 annenineğitimi3 annenineğitimi4 anneninişi2 anneninişi3 anneninişi4 bebeğincinsiyeti2 doğumağırlığı2 doğumağırlığı3 ilkemmezamanı2 ilkemmezamanı3 alkolsigara2 ailetipi2 eksıvıgıda2 ekkatıgıda2 mama2 mama3 sabit
-0.010 -0.004 0.321 -0.045 0.005 0.159 0.200 0.165 -0.473 -0.311 -0.059 0.028 0.090 -0.074 0.219 -0.034 0.019 -0.052 -0.125 -0.088 -0.150 -0.148 -0.493 -0.369 -0.421 -0.404 0.302 -0.184 -0.083 1.306
0.011 0.007 0.038 0.103 0.278 0.121 0.174 0.134 0.184 0.195 0.225 0.231 0.160 0.174 0.249 0.140 0.186 0.183 0.097 0.163 0.279 0.134 0.150 0.125 0.156 0.189 0.140 0.209 0.192 0.457
0.390 0.597 0.000 0.662 0.984 0.189 0.252 0.222 0.010 0.112 0.793 0.902 0.574 0.670 0.380 0.806 0.917 0.776 0.201 0.592 0.591 0.271 0.001 0.003 0.007 0.033 0.032 0.380 0.666 0.004
-0.03 ; 0.01 -0.01 ; 0.01 0.24 ; 0.39 -0.24 ; 0.15 -0.53 ; 0.55 -0.07 ; 0.39 -0.14 ; 0.54 -0.09 ; 0.42 -0.83 ; -0.11 -0.69 ; 0.07 -0.50 ; 0.38 -0.42 ; 0.48 -0.22 ; 0.40 -0.41 ; 0.26 -0.26 ; 0.70 -0.30 ; 0.24 -0.34 ; 0.38 -0.41 ; 0.30 -0.31 ; 0.06 -0.40 ; 0.23 -0.69 ; 0.39 -0.41 ; 0.11 -0.78 ; -0.19 -0.61 ; -0.12 -0.72 ; -0.11 -0.77 ; -0.03 0.02 ; 0.57 -0.59 ; 0.22 -0.46 ; 0.29 0.41 ; 2.20 /süre
logs -1.004 0.062 -1.12 ; -0.88
51
Çizelge 5.14. Gamma HBS yapısal eşitlik modeli sonuçları
Değişkenler 𝜷̂ Std. hata p Güven aralığı süre
anneninyaşı 0.004 0.011 0.721 -0.01 ; 0.02 anneninaldığıkilo 0.014 0.008 0.090 -0.00 ; 0.03 sadeceannesütü 0.291 0.042 0.000 0.20 ; 0.37 çocuksayısı2 0.003 0.118 0.978 -0.22 ; 0.23 çocuksayısı3 0.089 0.329 0.787 -0.55 ; 0.73 doğumhaftası2 -0.048 0.130 0.707 -0.30 ; 0.20 doğumşekli2 0.333 0.185 0.072 -0.03 ; 0.69 doğumşekli3 0.157 0.145 0.279 -0.12 ; 0.44 aileningeliri2 -0.164 0.199 0.409 -0.55 ; 0.22 aileningeliri3 -0.125 0.215 0.561 -0.54 ; 0.29 aileningeliri4 0.227 0.245 0.354 -0.25 ; 0.70 aileningeliri5 0.192 0.250 0.442 -0.29 ; 0.68 annenineğitimi2 -0.030 0.171 0.859 -0.36 ; 0.30 annenineğitimi3 -0.198 0.193 0.305 -0.57 ; 0.18 annenineğitimi4 0.036 0.268 0.891 -0.48 ; 0.56 anneninişi2 0.001 0.152 0.991 -0.29 ; 0.29 anneninişi3 -0.184 0.199 0.353 -0.57 ; 0.20 anneninişi4 -0.075 0.207 0.718 -0.48 ; 0.33 bebeğincinsiyeti2 -0.230 0.108 0.034 -0.44 ; -0.01 doğumağırlığı2 -0.215 0.152 0.158 -0.51 ; 0.08 doğumağırlığı3 -0.484 0.309 0.117 -1.09 ; 0.12 ilkemmezamanı2 -0.008 0.143 0.951 -0.28 ; 0.27 ilkemmezamanı3 -0.315 0.174 0.070 -0.65 ; 0.02 alkolsigara2 -0.489 0.135 0.000 -0.75 ; -0.22
ailetipi2 -0.234 0.178 0.188 -0.58 ; 0.11
eksıvıgıda2 ekkatıgıda2
-0.643 0.355
0.211 0.153
0.002 0.021
-1.05 ; -0.22 0.05 ; 0.65 mama2 -0.173 0.235 0.462 -0.63 ; 0.28
mama3 0.125 0.209 0.551 -0.28 ; 0.53
sabit 1.005 0.536 0.061 -0.04 ; 2.05
/sure
logs -0.392 0.048 -0.48 ; -0.29
Çizelge 5.10. – Çizelge 5.14.’te verilen HBS yapısal eşitlik modellerine ilişkin AIC ve BIC değerleri Çizelge 5.15.’te verilmiştir.
