Genel Şart

Đş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi standardının 4.1 maddesinde, bu yönetim sistemi için gerekli genel şart ifade edilmiştir.

Bu maddeye göre kuruluş, bu ĐSG standardının şartlarına uygun olarak bir ĐSG yönetim sistemini kurmalı, dokümante etmeli, sürdürmeli, sürekli olarak iyileştirmeli ve ĐSG yönetim sisteminin bu şartları nasıl karşılayacağını belirlemelidir. Kuruluş, ĐSG yönetim sisteminin kapsamını tarif etmeli ve dokümante etmelidir.

4.3.2.2. ĐSG Politikası

Đş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi standardının 4.2 maddesinde iş sağlığı güvenliği politikasının nasıl olması gerektiği tanımlanmıştır.

Bu maddeye göre kuruluşun üst yönetimi kuruluşun ĐSG politikasını belirlemeli ve onaylamalı, ĐSG yönetim sisteminin belirlenmiş kapsamında bu politika aşağıdaki hususları sağlamalıdır;

a. Kuruluşun ĐSG risklerinin yapısına ve büyüklüğüne uygun olmalı,

b. Yaralanmaların ve sağlık bozulmalarının önlenmesi ve ĐSG yönetiminin ve ĐSG performansının sürekli iyileştirilmesi için bir taahhüt içermeli,

c. En azından yürürlükteki ĐSG mevzuatına ve üyesi olduğu kuruluşların şartlarına uyulacağı taahhüdünü içermeli,

d. ĐSG hedeflerinin belirlenmesi ve gözden geçirilmesi için bir çerçeve oluşturmalı, e. Dokümante edilmeli, uygulanmalı ve sürdürülmeli,

f. Çalışanların kendi bireysel ĐSG sorumluluklarının farkında olmaları amacı ile

155 TS 18001 Đş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri-Şartlar, Türk Standartları Enstitüsü, ICS 03.100.01;13.100, Nisan 2008

93

kuruluşun kontrolü altında tüm çalışanlara duyurulmalı, g. Đlgili taraflar için ulaşılabilir olmalı,

h. Kuruluşun kendisine uygun ve ilgili olarak kalmasını sağlamak için periyodik olarak gözden geçirilmelidir.

ĐSG politikası kuruluşun görevini, ilerisi için düşüncelerini, ana değer hükümlerini ve inançlarını içermeli ve kuruluşun geleceği ile ilgili vizyonu ile de tutarlı olmalıdır. Gerçekçi olmalı ve kuruluşun karşılaştığı risklerin özelliklerini ne abartılı şekilde vurgulamalı ne de önemsizmiş gibi göstermelidir.¹⁵⁶

4.3.2.3. Planlama

Đş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi standardının 4.3 maddesinde, bu yönetim sisteminin planlanması gereken unsurları ve planlama zorunluluğu ifade edilmiştir.

4.3.2.3.1. Tehlike Tanımlaması, Risk Değerlendirmesi ve Kontrollerin Belirlenmesi

Standardın 4.3.1 maddesine göre kuruluş sürekli olarak tehlikelerin tanımlanması, risklerin değerlendirilmesi ve gerekli kontrollerin belirlenmesi için prosedürler oluşturmalı ve sürdürmelidir. Tehlikelerin belirlenmesi ve risklerin değerlendirilmesi prosedürleri aşağıdakileri dikkate almalıdır;

a. Rutin veya rutin olmayan faaliyetler,

b. Đş yerine erişebilme imkânına sahip personelin faaliyetleri (taşeronlar ve ziyaretçiler dâhil),

c. Đnsan davranışları, kabiliyetleri ve diğer insan faktörleri,

156 Orhan Sezeroğlu, OHSAS 18001 Yönetim Sistemi Uygulamaları, Mühendis ve Makine Dergisi, Makine Mühendisleri Odası yayını, sayı 532, Đstanbul, 2004

94

d. Đş yerinin dışından kaynaklanan ve iş yerinde kuruluşun kontrolü altındaki insanların sağlığını ve güvenliğini olumsuz yönde etkileme kabiliyetine sahip olan belirlenmiş tehlikeler,

e. Đşyerinin civarında kuruluşun kontrolü altındaki işle ilgili faaliyetlerden kaynaklanan tehlikeler (Bu gibi tehlikelerin çevre yönüyle değerlendirilmesi daha uygun olabilir),

f. Kuruluş tarafından veya başkaları tarafından temin edilmiş olan iş yerindeki altyapı, teçhizat ve malzemeler,

g. Kuruluş, kuruluşun faaliyetleri veya malzemeleri üzerinde yapılan veya yapılması teklif edilen değişiklikler,

h. Geçici değişiklikler dâhil ĐSG yönetim sisteminde yapılan değişiklikler ve bunların işletmelere, süreçlere ve faaliyetlere olan etkileri,

i. Risk değerlendirmesi ve gerekli kontrollerin uygulanması ile ilgili uygulanabilir yasal yükümlülükler,

j. Đş alanlarının, süreçlerin, tesislerin, makine/teçhizatın, işletme prosedürlerinin ve iş organizasyonunun tasarımı ve bunların insan kabiliyetlerine uyarlanması. Kuruluşun tehlike tanımlaması ve risk değerlendirmesi için metodolojisinde aşağıda belirtilen ifadeler belirtilen şekilde gerçekleştirilmelidir.

• Düzenleyici değil proaktif olmasını sağlamak üzere, kapsamına, yapısına ve zamanlamasına göre tarif edilmeli,

• Risklerin tanımlanmasını, önceliklerinin belirlenmesini ve dokümante edilmesini ve duruma uygun olarak kontrollerin uygulanmasını sağlamalıdır.

