Gerçek Yaşama İlişkin Dinleme (Konuşulan dili anlama):

• Radyoda haber / hava durumu / spor bülteni vb. dinlemek • Arkadaş ya da aile ortamında gerçeklesen konuşmalar • Telefonda bilgi alışverişi

• Ders ya da seminere katılmak

• Parti / düğün / ödül töreni gibi toplantılara katılmak ve bu ortamlardaki konuşmalar

Öğretmenin Rolü Öğrencinin Rolü

1. Yardımcı 1.arabulucu

2. Bağımsız katılımcı 2. işbirlikçi

3. Kaynak 3. kendi öğrenim sürecinden sorumlu

4. Yön gösterici 4. etkileşimci

5. Araştırmacı ve öğrenici 6. İhtiyaç belirleyici 7. Danışman

55 • Doktor, vb. önerileri

• Film / tiyatro / televizyon seyretmek

2.Kavramaya Yönelik Dinleme: Bu dinleme türünde öğrenciye farklı sesleri, ses düzenlerini ve tonlamaları doğru olarak tanıma alışkanlığını kazandırmak hedeflenir. Anlamadan çok işitsel kavrayışın gerçekleşmesi önem taşır. Bu dinleme türüne ilişkin etkinliklerin hedef dilin sesbilgisinin kavranması açısından yararlı olduğu, bu nedenle temel düzeylerden başlayarak uygulanması önerilir.

3.Anlamaya Yönelik Dinleme: 1. Yanıt gerektirmeyen dinleme • Yazılı bir metni izleme

• Önceden bilinen bir metni izleme • Görsel malzemeler esliğinde dinleme

• Resimler/diyagramlar (harita/plan/aile ağacı ...)

• Öğretmeni dinleme, öğretmenin anlattığı kişisel bilgiler (aile/arkadaş/uğraşı ...) • Eğlendirici etkinlikler (öykü/şarkı/film ...)

Konuşma

Yabancı dil öğretiminde genel amaçlardan biri, belki de en önemlisi öğrencilerin öğrendikleri dili anlaşılır biçimde konuşabilmesidir. Konuşma, bilisel becerilerin yanı sıra psiko-motor becerilere bağlı olarak gelişmektedir. Konuşma becerisini kazanan kişilerin yalnızca dilin kurallarını ve kelimelerin doğru telâffuzunu öğrenmeleri yeterli olmamakta; sözel olmayan jest, mimik gibi bazı davranışları da bilmeleri gerekmektedir (http://ttkb.meb.gov.tr/indir/ttkb/programlar/ikinciyabancidil/ortogrt2yabdilfransızca.pdf )

Ur (1992) ise başarılı konuşma aktivitelerinin özelliklerini söyle sıralamaktadır: • Öğrenci konuşur; Aktivitelerin daha çok öğrencinin konuşmasına dayanması

56

• Paylaşım; sınıftaki her öğrencinin konuşmasını sağlaması

• Yüksek motivasyon; aktivitelerin konusunun öğrencilerin ilgisini çekmesi veya onları bir amaca yöneltmesi

• Dilin kabul edilebilir düzeyde olması; öğrencilerin kendilerini ifade ederken dili düzgün kullanmaları, konular arası bağlantıları kurabilmeleri

Demirel (1992), konuşma öğretiminde iletişimci amaçlara yönelik alıştırmaları üç grupta ele alır:

1. Mekanik Alıştırmalar: Dilin kurallarını ve yapısını öğretmeye yönelik alıştırmalardır.

• Yineleme alıştırmaları • Yer değiştirme alıştırmaları

• Çevirme alıştırmaları (olumlu tümcenin olumsuz tümceye, etken yapının edilgen yapıya çevrilmesi, vb.)

2. Anlamlı Alıştırmalar: Dilin kurallarının ve yapısının anlamlı olarak öğrenilmesinin amaçlandığı bu alıştırmalarda mekanik yinelemelerden çok üretme önemlidir.

3. İletişimsel Alıştırmalar: Dilin kullanımına ilişkin alıştırmaları içerir: • Diyaloglar

• Tartışmalar

• Rol oynama ya da okuma tiyatrosu • Söylevler

• Doğaçlama • Öykü anlatma • Oyunlar

57

Okuma

Milli Eğitim Bakanlığı okuma becerisine ve bu becerinin geliştirilmesine yönelik stratejilere ilişkin Internet sitesinde şu bilgilere yer vermiştir:

“Bir yabancı dili öğrenme sürecinde okuma becerisinin geliştirilmesi önemlidir. Bir ülkenin kültürünü tanıyabilmek, bilimsel konularda araştırmalar yapabilmek hatta gündelik hayattaki gelişmeleri takip edebilmek için dilin inceliklerini anlaşılır kılan okuma becerisinin gelişmiş olması gerekmektedir. Ayrıca bir dilde konumsa becerisini tam olarak kazanamamışken bile o dilde okuyabiliyor olmak okuma becerisinin farklı bir özelliğidir. Yabancı dil öğretiminde okuma becerisini geliştirebilmek için çeşitli stratejiler mevcuttur. Bunlar; göz atarak okuma, özetleyerek okuma, not alarak okuma, işaretleyerek okuma, tahmin ederek okuma, soru sorarak okuma, canlandırarak okuma, metinlerle ilişkilendirme, tartışarak okuma, eleştirel okumadır. Yabancı dil dersinde metinlerle çalışırken okuma becerisini geliştirmeye yönelik adımlar aşağıdaki gibidir:

Okuma öncesinde: Anlam bakımından birbirleriyle bağlantılı sözcükler ve konu hakkındaki ön bilginin harekete geçirilmesi,

Okuma esnasında: Dikkatin metnin belirli noktalarına yönlendirilmesi,

Okuma sonrasında: Metin içeriğinin açıklanması ve içerikteki yeni sözcük dağarcığının sözlü ve yazılı ifadelerde kullanımının sağlanması.

Öğrencilerin ilgi, yetenek ve yabancı dil seviyelerine göre okuma becerisinin hedefleri farklılık gösterebilir. Okumada esas hedef, metnin içeriğini genel olarak anlamaktır. Metinde geçen her kelime ve cümlenin anlamını tam olarak çıkarmak güçtür; metnin ne anlatmak istediği anlaşılırsa okuma amacına ulaşmış demektir. ”

Ayrıca öğrencinin okuma becerisiyle kazanımlarına ilişkin şunlar verilmiştir: - Kitle iletişim araçlarında sunulan bilgileri anlar

58 - Basit form ve yönergeleri anlar.

- Sekil, sembol ve işaretleri anlar. - Tarifleri uygular.

- Basit düzeyde 5N 1K ( ne, nerede, nasıl, ne zaman, neden ve kim) sorularını cevaplar.

- Metinlerden hareketle tahminde bulunur.

- Metinde verilen ipuçlarından hareketle karsılaştığı yeni kelimelerin anlamlarını tahmin eder.

- Resim ve fotoğrafları yorumlar. - Metinlerin içeriğini tahmin eder. - Basit ve açık yönergeleri uygular. - Hikâye vb. metinlerden zevk alır.

(http://ogm.meb.gov.tr/belgeler/ispanyolca.pdf )

Yazma

Yabancı dil öğretiminde, dört temel dil becerisi zincirinin son halkası olarak kabul edilen “yazma becerisi” ile ders sürecinde hedeflere hızlı ve etkili olarak ulaşmak amacıyla bir taraftan hedef dilin yapısının kavranması, cümle kalıplarının öğrenilmesi ve sözcük dağarcığının harekete geçirilmesi amaçlanmakta, diğer taraftan bireyin basit düzeyde yazılı metinler üretebilme yeteneğinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Öğrenci yazılarında şu kazanımlara ulaşır: - Basit form ve yönergeleri doldurur.

59 - Kendisi ve başkaları hakkında bilgiler verir. - Uygun baslık belirler.

- Öğrendiği yeni kelimeleri kullanır. - Olayları oluş sırasına göre anlatır. - Kendi yaşantısından örnekler verir. - Karsılaştırmalar yapar.

- Duygu, düşünce ve hayallerini anlatır. - Yönerge ve Sorular hazırlar.

- Eksik metni tamamlar.

- İstediği bir konuyu, anıyı vb. anlatmaya istek duyar. - Dikte etme çalışmalarına katılır.

- Kelime, cümle kalıpları ve kısa metinler oluşturur.

- Yazım kurallarını yerinde kullanır, Afis, duyuru vb. hazırlar. (http://ogm.meb.gov.tr/belgeler/ispanyolca.pdf)

Yazma öğretiminin üç şekilde gerçekleştirilebileceğinden söz edilir: 1. Kontrollü Yazma

Her düzeyde kontrollü yazma çalışmasına yer verilebilir. Bu etkinlikle öğrencilere, amaç dildeki sözcükleri ve yapıları doğru biçimleriyle yazma olanağı verilmektedir. Kontrollü yazma çalışmalarına dönük; yer değiştirme, dönüştürme, örneğe uygun bir kompozisyon yazma, yeniden sıraya koyma, sorulara yanıt vererek paragraf yazma ve tamamlama gibi alıştırmalar yapılabilir.

60

Güdümlü yazma çalışmalarıyla öğrencilerin öğrendikleri sözcükleri ve tümce yapılarını kontrollü bir şekilde kullanmaları ve anlamlı bir paragraf oluşturmaları istenmektedir. Güdümlü yazma çalışmalarına dönük; not alma, dikte yapma, dikteli kompozisyon, özetleme ve ana hatları belirleme gibi alıştırmalar yapılabilir.

3. Serbest Yazma

Serbest yazma çalışmalarıyla öğrencilerden duygu ve düşüncelerini kendi tümceleriyle göre ve yazım kurallarına dikkat ederek yazmaları istenir. Genellikle iki ya da çok konuda verilen baslıklardan biri seçilip bir kompozisyon yazılması istenir. Çoğu kez de bu yazılar 250-300 sözcükle sınırlı tutulmaktadır. Sınıf içinde serbest yazma çalışmalarına dönük; betimleme, kompozisyon yazma, öyküleme, tartımsa, görüş bildirme, mektup yazma ve edebî yazılar yazma gibi alıştırmalar yapılabilir.

(http://ttkb.meb.gov.tr/ogretmen/modules.php?name=downloads&d_op=getıt&lıd=64) İletişimsel Dil Öğretimi dört becerinin de bütünleşik bir biçimde ele alınması gerektiğini savunmaktadır. Öğrenici dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerini bir arada kullanarak, konuşma becerisini geliştirebilmektedir. Sonuçta, gerçek yasamda konuşma becerisi tek basına var olan bir beceri değildir. Her zaman diğer becerilere ihtiyaç duymaktadır (Xiao Qing, 2000)

61

YÖNTEM

Bu çalışmada anket yöntemi kullanılmıştır. Amacımız Anadolu İmam Hatip Liselerinde Arapça derslerine giren öğretmenlerin profillerini ortaya koymak ve öğretmenlerin İletişimsel Dil Öğretim Metodu ile Arapça öğretimi konusundaki farkındalıklarını öğrenmek olduğundan öğretmenlere gönüllülük temeli üzerine sorular yöneltilmiş ve anket uygulanmıştır.

Araştırma Modeli

Tezde Arapça öğretmenleri üzerinde uygulanan sorular ve anketler öncelikle öğretmenlere elektronik posta (e mail) yoluyla gönderilmiştir ve yanıtları da mail yoluyla alınmış olup, bilimsel metotlarla yorumlanan sonuçlardan bir takım önerilerde bulunulmuştur..

Evren ve Örneklem

Çalışmadaki evrenimiz Türkiye’deki Anadolu İmam Hatip Liselerinde Arapça dersine giren öğretmenlerdir. Burada ise kendilerine ulaşabildiğimiz Arapça öğretmenleri çalışmamızda bizim örneklemimiz olmuştur.

Veri Toplama Tekniği

Araştırmada veriler, anket yoluyla elde edilmiştir..

Verilerin Analizi

Elde edilen veriler tablolar ve grafikler halinde verilerek bilimsel yöntemlerle değerlendirilerek yorumlanmış ve maddeler halindeki bu öneriler listelenmiştir.

63

BÖLÜM III