Hüseyin Umran (Ümran) Nazif Yiğiter:

Hüseyin Umran Nazif Yiğiter185 21 Mart 1914’te İstanbul-Beşiktaş İlçesi Vişnezade

Mahallesinde (020-16, 64, 1096) dünyaya gelmiştir. Babası Sağlık Müdürü Ahmet Nazif Bey, annesi Semine Hanım’dır. 1939'da Servet Halim-Behire Ümmügülsüm kızı Müzeyyen Seza (1915) Hanım ile dünya evine girmiştir. Mehmet Ali (1953) Behire Nural (Doruk) ve Semine Meral (Harmankaya) adında üç evladı vardır. 1936'da İstanbul Hukuk Fakültesinden mezun olmuştur. 25 Kasım 1936'da Maliye Bakanlığı İstanbul Defterdarlığı Feriköy Şube Varidat Muavin adaylığına tayin olmuştur. Bu il memuriyeti idi. 30 Temmuz 1937'de aynı dairede tahakkuk memur adaylığına verilmiştir. Bu görevde iken 1 Kasım 1937'de vatani vazifesi için görevinden ayrılmıştır. 1 Kasım 1937'de Yedek Subay Okuluna girip piyade asteğmen olarak çıkmıştır. Kıta hizmetini tamamlayıp 1 Kasım 1938'de teğmen olarak vatani vazifesini tamamlamıştır. 26 Aralık 1938'de İçişleri Bakanlığı Mahallî İdareler Genel Müdürlüğü memurluk görevine atanmıştır. Bu vazifesinden 7 Haziran 1939’da istifa etmiştir. 14 Haziran 1939'da İstanbul Hakim Adaylığına, 20 Eylül 1939'da Cihanbeyli Cumhuriyet Savcı Yardımcılığına, 21 Aralık 1941'de Zonguldak Millî Koruma Mahkemesi Hakim Yardımcılığına, 30 Nisan 1943'te Zonguldak C. Savcı Yardımcılığına, 24 Temmuz 1943'te Zonguldak Asliye Mahkemesi C. Savcı Yardımcılığına tayin edilmiştir. Son görevinden 28 Ekim 1943'te istifa etmiştir. 8 Mart 1944'te 2978/4616 numaralı avukatlık ruhsatı ile İstanbul Barosuna kaydını aldırarak serbest avukatlığa geçmiştir. Mesleğini 20 Mayıs 1954’e kadar devam ettirmiştir. Avukatlık yaptığı sırada Demokrat Parti’ye katılarak siyasî çalışmalara başlamıştır. Hukuk yanında edebiyatla da ilgilenen ve değişik gazetelerde yazarlık yapan Hüseyin Ümran Yigiter, IX. Dönem sona ermeden 14 Nisan 1954'te milletvekilliğinden ayrılmış, İstanbul İkinci Noterliğine başlamıştır. 15.163.043 sicil numarası ile emekli olmuştur. Noter bulunduğu sırada 28 Aralık 1964'te İstanbul'da vefat etmiştir. Feriköy

Mezarlığına defnedilmiştir.186

Siyasi Faaliyetleri:

IX. Dönem seçimlerine girmiştir. Yapılan seçimde 163297 oyla Konya'dan milletvekili seçilmiştir. Seçim tutanağını 18.5.1950'de almıştır. 22.5.1950'de Meclise gelmiştir. Tutanağı 14.7.1950'de onaylanmıştır. Maliye ve Meclis Kitaplığı komisyonlarında

       185

 Feridun Keşir vd., age., s. 580.  186 _{Kâzım Öztürk, age., C 7, s. 752.} 

çalışmıştır. 22.5.1950'de TBMM Divan Kâtipliğine seçilmiştir. Orman Kanunu tasarısı ve Denizcilik Bankası konularında kurulan geçici komisyonda görev almıştır. Türk Ceza Kanununun değiştirilmesi için verdiği teklifin geri verilmesine dair önergesi; Avukatlık Kanununda, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununda, Hâkimler Kanununda, Türk Ceza Kanununda, T.C. Emekli Sandığı Kanununda, Türk Ticaret Kanununda değişiklik

yapılmasına dair 6 kanun teklifi; Genel Kurulda değişik 25 konuda 31 konuşması vardır.187

