GÜNLÜK ALINMASI GEREKLĠ GIDALAR

Bir-üç yaĢ grubundaki çocuklar günde en az; Yarım kilo civarında süt veya yoğurt, Bir yumurta,

Bir kepçe mercimek, nohut, fasulye gibi yemek, Bir küçük tabak sebze yemeği

Bir-iki adet meyve

Bir-iki kaĢık pilav-makarna, Bir-iki dilim ekmek yemelidir.

119 BĠR-ÜÇ YAġ ĠÇĠN GÜNLÜK YEMEK LĠSTESĠ

Sabah: 1 adet piĢmiĢ yumurta veya bir kibrit kutusu kadar peynir 1 küçük

domates veya taze sıkılmıĢ portakal, mandalina suyu, Yarım veya 1 bardak süt 1-2 dilim ekmek.

Sabahla öğle arası: 1 adet meyve.

Öğle: Kıymalı sebze veya mercimekli, nohutlu bir yemek, 2–3 kaĢık pilav, 1

bardak ayran, sebze salatası

Ġkindi: 1 bardak süt veya ayran

AkĢam: 1 kepçe yoğurtlu veya mercimekli çorba veya yoğurtlu makama,

120

5.OTURUM:

KONU BAġLIĞI:

Özel durumlarda beslenme;

Ġshal ve ishal durumlarında beslenme

Çocuklarda Kansızlık Saptandığı Zaman Neler Yapılmalıdır Ġyot yetersizliğinde Ortaya Çıkan Hastalıklar ve Önlenmesi

AMAÇ:

Bebeklerimizi büyütürken karĢılaĢabileceğimiz sorunları tespit edebilmek. Bu sorunlar karĢısında yapabileceklerinin farkında olabilmek.

HEDEF DAVRANIġLAR:

Ġshal durumlarında bebeklerimizi nasıl beslememiz gerektiğini kavrayabilme

Kansızlık saptandığında nasıl bir beslenme programı takip etmesi gerektiğini söyleyebilme

Ġyot yetersizliğinde meydana gelecekleri fark edip nasıl önlenebileceğini bilme ve söyleme.

SÜRE: 60 dk.

EĞĠTSEL YÖNTEM: Anlatım, grup tartıĢması, soru – cevap yöntemi

EĞĠTSEL ETKĠNLĠK VE OYUN: Özel durumlar ve yapılacakları eĢleĢtirme oyunu.

EĞĠTSEL MALZEME: Eğitsel etkinlik için hazırlanmıĢ kartlar EĞĠTSEL ARAÇ: Projeksiyon makinesi, bilgisayar

121 UYGULAMA:

Önce katılımcılara bebeklerini büyütürken bu güne kadar karĢılaĢtıkları özel durumlar olup olmadığı sorulur. KarĢılaĢılan özel durumlar listelenir. Neler yaptıkları üzerinde konuĢturulur. Uygulayıcı özel durumlarda yapılması gerekenleri anlatır. Soru – cevap yöntemi ile konu pekiĢtirilir. HazırlanmıĢ kartlar dağıtılır ve uygulayıcının anlattığı özel durumlar tahtaya yazılır. Katılımcılar ellerindeki kartları okur ve hangi özel duruma ait olduğunu söyler.

ĠSHAL (GASTROENTERĠT)

Ġshal, geliĢmekte olan ülke çocukları arasında sık görülen bir hastalık ve ölüm nedenidir. Ġshal yalnız bir hastalık değil birçok hastalığın ortaya çıkardığı bir sorundur. Günde üçten fazla sayıda sulu dıĢkılama ishal olarak kabul edilirken anne sütü ile beslenen bebeklerde günlük 6–8 kez dıĢkılama normal kabul edilebilir.

Ġshalde vücutta oluĢan değiĢiklikler Ģöyledir; ĠĢtahsızlık

Bulantı, kusma AteĢ, enfeksiyon

Malnütrisyon (Beslenme Bozukluğu) Kayıpların karĢılanmaması

Ġshalin Nedenleri

Sindirim salgılarının yetersiz olması Bazı besinlere karĢı oluĢan alerji Emilim bozukluğu

Anatomik, metabolik bozukluklar Enfeksiyonlar

122 Beslenme hataları (yetersiz beslenme, aĢırı beslenme vb.)

Uzun süre antibiyotik kullanımı Besin zehirlenmeleri

Ağır metaller

Psikolojik stres(ġanlıer, Ersoy,2005: 203)

Ġshalin nedenleri ve bulaĢma yolları; ishalin en önemli ve en sık nedeni mikroplardır. Bunlar patojen bakteriler, virüsler ve parazitlerdir. Bu mikropların kaynağı insan veya hayvan dıĢkısıdır. Ġnsan ve hayvan dıĢkısı milyarlarca mikrop içerir. Ġçme ve kullanma sularının, kaynakların, akarsuların, sebze, meyve ve diğer yiyeceklerin, ellerin, beslenme için kullanılan araçların insan ve hayvan dıĢkısıyla bulaĢması sonucu bu mikroplar ağız yoluyla vücuda alınır. Buna dıĢkı-ağız (fekal-oral) yoluyla bulaĢma adı verilir.

Mikroplar bağırsağa geçerek enfeksiyona ve ishale yol açar. DıĢkı-ağız yoluyla bulaĢmada mikroplar kirli ellerle de taĢınır. Patojenler barsak hareketlerini ve barsak boĢluğuna sıvı salgılanmasını arttırırlar. Bu nedenle çevre sağlığı ve hijyen kuralları iyi bilinmeli ve toplum da bilgilendirilmelidir.