52
Çizelge 5.15. HBS yapısal eşitlik modelleri için AIC ve BIC değerleri
HBS Yapısal Eşitlik Modelleri
Kriter
AIC BIC
Üstel 1164.5 1261.4
Weibull 1122.2 1222.3
Log-normal 1094.0 1194.2
Log-lojistik 1081.5 1181.7
Gamma 1112.7 1212.8
Yapısal eşitlik modelinin uygulandığı HBS modellerinde AIC ve BIC değerlerinden en küçük değere sahip olan log-lojistik HBS yapısal eşitlik modelinin en uygun model olduğu söylenebilir.
Log-lojistik model, HBS modellerinde ve HBS yapısal eşitlik modellerinde en uygun model olarak seçilmiştir.
HBS yapısal eşitlik modeli içinde en uygun model seçilen log-lojistik modeline ileriye doğru seçim yöntemi uygulandığında elde edilen sonuçlar Çizelge 5.16.’da verilmiştir.
Çizelge 5.16. Log-lojistik HBS yapısal eşitlik modeli için ileriye doğru seçim yöntemi sonuçları
Değişkenler 𝛃̂ Std. hata p Güven aralığı süre
sadeceannesütü aileningeliri2 ilkemmezamanı3 alkolsigara2 ailetipi2 ekkatıgıda2 sabit
0.266 -0.288 -0.339 -0.322 -0.441 0.321 0.768
0.024 0.114 0.129 0.119 0.152 0.124 0.135
0.000 0.012 0.009 0.007 0.004 0.010 0.000
0.21 ; 0.31 -0.51 ; -0.06 -0.59 ; -0.08 -0.55 ; -0.08 -0.73 ; -0.14 0.07 ; 0.56 0.50 ; 1.03 /sure
logs -0.926 0.061 -1.04 ; -0.80
53
Çizelge 5.16. incelendiğinde; sadece anne sütü aldığı sürenin, aile gelir durumunun, bebeğin ilk emme zamanının, annenin alkol – sigara kullanımının, aile yapısının ve ek katı gıdaya başlama zamanının anne sütü alım süresini etkileyen faktörler olduğu görülmüştür.
Ailenin gelir düzeyi 1501 – 2500 TL arasında olanların bebeklerinin anne sütü alma süresinin, geliri 1500 TL’den az olanlardan 1.33 kat daha kısa olduğu, bebeğin ilk emme zamanının birinci günden sonra gerçekleşenlerin, bebeğin anne sütüyle beslenme sürelerinin, ilk emme zamanının birinci gün içinde gerçekleşenlerden 1.4 kat daha kısa olduğu, alkol – sigara kullanan annelerin, bebeğin anne sütüyle beslenme sürelerinin, alkol – sigara kullanmayanlara göre 1.38 kat daha kısa olduğu, geniş aile yapısına sahip olanların, bebeğin anne sütüyle beslenme süresinin, çekirdek aile yapısına sahip olanlardan 1.55 kat daha kısa olduğu yorumu yapılabilir. Ek katı gıdaya 6. ay ve sonrasında başlayanların, bebeğin anne sütüyle beslenme sürelerinin, ek katı gıdaya 6. aydan önce başlayanlardan 1.37 kat daha uzun olduğu, bebeğin sadece anne sütü aldığı ay arttıkça, bebeğin anne sütüyle beslenme süresinin de arttığı söylenebilir.
