Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği’ne Aralık 2016- Mart 2017 tarihleri arasında başvuran 24-40. gebelik haftasında canlı, tekil gebelerden kriterlere uyan ayrıntılı bilgilendirilmiş ve onamı alınmış 30 intrauterin gelişme geriliği (IUGR) olan fetusa sahip gebe ve 30 sağlıklı fetusa sahip gebe olmak üzere toplam 60 gebe prospektif araştırma kapsamında değerlendirildi. Gebelik haftaları son adet tarihine (SAT) göre hesaplandı. İlk trimester CRL ölçümü ile konfirme edildi. Fetal konjenital anomali ya da enfeksiyonu olan gebeler ve çoğul gebelikler çalışmaya dahil edilmedi.
Bunlardan IUGR’li fetusa sahip gebeler çalışma grubunu, sağlıklı fetusa sahip gebeler kontrol grubunu oluşturdu. Gebelerde Voluson E8 Expert ultrason (USG) cihazı kullanılarak aynı perinatoloji uzmanı tarafından fetal biyometri, umblikal arter ve orta serebral arter (MCA) doppler parametreleri ile umblikal arter half peak sistolik velosite deselerasyon zamanı (hPSVdt) hesaplandı. Tüm doppler değerlendirmeleri fetal apne sırasında, fetal hareketlerin olmadığı ve ultrason prob açısı 45º’den küçük iken en az 3 benzer dalga görüldüğünde yapıldı. Umblikal arter doppler örneklemesi umblikal kord serbest ansdan yapıldı. En büyük sistolik dalga formu umblikal arter pulsatilite indeks (PI) ve hPSVdt ölçümü için kullanıldı. MCA doppler örneklemesi fetal beynin aksiyel kesitinde, damar çıkışından 2 mm sonraki proksimal segmentinden, fetal başa basınç uygulamadan ve insonasyon açışı 0 dereceye yakın tutularak yapıldı. Haftaya göre tahmini doğum ağırlığı (EFW) %10 persantilden küçük olan fetusa sahip gebeler çalışma grubu, EFW %10 persantilden büyük olan fetusa sahip gebeler kontrol grubu olarak belirlendi. Tüm gebelerin amnion mayii durumları için amniotik sıvı indeksleri hesaplandı, %5 persantilin altında olanlar oligohidramnios olarak değerlendirildi. Çalışmaya katılan her gebede izlemler obstetrik endikasyonlar dahilinde yapıldı. Tüm gebeler haftalık takibe alınarak her hafta doppler parametreleri ölçüldü ve doğumdan 7 gün öncesine kadar olan son doppler parametreleri istatistiksel olarak değerlendirildi. Tüm gebelerden doğum sırasında EDTA’lı tüpe 5 cc kordon kanı alınıp bekletmeden umblikal kord kan pH’ı tespit edildi. Yenidoğanların 1. ve 5. dk APGAR skorları pediatri hekimi tarafından değerlendirildi.
Verilerin değerlendirilmesinde SPPS 20 (IBM Corp. Released 2011. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 20.0. Armonk, NY: IBM Corp.) istatistik paket programı kullanıldı. Değişkenler ortalama ± standart sapma ve Medyan (Maksimum-Minumum) yüzde ve frekans değerleri olarak kullanıldı. Ayrıca parametrik testlerin ön şartlarından varyansların homojenliği “Levene” testi ile kontrol edildi. Normallik varsayımına ise “Shapiro-Wilk” testi ile bakıldı. İki grup arasındaki farklılıklar değerlendirilmek istendiğinde parametrik test ön şartlarını sağladığı durumda “Student’s t Test”; sağlamadığında ise “Mann Whitney–U testi” kullanıldı.
Kategorik veri analizi yapılırken Fisher’s Exact Test, Ki-Kare Testi ile hesaplama yapıldı. Beklenen gözelerin %20’den küçük olduğu durumlarda bu gözelerin analize dahil edilmesi için “Monte Carlo Simulasyon Yöntemi” ile değerler belirlendi. İki değişken arasındaki ilişki parametrik test ön şartlarını sağlamadığı durumda Kendall Rank Korelasyon Katsayısı ile değerlendirildi. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p < 0.05 ve p < 0.01 olarak kabul edildi.