Cihanbeyli ve Zonguldak’ta savcılık ve yargıçlık vazifesini icra etmiştir. İstanbul’da 1950’ye kadar serbest avukatlık yapmıştır. IX. Dönem Konya milletvekili seçilmiştir. IX. Dönem ilk Fevkalâde Toplantıda Başkanlık Divanı Kâtibi olmuştur. 4. Hükumet Programı

Görüşmelerinde tutanağa imza atan dört kâtipten biridir.188 1. Yasama Yılı Divan

kâtiplerindendi.1891952 yılında Türk-Fransız Dostluk Grubuna seçilmiştir.190

Türk Ceza Kanununun 526. maddesinin değiştirilmesi hakkındaki tasarı aleyhinde

konuşanlar arasındadır.191 Kurumlara kişi adı konması hakkında şöyle konuşmuştur:

“Muhterem arkadaşlar; esasen şedit bir ihtiyaca cevap vereceğini ummadığım, bu Kanun Teklifinin birinci maddesine ilave edilmek istenen makabline teşmil, cümlesi cidden üzerinde durulmaya değer bir cümledir. Bir kere bu madde hükümlerini makabline teşmil edilmesini kabul ettiğimiz takdirde umumî kanun tedvin usullerine mugayerette bulunmuş olacağız. Arkadaşlarım; hepiniz hatırlarsınız ki bir kanunun; umumiyet, daimîlik ve samimiyet prensipleri içerisinde ıstan icap eder. Muammer Alakand arkadaşımıza bendeniz de soruyorum, buyurdular ki buradaki maksadımı z sadece İnönü değildir. Şu halde kimdir? Ben de kendilerine şu cevabı veririm. Bu memlekette birçok kimselere ait mahalle ve köy isimleri vardır, fakat dikilmiş İnönü'nün heykelinden başka heykel hatırlamıyorum. Binaenaleyh böylece makabline teşmil hükmü ile kazma ve küreği ele alarak yıkılması emrini vereceğimiz heykel İnönü'nün heykeli olacaktır. Bugün zaten belediyeler mahalle isimlerinin tebdili işini ikmal ediyorlar. İzmir'deki Celâl Bayar Bulvarı Talât Paşa Bulvarı haline gelmiştir. Ankara'daki Saraçoğlu Mahallesi Namık Kemal Mahallesi haline gelmiştir. Binaenaleyh bendeniz bir kere bu şekildeki teşmilin, nasıl ki geçenlerde Atatürk tasarısı münasebetiyle Anayasa'nın 90’ıncı maddesine istinaden bir imtiyaz mahiyetinde kanun çıkarılamayacağı mütalâasını izhar eden Meclis'e şunu hatırlatayım ki bu bir imtiyaz değildir ama bir şahsın

       187 _{Kâzım Öztürk, age., C 7, s. 753.}  188 _{Kâzım Öztürk, age., C 1, s. 178.}  189  Kâzım Öztürk, age., C 6, s. 7418.  190  Kâzım Öztürk, ege., C 6, s. 7457.  191 _{Kâzım Öztürk, age., C 1, s. 369.} 

dikilmiş heykellerinin yıkılması yolunda bir kanun maddesinin kabulüne gidiyoruz. Yani binnetice bir şahıs hakkında kanun çıkarmış oluyoruz. İkinci bir noktayı da müsaadenizle arz edeyim. Yıkılacak veya kaldırılacak olan heykel bir sanat eseridir arkadaşlar. Bugün Garp memleketlerinde şu veya bu suretle himaye ve teşvik edilen sanat eserlerinin, bir heykelin kaldırılması yolundaki bir hükme bendeniz maatteessüf rey vermeyi kendi telâkkilerime mugayir hissetmekteyim. Bu noktayı da yüksek nazarlarınıza arz etmek isterim arkadaşlar. (Bravo sesleri, alkışlar)”.192 Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun hakkındaki

görüşmede söz alarak uzun uzadıya konuşmuştur.193 Osmanlı Bankası hakkında Bütçe

Komisyon kararında imzası vardır.194 Kibritin Tekelden Çıkarılması babındaki görüşmelerde

