Çalışmamız retrospektif dosya taraması olarak, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Klinik Araştırmalar Kurulu’nun 17-1/9 karar numarası ile 27.02.2017 tarihinde etik kurul onayı alınarak yapıldı.
49
3.1. Hastaların seçilmesi ve çalışma tasarımı
Meme kanserli hastalara uygulanan adjuvan sistemik tedavilerin metastaz sıklığı ve mortaliteye olan etkisinin retrospektif olarak incelenmek amacıyla 2010-2013 tarihlerinde Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Medikal Onkoloji Polikliniği’ne başvuran meme kanseri olan , adjuvan sistemik tedavi almış olan ve hastane arşivinden dosya bilgilerine ve laboratuar verilerine ulaşılabilinen hastalar seçildi. Bu hastalardan dosya bilgilerinde laboratuar bilgileri ile ilgili eksiklik olanlar , sekonder malignitesi olan hastalar, paget hastalığı olanlar ve endikasyon dışı ilaç almış olan hastalar çalışmaya dahil edilmedi. Hastaların olgu numarası, dosya numarası, yaş, cinsiyet, komorbiditeleri, menopoz durumu, operasyon tipi, operasyon tarihi, patolojisi, hangi memede geliştiği, hormon reseptör durumu, HER-2, ki67, TNM evresi, radyoterapi alıp almadığı, aldığı kemoterapi protokolü , hormonoterapi alıp almadığı, hormonoterapi tedavisi, metastaz durumu, metastaza kadar geçen süre, son kontrol tarihi, exitus durumu, exitus tarihi , exitusa kadar geçen süre gibi parametreler kaydedildi. Dosyadaki verilerin yetersiz kaldığı durumda hastane otomasyon sisteminden yararlanıldı. Buralardan elde edilen veriler doğrultusunda evreleme; National comprehensive Cancer Network –2016 meme kanseri evreleme sistemi baz alınarak yapıldı.
Hastaların ilk patolojik tanısı ile hastalığın ilk tekrarlaması (lokal, uzak) arasındaki süre hastalıksız sağkalım süresi olarak not edildi. Hastaların exitus durumları ile ilgili olarak en son ölüm bildirim sisteminden hastaların T.C.’ leri ile tarama yapıldı . Hastaların en son 04.04.17’ de ölüm bildirim sisteminden yaşayıp yaşamadığı kontrol edildi. Hastalığın ilk patolojik tanısından exitus tarihine kadar geçen süre, eğer hala yaşıyorsa hastaların 04.04.17 tarihine kadar olan süre ise genel sağkalım süresi olarak kabul edildi.
3.2. İstatiksel Analiz Yöntemleri
Çalışmada elde edilen veriler değerlendirilirken, istatistiksel analizler SPSS bilgisayar paket programı kullanıldı. Veriler sayı, yüzde, ortalama ve standart sapma
50
olarak verildi. Çalışma verileri değerlendirilirken frekans tabloları kullanıldı. İstatiksel analizlerde Ki Kare Testi veya cox-regression testi kullanıldı. Anlamlılık düzeyi p<0.05 alındı. Genel sağkalım ve hastalıksız sağkalım sürelerinin tespitinde Kaplan-Meier analizi kullanıldı.
51
4. BULGULAR
Ege üniversitesi medikal onkoloji polikliniğine 2010-2013 yıllarında başvuran 2000 hastaya ait dosya incelendi ve bunlardan 502 hastanın kriterlere uygun olduğu için verileri kaydedildi. 502 hastanın 4’ ü erkek ve 12’ si ise bilateral meme kanseri olan kadın hastalardı. Hastaların sadece biri tanı aldığında gebeydi. Yapılan çalışmalarla kıyaslama ve analiz kolaylığı açısından erkek hastalar ve bilateral meme kanseri olan hastalar toplam veri analizine dahil edilmedi.
Kadın hastalarımızın 12 tanesinde bilateral meme kanseri saptanmıştı. Bu hastaların ortalama yaşı 53,9 (42-67 arası) idi. Hastaların 4 ’ü premenopozaldi. 11’inin patolojisi invaziv duktal karsinom, 1’ inin ise invaziv duktal karsinom + invaziv lobuler karsinom idi. Bir hasta dışında tüm hastalar hormon pozitif, 4 hasta HER-2 pozitifti, 1 hasta triple negatifti. 10 hasta antrasiklin ve taksan içeren kemoterapi almıştı. 2 hasta da taksan almadan antrasiklin kemoterapisi almıştı. Hormon pozitif olan 11 hastadan 10 tanesi endokrin tedavi almıştı. 1 tanesinde ise daha endokrin tedavi başlanmadan radyoterapi alırken metastaz gelişmişti. Yaklaşık 20 aylık takip sonrasında da exitus olmuştu. İzlemde 2 hastada metastaz gelişmiş ve 1 hasta exitus olmuştu.
