RÖPORTAJ
Akıllı Sistemler denince aklımıza neler gelmeli ve elektrik enerjisi bu alanı nasıl geliştirmektedir?
Akıllı Sistemler teknolojiyle enerjinin kesişim noktasında yer alan tüm alanları kapsıyor. Günümüzde teknoloji ile değişmeyen, teknoloji ile gelişip yarına hazırlanmayan hiçbir şirket gelecekte ayakta kalamayacak. Dijitalleşme artık her yerde ve enerji sektörü de ana faaliyet alanlarından katma değerli servislere, iç süreçlerden müşteri ilişkilerine kadar her alanda dijitalleşiyor. Bu kapsamda Zorlu Enerji Akıllı Sistemler ekibimiz üç ana alanda faaliyet gösteriyor.
Elektrikli araç şarj istasyonları, elektrikli araç paylaşım platformu, uzaktan enerji izleme ve akıllı ev bileşenleri başta olmak üzere uçtan uca dijital ürün ve servisleri hayata geçiriyoruz. Müşterilerimize mobil ve web başta olmak üzere dijital kanallarımız aracılığıyla ulaşıyoruz. Enerji sektörü yapısı gereği kompleks ve uzun süredir değişmeyen süreçlere sahip. İş süreçlerimizi dijitalleştirerek ciddi verimlilik artışları sağlamak için çalışıyoruz.
Enerji teknolojileri hakkında ne düşünüyorsunuz ve sizce hangisi
geleceğimizde daha çok rol oynayacaktır?
Teknolojinin enerji alanında kullanılmasıyla yep-yeni oyun alanları karşımıza çıkıyor. Bunun bir-çok örneğini vermek mümkün. İlk akla gelen ve en büyük etkisi olacak teknolojilerin başında enerji depolama teknolojileri geliyor. Elektrik enerjisi uzun yıllardır hayatımızı kolaylaştırmakla birlikte yakın zamana kadar “elektrik depola-namaz” şeklinde bir algı vardı. Ancak gelişen batarya teknolojileriyle elektrik enerjisi depolana-biliyor hatta depolama maliyetinin hızla düşmesi ile eskiden mümkün olmayan birçok senaryo enerji depolamayla mümkün hale geliyor. Bu sayede şebekelerde kullanılan enerji depolama üniteleri ile akıllı şebekeler oluşturulabiliyor, güneş ve rüzgâr türbinleri çok daha efektif kullanılabiliyor hatta belli bir bölgede bulunan kişisel depo-lama ürünleri koordineli olarak kullanılarak sa-nal santraller oluşturulabiliyor. Şebekeye enerji verebilen elektrikli araçlar ile gelecekte çok daha yaygın bir şekilde enerji ihtiyacı karşılanabilecek.
Sizce güvenli ve sürdürülebilir enerji mümkün müdür? Bu alanda yapılan yatırımların önemini sektörel ve global bakış açısıyla özetleyebilir misiniz?
Zorlu Enerji olarak güvenli ve sürdürülebilir enerjinin mümkün olduğunu biliyor ve tamamen sürdürü-lebilir bir geleceğe yatırım yapıyoruz. Türkiye’deki portföyümüzün yüzde 87’sini yenilenebilir enerji oluşturuyor ve bu anlamda yatırımlarımız devam ediyor. Diğer yandan elektrikli otomo-billerin sürdürülebilir bir gelecek için olmazsa olmazlardan olduğuna inanıyoruz ve e-mobilite yatırımlarımıza devam ediyoruz. Bu kapsamda Zorlu Energy Solutions (ZES) markamızla Türkiye’nin en büyük elektrikli otomobil şarj ağını kurarken electrip uygulamamızla da Türkiye’nin ilk ve tek tam elektrikli otomobil paylaşım hizmeti-ni hayata geçirdik. Bu yatırımlarımız sadece bir başlangıç ve önümüzdeki dönemde sürdürülebi-lirlik odağında yatırımlarımızı sürdüreceğiz.
Zorlu Enerji olarak sürdürebilir enerji
kapsamında ne tür projeler geliştirmektesiniz?
Sürdürülebilir geleceğe dair vizyonumuzun merkezinde elektrikli araçlar yer alıyor. Önümüzde-ki yıllarda kullandıkları enerjinin ağırlıklı olarak yenilenebilir kaynaklardan sağlanmasıyla tama-men temiz bir ulaşım aracına dönüşecek olan elektrikli otomobiller hızla artarak hayatımızın olmazsa olmaz birer parçası haline gelecekler.
