gibi konularında bilgi verilmelidir . Mümkünse bu
konularla ilgili bir eğitim kitapçığı verilmesi yararlı olacaktır.
• Ürostomi Bölgesinin İşaretlenmesi
• Hastaya işlemin amacı ve yöntemi hakkında bilgi verilir , bölge
işaretlemenin hasta ve stoma
hemşiresinin ortak kararı olduğu
açıklanarak hastanın farkındalığı arttırılır.
• Planlanmış cerrahi girişim ve hastanın ek hastalıkları hakkında bilgi toplanır. Bölge
işaretlenmesinde farklı stomalar, farklı tercihlere neden olabilir
• Hastanın yaşam biçimi , beden imajı , cildi, ortopedik sorunları , hobileri ,dini ve yaptığı sporlara ilişkin bilgi toplanır .
• Tekerlekli sandalye kullanan ya da ortopedik
destekli olan hastalarda stoma bölge seçiminde bu özellikler dikkate alınır.
• Göbek , pelvis başı ve pubis kemiği arasında hayalı bir hat çizilir . Bir uzanım noktası işareti
konulur, böylece stomanın olası yeri ortaya çıkar . Bu üçgen içinde stoma tercihe göre yerleştirilir.
• Hastanın eğilmesine ve oturmasına izin verilir , kıvrım yerleri ve çukurlukları kaydedilir ki bu işlem sızıntının önlenmesine yardımcı olur
• Hastanın hayal kırıklığını , günlük yaşam aktivitelerinin kısıtlanmasını , günlük
alışkınlıklarını ve komplikasyonları önleyebilmek amacı ile bölgenin işaretlenmesinde hastanın
giyimi hakkında bilgi alınır.
• Hastanın stoma bakımını kolay yapabilmesi için bölgenin , farklı pozisyonlarda görülebilir ve
hasta için kolay ulaşılabilir olduğu kontrol edilir.
• Sonuç olarak , işaretlenmiş noktaya hasta ile birlikte torba yerleştirilir . Hastanın hareket
sırasında stoma araç gerecinin nasıl çalıştığını göre bilmesi için torbanın içini su ile doldurarak gözlem yapılmalı , ayrıca alerjik reaksiyonların gelişip gelişmediğine dikkat edilmeli.
• Tercih edilen stoma bölgesi ile ilgili hastanın aynı fikirde olup olmadığını bir kez daha
doğrulanır
• Bölge antiseptik ile silindikten sonra cerrahın görebileceği şekilde işaretlenir
• İşaretlemede , dövme mürekkebi kalıcı olacağı için kullanılmamalıdır
• Ameliyat Sonrası Hemşirelik Bakımı
• Bu dönemde mevcut hemşirelik bakımının yanı sıra ürostominin değerlendirilmesi , ürostomi
bakımı ve ameliyat sonrası hasta eğitimi yapılmalıdır.
• Ürostominin Değerlendirmesi
• Ürostominin tipi
• Üriner , ince bağırsak veya kolon stoması , hangisi olduğu hastaya açıklanmalıdır.
• Ürostominin Genel Görünümü
• Üreterden veya mesaneden oluşturulan ürostomilerin rengi pembe olabilir.
• Genellikle nemlidir
• Oval , yuvarlak veya düzensiz şekilli olabilir.
• Ürostminin Fonksiyonu
• Ürostomilerden idrar çıkışı , ameliyattan itibaren ilk 24-36 saat içerisinde olur
• İlk gelen idrarda kan ve mukus bulunabilir
• Değişebilmekle birlikte , günlük olarak hastaların 4-6 kez stoma torbalarını boşaltmaları
gerekmektedir.
• Bu nedenle hastalar gün içerisinde bacağa yerleştirilebilen ek torbalar kullanılabilir
• Peristomal Deri
• Ürostomi çevresi deride ( peristomal deri) , erozyon, laserasyon veya renk değişikliği olmamalıdır.
• Ameliyat sonrası erken dönemde stomanın deri ile birleştiği hatta herhangi bir ayrılma varsa bu durum mutlaka hekimine iletilmelidir.
• Torba – Adaptör Seçimi
• Ameliyat sonrası erken dönemde kullanılacak torbalar , hem ürostominin hemde idrarın
görülmesini sağlayacak şekilde şeffaf ve temiz olmalıdır
• Alttan boşaltılabilen ve idrar miktarının ölçme olanağı sağlayan ölçülü idrar torbaları tercih edilmelidir.
• Önceden kesilmiş olan adaptörlerin ameliyat sonrası erken dönemde kullanılması uygun değildir.Stoma küçüldükçe stoma çapı
değişecektir.
• Ameliyat sonrası erken dönemde peristomal deriyi basınca bağlı oluşabilecek deri
erozyonundan korumak ve stoma çevresi
dikişlere baskı oluşturmamak için konveks ve
Ameliyat Sonrası Bakım;
• Hasta ameliyat döneminden önce odası
hazırlanmalı ve yatağına alındıktan sonra rutin ameliyat sonrası izlemi yapılmalıdır
• Cilt bütünlüğünü sürdürme , ağrıyı iyileştirme , özsaygıyı artırma ve cinsellik ile ilgilenmesi ve kabullenmesi için uygun baş etme
mekanizmalarını geliştirme önemlidir.
• Üriner işlevlerin yönetimi ile ilgili bilgili olma
• üriner işlevlerin izlemi yapılmalıdır
• Ameliyat sonrası komplikasyonların önlenmesi ve hastanın rahatının sağlanması üzerine
odaklanılmalıdır.
• Ameliyat sonrası dönemde hemşirenin rolü
• komplikasyonları önlemek
• komplikasyonların belirti ve bulgular açısından hastayı dikkatli bir şekilde izlemelidir.
• Kateter ve drenaj araçları yakından izlenmelidir
• İdrar volümü , drenaj sisteminin işlevi ve drenajın rengi tanımlanmalıdır.
• Ameliyat sonrası ağrı kesiciler uygulanmalıdır
• Derin solunum ve öksürme egzersizleri yaptırılır
• Ameliyat sonrası dönemde hasta , en kısa sürede ayağa kaldırılır
• Yeterli hidrasyon sağlanır
• Cerrahiden sonra stoma , kolay ve düzenli görsel kontrolü sağlayabilecek , şeffaf bir torbayla acilen kapatılmalıdır
• Hızlı idrar üretimi sağlanmalıdır
• Ameliyat sonrası bakımın önemli bir parçası,
iskemi ve nekroz belirtilerinin dikkatli gözlenmesi olmalıdır
• Sağlıklı bir stoma yeterli kanlanma olduğunda oral mukoza renginde pembe veya kırmızı olur.
• Stoma başlangıçta ödemlidir ,idrarda ve stoma çevresinde mukus görülebilir
• Ameliyat sonrası 4-6 hafta arasında stomada ödem gittikçe azalacaktır
• Uygulama sırasında stomanın sıcaklığını kontrol etmek önemlidir. Karın bölgesi ile aynı sıcaklıkta olması beklenir.
• İlk 24 saat saatte bir, daha sonra 4 saatte bir idrar atımı değerlendirilerek hastanın aldığı ve çıkardığı dikkatlice izlenmelidir
• Saatlık idrar miktarı 30 ml den az olduğunda hekim bilgilendirilmelidir.
• İdrar atımının sürdürülmesi , hidronefroz ve olası böbrek hasarının önlenmesinde önemlidir
• Böbreğin etkin fonksiyonu için saatte en az 30 ml’ lik bir idrar atımı gereklidir
• İdrarın rengi ve yoğunluğu tanılanır. Pembe ya da açık kırmızıdan giderek açılan idrar rengi ,
ameliyat sonrası 3. gün normal rengine döner
• Bağırsak mukozasının mukus üretimine bağlı olarak idrar rengi açık olmayabilir
• Üriner diversiyondan gelen idrarda açık kırmızı kan ,cerrahi girişim gerektirecek kanamanın
göstergesi olabilir
• Aşırı bulanık ya da kötü kokulu idrar , infeksiyon bulgusu olabilir.
• Stoma ya da insizyonun görünümünde
değişiklik infeksiyon ya da iyileşmede bozulma gibi komplikasyonların belirtisidir.
• Bağırsak duvarının ürettiği mukus , yeni
oluşturulan mesanede ( rezervuarda) birikebilir ya da kateteri tıkayabilir
• Bu nedenle ileal diversiyon kateteri her 4 saatte bir ya da istemi yapıldığında serum fizyolojik ile yıkanır.
• Serum elektrolit değerleri , asit- baz dengesi ve BUN ya da serum kreatinini gibi böbrek
fonksiyon testleri izlenir.
• Bağırsak bölümlerinin oluşturduğu
rezervuarlardan elektrolitlerin geri emilimi , elektrolit dengesizliği ve metabolik asidozla sonuçlanabilir.
• Normal homeostazis durumunun sürdürülmesi
• Hasta ve ailesine , stoma ve üriner diversiyon
bakımı konusunda , koku yönetimi , cilt bakımı , sıvı alımında artış , torba uygulaması, sızıntıyı önleme ve diğer komplikasyonlar konusunda eğitim verilmelidir.
• Öz bakımı sağlama yeteneği ,değişen beden imajına uyumda önemli bir faktördür.
• Aile üyelerinin eğitimi , kabul ve uyumu kolaylaştırır
• Aile öz bakım kapasitesini bozan yetersizlik ya da hastalık durumunda bilgiye gereksinim
duyacağı için bilgilendirilmesi önemlidir.
• Bağırsakların dinlendirilmesi ve bağırsak
iyileştikten sonra oral beslenmeye geçilmesi hala güncelliğini koruyan ve sık uygulanan yöntemdir.
• Uzun süre yeterli beslenmeyen hastalarda
radikal sistektomi sonrası paralitik ileus en sık görülen minör komplikasyonlar arasında yer alır.
• Ameliyat sonrası bağırsak işlevlerinin gözlemi , amaca yönelik beslenme tedavisi için gereklidir
• Büyük abdominal girişimlerde ameliyat sonrası yara bakım yönetiminde genellikle standart
protokoller izlenmektedir.
• Ameliyat sonrası dönemde cerrahi alan
infeksiyonları en büyük sorun olması nedeniyle cerrahi girişimi takiben infeksiyon önlemleri
dikkatlice uygulanmalıdır.
• Ürostomi ameliyatı sonrası hasta eğitimi
• Malzeme tamini
• Stomanın değerlendirmesi
• Torbanın boşaltımı
• Komplikasyonların yönetimi
• İlaç kullanımı
• Acil durumlar
• Günlük yaşam aktivitelreri
Haftalık Öğrenim Kazanımları
• Ürostomide ortaya çıkan komplikasyonları öğrendik
• Ürostomi ameliyatı öncesi eğitim basamaklarını ve eğitimin değerlendirmesinin öğrendik
• Ameliyat sonrası bakımda hemşirenin rolünü öğrendik
• Ameliyat sonrası eğitimin maddelerini öğrendik
Haftanın özeti
• Stoma cildinde irritasyon ,
• Retraksiyon ,
• Sızıntı ,
• Mukus üretimi ,
• İdrar pH’ındaki değişiklikler ,
• Granüloma ,
• Stomada kanama ve ülsersyon
• Cinsel işlev bozukluğu ürostominin
Haftanın özeti
• Ameliyat öncesi dönemden başlayarak;
• Stomanın yeri,
• Stomanın bakımı ,
• İnfeksiyonun belirti ve bulguları
• Yara bakımı
• Derin solunum , öksürme ve ekstremite egzersizleri
• Erken ayağa kalkma
Haftanın özeti
• Ameliyat sonrası dönemde hemşirenin rolü
• komplikasyonları önlemek ve
komplikasyonların belirti ve bulgular açısından hastayı dikkatli bir şekilde tanılamaktır
• Kateter ve drenaj araçları yakından izlenmelidir
• İdrar volümü , drenaj sisteminin işlevi ve drenajın rengi tanımlanmalıdır
Haftanın özeti
• Ameliyat sonrası insizyon , ağrı , distansiyon , gelişebilmektedir . Ağrı kesiciler uygulandıktan sonra insizyon yeri desteklenmelidir
• Derin solunum ve öksürme egzersizleri yaptırılır
• Ameliyat sonrası dönemde hasta , en kısa sürede ayağa kaldırılır
Önerilen Haftalık Çalışmalar
• Her öğrencinin konu ile ilgili bir
araştırma çalışması ve literatür
taraması yapması gerekiyor.
Başvurulan Kaynaklar
1. Cerrahi hemşireliği I Prof.Dr.Nermin Akyolcu Prof.Dr.Güler Aksoy, Prof.Dr.
Nevin Kanan
2. Cerrahi hemşireliği II Prof.Dr.Nermin Akyolcu Prof.Dr.Güler Aksoy, Prof.Dr.
Nevin Kanan
3. Cerrahi hemşireliği uygulama rehberi Prof.Dr.Nermin Akyolcu Prof.Dr.Güler Aksoy, Prof.Dr. Nevin Kanan
4.Yara ve Stoma Bakımı Prof.Dr.Nermin Akyolcu Prof.Dr.Nermin Akyolcu, 5. karadağ, A.Ve ark .(2003). Kolostomi ve İleostomili Hastaların Bakımına Yönelik Rehber Kitap , Aytun Ofset, Ankara
5. Acıbedem Sağlık Grubu Stoma Bakım Talmatı
6. Çelik sş .Yaşlı Bireylerin Ürostomi Öncesi ve Sonrası Bakımı Haccettepe
Bir Sonraki Ders Hakkında
• Ürostomili Bireyde Taburculuk Eğitimi ve Evde Bakım ( beslenme , cilt bakımı, idrar yolu infeksiyonu , peristomal herni ,cinsel yaşam , seyahat )
• Ürostomili Hastada Hemşirelik Bakım Planı