Erkek hastalar 56-78 yaş arasındaydı; üçünde sağ , birinde sol memede kanser gelişmiş; üçüne total mastektomi, birine modifiye radikal mastektomi yapılmıştı. Hastaların ikisi evre I, biri evre II, diğeri evre III olarak değerlendirilmişti. Hepsinin patoloji invaziv duktal karsinom olarak değerlendirlmişti. 4 hastada hormon reseptör pozitif, HER-2 negatifti. Evre I olan iki hastadan birine 6CEF diğerine 4AC Kemoterapisi verilmiş, evre II olan hastaya 6 TAC ve evre III olan hastaya da 3 CEF+3 dosetaksel kemoterapisi verilmişti; hormon pozitif olan hastaların 4’ üne de tamoksifen tedavisi verilmişti. Takip süresi boyunca hiçbirinde metastaz gelişmemiş ve hiçbir hasta exitus olmamıştı.
52
Geriye kalan 486 hastanın yaş ortalaması 50.9 ±11 (yaş aralığı 23-85 ) idi. Bunların 72’ si (%14.8) 40 yaş altında, 156’ sı (%32.1 ) 40-49, 151’ i (%31.1) 50-59 , 74’ ü (%15.2) 60-69, 33’ ü (%6.8) 70 yaş ve üstündeydi (Grafik 1).
Grafik 1. Yaş Gruplarına Göre Hasta Dağılımı
Tablo 5. Hasta ve Tümör Özellikleri
Hasta ve tümör özellikleri n (%) Yaş 486 (100) <40y 72 (14.8) ≥40y 414 (85.2) Menopoz durumu 486 (100) Premenopoz 217 (44.7) Postmenopoz 269 (55.3) Histopatolojik tipler 486 (100) İDK 412 (84.8) İLK 25 (5.1) İDK+İLK 24 (4.9) Diğer 25 (5.1)
53 Reseptör pozitifliği ER pozitif 357/483 (73.9) PR pozitif 321/484 (66.3) HER-2 pozitif 158/481 (32.8) Ki67 durumu 379 (100) <%14 115 (30.3) ≥%14 264 (69.7)
Moleküler alt tipler 412 (100) Luminal A 89 (21.6) Luminal B 119 (28.9) HER-2 pozitif 158 (38.3) Triple negatif 46 (11.2) Operasyon tipi 486 (100) Parsiyel mastektomi 254 (52.3)
Total ya da modifiye radikal mastektomi 232 (47.7) Kanser Gelişen Taraf 486 (100) Sağ 241 (49.6) Sol 245 (50.4) Tanı Sırasındaki Patolojik Evre 484 (100) Evre I 135 (27.9) Evre II 268 (55.4) Evre III 81 (16.7) Tanı Sırasındaki Patolojik T evresi 486 (100) T1 233 (47.9) T2 232 (47.7) T3 18 (3.7) T4 3 (0.6) Tanı Sırasındaki Patolojik N evresi 484 (100) pn0 224 (46.3) pn1 183 (37.8) pn2 49 (10.1) pn3 28 (5.8)
Vasküler İnvazyon Durumu 356 (100)
İnvazyon+ 197(55.3) İnvvazyon - 159(44.7) Kemoterapi alma durumu 486 (100) Evet 432 (88.9) Hayır 54 (11.1)
54
486 hastanın 217’si (%44.7) tanı sırasında premenopozal, 269’ u (%55.3) postmenopozal olarak değerlendirilmişti (Tablo 5).
Hastalar patolojik tanılarına göre İDK, İLK, İDK + İLK ve diğerleri olmak üzere alt sınıflara ayrıldı. Papiller karsinom ve invaziv mikropapiller karsinom İDK grubuna dahil edildi. Medüller karsinom, kolloid karsinom, apokrin karsinom, metaplastik karsinom, miyoepitelyal karsinom , tübüler karsinom diğer grubu olarak kabul edildi. 486 hastanın 412’ si İDK (%84.8) , 25’ i İLK (%5.1 ), 24’ ü İDK+İLK (%4.9), 25’ i (%5.1) diğer meme kanseri tanılarını almıştı (Tablo 5).
486 hastanın 394’ ü (%81.1) hormon reseptörü pozitifti. Verisine ulaşılabilen 483 hastanın 357’ si (%73.9) ER pozitif, 484 hastanın 321’ i (%66.3) ise PR pozitifti. 481 hastadan 158’ inde (%32.8) HER-2 durumu pozitifti (Tablo 5).