Ekonomi Komisyonunun Düşüncesi kararı altında muhaliftir ama imzası bulunamadı şerhi

vardır.195 Anayasanın Teşkilâtı Esasiye Çevrilmesi hakkında konuşması şöyledir: “Muhterem

arkadaşlar, umumi ıstırabı mucip olan ve üzerinde esaslı incelemelere muhtaç bulunan Anayasa lisanı mevzuunu bu derece çabuk ve acele bir şekilde görüşmenin tehlikeli bir nokta olduğunu arz etmek isterim. Komisyondan bize verilen kanun teklifini ve esbabı mucibeleri tetkik ederken bu mevzuda matbuatta intişar eden yazılardan maada alâkalı müesseseler tarafından da milletvekili arkadaşlarımıza antitezi müdafaa eden birçok vesikalar ve yazılar gönderilegelmektedir. Bunların tetkik ve etüdüne imkân bulabilmek hakka ve doğruya vâsıl olabilmek için, zamana ihtiyacımız vardır. Bugün biraz evvel kabul edilen bir önerge ile soruları kanunlardan sonraya bırakmış bulunuyoruz. Bu kanunun mevzuunun önemine binaen sırasında konuşulmasını rica eder Ferit Alpiskender arkadaşımızın tekliflerinin reddini teklif ederim.”196 Nene Hatun'a Vatanî Hizmet Maaşı görüşülürken Maliye Komisyonu Raporu (17.12.1952, Esas No 2/454, Karar No 11) altında imzası vardır. 1953 Yılı Meclis Bütçesi görüşmelerinde “yardımcı elemanların istihdamını mümkün kılmak ve bu suretle

saraylarımızın tamir işlerinin sekteye uğramaması için bu tertibin 2000 lira ilâvesiyle 5500 liraya çıkarılması” teklifi vardır.197 _{Yine 1953 Yılı Meclis Bütçesi görüşmelerinde şöyle} konuşmuştur: “Muhterem arkadaşlar; bu önergeyi, alâkalıların bize yazı ile yaptıkları

müracaat üzerine vermiş bulunuyoruz. Talebimiz bu bölüme iki bin liranın ilâvesinden ibarettir. Takdir buyurursunuz ki, geçici hizmetlilere verilen 3500 lira, aşağı yukarı, bir sene hesabıyla günde dokuz buçuk lira yevmiye tutmaktadır. Tahsis edilen bu miktar ile bu

       192 _{Kâzım Öztürk, age., C 1, s. 1256.}  193 _{Kâzım Öztürk, age., C 2, s. 1447.}  194 _{Kâzım Öztürk, age., C 4, s. 4212.}  195  Kâzım Öztürk, age., C 3, s. 2661.  196  Kâzım Öztürk, age., C 3, s. 2975.  197 _{Kâzım Öztürk, age., C 3, s. 3671.} 

hizmetleri görmeye imkân yoktur. Alâkalıların yaptığı müracaat üzerine iki bin liranın ilâvesini teklif etmiş bulunuyoruz. Yazı, bütçenin tetkikinden sonra geldiği için, Bütçe Komisyonuna bu talebimizi arz edemedik. Onun için bu bölüme iki bin liranın ilâvesini 53 arkadaş rica ediyor.”198 Yine 1953 Yılı Meclis Bütçesi Kanun tasarısının 453’üncü bölümünün 12’nci maddesine parlâmentolar arası turizm birliğine katılma payı ile ilgili ilave tasviplerine dair arzları vardır.199

