GÖRSEL ARAÇLAR Yazı(Kara) Tahtaları

Kara tahta Türk Eğitim sisteminde çok yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Maliyeti ucuz olup hammaddesi koyla temin edilebilir. Kara tahta öğrenme-öğretme faaliyetlerinin planlanmasında öğretmene yardımcı olur. Etkili bir planlama ile karatahtalar öğrencilerin güdülenme düzeylerini artırabilir (İşman ve Eskicumalı, 2003, s.182).

Yazı tahtasının başarılı olarak kullanılması için: Sınıfın en arkasındaki öğrencinin okuyabileceği kadar büyüklükte ve okunaklı yazılmalı, dikkat çekmek için çeşitli renkler kullanılmalı, tahtaya yazı yazmaya üstten başlamalı, tasarruflu kullanılmalı, yazı yazarken öğretmen konuşmamalı, yanlış yazılan bir şey silinmeli, sonraki dersler için dersin sonunda tahtaya yazılan bilgiler silinmelidir (Büyükkaragöz ve Çivi, 1999, s.271).

Mantık dersi içerik itibariyle daha çok soyut konulardan oluştuğu için bu konuları somutlaştırmak amacıyla mantık öğretiminde tahta kullanımı çok önemlidir. Özellikle sembolik mantık konuları matematik dersi gibi işlemler yapmayı gerektirdiğinden mantık öğretimde yazı tahtası kullanımı yoğun olmalıdır. Öğretmen, mantık öğretiminde“Λ, V, →, ↔” gibi önerme eklemlerinin okunuşlarını sırasıyla “ve, veya, ise, ancak ve ancak” şeklinde öğrencilere sözel olarak anlatırsa, yani bu önerme eklemlerini ve günlük dildeki karşılıklarını tahtaya yazmazsa bu bilgiler öğrenciler için havada kalabilir ve öğrenciler konuları anlamakta zorlanabilir.

Ayrıca mantık öğretiminde yazı tahtasının kullanımı öğrencilere, konuyu tekrar etme, pekiştirme, anlatılan konuların akıllarında daha iyi kalmalarının sağlanması, işlem basamaklarını sırasıyla öğrenebilme, anlatılan konuları deftere rahat şekilde not alma, dersi takip edebilme imkânlarını sağlayabilir.

Pazen Tahta: Sınıfın duvarında bir şerit gibi boydan boya olan, üzeri kalın kumaşla kaplanmış köpük, karton vb. materyallerden oluşturulan tahtalardır. Pazen tahtaların 2 temel kullanım amacı vardır. Bunlardan birincisi, dönem boyunca veya yıl boyunca öğrencilerin öğrenmelerine katkı sağlayacak materyallerin sergilenmesi: Çarpım tablosu gibi. İkincisi ise, öğrenci çalışmalarının sergilenmesidir. Öğrenci çalışmalarının sınıfta pazen tahta aracılığıyla sergilenmesi öğrencilerde önemli duyuşsal özelliklerin gelişmesini sağlayacağından dolayı önemlidir(Tan, 2007, s. 261).

Mantık öğretiminde önerme eklemleri, günlük dildeki karşılıkları ve önerme eklemlerinin doğruluk çizelgelerindeki kuralları pazen tahta ile dersin anlatıldığı süre boyunca sınıflara asılabilir. Öğrenciler pazen tahtaya bakarak bu kuralları çarpım tablosu gibi öğrenebilirler. Mantık öğretimde pazen tahtanın ikinci kullanım amacını da mantık sınavından en yüksek notu alan öğrencinin sınav kağıdını asarak gerçekleştirebiliriz.

Bülten Tahta: “Bülten tahtaları pratikte üç farklı amaç için kullanılır; dekorasyon, motivasyon ve öğretim. Öğrenci çalışmalarını sergilemek, bülten tahtalarının motivasyon amacıyla kullanımına bir örnektir. Bülten tahtaları öğretim amaçlı olarak bir konu alanıyla ilgili metin, resim gibi bilgileri sergilemek için kullanılır.” (Yalın, 2003, s.144).

Öğrenciler bu tahtalardan yararlanarak arkadaşlarına, anlatacakları konuların ana hatlarını, raporların özetlerini, hazırladıkları haritaları, kestikleri gazete kupürlerini, çektikleri fotoğrafları, koleksiyonların ve benzeri göze hitap eden materyallerini gösterebilirler (Küçükahmet, 1999, s. 147).