Tehlike tanımı, risk değerlendirmesi ve risk kontrol prosesleri reaktif önlemler olarak değil proaktif önlemler olarak yürütülmelidir. Tanımlanan her gerekli risk azaltma ve

95

kontrol önlemleri ile ilgili değişiklikler uygulamaya konulmadan önce denenmelidir. Risk yönetimi ile ilgili önlemler uygulanabildiği yerlerde öncelikle tehlikelerin bertaraf edilmesi ve riskin ortadan kaldırılması prensibini yansıtmalı, risk ortadan kaldırılamıyorsa azaltılma yoluna gidilmeli, riskin azaltılması için personel koruyucu teçhizatın kullanılması ise son çare olarak düşünülmelidir.¹⁵⁷

Değişikliğin yönetilmesi için değişiklikleri uygulamadan önce kuruluş kendisindeki, ĐSG yönetim sistemindeki veya faaliyetlerindeki değişikliklerle ilgili ĐSG tehlikelerini ve ĐSG risklerini belirlemelidir. Kuruluş, kontrolleri belirlerken bu değerlendirme sonuçlarının dikkate alınmasını sağlamalıdır. Kontrolleri belirlerken veya mevcut kontroller üzerinde değişiklik yapmayı planlarken aşağıdaki hiyerarşiye uygun olarak risklerin azaltılması düşünülmelidir;

a. Ortadan kaldırma, b. Yerine koyma,

c. Mühendislik kontrolleri,

d. Đşaretler/uyarılar ve/veya diğer idari kontroller, e. Kişisel koruyucu donanım.

Kuruluş, tehlikelerin tanımlaması, risk değerlendirmesi ve belirlenen kontrollerin sonuçlarını dokümante etmeli ve bunları güncel tutmalıdır. Kuruluş, ĐSG yönetim sisteminin kurulmasında, uygulanmasında ve sürdürülmesinde ĐSG risklerinin ve belirlenen kontrollerin dikkate alınmasını sağlamalıdır. Tehlike tanımlaması, risk değerlendirmesi ve kontrollerin belirlenmesi hakkında daha fazla bilgi için TS 18002’ye bakılmalıdır.

4.3.2.3.2. Yasal ve Diğer Şartlar

Standardın 4.3.2 maddesine göre kuruluş, kendisine uygulanabilir olan yasal ve diğer ĐSG şartlarını belirlemek ve bunlara ulaşmak için bir prosedür oluşturmalı ve

157 Sadettin Baysal, Đş Yerinde Risk Yönetimi Yaklaşımları, Đş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, Đş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü yayını, Sayı:22, Ankara, 2004 s. 23

96

sürdürmelidir. ĐSG yönetim sisteminin kurulmasında, uygulanmasında ve sürdürülmesinde bu uygulanabilir yasal şartların ve kuruluşun taahhüt ettiği diğer şartların dikkate alınmasını sağlamalıdır ve bu bilgileri güncel durumda tutmalıdır. Kendi kontrolü altında çalışanlarına ve diğer ilgili taraflara yasal ve diğer şartlar hakkında ilgili bilgileri iletmelidir.

Đlgili mevzuat ve diğer şartlar belirlenmelidir. Kuruluşlar bilgiye ulaşmak için, bilgiyi destekleyen ortam dahil (kayıt, cd, disk, internet gibi), en uygun yolları araştırmalıdırlar. Kuruluş, ayrıca hangi şartların geçerli olduğu ve nerede uygulandığı, kuruluş içinde kimin ne tür bilgiyi alması gerektiği hususlarında değerlendirme yapmalıdır.¹⁵⁸

4.3.2.3.3. Hedefler

Standardın 4.3.3 maddesine göre kuruluş, içerisindeki her bir ilgili fonksiyon ve seviyede dokümante edilmiş iş sağlığı ve güvenliği hedeflerini oluşturmalı, uygulamalı ve sürdürmelidir. Hedefler pratik olan durumlarda ölçülebilir büyüklüklerle ifade edilmeli ve ĐSG politikası ile tutarlı olmalıdır. Buna yaralanmaların ve sağlığın bozulmasının önlenmesi, uygulanabilir yasal şartlara ve kuruluşun taahhüt ettiği diğer şartlara uygunluk ve sürekli iyileştirme taahhüdü dâhil olmalıdır. Kuruluş, hedeflerini oluştururken ve gözden geçirirken yasal şartları ve kuruluşun taahhüt ettiği diğer şartları, ĐSG risklerini dikkate almalıdır. Ayrıca kuruluş teknolojik seçeneklerini, finansal çalıştırma ve işletme şartlarını, ilgili tarafların görüşlerini de dikkate almalıdır.

Kuruluş, hedeflerine ulaşmak için bir programı veya programları oluşturmalı, uygulamalı ve sürdürmelidir. Bu programlar en azından aşağıdakileri içermelidir;

a. Kuruluşun ilgili fonksiyon ve seviyelerinde hedeflere ulaşılması için verilen sorumluluk ve yetki,

b. Amaçlara ulaşırken kullanılacak araçlar ve zaman çizelgesi.

97

Programlar düzenli ve planlı aralıklarla gözden geçirilmeli ve hedeflere ulaşılmasını sağlamak üzere gerektiğinde yeniden düzenlenmelidir.

Hedefler kuruluşun bütünü için belirlenebileceği gibi; dar, belirli bir mekân veya faaliyet için de olabilir. Hedefler yönetimin uygun bir kademesince tespit edilmeli, uygun aralıklarla gözden geçirilip değerlendirilmeli ve ilgili tarafların görüşleri de dikkate alınmalıdır.159