HBS log-lojistik modelde anlamlı çıkan değişkenlerden sadece anne sütüyle beslenme süresi, katı gıdaya 6. ay ve sonrasında geçişin bebeğin anne sütüyle beslenme süresine pozitif etkisi olduğu; ancak aile gelirinin 1.501-2.500 TL arasında olması, annenin alkol - sigara kullanımının ise anne sütüyle beslenme süresine negatif etkisi olduğu söylenebilir.
HBS yapısal eşitlik modelleri kulanıldığında bu değişkenlerin aynı etkilerine ek olarak aile tipinin geniş olmasının ve bebeğin ilk emme zamanının birinci gün sonrasında gerçekleşmesinin anne sütüyle beslenme süresini negatif etkilediği söylenebilir. Ayrıca HBS yapısal eşitlik modelleri kullanıldığında değişkenlerin standart hatalarının daha küçük olduğu, güven aralıklarının ise daha dar olduğu yorumu yapılabilir.
Log-lojistik HBS yapısal eşitlik modeline ilişkin yol diyagramı Şekil 5.1.’de verilmiştir.
54
Şekil 5.1: Log-lojistik HBS yapısal eşitlik modeli yol diyagramı
Şekil 5.1.’de verilen yol diyagramı, ileriye doğru seçim yöntemiyle anlamlı elde edilen değişkenlerden oluşmaktadır. Bu yol diyagramında yer alan katsayılar yorumlanırsa; sadece anne sütüyle beslenme süresinin ve ek katı gıdaya geçişin 6.aydan sonra yapılmasının bebeğin anne sütüyle beslenme süresinde pozitif etkisi olduğu görülmektedir. Aile gelirinin 1.501-2.500 TL arasında olmasının, bebeğin ilk emme zamanınin birinci günden sonra gerçekleşmesinin, geniş aile yapısının ve annenin alkol ve sigara kullanımının ise anne sütüyle beslenme süresinde negatif etkisi olduğu söylenebilir.
Model için marjin değerleri 0-12 ay arası değişen bebeğin sadece anne sütü aldığı ay değişkeni için uygulanmış ve elde edilen sonuçlar Çizelge 5.17.’de verilmiştir.
sadeceannesütü
aileningeliri2 ilkemmezamanı3
alkolsigara2 ailetipi2
ekkatıgıda2
Loglogistic
Süre
log 0.53
-0.41
-0.31
-0.57
-0.51
0.51
0.39
55
Çizelge 5.17. Log-lojistik HBS yapısal eşitlik modeli marjin değerleri
Marjin Std. hata p Güven aralığı 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
2.840783 3.706077 4.834937 6.307643 8.228932 10.73544 14.00542 18.27143 23.83685 31.09749 40.56968 52.92709 69.04851
0.333684 0.361998 0.390203 0.433114 0.529829 0.744186 1.145897 1.809899 2.836402 4.368646 6.609308 9.841415 14.45707
0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000
2.18 ; 3.49 2.99 ; 4.41 4.07 ; 5.59 5.45 ; 7.15 7.19 ; 9.26 9.27 ; 12.19 11.75 ; 16.25 14.72 ; 21.81 18.27 ; 29.39 22.53 ; 39.65 27.61 ; 53.52 33.63 ; 72.21 40.71 ; 97.38
Log-lojistik HBS yapısal eşitlik modeli marjin grafiği Şekil 5.2.’de verilmiştir.Grafiğe göre bebeğin sadece anne sütüyle beslendiği ay süresi arttıkça ortalama anne sütüyle beslenme süresi de artmaktadır.
Şekil 5.2. Log-lojistik HBS yapısal eşitlik modeli marjin grafiği
020406080100Ortalama Süre
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Sadece anne sutu aldigi ay
56