Öğretmenler bülten tahtalarını mantık öğretimini daha etkili şekilde gerçekleştirmek için kullanabilir. Aynı şekilde öğrenciler de bu tahtalardan yararlanarak arkadaşlarına mantıkla ilgili anlatmak istedikleri konuların ana hatlarını ya da özetlerini, göstermek istedikleri haritaları, gazete kupürlerini, karikatürleri, makaleleri, resimleri vb. materyalleri kullanabilirler. Örneğin bir gazetedeki mantıksal yanlışların bulunduğu köşe yazısı pazen tahta ile öğrencilere gösterilebilir.

Resimler ve Levhalar

Resimler genellikle bir konuya giriş yapmak, konuyu desteklemek veya konuyu özetlemek için kullanılırlar.

“Bunlar soyut bilgileri somutlaştıran, ayrıca yeni bilgileri uzun süreli belleğe ikili etki ile kodlanmasını sağlayan soyut görsel materyallerdir. Birden fazla kavram, olay, olgu arasındaki ilişkiyi göstermek amacıyla kullanılırlar. Karmaşık kavramların basitleştirilmesinde, makinelerin çalışma ilkelerinin gösterilmesinde, kavramlar arası ilişkilerin öğretilmesinde kullanılabilir.” (Erden, ?, s.190).

Haritalar, figürler, grafikleri şemalar gibi görsel araçlar genel olarak levhalar olarak tanımlanmaktadır. Bu tür araçlar bir kez hazırlandıklarında tekrar tekrar kullanılabilirler. Taşınmaları kolaydır. Her bir levhanın genellikle tek bir fikri göstermesi gerekmektedir. Öğretmenler öğrencilere etkili mesajlar vermek için de levhalar hazırlayabilir (Küçükahmet, 2003, s.117).

Mantık dersi için öğretmen farklı konularda, sürekli kullanabileceği ve rahatlıkla taşıyabileceği levhalar ve resimler hazırlayabilir. Öğretmen böylece öğrencilerin ilgisini derse çekebilir ve derse katılımlarını artırabilir. Örmeğin “önerme eklemleri ve doğruluk çizelgeleri” konusu anlatılırken önerme eklemlerinin görevleri levhaya yazılıp öğrencilerin görebileceği bir yere asılabilir. Levha kullanımı öğretmenler için de zamanı iyi kullanma ve işgücü tasarrufu sağlayabilir.

Gerçek Eşya ve Modeller

Gerçek eşya ve modellerin kullanımı bazı konuların sunumunda öğretilecek konuyu görselleştirebilir. Bazı direkt olarak gözlem yapma olanağına sahip olmadığımız konuları da somutlaştırılabilir. Sınıfa kaynak kişileri getirme, sınıfa getirilemeyen bazı nesne ve modelleri inceleme olanağı sağlanabilir. Gerçek eşya ve modellerin kullanımı öğretimi daha eğlenceli ve ilgi çekici hale getirmektedir

Mantık öğretiminde öğrencilere öğrenme sürecinde neleri, niçin ve nasıl yapacaklarını anlatma amacıyla, davranışlardan model olarak yararlanılabilir, davranışların ürünü olan gerçek eşyalar kullanılabilir. Davranışta istenen yönde bir değişmeyi pekiştirmek amacıyla gerçek hayatta yeri olan bir eşya, bir rol, bir yetki vb. ödül olarak kullanılabilir (Özçelik, 1998, s.130).

“Çeşitli nedenlerden dolayı bazı gerçek objeler sınıfta kullanılamazlar. Örneğin ölçütlerinsen dolayı çok büyük ya da aşırı küçük objeleri sınıfa getirmek zordur. Bu durumda en iyi yol o objenin modelinin kullanılmasıdır. Modeller gerçek objelerin en iyi taklitleridir.”

(Küçükahmet, 1999, s.144).

Mantık öğretiminde gerçek eşya ve modeller mantığın kullanım alanlarını anlatırken kullanılabilir. Örneğin bir elektrik devresi maketi veya bilgisayar öğrencilere gösterilebilir ve mantığın bunlarla ilişkisi anlatılabilir.

Kitaplar

Kitaplar mantık öğretiminde kullanılabilecek temel öğretim unsurlarından biridir.

Öğretmenin gücünü daha iyi kullanmasına ve dersini daha sistematik olarak anlatmasına imkân verir. Kitap sayesinde öğrenci öğretmenin anlattıklarını istediği zaman, istediği yerde ve istediği tempoda tekrar etme imkânına kavuşur. Özellikle öğrenme güçlüğü olan öğrenciler için ders kitabı sözel öğretimin yarattığı boşluğu doldurma imkanı vermesi bakımından önemlidir (Küçükahmet, 1999, s.147-148).

Mantık öğretimde kitap kullanımı özellikle öğrenciler açısından oldukça önemlidir. Öğrenciler için kitaplar, derste anlamadıkları yerleri çalışmak ya da öğrendikleri konuları tekrar etmek ve bu konularla ilgili alıştırma yapmak açısından önemlidir. Öğretmen ve öğrenciler için derste daha önce anlatılan konuları, yeni anlatılacak konuları ve sonradan işlenecek konuları takip etmede kitap kullanımı önemlidir.

Projeksiyon Makineleri

Projeksiyon makineleri, öğrenme-öğretme süreçlerinde bireysel ve grupla öğretimde, araştırma inceleme etkinliklerinde hareketli ve hareketsiz görüntüleri incelenmeye uygun duruma getirmek üzere geliştirilmiş araçlardır (Alkan, 1979, s. 268). Bu araçların başında; episkop, tepegöz, slayt makinesi gelmektedir

Episkop(Opak): Kitap, fotoğraf, resim, kart, şema, harita vb. çeşitli kağıtlar üzerindeki görüntülerin sınıfta incelenmesi için, yazı tahtasına çizilmesine gerek kalmadan, ışığın yansımasından yararlanarak perdede büyütülmesini sağlayan araçlara denir. Bazı durumlarda tahtaya şekil çizimi çok zaman almakta ya da birkaç şeklin çizimi için yeterli ortam olmamaktadır. Bu nedenle hemen anında istenilen şeklin sınıf ortamında incelenmesi opak projeksiyonla sağlanmaktadır. Ayrıca bu araçla bir ders saatinde pek çok görüntünün anında sınıf ortamına getirilmesi mümkün olmaktadır(Büyükkaragöz ve Çivi, 1999, s. 275).

Mantık öğretiminde episkop, “kavram çeşitleri, kavramlar arası ilişkiler, tanım, önerme çeşitleri” konuları anlatılırken kullanılabilir. Bu konuların ortak özelliği şemalarla daha anlaşılır şekilde anlatılabilmeleridir. Çünkü yukarıda saydığımız konular bir ağacın dalları gibi çeşitlere ayrılmaktadır. Bu nedenle böyle karmaşık konuların tamamını öğrencilerin görmeleri ve birbirleriyle olan ilişkilerini anlayabilmeleri için mantık öğretiminde episkop kullanılabilir.

Tepegöz: Tepegöz, öğretme-öğrenme durumunda renkli ve hareketli görüntü sağlaması; % 30 oranında kalıcı izlenim sağlayan görme duyusuna hitap etmesi; araçla kullanılan gereçlerin kolaylıkla yapılabilmesi ve tekrar tekrar kullanılabilmesi; uygun gereçlerle etkili takdim sağlaması; pratik ve kullanışlı olması; kolaylıkla ve yaygın olarak kullanılabilmesi gibi yönlerden eğitim etkinliklerinde önemli işlevi olan bir yardımcıdır.”

(Alkan, 1979, s. 280).

Mantık öğretiminde tahtaya çizilmesi ya da yazılması zor olan bilgi içeren veya uzun zaman gerektiren konularda tepegöz kullanılabilir. Örneğin, mantığın

tarihçesi ve mantık felsefesi gibi daha sözel konularda tepegöz kullanımı faydalı olabilir. Öğretmen bu konuları monoton bir şekilde hikâye anlatır gibi anlatırsa ders sıkıcı hale gelebilir. Öğretmen, tepegöz kullanarak öğrencilerin zihnini daha açık tutabilir, konuyu görselleştirdiği için de anlattığı bilgiler öğrencilerin zihninde daha kalıcı olabilir. Ayrıca böyle konularda tahta kullanımı yerine tepegöz kullanımı sınıf hakimiyetini de artırabilir. Çünkü öğretmen tepegöz kullanımı ile tahta kullanımına göre öğrencilerle daha yüz yüze bir iletişim kuracaktır.

Slayt Makinesi: “35 mm’lik fotoğraf makinesiyle çekilmiş pozitif filmin banyo edilerek teker teker yansıtılmak üzere kesilip plastik veya karton çerçevelere yerleştirilmesiyle elde edile küçük, saydam fotoğrafları yansıtmaya yarayan araçtır.” (Yalın, 2003, s.137).

Slayt makinesinin taşınmasının kolay olması bir avantajdır. Ayrıca slaytlara uygun ses bantlarını da sınıfa getiren öğretmen aynı zamanda her iki aracı çalıştırarak aynı anda hem görsel hem de işitsel sunuda bulunma imkanına sahip olur. Mantık öğretiminde yeri geldikçe, mantık düşünürlerinin fotoğrafları ve yaşadıkları yerler, mantık kuralları ile oluşturulan teknolojik araçların fotoğrafları önceden hazırlanarak slayt makinesi ile öğrencilere gösterilebilir.