Diğer bir risk faktörü de malnütrisyona yol açan yetersiz ve dengesiz beslenmedir.

Genellikle karbonhidrat fazlalığı olarak karĢılaĢtığımız dengesiz beslenme, protein-enerji malnütrisyonuna yol açar. Bu da bağırsakta fermantasyona neden olarak sulu dıĢkılama eğilimini arttırır. Malnütrisyon vücut direncini azaltır. Bu nedenle ishal daha kolay oluĢur. Ġshaller ise malnütrisyonu ağırlaĢtırır. Hatalı beslenen çocukların anneleri genellikle bilgisiz ve beslenme eğitiminden yoksun oldukları için besinlerin temizliğine de dikkat etmezler. Bu da çocuklarda bağırsak enfeksiyonlarını arttırır. Sadece anne sütü ile beslenen bebeklerde ishal daha seyrektir. Bunun nedeni anne sütünün direnç arttıran bileĢimi ve temizliğidir. Anne sütünü teĢvik ederek ve dengeli beslenmeyi öğreterek ishal vakalarının azalmasına yardımcı olunabilir.

123 Ġshalli Çocuğun Tedavisi: Dehidratasyon vücudun normalden fazla su ve tuz kaybetmesidir. Ġshalde tedavinin ana ilkesi kaybedilen su ve tuzun yerine konmasıdır.

AMAÇ;

Dehidratasyonun önlenmesi,

Dehidratasyon geliĢmiĢse sıvı tedavisi ile dehidratasyonun düzeltilmesi, Ġshal süresince beslenmeye devam edilmesi,

Antibiyotik ve diğer ilaçların kullanılmaması olarak özetlenebilir. Dehidratasyonun Önlenmesi

Anne ishali evde aĢağıdaki üç kurala uyarak tedavi edebilir:

1. Ġshalli olan çocuğa hastalığının baĢlangıcından itibaren bol su ve sıvı yiyecekler verilmelidir. Çocuğa anne sütü veya ayına uygun sulandırılmıĢ inek sütü evde kolayca hazırlanabilecek az Ģekerli çay Ģeftali, elma, havuç suyu, ayran gibi içeceklerin bolca içirilmesi sağlanmalıdır.

2. Beslenmeye devam edilmelidir. Çocuğa sindirimi kolay besinler 5-6 öğünde verilmeli, çocuğun yaĢı ve ek gıdalara baĢlama ayı gözönüne alınarak pirinç lapası, yoğurt, haĢlanmıĢ patates, Ģeftali, elma ya da havuç püresi, haĢlanmıĢ yağsız et gibi besinler verilmelidir.

3. Dehidratasyon belirtileri gözlenmeli, eğer herhangi biri görülürse 24 saat içinde mutlaka bir sağlık kuruluĢuna baĢvurmalıdır.

4. Anne çocuğa taze, temiz ve iyi piĢmiĢ besinler verilmelidir.

5. Temiz içme suyu verilirse ve temizlik kurallarına uyulursa çocuğun ishal olma olasılığı azalmıĢ olur.

124 ORS Paketinden Eriyik Hazırlama

1. Eller sabun ve su ile iyice yıkanır.

2. AĢağıda belirtilen malzemeler temiz bir masanın üzerine veya tepsinin içine konur.

a) Temiz, ağzı kapalı büyükçe bir sürahi veya kap,

b) 200 ml.lik büyük bir su bardağı (veya evdeki temiz bir litrelik süt ölçüsü), c)Hazır tuz, Ģeker karıĢımı paketi

3. KaynatılmıĢ soğutulmuĢ 5 su bardağı su (bir su bardağı 200 ml. olmalıdır) temiz bir kaba boĢaltılır.

4. Hazır tuz-Ģeker karıĢımı paketi bu suyun içine ilave edilir.

5. KarıĢım, temiz bir kaĢıkla iyice eriyinceye kadar karıĢtırılır.

6. Kabın ağzı kapatılarak temiz ve serin bir yere konur. Her dıĢkılamadan sonra; a) 2 yaĢından küçük çocuklara 50-100 ml. (Bir çay bardağı)

b) Daha büyük çocuklara 100-200 ml (Ġki çay bardağı) bu solüsyondan verilmelidir.

YetiĢkin hastalara istedikleri kadar tuz -Ģeker karıĢımı vermeye devam edilmelidir.

artan miktar dökülmeli, ertesi gün yeniden hazırlanmalıdır.

Ġshalli Çocuğun Beslenmesi

125 Anne sütü ile beslenen çocukların ishalli iken emzirilmeye devam edilmesi sağlanmalıdır.

Bebek, süt formülü veya inek sütü ile besleniyorsa, annenin bu sütleri vermeye devam etmesi

KarıĢık ve yapay beslenen 6 aylıktan büyük bebeklere, süte ek olarak enerjiden zengin, protein de içeren katı ek gıdalar da verilmesi

Ek gıda olarak çocuğun yaĢına uygun Ģekilde yoğurt, ekmek, pirinç lapası, haĢlanmıĢ patatesli tarhana çorbası, muhallebi, haĢlanmıĢ yağsız et, tavuk verilebileceği anlat

Çocuk sık aralarla küçük miktarlarla beslenmeyi daha iyi kabul eder. Besinlerin 5-6 öğüne bölünerek 3-4 saatte bir, zorlamadan verilmesi gereklidir.

Besinler iyi piĢirilmeli, yumuĢak püre Ģeklinde olmalıdır. Çiğ sebze ve meyvelerin sindirimi zordur. Ġshal sırasında verilmemesi sağlanmalıdır.

Ġshalli çocuğa Ģekerli, çok yağlı, posalı, ağır baharatlı yiyecekler verilmemelidir.