Şu anda daha çok başında olduğumuz elektrikli araç devinimi küçük adımlarla ilerlerken birkaç yıl sonra regülasyonlar ve hükümet teşvikleriyle de bambaşka bir boyuta geçecek.
ARGE Dergisi 41
Zorlu Enerji olarak 2018 yılında kurduğumuz ZES ile Türkiye’de elektrikli otomobil devinimini hızlandırmak için yatırımlarımızı gerçekleştiriyoruz. ZES istasyonları şu an 81 ilde, 450’yi aşkın lokasyonda aynı anda 760’tan fazla araca hizmet verebilecek durumda. Yapmış olduğumuz son yatırımlarla şarj istasyonu sektöründe yüzde 50’den fazla bir pazar payına ulaşmış durumdayız. Bu rakamların değeri şu anda Türkiye’de 2500 civarı tam elektrikli otomobil olduğu gerçeği ile daha anlamlı hale geliyor.
Aynı zamanda QR kod ile şarj başlatma, ilgili lokasyona varmadan önceden rezervasyon yapma, cep te-lefonundan şarj işleminin takibi gibi ilk ve tek olduğumuz birçok özellik ile Türkiye’de bu alanda liderliğimizi pekiştiriyor ve bu sayede müşteri memnuniyetinde de lider konumda bulunuyoruz. Şarj istasyonlarını ve yönetim platformu yatırımlarımızı tamamen kendi yerli çözümlerimizle hayata geçiriyoruz.
Elektrikli otomobil sahiplerinin tüm Türkiye’de rahatça dolaşmasını sağlarken vatandaşlarımızın uygun fiyatla elektrikli otomobili deneyimlemelerini sağlamak için electrip adındaki elektrikli otomobil paylaşım platformunu kurduk. Türkiye’de ilk ve tamamı elektrikli otomobillerden oluşan tek paylaşım servisi olan electrip ile tamamen dijital bir müşteri deneyimi yarattık. Klasik bir araç kiralama servisinin zorluklarını bir kenara bırakıp sadece mobil uygulamamızı kullanarak araç rezerve edilebiliyor, aracın yanına gidildiğinde herhangi bir anahtar kul-lanmadan aracın kapıları açılıyor ve cep telefonundan yolculuk sonlandırılabiliyor. Formalitelerden uzak bir şekilde doğa dostu araç kiralama hizmeti verdiğimiz electrip şu anda İstanbul ve Eskişehir’de farklı noktalarda müşterilerimizin kullanımına sunulmuş durumda ve önümüzdeki günlerde çok daha geniş kitlelere ulaşmayı hedefliyoruz.
Horizon 2020 Projesi kapsamında değerli çalışmalarınız olduğunu biliyoruz. Bu çalışmalarınızla ilgili bilgi alabilir miyiz?
Zorlu Enerji olarak Horizon projelerine büyük önem veriyoruz ve birçok H2020 projemizi halen yürütmeye devam ediyoruz. Üstelik bu projeler son 2-3 yıldaki yakın dönem çalışmalarımızın bir sonucu. Şirketlerin gerçekleştirdiği projelerin AB desteği alma başarısı göz önünde bulundurduğunda en başarılı şirketler lis-tesinde TÜBİTAK bize en üst sıralarda yer veriyor. Zor-lu Enerji olarak sadece Türkiye sınırları içinde kalmıyor, dünyanın enerji alanındaki en önemli problemlerine kafa yoruyor ve bu alanda çözülmesi gereken prob-lemler için araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bu-lunuyor olmamız bu başarımızın temelini oluşturuyor.
Bu kapsamda jeotermal enerji santralleri, elektrikli araçlar ve şarj istasyonlarının şebekeye etkilerinin in-celenmesi, yenilenebilir enerji kaynaklarının şebekeye entegre edilmesi, kompleks dağıtım şebeke planlama araçları ve verimli şebeke yönetimi için büyük verinin kullanılması gibi tüm dünyanın gündemindeki konu-lara çözüm arıyoruz.
Gelecekte enerjideki bu dönüşümle birlikte bizi nasıl bir dünya beklemektedir?