Ki67 için sınır değerini %14 alıp, %14 ve üstünü yüksek , %14’ ün altını düşük kabul ettik. Ki67 değerlerine ulaşabildiğimiz 379 hastadan 264’ ünün (%69.7 ) ki67 değeri %14 ve üstünde, yani yüksekti (Tablo 5.)
Ayrıca hastaları moleküler özelliklerine göre alt sınıflara ayırdık. Hormon reseptör pozitif, HER-2 negatif ve ki67 <%14 olan hastaları luminal A; hormon reseptör pozitif, HER-2 negatif ki67≥%14 olan hastaları luminal B; HER-2 pozitif olanları HER-2 pozitif grup ; ER/ PR negatif , HER-2 negatif hastaları triple negatif olarak gruplandırdık. Verilerine ulaşabildiğimiz 412 hastadan 89’ u (%21.6) luminal A, 119’i ( %28.9) luminal B, 46’ sı (%11.2) triple negatif , 158’ u (%38.3) HER-2 pozitif olarak değerlendirildi (Tablo 5).
Hastaların 245’ inin (%50.4) kanseri sol memede gelişmişti. Hastaların 254 ’üne (%52.3) parsiyel mastektomi, 232’ sine (%47.7) total ya da modifiye radikal mastektomi yapılmıştı. 2 hasta dışında tüm hastalara sentinel lenf nodu örneklemesi ya da aksiller diseksiyon yapılmıştı (Tablo 5).
Verisine ulaşılabilen 484 hastanın 260’ında (%53.7) patolojik lenf nodu tutulumu mevcuttu. 484 hastanın 183’ ü (%37.8) pn1 , 49’ u (%10.1) pn2, 28’ i (%5.8) pn3 olarak
55
değerlendirlmişti. Bu hastaların 135’i (%27.9) evre I, 268’i (%55.4) evre II, 81’i (%16.7) evre III olarak değerlendirildi. Evre IV hastalar çalışmaya dahil edilmedi. Ayrıca verisine ulaşılan 356 hastanın 197’sinde (%55.3) vasküler invazyon mevcuttu (Tablo 5).
486 hastanın 432’si (%88.9) kemoterapi (Tablo 5); verisine ulaşılabilen 380 hasta ise radyoterapi almıştı. KT almayan hastalardan 4’üne kemoterapi, hasta istemediği için verilmemişti. Biri de adjuvan tedavi uygun zaman geçtiği için verilememişti. Kemoterapi alanların %99.3 ( 429 hasta) kemoterapiyi tamamlayabilmişti. Sadece 3 hasta tamamlayamamıştı. Bunlardan birinde paklitaksel ile anaflaksi gelişmesi, birinde TC (dosetaksel+siklofosfamid) kemoterapisi sonrası anjioödem gelişmesi nedeniyle kemoterapisinin son kürünü, biri de kemoterapiyi tolere edemediği için kemoterapiyi tamamlayamamıştı.
Kemoterapi alan 432 hastanın aldığı kemoterapiler sınıflandırıldı. 432 hastanın 126 ‘sı (%29.2) 6 kür TAC , 56’ sı (%13) 6 kür CEF, 18 ’i (%4.2) 4 kür AC ya da 4 kür EC ,109’u (%25.2) 4 kür AC ve taksan ya da 4 kür EC ve taksan , 75’ i (%17.4) 3 kür CEF ve taksan ya da 3 kür CAF ve taksan ,40’ı (%9.3) TC , 3’ü (%0.7) CMF ,5’i (%1.2) diğer (sadece paklitaksel, sadece karboplatin,4 TAC, sadece dosetaksel gibi) kemoterapi tedavi protokolü almıştı (Grafik 2).
Grafik 2. Kemoterapi Alt Gruplarına göre Hasta Dağılımı
56
432 hastanın 428’si taksan ya da antrasiklin kemoterapisinden herhangi birini almıştı. 43 hasta sadece taksan, 74 hasta sadece antrasiklin, 311 hasta ise hem antasiklin hem de taksan içeren kemoterapi almıştı (Tablo 6).
Tablo 6. Antrasiklin ya da Taksan İçeren Kemoterapi Alma Durumu
Kemoterapi tipi N %
Sadece taksan içeren 43 10
Sadece antrasiklin içeren 74 17.3 Hem taksan hem antrasiklin içeren 311 72.7
Toplam 428 100
HER-2 pozitif hastalardan 3 hasta haricinde tüm hastalar trastuzumab tedavisi almıştı. Bu üç hasta da muhtemelen tanı aldıkları zaman (biri 2007, diğer ikisi 2010) trastuzumabın henüz onay almamış olması nedeniyle almamıştı. Altı hasta ise kemoterapi almadan trastuzumab tedavisi almıştı. Bir hasta paklitaksel ve trastuzumab; bir hasta da carboplatin ve trastuzumab tedavisi almış, bir hasta dosetaksel ve trastuzumab tedavisi almıştı. Pertuzumab tedavisi alan hasta yoktu.
394 hormon pozitif hastanın 393’ ü hormon tedavisi almıştı. Sadece bir hasta endokrin tedavi alamamıştı. Bu hasta da verilen tedaviyi kullanmamıştı. Bir hasta ise hormon negatif olduğu halde tamoksifen tedavisi almıştı. 393 hormon pozitif hastanın 92’si (%23.4) sadece tamoksifen tedavisi, 89’u (%22.6) tamoksifen ve LHRH tedavisi , 179’u (%45.5) sadece aromataz inhibitörü, 33’ü (%8.4) ise önce tamoksifen tedavisi alıp sonra aromataz inhibitörü olarak tedaviye devam edilmişti (Grafik 3).
57
Grafik 3. Hormon Pozitif Hastaların Endokrin Tedavi Rejimine göre Dağılımı
Hastaların ortalama takip süresi 68.4 ±20 ay olarak hesaplandı. Tüm hastaların genel sağkalım süresi 157±14ay olarak hesaplandı. En erken ölüm 13. ayda en geç ölüm ise 225. ayda gerçekleşmişti. Bu süreçte 486 hastanın 49’unda (%10.1) metastaz geliştiği görüldü. 2 hasta da ise izlemde karşı memede yeni primer olarak kabul edilen meme kanseri gelişmişti. Metastazların 6 ’sı lokal , 43’ü de uzak metastazdı. Uzak metastazların 11’i kemik metastazı, 16’sı organ metastazı ,16’sı kemik ve organ metastazı olarak gerçeklemişti (Tablo 7). Ayrıca izlemde 2 hastada karşı memede meme kanseri gelişmişti, bunlar yeni primer meme kanseri olarak değerlendirildi.
Tablo 7. Metastaz Gelişen Yer Dağılımı
Metastaz yeri n % Sadece lokal 6 12.2 Sadece kemik 11 22.4 Sadece organ 16 32.7 kemik+organ 16 32.7 Toplam 49 100
58
485 hastanın 35’i (%7.2) izlemde exitus olmuştu. Sadece bir hastanın T.C’ sine ulaşılamadığı için son durumuna ölüm bildirim sisteminden ulaşılamadı. Metastaz gelişen 49 hastanın 29’u izlemde exitus olmuştu. Exitus olan 33 hastadan geriye kalan 6’sı ise metastaz gelişmeden exitus olmuştu (Tablo 8).
Tablo 8. Metastaz Gelişen/ Gelişmeyen Hastalarda Exitus Durumu Exitus durumu Toplam Evet Hayır Metastaz durumu Evet 29 (82.9) 20 (4.4) 49 (10.1) Hayır 6 (17.1) 430 (95.6) 436 (89.9) Toplam 35 (100) 450 (100) 485 (100)
Sadece taksan alan hastaların hiçbirinde izlemde metastaz gelişmemiş, bu hastaların %7’si exitus olmuştu. Sadece antrasiklin alan hastaların ise izlemde %11’inde metastaz gelişmişti , hastaların %5’i exitus olmuştu. Antrasiklin ve taksan alan hastaların izlemde %11’inde metastaz gelişmiş ve hastaların %7’si exitus olmuştu. Ayrıca antrasiklin ve taksan alan hastaların 2 ’sinde izlemde karşı memede meme kanseri saptanmıştı. Premenopozal hastalardan; sadece tamoksifen alan hastaların izlemde %12’sinde metastaz gelişmiş, %9’u ise exitus olmuştu. Tamoksifen ve LHRH analoğu alan hastaların ise %9’unda metastaz gelişmiş ,%5’i exitus olmuştu. Postmenopozal hastalarda sadece tamoksifen alan, sadece aromataz inhibitörü alan ve tamoksifen tedavisi sonrası aromataz inhibitörü ile devam edilen hastaların sırasıyla metastaz oranları %27, %6, %9; exitus oranları ise %18, %5, %9 idi (Tablo 9).