Umblikal arter half peak sistolik velosite deselerasyon zamanı (hPSVdt) umblikal arter dalga formunun maksimum noktasından yarılanmasına kadar geçen süre hesaplanarak bulundu.
Şekil 11: Umblikal arter hPSVdt
• Kullanılan normogramlar
Şekil 14: MCA PI normogramı
4. BULGULAR
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği’ne başvuran 24-40 gebelik haftasında olan canlı tekiz gebelerden kriterlere uyan ayrıntılı bilgilendirilmiş ve onamı alınmış olan 30 İUGR’li fetusa sahip gebe ve 30 normal gebe olmak üzere toplam 60 gebe prospektif araştırma kapsamında değerlendirildi. Verilerin değerlendirilmesinde SPPS 20 (IBM Corp. Released 2011. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 20.0. Armonk, NY: IBM Corp.) istatistik paket programı kullanıldı.
Tablo 3: Kategorik verilerin tanıtıcı istatistikleri
N %
GRUP IUGR 30 50,0
KONTROL 30 50,0
Umblikal arter doppler
DAK (diastolik akım kaybı) 12 20,0 PI>95 P 10 16,7 PI= 5-95 P 38 63,3
MCA doppler PI<5 P 25 41,7
PI= 5-95 P 35 58,3
Fetal cinsiyet
ERKEK 35 58,3
KIZ 25 41,7
Tablo 4: Sürekli değişkenlerin tanıtıcı istatistikleri
GRUP N Minimum Maksimum Ortalama Std. Sapma IUGR Yaş 30 19,00 40,00 28,47 5,56 Boy(cm) 30 150,00 173,00 160,87 5,76 Kilo(kg) 30 49,00 129,00 71,73 15,64 Doğumdaki gebelik haftası 30 28,00 39,00 33,90 3,13 Gravida 30 1,00 8,00 2 1 Parite 30 0,00 2,00 0 1 HPSVdt(milisaniye) 30 97,00 142,00 120,37 14,85 APGAR 1. dakika 30 4,00 9,00 6,47 1,41 APGAR 5. dakika 30 6,00 10,00 8,23 0,90 Kan gazı pH 30 7,03 7,43 7,22 0,12 Yenidoğan kilo(gr) 30 500,00 2580,00 1407,00 567,57 KONTROL Yaş 30 19,00 42,00 29,50 6,60 Boy(cm) 30 146,00 175,00 163,37 6,94 Kilo(kg) 30 50,00 102,00 74,63 11,48 Doğumdaki gebelik haftası 30 37,00 39,00 37,93 0,45 Gravida 30 2,00 5,00 3 1 Parite 30 1,00 3,00 1 1 HPSVdt(milisaniye) 30 159,00 212,00 190,23 13,37 APGAR 1. dakika 30 7,00 9,00 8,80 0,48 APGAR 1. dakika 30 8,00 10,00 9,80 0,48 Kan gazı pH 30 7,22 7,35 7,29 0,04 Yenidoğan kilo(gr) 30 2440,00 3970,00 3345,67 401,99
Tablo 5: Gruplara göre değişkenleri karşılaştırılması GRUP N Ortalama Std. Sapma Std. Hata P Yaş IUGR 30 28,47 5,56 1,01 0,514 KONTROL 30 29,50 6,60 1,20 Boy IUGR 30 160,87 5,76 1,05 0,135 KONTROL 30 163,37 6,94 1,27 Kilo IUGR 30 71,73 15,64 2,86 0,416 KONTROL 30 74,63 11,48 2,10 Doğumdaki gebelik haftası IUGR 30 33 hf 6 gün 3,13 0,57 0,001** KONTROL 30 37 hf 6 gün 0,45 0,08 Gravida IUGR 30 2 1,47 0,27 0,015* KONTROL 30 3 0,95 0,17 Parite IUGR 30 0 0,62 0,11 0,001** KONTROL 30 1 0,72 0,13 hPSVdt IUGR 30 120,37 14,85 2,71 0,001** KONTROL 30 190,23 13,37 2,44 APGAR 1. dakika IUGR 30 6,47 1,41 0,26 0,001** KONTROL 30 8,80 0,48 0,09 APGAR 5. dakika IUGR 30 8,23 0,90 0,16 0,001** KONTROL 30 9,80 0.48 0,09 Kan gazı pH IUGR 30 7,2200 0,12 0,02 0,003** KONTROL 30 7,2910 0,04 0,01 Yenidoğan kilo IUGR 30 1407,00 567,57 103,62 0,001** KONTROL 30 3345,67 401,99 73,39 *p<0,05 **p<0,01
IUGR ve kontrol grupları arasında doğum haftası, gravida, parite, hPSVdt, APGAR 1. dakika ve APGAR 5. dakika skorları, umblikal kord kan pH değeri ve yenidoğan kilosu değişkenleri bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptandı. IUGR grubundaki gebelerden 16’sı oligohidramnios iken 14’ünde amnion mayii normal saptanmıştır. Ayrıca IUGR grubunun 9’u preeklampsi, 3’ü gestasyonel hipertansiyon ile komplikedir.
Tablo 6: Umblikal arter dopplerine göre değişkenlerin karşılaştırılması
UMBLİKAL ARTER DOPPLER N Ortalama Std. Sapma Std. Hata p Çoklu Karşılaştırma APGAR 1. Dk AEDF(diastolik akım kaybı) 12 5,92 1,31 0,38 0,001** DAK ile 5-95 P >95 P ile 5-95 P >95 P 10 6,40 1,17 0,37 5-95 P 38 8,50 0,98 0,16 Total 60 7,63 1,57 0,20 APGAR 5. Dk AEDF(diastolik akım kaybı) 12 7,92 1,00 0,29 0,001** DAK ile 5-95 P >95 P ile 5-95 P >95 P 10 8,00 0,67 0,21 5-95 P 38 9,89 1,62 0,26 Total 60 9,18 1,67 0,22 Kan gazı pH AEDF(diastolik akım kaybı) 12 7,18 0,11 0,03 0,001** DAK ile 5-95 P >95 P ile 5-95 P >95 P 10 7,20 0,11 0,03 5-95 P 38 7,29 0,06 0,01 Total 60 7,26 0,09 0,01 **p<0,01
Umblikal arter dopplerine göre gruplar arasında APGAR 1. dakika, APGAR 5. dakika ve kan gazı değişkenleri ortalamaları bakımından istatistik olarak anlamlı bir farklılık saptandı. Hangi gruplar arasında farklılık olduğu çoklu karşılaştırma testleri sonucunda belirlendi. APGAR 1. dakika , APGAR 5. dakika ve kan gazı değişkenleri bakımından umblikal arter doppler grupları arasında;
Umblikal arterde diastolik akım kaybı (AEDF) , umblikal arter doppleri 5-95. persantil ve umblikal arter doppleri >95. persantil grupları arasındaki farklılıklar istatistik olarak anlamlıdır.
Tablo 7: MCA dopplerine göre değişkenlerin karşılaştırılması
MCA DOPPLER N Ortalama Std. Sapma Std. Hata P APGAR 1. dakika <5 p 25 6,60 1,47 0,29 0,001** 5-95 p 35 8,37 1,19 0,20 Total 60 7,63 1,57 0,20 APGAR 5. dakika <5 p 25 8,40 0,87 0,17 0,002** 5-95 p 35 9,74 1,88 0,32 Total 60 9,18 1,67 0,22 kan gazı pH <5 p 25 7,23 0,12 0,02 0,108 5-95 p 35 7,27 0,07 0,01 Total 60 7,26 0,09 0,01 **p<0,01
MCA doppler grupları arasında APGAR 1. dakika ve APGAR 5. dakika değişkenleri ortalamaları bakımından istatistik olarak anlamlı bir farklılık saptandı.