Tüm dünyanın biraz geç olmakla birlikte farkına vardığı ciddi bir iklim problemiyle karşı karşıyayız. Enerjideki dönüşümün ana hedefi de aslında bu problemi çöz-meye ve sürdürülebilir bir geleceği yaratmaya yöne-lik. Teknolojinin gelişmesi ve uç noktadaki sistem-lerin merkezden anlık olarak izlenmesi ve kontrol edilmesinin mümkün olmasıyla güneş ve rüzgar gibi kesintili enerji kaynaklarından çok daha verimli şekilde faydalanılmaya başlandı. Bu sayede son yıllarda güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanan santraller gitgide artıyor ve teknolojinin etkin kullanımıyla bu santraller sorunsuz bir şekilde enerji iletim ve dağıtım şebekesine entegre oluyor.
Böylece fosil yakıtlı enerji santrallerine olan bağımlılık gitgide azalırken daha sürdürülebilir bir geleceğe hızla yaklaşıyoruz.
Biriminizin AR-GE‘ye bakış açısı ve gerçekleştirdiği faaliyetleri hakkında bilgi verebilir misiniz?
Zorlu Enerji olarak yaşadığımız operasyonel sorunların ve enerji sistemlerindeki dönüşüm sonucu olarak gelecekte karşılaşmayı beklediğimiz problemlerin çözümüne yönelik AR-GE projeleri yürütüyoruz. Ope-rasyonel olarak dağıtım şebekemizde veya elektrik üretim santrallerimizde karşılaştığımız gündelik prob-lemleri çözmeye çalışıyoruz. İletim hatlarında oluşan
buzlanma ve bu buzlanmanın oluşturduğu buz yüküyle başa çıkmaktan yeni nesil redresör tasarımına, şebeke dengesizliğini giderecek çözümlere kadar farklı pro-jelerimiz bulunuyor. Bu sorunların çözümü Türkiye genelinde büyük verimlilik sağlayacağı için EPDK tarafından destekleniyor ve proje tamamlandığında ülke genelinde yaygınlaştırılabilmesi için teşvik ediliyor.
Geleceğe yönelik gerçekleştirdiğimiz; elektrikli oto-mobil şarj istasyonlarının şebekeye etkisinin incelen-mesi, bu etkiyi minimuma indirecek farklı çözümlerin ve algoritmaların geliştirilmesi, önümüzdeki yıllarda hızla yaygınlaşacak olan yüksek güçteki (>350kW) elektrikli araç şarj istasyonlarının optimum yerleştirilmesi, yenilenebilir enerji kaynaklarının şebeke seviyesinde yönetilmesi, şebeke sorunlarının enerji depolama çözümleri ile bertaraf edilmesi gibi birçok AR-GE projemiz ise H2020 programından ve EPDK tarafından destekleniyor. Bu problemlere tüm dünya önem verdiği ve çözüm araştırdığı için Avrupa gene-linde birçok şirket ile konsorsiyumlar kurarak yakın ge-lecekte karşımıza çıkacak olan bu sorunların çözümü için araştırmalar yapmaya devam ediyoruz.
Konu AR-GE olunca üniversite ve sanayi iş birliği önemli hale geliyor. Biriminizin bu yönde çalışmaları var mı? Bu konuya bakış açınızı öğrenebilir miyiz?
Üniversite ve sanayi iş birliği mutlaka teşvik edil-mesi ve ilgili kurumların elbirliğiyle çalışması gereken bir alan. Bu iş birliklerinde tüm paydaşların uzmanlık alanına odaklanarak en güçlü olduğu alanlarda çalışıp katma değeri maksimize etmesi çok önemli. Zorlu Enerji olarak üzerinde çalıştığımız yurt içindeki ve yurt dışındaki birçok AR-GE projemizde üniversite-lerle iş birliği içindeyiz. Özellikle yurt içindeki projele-rimizde faaliyet gösterdiğimiz İstanbul ve Eskişehir şehirlerindeki üniversiteler ile yaptığımız iş birlikleri ile geliştirdiğimiz çözümlerde özgün algoritmalar doğal olarak değerli akademisyenlerimizin liderliklerinde ortaya çıkıyor.
Ayrıca üzerinde çalıştığımız elektrikli otomobil konusu başta olmak üzere Türkiye’de liderliğini yaptığımız sektör ve alanlarda üniversitelerimizden gelen farklı talepleri (gerçek veri, müşteri davranışları, saha ana-lizi vb.) elimizden geldiğince ve müşteri verisinin gizliliği çerçevesinde yerine getirerek birçok akade-mik çalışmaya da destek veriyoruz. Yeni projeler ve iş birliklerine de önümüzdeki dönemde devam edeceğiz.
ARGE Dergisi 43