59
Tablo 9. Tedavi Tipine göre Metastaz ve Exitus Durumu Metastaz
n(%)
Exitus n(%) Sadece Taksan alan (n=43) 0 (0) 3 (7) Sadece Antrasiklin alan
(n=74)
8 (11) 4 (5) Antrasiklin ve taksan alan (n=311) 34 (11) 23 (7) Premenopozal (n=217) Tmx(n=70) 8 (12) 6 (9) Tmx+LHRH(n=85) 8 (9) 4 (5) Postmenopozal (n=269) Tmx (n=22) 6 (27) 4 (18) Aİ(n=173) 10 (6) 8 (5) tmx→Aİ (n=11) 1 (9) 1 (9)
Hastaların özelliklerinin metastaz ve exitus durumuna etkilerini inceledik. Yaş gruplarına göre baktığımızda metastaz yüzdeleri 40 yaş altında %18, 40-49 yaşlarında %12, 50-59 yaşlarında %8 , 60-69 yaşlarında %5 , 70 yaş ve üstünde %3 olarak saptandı, exitus yüzdeleri ise sırasıyla %10, %7, %5, %5,%15 olarak saptandı. Ki67 düşük ve yüksek grupta metastaz yüzdeleri %9 ve %8; exitus yüzdeleri ise sırasıyla %7 ve %5 olarak saptandı. HER-2 pozitif ve negatif grupta metastaz yüzdeleri %9 ve %10 ; exitus yüzdeleri ise sırasıyla %4 ve %8 olarak saptandı. ER pozitif ve negatif grupta metastaz yüzdeleri %10 ve %10; exitus yüzdeleri ise sırasıyla %6 ve %11 olarak saptandı. PR pozitif ve negatif grupta metastaz yüzdeleri %11 ve %8; exitus yüzdeleri ise sırasıyla %7 ve %7 olarak saptandı. Parsiyel mastektomi yapılan hastalarda metastaz gelişen hasta yüzdesi %8 ve hastaların %4 exitus olmuştu. MRM ya da TM yapılan hastaların ise %12 sinde metastaz gelişmiş , %10 ise izlemde exitus olmuştu. T1,T2,T3,T4 evresi olan hastaların sırasıyla %6, %12, %33 , %33 ’ünde metastaz gelişmiş; yine sırayla %3, %10 , %22 , %33’ü ise exitus olmuştu. Patolojik lenf nodu tutulumu pn0, pn1, pn2, pn3 olan hastaların sırasıyla %7, %8, %24, %21 ’inde metastaz gelişmiş; yine sırayla %5, %4, %22, %18’i ise exitus olmuştu (Tablo 10).
60
Tablo 10. Hasta ve Tümör Özelliklerine göre Metastaz/Exitus Durumu
Metastaz,n(%) Exitus, n(%) <40 yaş (n=72) 40-49 (n=156) 50-59 (n=151) 60-69 (n=74) >70 (n=33) 13 (18) 7 (10) 18 (12) 11 (7) 12 (8) 8 (5) 4 (5) 4 (5) 1 (3) 5 (15) -Ki67<14 (n=115) -Ki67≥14 (n=264) 10 (9) 8 (7) 22 (8) 13 (5) HER-2 pozitif (n=158) HER-2 negatif(n=323) 15 (9) 7 (4) 32 (10) 27 (8) ER pozitif (n=357) ER negatif (n=126) 34 (10) 20 (6) 13 (10) 14(11) PR pozitif (n=321) PR negatif (n=163) 34 (11) 23(7) 13 (8) 11 (7) Parsiyel mastektomi (n=254) 21(8) 11 (4) MRM ya da TM (n=232) 27 (12) 24 (10) T1(n=233) T2 (n=232) T3 (n=18) T4 (n=3) 13 (6) 6(3) 28 (12) 24 (10) 6 (33) 4 (22) 1 (33) 1 (33) pn0 (n=224) pn1 (n=183) pn2 (n=49) pn3 (n=28) 15 (7) 11 (5) 15 (8) 8 (4) 12 (24) 11(22) 6 (21) 5 (18)
Hastaların genel sağkalım süresi 157±14 (13-225) ay ; hastalıksız sağkalım süresi 123 ±14 ay olarak hesaplandı (Grafik 4).
61
Grafik 4. Genel Sağkalım ve Hastalıksız Sağkalım Süresi Eğrileri
Kemoterapi alan hastaları sadece taksan (n:43) , sadece antrasiklin (n:74) , taksan ve antrasiklin (n:311) tedavisini birlikte alan hastalar olmak üzere gruplandırdık. Bu üç grubu hastalıksız sağkalım ve genel sağkalım süreleri açısından karşılaştırdık. Sadece taksan alan grubun ortalama genel sağkalım süresi 82±2ay , sadece antrasiklin alan grubun 175±21 ay, taksan ve antrasiklin alan grubun ise 121±6 ay olarak saptandı. Sadece taksan alan grubun hastalıksız sağkalım süresi bu grupta hiç metastaz olmaması nedeniyle hesaplanmadı. Sadece antrasiklin alan grubun hastalıksız sağkalım süresi 126±19 ay, antrasiklin ve taksan alan grubun ise 89±2ay olarak hesaplandı (Tablo 11, Grafik 5, Grafik 7).
Sadece antrasiklin alan grubun genel sağkalım süresi sadece taksan alan gruba göre daha uzun bulundu ve istatiksel olarak anlamlı fark saptandı (p<0.05) (Grafik 6). Sadece taksan hastalar metastaz gelişimi açısından sadece antrasiklin alan gruba göre daha riskli bulundu ancak istatiksel olarak anlamlı bulunmadı (p>0.05). Sadece taksan alan grup ile taksan +antrasiklin alan grup arasında ise genel sağkalım süresi açısından anlamlı fark saptanmadı (p>0.05) . Ancak ilginç olarak , sadece antrasiklin alan grubun genel sağkalım süresi antrasiklin ve taksan alan gruptan daha uzun saptandı (p<0.05) (Grafik 6).
62
Tablo 11. Antrasiklin/Taksan Alan Hastaların Genel Sağkalım ve Hastalıksız Sağkalım Süreleri
Kemoterapi tipi Hastalıksız
sağkalım süresi (ay)
Genel sağkalım süresi (ay)
Sadece taksan içeren (n=43) hesaplanamadı 82±2 Sadece antrasiklin içeren (n=74) 126±19 175±21 Hem taxan hem antrasiklin
içeren (n=311)
89±2 121±6
Grafik 5. Taksan veya Antrasiklin Alan Grupların Genel Sağkalım Eğrisi
Grafik 6. Kemoterapi Alt Gruplarına göre Genel Sağkalım Eğrileri
63
sadece antrasiklin alan grubun hastalıksız sağkalım süresi 126±19ay ; taksan ve antrasiklin alan grubun ise 89±2 ay olarak saptandı. Sadece taxan alan grubun ortalama hastalıksız sağkalım süresi izlemde metastaz gelişmediği için hesaplanmadı. Sadece taxan alan ve sadece antrasiklin alan grup arasında hastalıksız sağkalım açısından anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). Sadece antrasiklin ve taksan+antrasiklin alan grup arasında hastalıksız sağkalım süreleri açısından anlamlı fark saptandı (p<0.05) (Grafik 8). Ancak ilginç olarak sadece antrasiklin alan grubun hastalıksız sağkalım süresi taksan+antrasiklin alan gruba göre daha uzundu.
Grafik 7. Taksan veya Antrasiklin Alan Grupların Hastalıksız Sağkalım Eğrisi
Grafik 8. Sadece Antrasiklin ile Taksan ve Antrasiklin Alan Hastaların Hastalıksız Sağkalım Eğrisi
64
Taksan veya antrasiklin hastaları hasta özellikleri ve tümör özellikleri açısından değerlendirdik. Sadece antrasiklin alan hasta grubunun hormon reseptör sıklığı diğer iki gruba göre daha fazlaydı ve bu grupta hastalar daha büyük oranda HER-2 negatifti. Yine sadece antrasiklin alan grupta evre I hastaların sıklığı daha fazlaydı (Tablo 12).
Tablo 12. Antrasiklin veya Taksan alan Hastaların Hasta ve Tümör Özellikleri
Sadece taksan alan (n=43) n (%) Sadece antrasiklin alan (n=74) n (%) Taksan ve antrasiklin alan (n=311) n (%) Ortalama yaş 54.9±13 48.3±9 49.5±10 İDK 39/43 (90.7) 67/74 (90.5) 260/311 (83.6) İLK 0/43 (0) 3/74 (4.1) 17/311 (5.5) İDK+İLK 2/43 (4.7) 2/74 (2.7) 19/311 (6.1) Ki67≥14 (yüksek) 32/41 (%78) 31/52 (59.6) 186/241 (77.2) HER-2 pozitif 34/43 (79.1) 6/70 (8.6) 110/311 (35.4) ER pozitif 28/43 (65.1) 63/72 (87.5) 214/310 (69) PR pozitif 21/43 (48.8) 48/73 (65.8) 205/310 (66.1) Triple negatif 2/42 (4.8) 7/55 (12.7) 37/269 (13.8) Evre I 20/43 (46.5) 41/73 (56.2) 40/310 (12.9) Evre II 21/43 (48.8) 31/73 (42.5) 193/310 (62.3) Evere III 2/43 (4.7) 1/73 (1.4) 77/310 (24.8)
65
Parsiyel mastektomi
25/43 (58.1) 40/74 (54.1) 157/311 (50.5) MRM/TM 18/43 (41.9) 34/74 (45.9) 154/311 (49.5)
Premenopozal 217 hastanın genel sağkalım süresi 169±20 ay, hastalıksız sağkalım süresi ise 123±19 ay olarak saptandı. Postmenopozal 269 hastanın ise genel sağkalım süresi ise 146±10 ay , hastalıksız sağkalım süresi ise 100±6 ay olarak saptandı (Grafik 9). Premenopoz ve postmenopoz hastalar genel sağkalım süreleri ve hastalıksız sağkalım süreleri açısından karşılaştırıldı, ancak iki grup arasında istatiksel anlamlı fark saptanmadı (p>0.05).
Grafik 9. Premenopoz/ Postmenopoz Hastaların Genel Sağkalım ve Hastalıksız Sağkalım Eğrileri
Premenopozal hastalardan sadece tamoksifen alan 69 ; tamoksifen ve LHRH inhibitörü alan 85 hasta mevcuttu. Premenopozal 217 hastanın genel sağkalım süresi 169±20 ay , hastalıksız sağkalım süresi 124±19 ay olarak saptandı. Sadece tamoksifen alan grubun ortalama sağkalım süresi 157±38 ay; tamoksifen ve LHRH inhibitörü alan grubun 124±2ay idi; hastalıksız sağkalım süreleri ise sadece tamoksifen alan grupta 124±22 ay , tamoksifen+LHRH grubunda ise 89±3 ay saptandı. İki grup arasında
66
sağkalım ve hastalıksız sağkalım açısından istatiksel anlamlı fark saptanmadı (p>0.05) (Tablo 13).
Tablo 13. Premenopozal Hastaların Endokrin Tedavi Tipine göre Sağkalım Durumları Hastalıksız sağkalım süresi P Genel sağkalım süresi P Sadece tmx alan (n=69) 124±22 ay >0.05 157±38 ay >0.05 Tmx+LHRH analog alan (n=85) 89±3 ay 124±2 ay
Postmenopozal hastalardan sadece tmx alan 22 hasta, sadece aromataz inhibitörü alan 173 hasta ve tamoksifen tedavisi sonrası aromataz inhibitörü alan 11 hasta mevcuttu. Sadece tamoksifen alan grubun hastalıksız sağkalım süresi 124±22 ay , sadece aromataz inhibitörü alan grubun 107±8 ay ve tamoksifen sonrası aromataz inhibitörü alan grubun 94±2 ay saptandı. Genel sağkalım süreleri ise sırasıyla 159±12 ay ,102±2 ay , 105±1 ay olarak saptandı (Tablo 14). Sadece tamoksifen alan grup ile sadece aromataz inhibitörü alan grup arasında genel sağkalım ve hastalıksız sağkalım süreleri açısından anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). Sadece aromataz inhibitörü alan grup ile tamoksifen tedavisi sonrası aromataz inhibitörü alan grup arasında genel sağkalım ve hastalıksız sağkalım süreleri açısından anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). Sadece tamoksifen alan grup ile tamoksifen sonrası Aİ alan grup arasında genel sağkalım ve hastalıksız sağkalım açısından anlamlı fark saptanmadı (p>0.05)
67
Tablo 14. Postmenopozal Hastaların Endokrin Tedavi Tipine göre Sağkalım Süreleri
Hastalıksız
sağkalım süresi (ay)
Genel sağkalım süresi (ay)
Sadece tmx alan (n=22) 124±22 159±12 Sadece Aİ alan (n=173) 107±8 102±2 tmx→Aİ alan(n=11) 94±2 105±1
Hasta ve tümör özelliklerine göre genel sağkalım ve hastalıksız sağkalım sürelerini karşılaştırdık.
65 yaş üstü hastaların (n:56) toplam sağkalım süresi 98±4 ay, 65 yaş altı grubun (n:430) ise 161±14 ay olarak hesaplandı, iki grup arasında genel sağkalım açısından istatiksel olarak anlamlı fark saptandı (p<0.05). Ki67 yüksek ve düşük grupta genel sağkalım ve hastalıksız sağkalım açısından istatiksel olarak anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). HER-2 pozitif ve negatif grupta da sağkalım ve hastalıksız sağkalım farkı saptanmadı (p>0.05). ER pozitif ve negatif grupta hastalıksız sağkalım açısından anlamlı fark saptanmadı ancak ER pozitif grubun genel sağkalımının daha iyi olduğu saptandı . PR pozitif ve negatif olmasının genel sağkalım ve hastalıksız sağkalım açısından fark yaratmadığı görüldü (p>0.05). Parsiyel mastektomi yapılıp radyoterapi uygulanan hastalar ile total mastektomi /MRM yapılan hastalar arasında hastalıksız sağkalım ve genel sağkalım açısından fark saptanmadı (p>0.05). Hastaların tanı sırasındaki tümör boyutunun hastalıksız sağkalım ve genel sağkalım üzerinde etkili olduğu saptandı (p<0.05). Tanı sırasındaki tutulan lenf nodu sayısın hastalıksız sağkalım ve genel sağkalım süreleri üzerine etkisi açısından anlamlı fark saptandı (p<0.05) (Tablo 15).
68
Tablo 15. Hasta Özelliklerine göre Hastalıksız Sağkalım ve Genel Sağkalım Süreleri
Hastalıksız sağkalım süresi
(ay)
P Genel sağkalım süresi (ay) P <65y (n=430) >65y (n=56) 122±14 75±2 p>0.05 161±14 98±4 P<0.05 -Ki67<14 (n=115) -Ki67≥14 (n=264) 100±6 95±1 p>0.05 119±7 171±2 p>0.05 -HER-2 pozitif (n=158) -HER-2 negatif(n=322) 88±3 98±5 p>0.05 130±10 140±3 p>0.05 -ER pozitif (n=356) -ER negatif (n=126) 128±15 93±2 p>0.05 165±15 129±4 P<0.05 -PR pozitif (n=320) -PR negatif(n=163) 131±16 91±3 p>0.05 161±15 136±4 p>0.05 -Parsiyel mastektomi (n=254) -MRM ya da TM(n=231) 116±2 105±13 p>0.05 126±7 156±14 p>0.05 T1(n=232) T2 (n=232) T3 (n=18) T4 (n=3) 109±6 88±2 77±9 200 P<0.05 138±5 127±13 118±11 225 P<0.05 N0 (n=223) N1 (n=183) N2 (n=49) N3 (n=28) 102±7 102±8 117±27 85±6 P<0.05 149±13 123±3 146±24 115±10 P<0.05 Evre I (n=134) Evre II (n=268) Evre III (n=81) 111±8 98±5 111±23 P<0.05 133±9 143±12 150±24 P<0.05 Luminal A (n=89) Luminal B (n=119) HER-2pozitif (n=158) Triple negatif (n=46) 103±8 96±2 88±3 87±5 P>0.05 119±8 170±3 140±3 128±6 P<0.05
69
Ki 67 yüksek ve düşük grubun hasta ve tümör özelliklerine göre analizini yaptık. İki grubun yaş ortalaması benzer bulundu. Premenopozal ve postmenopozal hasta sayıları açısından anlamlı fark yoktu (p>0.05). Ki67<%14 grupta HER-2 negatif hasta sayısı diğer gruba göre istatiksel olarak anlamlı olarak fazlaydı (p<0.05). İki grup arasında T evreleri ve lenf nodu tutulumu açısından anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). Ayrıca hastaların meme kanseri patolojik tipi açısından da anlamlı fark saptanmadı (p>0.05) (Tablo 16).
Tablo 16. Ki67 Yüksek ve Düşük Grupta Hasta Özellikleri Ki67<%14(n=115) (n,%) Ki67≥%14(n=264) (n,%) Ki- kare Median yaş 51 50 Yaş aralığı 28-85 23-83 Premenopozal 52 (45.2) 112(42.4) 0,61 Postmenopozal 63 (54.8) 152 (57.6) HER -2 negatif 95 (83.3) 152 (57.8) 0,000 HER-2 pozitif 19 (16.7) 111 (42.2) T1 64 (55.7) 119 (45.1) 0,19 T2 46 (40) 137 (51.9) T3 4 (3.5) 7 (2.7) T4 1 (0.9) 1 (0.4) N0 59 (51.3) 125 (47.7) 0,85 N1 38 (33) 98 (37.4) N2 11 (9.6) 22 (8.4) N3 7 (6.1) 17 (6.5) IDK 89 (77.4) 229 (86.7) 0,11 İLK 10 (8.7) 10 (3.8) İDK+İLK 7 (6.1) 10 (3.8) Diğer 9 (7.8) 15 (5.7)
70
5. TARTIŞMA
Meme kanseri, cilt kanserleri hariç tutulduğunda kadınlarda görülen en sık kanserdir . Kadınlarda kanserden ölümlerin ikinci en sık nedenidir (2,3). Meme kanseri dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kadınlarda en sık görülen ve en sık ölüm nedeni olan kanserdir (1). Bu nedenle meme kanseri tedavisi ile ilgili çok sayıda çalışma ve kılavuz mevcuttur. Ancak uygun tedavinin seçilmesi bazı durumlarda hala tartışmalıdır. Meta- analizler kime kemoterapi verileceği konusundan yol gösterici olmakta ancak kime,