Grafik 1: Doğumdaki gebelik haftası
Grafik 3: Yenidoğan 1. dakika APGAR skoru
Grafik 5: Doğumdaki umblikal arter kan pH değeri
Grafik 6: Yenidoğan kilosu (gr)
0.00 500.00 1000.00 1500.00 2000.00 2500.00 3000.00 3500.00 4000.00 IUGR KONTROL Yenidoğan kilo (gr)
Yenidoğan Kilo (gr)
Tablo 8: IUGR ve kontrol grupları ile umblikal arter ve MCA doppler değişkenlerinin karşılaştırılması
GRUP Total P
IUGR KONTROL
Umblikal arter doppler
AEDF(diastolik akım kaybı) n 12 0 12 0,001** % 40,0% 0,0% 20,0% PI>95 P n 10 0 10 % 33,3% 0,0% 16,7% PI=5-95 P n 8 30 38 % 26,7% 100,0% 63,3% MCA doppler PI<5 P n 25 0 25 0,001** % 83,3% 0,0% 41,7% PI=5-95 P n 5 30 35 % 16,7% 100,0% 58,3% Fetal cinsiyet ERKEK n 18 17 35 0,793 % 60,0% 56,7% 58,3% KIZ n 12 13 25 % 40,0% 43,3% 41,7% Total n 30 30 60 % 100,0% 100,0% 100,0%
IUGR ve kontrol grupları arasında umblikal arter ve MCA doppler değişkenlerinde istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptandı (p<0,01).
Umblikal arter doppler değişkeni için IUGR grubunun %40’ında diastolik akım kaybı, %33,3‘ünde umblikal arter PI değeri %95 persantilin üstünde ve %26,7’sinde ise umblikal arter PI değeri %5-95 persantil arasında normal sınırlarda saptanmış olup; kontrol grubunun ise %100’ünde umblikal arter doppler değerleri normal sınırlarda saptandı.
MCA doppler PI değişkeni için IUGR grubunun %83,3’ü %5 persantilin altında, %16,7’si normal sınırlardadır (%5-95 persantil); kontrol grubunun ise %100’ü normal değerlerdedir.
Tablo 9: IUGR ve KONTROL grubunda hPSVdt ile diğer parametreler arasındaki ilişkiler APGAR 1.dk APGAR 5 dk kan gazı pH yenidoğan kilo GRUP = IUGR hPSVdt r ,861** ,728** ,920** ,581** p ,001 ,001 ,001 ,001 n 30 30 30 30 GRUP = KONTROL hPSVdt r ,029 -,001 ,308 -,198 p ,880 ,994 ,098 ,293 n 30 30 30 30 **p<0,01
IUGR ve kontrol grupları arasında umblikal arter hPSVdt ile diğer parametreler karşılaştırıldığında: IUGR grubunda umblikal arter hPSVdt ile APGAR 1. dakika skoru değişkeni arasında umblikal arter hPSVdt artarken APGAR 1. dakika skorunun arttığı; umblikal arter hPSVdt azalırken APGAR 1. dakika skorunun azaldığı %86,1’lik istatistiksel anlamlılıkla saptandı (p<0,01). IUGR grubunda umblikal arter hPSVdt ile APGAR 5. dakika skoru değişkeni arasında umblikal arter hPSVdt artarken APGAR 5. dakika skorunun arttığı; umblikal arter hPSVdt azalırken APGAR 5. dakika skorunun azaldığı %72,8’lik istatistiksel anlamlılıkla saptandı (p<0,01).
IUGR grubunda umblikal arter hPSVdt ile umblikal kord kan pH’ı değişkeni arasında umblikal arter hPSVdt artarken umblikal kord kan pH’ının arttığı; umblikal arter hPSVdt azalırken umblikal kord kan pH’ının azaldığı, %92’lik istatistiksel anlamlılıkla saptandı (p<0,01).