Milli Saraylardaki Eşyanın Denetimi görüşmesindeki konuşması şöyledir: “Muhterem arkadaşlar, Mustafa Zeren arkadaşımız söz alıp aksi tezi müdafaa etmemiş

olsaydı hâdisenin tebellür etmesi bakımından bendeniz söz hakkımdan feragat edecektim. Şimdi efendim, İçtüzüğün 16’ncı faslında iki ayrı statü tayin edilmiştir. Bunlar da 166’ıncı maddeden başlayıp 177’nci maddeye kadar gelen hükümdür. (Bu da pek sarihtir) Meclis soruşturmasının Bakanlar hakkında ne şekilde yapılacağını, neticelerinin neden ibaret olduğunu tayin etmektedir. 177’nci madde ise bunlardan çok ayrı olarak herhangi bir iş hakkında Meclisin bilgi edinmesi lâzım geldiği zaman açılacak soruşturmaya atıf yapmaktadır. Münhasıran bu gibi ahval hakkında hüküm isdar edilmektedir.200 Şayet herhangi bir iş hakkında açılacak Meclis soruşturmalarının muhterem Mustafa Zeren arkadaşımızın dediği gibi Meclis Divanına arzı gerekmiş olsaydı bunun 176’ncı maddedekinden evvel mevki alması iktiza ederdi. Tebellür eden vaziyete göre durum şudur: İnceleme Komisyonu, bu içtüzükle yetkisi haricinde bulunan bir husus hakkında yüksek Meclisten yetki istemektedir. Şu az evvel arz etmiş olduğumuz mütalâalar ve diğer arkadaşlarımızın maruzatları, hiç şüphe kalmayacak şekilde, Meclisin ihzari mahiyette ve soruşturmanın kanunî icapları dairesinde bir tahkikatın yapılmasına yetkili bulunduğumuzu ve böyle bir karar vermeye yetkimiz bulunduğunu ortaya koymaktadır. (Soldan, bravo sesleri). Arkadaşlarımızın bazıları geçen celselerde, diğer arkadaşlarımızın da işaret ettikleri gibi, müruruzaman ve suçlu şahısların meçhuliyetinden bahset kezalik suçlunun bulunup bulunmadığı keyfiyetlerinin tayini adlî makamlara aittir. Arkadaşlarımızın şüphe ettikleri gibi hakikaten cezaî müruruzaman mevcut ise bu tebeyyün ederse adlî makamlar ceza takibine gidemeyeceklerdir. Fakat hukuk davası açma mevzuu varsa bu, soruşturma neticesinde yapılacaktır. Binaenaleyh, hulâsaten şunu arz etmek isteriz ki, Yüksek Heyetiniz dilerse, herhangi bir komisyonu, veya hâdisedeki bilgisi itibariyle İnceleme komisyonu bu işte tavzif eder. Kendisine yetki verilecek olursa maslahata, adalete çok uygun bir iş yapmış olur.

       198

 Kâzım Öztürk, age., C 3, s. 3673.  199

 Kâzım Öztürk, age., C 3, s. 3675. 

(Alkışlar), (Reye, reye sesleri).”201 Saraylarda yok olan kıymetli eşya Konya Milletvekili Ümran Nazif Yiğitler soruşturma yapılması tezini savunduktan sonra, Başkan Kâmil Gündeş'in, İçtüzüğün 177’nci maddesi hükümleri doğrultusunda Meclis soruşturması açılması

hakkındaki kararı okutmuş ve bu takrir kabul edilmiştir.202

14.04.1954 tarihinden sonra İstanbul’da 2. Noter olmuştur. Çocuk Sesi dergisinde öyküleri çıkmıştır. Çeşitli gazetelerde yazılar yazmıştır. Tangonun Ölümü adlı romanı Yeni

Zonguldak gazetesinde tefrika edilmiştir. Karakasetli Amale (1933) ve Yaşamak İçin (1948),

Gar Saati (1951) ve Tepedeki Ev (1954) adlı iki hikâyeleri de vardır. Kömür Havzasında

Amale Hukuku (1943) adlı incelemesi bulunmaktadır.203

Başlıca Yapıtları: 1. Kara Kasketli Amele, 1933 2. İçimizden Birkaçı, 1941 3.

Yaşamak Gibi, 1948 4. Gar Saati, 1951 5. Tepedeki Ev, 1954 6. Aşk Üçgeni, 1962.204

1.2.16. Muammer Obuz: