2.1. TARIMSAL FAALİYETLER
2.1.1. Tarımsal Araştırma Projesi
Projenin amacı; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde sulama sonucu ortaya çıkacak tarımsal potansiyelin en iyi şekilde değerlendirilmesinin temini için Bölge’de yapılması gerekli tarımsal araştırma-inceleme ve geliştirme hizmetlerinin gerçekleştirilmesidir.
GAP İdaresi Başkanlığı ve Adıyaman Üniversitesi Rektörlüğü arasında “Bazı Yerli ve Yabancı Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Adıyaman Ekolojik Koşullarına Adaptasyonlarının Araştırılması Projesi” için işbirliği protokolü imzalanmıştır. Proje kapsamında 25 adet sofralık üzüm çeşidinin dikiminin yanı sıra sulama sistemi de kurulmuştur.
2.1.2. Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi
Bölge’de sürdürülebilir tarım teknikleri çerçevesinde, sulamadan yararlanamayan kırsal toplulukların mevcut sosyo-ekonomik durumlarının, doğal ve toplumsal çevre ile ilişkilerinin, potansiyellerine uygun gelir getirici yeni faaliyet alanlarının ve bunların geliştirilmesi yollarının belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Proje kapsamında 2009-2014 döneminde Adıyaman ilinde uygulanan projeler aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 13: Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi (2009-2014) 2009 Yılı
Çelikhan Arı Yetiştiriciliğini Geliştirme Projesi Çelikhan Ceviz Bahçeleri Projesi
Tut Arı Yetiştiriciliğini Geliştirme Projesi Çelikhan Bodur Elma Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi Tut Bağ Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi Tut Elma Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
Merkez Adıyaman TPAO Sera Ön Fizibilite Çalışması Merkez Adıyaman TPAO Sera Fizibilitesi
2010 Yılı Merkez Barınaklı Gezginci Arıcılığı Geliştirme Projesi
Merkez Seracılıkta Jeotermal Enerji Kaynaklarının Kullanılarak Seracılığı Geliştirme Projesi Merkez Bağ ile Meyve Tür ve Çeşitlerinin Adıyaman Ekolojik Koşullarına Adaptasyonu Projesi
2013 Yılı Gerger Gerger GAP ile Hayat Buluyor Projesi
Gerger Gerger Kendi Ayakları Üzerinde Duruyor Projesi 2014 Yılı
Gerger ve Merkez Eğitim Eksenli Tütüne Alternatif Modern Arıcılığın Yay.
2.1.3. Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi
Projenin amacı; sürdürülebilir tarım teknikleri çerçevesinde, potansiyellere uygun gelir getirici yeni tarım ve tarım dışı faaliyet alanlarının tespit edilmesi, pilot uygulamaların gerçekleştirilmesi, topraksız ve az topraklı çiftçilerin gelir düzeyinin artırılması, aile iş gücünü kullanarak yan uğraşlarla aile gelirlerine katkı sağlanmasıdır.
2010 – 2014 döneminde Adıyaman ilinde uygulanan proje ve faaliyetler aşağıda gösterilmiştir.
13
Tablo 14: Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Alt Projeleri (2010-2014) 2010 Yılı
Kahta Bağbaşı Koyun Geliştirme Projesi (Bağbaşı Koyunculuk Projesi) Merkez İvesi Irkı Süt Koyunculuğu (Dondurmaz Koyunculuk)
Merkez Tarım Dışı Gelir Getirici Faaliyetlerin Desteklenmesi (Mesleki Eğitim) 2011 Yılı
Sincik Eğitim Eksenli Modern Arıcılığın Yaygınlaştırılması Projesi Sincik Yabani Ağaca (Melengiç-Sakız) Antepfıstığı Aşılama Projesi
Sincik Yem Bitkilerinin Ekimi ve Basınçlı Sulama Sistemlerinin Yaygınlaştır.
2012 Yılı Samsat Eko Turizm Merkezi (Küçük Hasan Mevkii) Projesi Çelikhan Çelikhan Gezgin Arıcılığı Geliştirme Projesi
2013 Yılı Gerger Uzaklar Yakın Oluyor Projesi
Samsat Bakır Kınalı Ellerde Can Bulsun Projesi 2014 Yılı Gerger Gerger Kanyonu Projesi
2.1.4. Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi
Merkez Köy, Cazibe Merkezi, Örnek Köy, Köy-Kent gibi uygulamaların “Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Projesi” ile birlikte ele alınarak, Bölge’de sağlıklı bir kırsal yerleşme düzeninin yaratılması amaçlanmaktadır.
2010 yılında, GAP Kırsal Kalkınma Projeleri Destekleme Programı kapsamında ilgili valiliklerden, kaymakamlıklardan, tarım il ve ilçe müdürlüklerinden gelen projeler değerlendirilmiş ve uygun bulunanları desteklenmiştir. Bu kapsamda, Adıyaman’da uygulanan projeler aşağıda sıralanmıştır.
Tablo 15: Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Alt Projeleri (2010-2011) 2010 Yılı
Sincik Damızlık Koyun Yetiştiriciliği (Çatbahçe Koyunculuk Projesi) Kahta Yaşasın Oyuncak Alanım Var
Tut Tut Köy Su Depolarının Yenilenmesi Merkez Kanser Erken Tanısı ve KETEM Kahta Karadut İ.Ö.O Kütüphane Projesi Kahta Yaparsam Yaşarım, Yaşarsam Öğrenirim Gerger Kızlarımız Okusun Diye
2011 Yılı Samsat Hijyenik Okullarda Sağlıklı Nesiller
Samsat Eğlenerek Öğrenelim
Samsat Köyde Kültür Hazinesi Projesi
Merkez Adıyaman İli Atakent Beldesi Çürütme Tip Fosseptik Projesi 2.1.5. Entegre Kırsal Kalkınma Projesi
Bölge’de kırsal alanda yaşayan ve işlemeli tarıma uygun arazilerin az olduğu nüfusun sosyo-ekonomik yaşam koşullarının sürdürülebilir ve katılımcılık ilkesi doğrultusunda geliştirilmesi ve iyileştirilmesi projenin amacını oluşturmaktadır.
Adıyaman ili Samsat ilçesi köylerinde GAP İdaresi uzmanlarından oluşturulan çalışma grubu 4-25 Ocak 2008 tarihleri arasında alan çalışması yapmıştır. Bu kapsamda kaymakamlık ile protokol yapılmış ve faaliyetlerin gerçekleştirilmesi amacıyla 2008 yılında Samsat Kaymakamlığı’na kaynak aktarılmıştır.
14
2009-2010 yıllarında GAP Kırsal Kalkınma Projeleri Destekleme Programı kapsamında Adıyaman’da 8 projeye yer verilmiş ve çalışmalar tamamlanmıştır.
Ayrıca, Samsat Havza Geliştirme Projesi kapsamında 2009 yılında da sosyal ve ekonomik kalkınmaya yönelik projelere kaynak aktarılarak çalışmalar tamamlanmıştır. Söz konusu projeler aşağıda gösterilmiştir.
- Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Projesi - Meyveciliği Geliştirme Projesi
- Yem Bitkileri Geliştirme Projesi
- Sertifikalı Tohumculuk Kullanımının Artırılması Projesi - Sağlıklı Yaşam İçin Aşılama Projesi (Hepatit B)
- Çevre Sağlığı Projesi - Gençlik Merkezi
- Çocuk Okuma Odası Projesi
- Semt Sahaları ve Çocuk Oyun Parkları Projesi
2011 yılında kırsal alanların ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlarıyla daha etkin bir şekilde analiz edilmesi, buna dayalı olarak kırsal kalkınma politikalarının yerel paydaşlarla birlikte kararlaştırılması ve uygulamaya geçirilmesinde etkinliğin sağlanmasına yönelik “Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Stratejik Planlama” çalışması tamamlanmıştır. Bu çalışma ile 9 ilde 2 pilot proje uygulanması kapsamında Adıyaman’ın Besni ve Kâhta ilçeleri belirlenmiştir.
2012 yılında alt bölge kırsal kalkınma planlarının hazırlanması için, ilk etapta protokol yapılan Adıyaman ili pilot ilçe kaymakamlıkları, danışmanlık hizmet alım ihalesi yapmıştır. Besni ve Kâhta ilçeleri ihale sürecini Ocak-Şubat aylarında tamamlamış ve entegre kırsal kalkınma programı alt bölge kırsal kalkınma planlarını bitirmiştir.
Tablo 16: Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Faaliyetleri 2008 Yılı
Samsat Sebze Yetiştiriciliği (Örtüaltı Hıyar Yetiştiriciliği)
Samsat Meyveciliği Geliştirme Projesi (Badem, Kiraz, Armut, Zeytin) Samsat Sertifikalı Tohumluk Kullanımının Artırılması Projesi Samsat Yem Bitkileri Üretimini Geliştirme Projesi
2012 Yılı Samsat Semt Sahaları ve Oyun Parkları
Samsat Köy Su Depolarının Yenilenmesi
Samsat Sertifikalı Tohumluk Kullanımının Artırılması Samsat Ağaçlandırma Projesi
Samsat Spor Yap Sağlık Bul Projesi Samsat Çiftçi Eğitim Projesi
Samsat Samsat ve Merkeze Bağlı Köylerde İnsan Sağlığı Aşılama Projesi Merkez Adıyaman İlinde Telasemi Sıklığının Belirlenmesi ve Eğitimi
2010-2013 Yılı Besni Köylerde Taziye Evi (Konuk Evi) Yapılması
Besni Besni Kurutmalık Üzümüne Organik Patentin Alınması Pilot Uygulama Projesi Besni Besni Biberinde İyi Tarım Uygulamaları Patentinin Alınması Pilot Uygulama Projesi Besni Demonstrasyon Amaçlı Modern Fıstık Bahçelerinin Tesis Edilmesi Projesi
Besni İyi Tarım Uygulamaları Kapsamında Alternatif Ürün Olarak Çilek Yetiştiriciliğinin Desteklenmesi
Besni Kanalizasyon Sisteminin Kurulması
Kahta İlköğretimlere Kalorifer Sistemlerin Kurulması Projesi Kahta Menzil Köyü Köy İyileştirme Projesi
Kahta Süt Toplama Merkezi Projesi
15 2.1.6. Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (GAP TEYAP)
GAP Bölgesi'nde sulamaya açılmış ve açılacak alanlarda tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin etkinliğinin artırılmasına katkıda bulunmak amacıyla GAP TEYAP uygulanmaktadır. Bu doğrultuda, bölgede ihtiyaç duyulan tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin etkinliğinin artırılması ile çalışmalar sonucu uygun görülen sürdürülebilir tarımsal yayım ve danışmanlık modelinin/modellerinin uygulamaya konması ve yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. Proje kapsamında Adıyaman ilinde yürütülen faaliyetler ise şu şekildedir;
- Muhtelif konularda 682 teknik elemana eğitim verilmiştir.
- 12 fuara 58 teknik eleman, 108 çiftçi katılmıştır.
- Genel sulama ile ilgili 500 adet, pamuk yetiştiriciliği ile ilgili 50 adet ve 100 broşür basılmıştır.
- Dört set tarımsal ekipman satın alınmıştır.
- 35 çiftçi, dört konuda teknik geziye katılmıştır.
- 870 dekar alanda, dört üründe, 62 adet demonstrasyon kurulmuştur.
- 174 dekar alanda, üç üründe 39 adet sulama demonstrasyonu kurulmuştur.
- Yedi konuda 35 adet demonstrasyon kurulmuştur.
- İki çiftçi iyi tarım uygulamaları yurtiçi eğitimine katılmıştır.
- İki çiftçi Almanya’da iyi tarım uygulamaları yurtdışı eğitimine katılmıştır.
- Dört adet tarla günü düzenlenmiş ve 378 çiftçinin katılımı sağlanmıştır.
- 69 adet köy toplantısı düzenlenmiş ve 1690 çiftçinin katılımı sağlanmıştır.
- Sulama - tanıtım - eğitim konulu beş adet film hazırlanmıştır.
- Dört adet bilbord hazırlanmış ve ilde 1 aylık tanıtım kampanyası düzenlenmiştir.
- Hollanda ve Belçika’ya düzenlenen proje yönetimi teknik gezilerine bir kişi katılmıştır.
- Tarımsal yayım modeli oluşturma çalışmaları kapsamında Hollanda ve Polonya’daki eğitimlere üç teknik eleman katılmıştır.
2.2. SOSYAL GELİŞMEYE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR
2.2.1. Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM)
Kadınların toplumsal kalkınmaya katılımlarını sağlamak amacıyla uygulanan proje kapsamında Adıyaman’da biri Fatih Mahallesi’nde diğeri Gerger’de olmak üzere 2 ÇATOM kurulmuştur.
ÇATOM'larda uygulanan programlar; i) okuma-yazma, okul öncesi eğitimi, anne eğitimi, bilgisayar, beslenme, ev ekonomisi alanlarında eğitim programları, ii) sağlık eğitimi, kısmi ve gezici poliklinik hizmetleri gibi sağlık programları, iii) el sanatları, trikotaj, tekstil, kuaför, keçe işlemeciliği, yöresel bebek, gümüş işlemeciliği gibi konularda beceri geliştirici programlar, gelir getirici atölyeler ve kadın girişimciliğini destekleyici programlar, iv) sosyal yaşama katılımı destekleyen ve kadın bilincini oluşturmayı hedefleyen sosyal ve kültürel programlar, v) hedef grupların sosyal destek hizmetlerine (burs, yeşil kart, ayni yardım, resmi nikah vb.) ulaşmasını kolaylaştırıcı sosyal destek programlarıdır.
Adıyaman ÇATOM’larda 2013-2014 faaliyet yılı 1 Ekim 2013’te başlamış olup, eğitim, sağlık, gelir getirici ve beceri kazandırıcı, sosyal-kültürel faaliyetler, çocuklara yönelik faaliyetler ile sosyal destek programları uygulanmaktadır.
Fatih Mahallesi ve Gerger ilçesinde yaşayan kadınların üyesi olduğu ve ÇATOM’un girişimiyle kurulan Adıyaman Kadınlarını Kalkındırma Derneği kuruluşundan bu yana üç SODES, bir Japon Elçiliği destekli, bir Dünya Bankası ve bir İpekyolu Kalkınma Ajansı destekli olmak üzere altı proje uygulamıştır.
Adıyaman Merkez ÇATOM’a bina yapımı için, Adıyaman Valiliği ile işbirliği protokolü imzalanmış ve kaynak aktarılmıştır. Binanın yılsonuna kadar yapılması öngörülmektedir. Mevcut binanın ise GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezi olarak kullanılması planlanmaktadır. Bununla ilgili valilikle bir işbirliği protokolü imzalanmıştır.
16 2.2.2. Gençlik ve Kültür Evleri
Temelde gençlerin yerel yönetim ve karar alma süreçlerine katılımını sağlamak amacıyla yürütülen proje kapsamında, gençlik ve kültür evleri kurulmakta; bu merkezlerde üniversiteye hazırlık, bilgisayar, resim, müzik, halkla ilişkiler, tiyatro ve halk oyunları kursları düzenlenmektedir. Adıyaman Gençlik ve Kültür Evi’ne 198’i kız, 228’i erkek olmak üzere toplam 426 üye kayıtlıdır.
Adıyaman Gençlik ve Kültür Evi’nde yürütülen faaliyetler kapsamında;
- Üniversite ve konservatuara hazırlık, bağlama, gitar, on parmak hızlı klavye, piyano, hentbol, yüzme, futbol kurslarından toplam 268 kişi yararlanmıştır.
- Gençbank tarafından düzenlenen gençlik çalışmaları, farklı atölyeler ve yıllık değerlendirme toplantısına dört genç katılmıştır.
- Yaşayarak öğrenme merkezi tarafından düzenlenen eğitim kampı “uluslararası doğu batı sentezi”
konulu toplantıya bir kişi katılmıştır.
- Genç Gönül Elçileri Projesi kapsamında web sitesi kurulmuştur. www.gencgonulelcileri.org ve eğitmen eğitimi verilmiştir.
- YASED Projesi kapsamında üç kişi stajlarını tamamlayarak gençlere bilgilendirme yapmıştır.
- Gençlik evi-genç bank ekibi işbirliğiyle Havutlu köyü sinema gösterimiyle 300 kişiye ulaşılmıştır.
- Gençlik evi-genç bank ekibi işbirliğiyle Adıyaman Ormaniçi Köyü İlköğretim Okulu’nun onarım ve boyama işleri yapılmıştır.
- Güney radyo isimli radyo programında gençlik evi çalışmaları anlatılmıştır.
- EURODESK etkinliği yapılmış, Nemrut dağında EURODESK tanıtımları yapılmış olup, gençlik evinden 22 kişi katılmıştır.
2.2.3. Çocuklara Yönelik Çalışmalar (Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Oyun Odaları ve Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri)
Çocukların beklentilerine uygun, enerjilerini olumlu yönde kullanabilecekleri, zihinsel, duygusal, sportif, kişisel ve sosyal gelişimlerini destekleyen eğitimlerin planlandığı ve etkinliklerin düzenlendiği Çocuk Oyun Odaları ile 4-6 yaş gurubu, Cheetos Gelişim Merkezleri ile 4-6 ve 7-14 yaş gurupları, Çocuk Okuma Odaları ile 7-14 yaş grubu çocuklara ulaşılmaktadır.
Proje kapsamında; i) eğitim faaliyetleri, ii) sosyal faaliyetler, iii) sportif Faaliyetler ve iv) ailelere yönelik faaliyetler düzenlenmektedir. Adıyaman’da 2 Çocuk Okuma Odası ve 2 GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezi faaliyettedir. Adıyaman GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezi Frito Lay tarafından desteklenmektedir. İngilizce, bağlama, resim, satranç, sosyal ve kültürel faaliyetler yürütülmüştür.
Adıyaman Çocuk Oyun Odası, ÇATOM bünyesinde oluşturulmuş olup, okul öncesi hizmeti verilmektedir.
Gölbaşı GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezi de Frito Lay tarafından desteklenmektedir. Bilgisayar, sağlık eğitimi, müzik, bağlama, gitar, tiyatro, masa tenisi, futbol, eskrim, SBS ve sosyal programlar yürütülmüştür.
2.3. ÇEVRE ve ALTYAPI FAALİYETLERİ
2.3.1. Hâlihazır Harita Alımı ve İmar Planı Çalışmaları
Halihazır Harita: Adıyaman ilinde 27 yerleşimin halihazır harita alımı tamamlanmış, 2 yerleşim için çalışmalar devam etmektedir.
GAP İdaresi tarafından ihale edilerek yaptırılan 24 yerleşimin halihazır harita alım işleri yıllar itibarıyla şu şekildedir; Merkez (1993), Besni (1993), Çakırhöyük, Kesmetepe, Şambayat (1994), İnlice (1997), Sarıyaprak, Yaylakonak (1998), Suvarlı (1999), Pınarbaşı (2001), Akıncılar (2002), Atakent, Hasancık, Gölbaşı, Üçgöz (2004), Çelikhan (2005), Besni, Samsat (2006), Nemrut Dağı Tümülüs Alanı ve Yakın Çevresi (2007), Harmanlı, Kahta (2008).
17
GAP İdaresi ile İller Bankası arasında 08.07.2010 tarihinde yapılan “Teknik İşbirliği Protokolü”
gereğince Kesmetepe, Köseceli, Şambayat yerleşimlerinin halihazır haritaları İller Bankası tarafından 2013 yılında tamamlanmış, Sincik ve Kömür yerleşimlerinin halihazır harita çalışmaları devam etmektedir.
İmar Planı: Adıyaman ilinde 14 yerleşimin imar planı tamamlanmış, 2 yerleşim için çalışmalar devam etmektedir.
GAP İdaresi tarafından ihale edilerek yaptırılan imar planı işleri yıllar itibarıyla şu şekildedir; Besni, Gölbaşı (1994), Merkez, Kesmetepe (1996), Çakırhöyük, Eskiköy (1997), İnlice (1998), Sarıyaprak, Yaylakonak (2001), Köseceli, Suvarlı (2003), Pınarbaşı(2006), Çelikhan (2008) tamamlanmıştır.
Ayrıca, 08.07.2010 tarihinde İller Bankası ve GAP İdaresi arasında yapılan “Teknik İşbirliği Protokolü”
gereğince; Harmanlı İmar Planı 2011 yılında tamamlanmış olup, Çakırhöyük ve Samsat imar planı ihale hazırlıkları devam etmektedir.
2.3.2. Adıyaman Katı Atık Düzenli Depolama Alanı: Adıyaman Belediyeler Birliği bünyesinde yer alan yerleşimler (Merkez, Gölbaşı, Kahta, Besni, Samsat, Tut, Çelikhan ilçe belediyeleri ile Yaylakonak, Balkar, Harmanlı, Bölükyayla, Pınarbaşı, Şambayat ve Kesmetepe belde belediyeleri), Atatürk Baraj Gölü çevresinde yer almakta ve katı atıklarını vahşi depolama yöntemiyle bertaraf etmekte olup mevcut uygulamalar, çevre ve insan sağlığı açısından risk teşkil etmektedir. Atatürk Baraj Gölü’nün aynı zamanda içme suyu amaçlı olarak kullanıldığı göz önüne alındığında yapılması planlanan katı atık düzenli depolama tesisi ile çok önemli bir çevre sorununa da çözüm getirilmiş olacaktır.