IUGR grubunda umblikal arter hPSVdt ile yenidoğan kilo değişkeni arasında umblikal arter hPSVdt artarken yenidoğan kilosunun arttığı; umblikal arter hPSVdt azalırken yenidoğan kilosunun azaldığı, %58,1’lik istatistiksel anlamlılıkla saptandı (p<0,01).
Kontrol grubunda umblikal arter doppler hPSVdt değişkeni ile diğer değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmadı.
5.TARTIŞMA
Uteroplasental yetmezlik nedeniyle IUGR’li gebelere optimal yaklaşım ve doğum zamanlaması oldukça zorluklar içermektedir; bu konuda elimizde randomize çalışmalardan sınırlı veri vardır (107). Fetal biyometri için seri ultrasonografi yapılması(108), biyofizik profil (109), doppler akım çalışmaları (110) fetal durumu değerlendirmede ve gebeliği takip etmede bize değerli veriler sunmaktadır. Burada amaç in-utero ölüm ve neonetal morbidite riski olan gebeleri tanıyıp erken müdahele etmektir. Doppler ultrasonografi kan dolaşımının non-invaziv değerlendirilmesinde birçok klinik alanda kullanılmaktadır. Bu teknik fetal dolaşımın değerlendirilmesinde de çeşitli damarlarda kullanılmaktadır. Bunlardan öne çıkanlar, umblikal arter (111), orta serebral arter (MCA) (112) doppler ultrasonografi fetal hemodinamikleri araştırmada ve bu sonuçlardan yola çıkarak fetal iyilik halini belirlemede bize büyük avantajlar sağlamaktadır. Randomize çalışmaların metaanalizleri yüksek riskli gebeliklerde umblikal arter dopplerinin perinatal mortalite ve morbiditeyi belirlemede etkili bir yöntem olduğunu göstermektedir. IUGR’li gebelerde umblikal arter doppleri en kullanışlı yöntemlerden biridir. 18 çalışmanın yer aldığı 2013 yılında yapılan bir derlemede, yüksek riskli gebeliklerde umblikal arter doppleri yapılanlarda yapılmayanlara oranla perinatal ölüm oranının %29 düştüğü görülmüştür (113). Bizim çalışmamızda IUGR grubunun hepsi sezaryen ile doğum olmuştur. Orta serebral arter (MCA) doppleri aynı zamanda IUGR’li fetuslarda beyin koruyucu etki sebebiyle önemli veriler sağlamaktadır. Doppler parametrelerinde bir düşüşle görülen bu durum ileri dönemde otoregulasyon bozulduğunda normalize olmuş gibi de görülebilir (114).
Ghosh GS ve arkadaşlarının 353 IUGR’li tekil gebede yaptığı çalışmada anormal umblikal arter doppler akımı olan gebe sayısı oranı %28,4 (102 gebe) bulunmuştur (115). Bizim çalışmamızda ise anormal umblikal arter kan akımı oranı IUGR grubunda %73,3 (22 hasta) olarak bulunmuş olup bunların %40’ında (12 hasta) umblikal arterde diastolik akım kaybı ve %33,3 (10 hasta)’ünde direnç artışı saptandı.
Ali A. ve arkadaşlarının 2014’te yayınlanan bir çalışmasında 50 normal umblikal arter doppleri olan ve 50 anormal (direnç artışı veya akım kaybı) doppleri
olan 100 IUGR’li gebe karşılaştırılmış ve sonuç olarak anormal doppler akımı olan grupta preterm doğum (%96’ya kıyasla %14), intraventriküler hemoraji (%18’e kıyasla %6) ve perinatal ölüm 3 kat daha sık bulunmuştur (116).
Roy A. ve arkadaşları 1 yıllık süre içinde 50 random tekil IUGR’li gebede umblikal arter ve MCA doppler çalışmaları yapmışlardır. Bunlardan %30’u normal %70’i anormal umblikal arter doppler akımına sahip saptanmıştır. Bizim çalışmamızda ise anormal umblikal arter kan akımı oranı IUGR grubunda %73,3 (22 hasta) olarak bulunmuş olup bunların %40’ında (12 hasta) umblikal arterde diastolik akım kaybı ve %33,3’ünde (10 hasta) direnç artışı saptandı. Roy A. ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada ayrıca yenidoğan yoğun bakım ihtiyacı duyanların %20’si normal; %71,42’si anormal umblikal arter dopplerine sahip olan gruptan saptanmıştır. Aynı şekilde yine yenidoğan yoğun bakım ihtiyacı %46,4’ü normal; %68,1’i anormal MCA dopplerine sahip olan gruptan saptanmıştır (117).
Soregaroli M. ve arkadaşlarının 578 IUGR’li gebe üzerinde yaptığı bir diğer retrospektif çalışmada ise umblikal arter doppler değerleri kötüleştikçe APGAR skorlarının kötüleştiği, yenidoğan yoğun bakım ihtiyacının arttığı ve perinatal mortalitenin arttığı görülmüştür. Bizim çalışmamızda ise umblikal arter ve MCA doppler akımları kötüleştikçe APGAR 1. ve 5. dakika skorları korele olarak düşmektedir ve istatistiksel olarak sonuçlar anlamlı bulunmaktadır (p<0,001). Ancak umblikal arter doppler akımı ile kan gazı pH’ı arasında istatistiksel anlamlılık varken aynı durum MCA doppleri ile kan gazı pH’ı arasında görülmedi (118).
Çalışmamızda kullandığımız bir parametre olan umblikal arter hPSVdt umblikal arter dalga formunun maksimum noktasından yarılanmasına kadar geçen süredir. Umblikal arter hPSVdt, umblikal arter PI ile ters orantılıdır çünkü hPSVdt plasental kompliyansla ilişkilidir; plasental vasküler rezistans arttıkça ki bu azalmış kompliyans anlamına gelir, umblikal arter diyastolik akımı hızla azalır ve bu da kısalmış hPSVdt ile sonuçlanır. Anormal umblikal arter hPSVdt’nin plasental vasküler rezistans artışıyla ilişkili olduğu ve bunun sonucunda da IUGR’li fetuslarda ve perinatal mortaliteyi öngörmede bu parametrenin bir indikatör olarak kullanılabileceği ileri sürülmüştür (121). hPSVdt fetal iyilik halini değerlendirmede her ne kadar yeni ve özgün bir parametre olsa da bir doppler parametresi olarak kullanımı yeni değildir. 1990’larda J. S. Carvalho ve arkadaşları aort koarktasyonlu
çocuklarda desendan aortada akım deselerasyon zamanlarını ölçmüş ve koarktasyonun derecesi arttıkça bu zamanın uzadığını saptamıştır (119).
Bustos JC ve arkadaşlarının 2007 yılında yaptığı bir çalışmada 17-41. hafta arası 532 canlı tekil gebelikte hPSVdt ölçülmüş olup bunların 7 tanesinin bradikardik fetusa sahip gebeler olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda bradikardik grupta da hPSVdt’nin fetal kalp atım hızından etkilenmediği ve bradikardik fetusa sahip gebeliklerde dahi bu parametrenin fetusun iyilik halini saptamada kullanılabileceği gösterilmiştir. Aynı çalışmada hPSVdt’nin 2. ve 3. trimesterde lineer olarak arttığı da saptanmıştır (120).
Aralık 2015’te Bustos JC ve arkadaşlarının yaptığı bir diğer çalışmada 24-40. hafta arası 266 tekil ve tahmini fetal ağırlığı <10. persantil olan gebeliklerde fetal umblikal arter hPSVdt’leri hesaplanmış ve çalışma sonuçları olarak orta ya da ileri derecede gelişme geriliği olan gebeliklerin %94’ünde hPSVdt<90 ms saptanmış ve bunlarda doğum sonrası perinatal ölüm ve uzun yenidoğan yoğun bakım ihtiyacı duyması gibi kötü perinatal sonuçlara sahip olduğu görülmüştür. Hiçbir fetusta hPSVdt<70 ms saptanmamıştır yani intrauterin yaşamla bağdaşmamıştır (121). Çalışmamızda ise hiçbir fetusta hPSVdt 90 ms altında saptanmadı. Yine çalışmamızda IUGR grubunda hPSVdt ortalaması 120,37±14,85; kontrol grubunda ise 190,23±13,37 olarak bulundu ve bu değerler istatistiksel olarak anlamlı saptandı (p<0,001). IUGR grubunda hPSVdt minumum 97 ms (2 olguda), maksimum 142 ms (tek olguda) görüldü. Kontrol grubunda hPSVdt minimum 159 ms (tek olguda), maksimum 212 ms (2 olguda) görüldü. Bustos JC ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada 39 fetusta perinatal ölümle sonuçlanmıştır ve bunların %95’inde hPSVdt<120 ms saptanmıştır. Umblikal arterde diastolik akım kaybı olan grupta perinatal mortalite hPSVdt<90 ms olanda %51; hPSVdt>90 ms olan da %23 olarak saptanmıştır (p<0.01).
IUGR ve kontrol grupları arasında doğum haftası, gravida, parite, hPSVdt, APGAR 1. dakika ve APGAR 5. dakika skorları, umblikal kord kan pH değeri ve yenidoğan kilosu değişkenleri bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptandı.
Çalışmamızda umblikal arter ve MCA doppler akımları bozuldukça, yenidoğan APGAR 1. ve 5. dakika skorlarının korele olarak düştüğü ve istatistiksel
olarak sonuçların anlamlı olduğu bulundu (p<0,001). Ancak umblikal arter doppler akımı ile umblikal kord kan pH’ı arasında istatistiksel anlamlılık varken aynı durum MCA doppleri ile umblikal kord kan pH’ı arasında görülmedi.
IUGR ve kontrol grupları arasında umblikal arter ve MCA doppler değişkenlerinde istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptandı (p<0,01). Umblikal arter doppler değişkeni için IUGR grubunun %40’ında diastolik akım kaybı, %33,3’ünde umblikal arter PI değeri %95 persantilin üstünde ve %26,7’sinde ise umblikal arter PI değeri %5-95 persantil arasında normal sınırlarda saptanmış olup; kontrol grubunun ise %100’ünde umblikal arter doppler değerleri normal sınırlarda saptandı. MCA doppler PI değişkeni için IUGR grubunun %83,3’ü %5 persantilin altında, %16,7’si normal sınırlardadır (%5-95 persantil) ; kontrol grubunun ise %100’ü normal değerlerdedir.
IUGR ve kontrol grupları arasında umblikal arter hPSVdt ile diğer parametreler karşılaştırıldığında: IUGR grubunda umblikal arter hPSVdt ile APGAR 1. dakika skoru değişkeni arasında umblikal arter hPSVdt artarken APGAR 1. dakika skorunun arttığı; umblikal arter hPSVdt azalırken APGAR 1. dakika skorunun azaldığı %86,1’lik istatistiksel anlamlılıkla saptandı (p<0,01). IUGR grubunda umblikal arter hPSVdt ile APGAR 5. dakika skoru değişkeni arasında umblikal arter hPSVdt artarken APGAR 5. dakika skorunun arttığı; umblikal arter hPSVdt azalırken APGAR 5. dakika skorunun azaldığı %72,8’lik istatistiksel anlamlılıkla saptandı (p<0,01).
IUGR grubunda umblikal arter hPSVdt ile umblikal kord kan pH’ı değişkeni arasında umblikal arter hPSVdt artarken umblikal kord kan pH’ının arttığı; umblikal arter hPSVdt azalırken umblikal kord kan pH’ının azaldığı %92’lik istatistiksel anlamlılıkla saptandı (p<0,01).
IUGR grubunda umblikal arter hPSVdt ile yenidoğan kilo değişkeni arasında umblikal arter hPSVdt artarken yenidoğan kilosunun arttığı; umblikal arter hPSVdt azalırken yenidoğan kilosunun azaldığı %58,1’lik istatistiksel anlamlılıkla saptandı (p<0,01).
Kontrol grubunda umblikal arter doppler hPSVdt değişkeni ile diğer değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmadı.
Çalışmamızdaki veriler ışığında umblikal arter hPSVdt IUGR’li gebelerde gebeliğin takibi ve doğum yönetimine karar vermede ve perinatal prognozu belirlemede geleneksel umblikal arter ve MCA dopplerine ek olarak kullanılabilecek iyi bir parametre olarak görünmektedir. Fakat bunun için, bu doppler parametresi gelecekte daha fazla çalışma ve verilerle desteklenmelidir.
6.SONUÇ
IUGR ile komplike olmuş gebeliklerde takip, tedavi ve perinatal prognozu belirlemede günümüzde NST, biyofizik profil, seri biyometrik ölçümler ve doppler çalışmaları kullanılabildiği gibi, yeni parametrelerden umblikal arter hPSVdt de umut vaadetmektedir. Çalışmamızda IUGR’li gebelerde kontrol grubuna oranla umblikal arter hPSVdt’nin istatistiksel olarak anlamlı kısaldığı (IUGR grubunda hPSVdt ortalaması 120,37±14,85; kontrol grubunda ise 190,23±13,37) saptandı (p<0,001). Bununla korele olarak doğum sonrası yenidoğan kilosu, APGAR skorları ve yenidoğan iyilik halinin bir diğer belirtisi olan kan gazı değerlerinin de olumsuz yönde etkilendiği görüldü. IUGR ve kontrol grupları arasında umblikal arter hPSVdt ile diğer parametreler karşılaştırıldığında; IUGR grubunda umblikal arter hPSVdt ile APGAR 1. dakika skoru değişkeni arasında, umblikal arter hPSVdt artarken APGAR 1. dakika skorunun arttığı; umblikal arter hPSVdt azalırken APGAR 1. dakika skorunun azaldığı %86,1’lik istatistiksel anlamlılıkla saptandı (p<0,01). IUGR grubunda umblikal arter hPSVdt ile APGAR 5. dakika skoru değişkeni arasında umblikal arter hPSVdt artarken APGAR 5. dakika skorunun arttığı; umblikal arter hPSVdt azalırken APGAR 5. dakika skorunun azaldığı %72,8’lik istatistiksel anlamlılıkla saptandı (p<0,01).
IUGR grubunda umblikal arter hPSVdt ile umblikal kord kan pH’ı değişkeni arasında umblikal arter hPSVdt artarken, umblikal kord kan pH’ının arttığı; umblikal arter hPSVdt azalırken, umblikal kord kan pH’ının azaldığı %92’lik istatistiksel anlamlılıkla saptandı (p<0,01).
IUGR grubunda umblikal arter hPSVdt ile yenidoğan kilo değişkeni arasında umblikal arter hPSVdt artarken yenidoğan kilosunun arttığı; umblikal arter hPSVdt azalırken yenidoğan kilosunun azaldığı %58,1’lik istatistiksel anlamlılıkla saptandı (p<0,01).
Tüm bu bilgiler ışığında umblikal arter hPSVdt IUGR’li gebelerde perinatal prognozu belirlemede umut vaadetmekle birlikte gelecekte bu konuda daha fazla çalışma ve veriye ihtiyaç duyulmaktadır.
7. KAYNAKLAR
1. McIntire DD, Bloom SL, Casey BM, Leveno KJ. Birth weight in relation to morbidity and mortalitiy among newborn infants. N Engl J Med 1999;340:1234- 1238.
2. Badawi N, Kurinczuk JJ, Keogh JM, et al.Antepartum risk factors for