BLOOM’UN TAM ÖĞRENME MODELİ

Tam öğrenme modelini ortaya koyan Bloom, başından itibaren işin olumlu öğrenme koşulları sağlandığı takdirde dünyada herhangi belli bir kişinin öğrenebileceği her şeyi hemen hemen herkes öğrenebilir düşüncesine bağlı olarak modelini geliştirmiştir.

“Bir sınıftaki öğrencilerin başarılı olmaları, onların yetenek düzeylerine değil, öğretimin niteliğine ve onlara ihtiyaçları kadar zaman tanımaya dayalıdır. Bir dersteki öğrencilerin yetenek ve başarı düzeyleri geniş bir dağılım gösterebilir. Ama tam öğrenme modeline dayalı bir eğitimle, öğrencilerin akademik başarı düzeyleri yükselir; başarıların işaret eden puan dağılımında ranj daralır. Öğrenci davranışları öğretimin hedefleri doğrultusunda, birbirine yaklaşır; tüm öğrenciler başarılı olabilir.” (Ülgen, 1997, s.165).

“Tam öğrenme, başarıyı normal dağılım eğrisinden üçgen dağılıma götüren ya da okuldaki %20 oranındaki beklendik başarıyı %75 ile %90’a hatta %95’e çıkaran bir öğrenme sürecidir.” (Demirel, 2007, s.130).

Büyükkaragöz ve Çivi(1999, s.65)’ye göre tam öğrenme modelinin ana değişkenleri aşağıdaki gibidir:

a. Giriş davranışları(Öğrencinin), b. Öğretim hizmetinin niteliği, c. Öğrenme ürünleridir.

Bloom (1976, s.169-218)’dan aktaran : Sönmez (2007, s.94-95)’e göre bu değişkenleri şöyle açıklayabiliriz:

1) Öğrencinin bilişsel giriş davranışları ve duyuşsal giriş karakteristikleri bilinmelidir. Yani bir derse ya da kursa başlamadan önce, öğrencinin dağarcığında getirdikleri, bildikleri, ilgisi, güdülenmişliği, tutumu vb. saptanmalı; daha sonra öğretim, bu özellikler göz önünde tutularak düzenlenmelidir.

2) Öğretim hizmetinin ise şu niteliklerle donanmış olması gerekir: a) Her eğitim durumunda işaretler(ipuçları) bulunmalıdır.

b) Her eğitim durumunda pekiştireç bulunmalıdır.

c) Her eğitim durumunda öğrencinin etkin katılımı sağlanmalıdır. d) Her eğitim durumunda dönüt ve düzeltme bulunmalıdır. e) Ders ya da kursun üniteleri aşamalı olarak sıralanmalıdır.

Akınoğlu(2007, s.130)’na göre tam öğrenme modelinin olumlu yanları aşağıdaki gibidir:

-Her öğrencinin kendi hızında ilerlemesine imkan tanır. -Öğrenmeler arasına eşitliği sağlar.

-Öğrenme ürünleri sürekli olarak değerlendirilir. -Süreç öğrencilerin düzeyine göre ayarlanabilir. -Öğrencilerin başarı düzeylerine olumlu etki yapar. -Aşamalı öğrenmede sonraki öğrenmelerde süre kısalır. -Öğrencilerin kendilerine olan güvenini artırır.

-Öğrenci bir sonraki ünite için gerekli giriş davranışlarını kazanmış olur. -Öğretmenin öğretim için daha iyi hazırlanmasını sağlar.

Demir(2005, s.209) ve Ülgen(1997, s.167)’e göre tam öğrenme modelinin olumsuz yanları ise aşağıdaki gibidir:

-Tam öğrenme modeli tüm öğrencilerin aynı düzeyde öğrenmesini sağlamaya çalıştığından zaman alıcıdır.

-Yavaş öğrenen öğrenciler hızlı öğrenen öğrencileri engelleyebilmektedir. -İleride olan öğrenciler için uygulanacak zenginleştirilmiş etkinliklerin bilişsel giriş testleri ve izleme testlerinin hazırlanmasının, uygulanmasının zor olması ve uzmanlık gerektirmesi bu modelin sınırlılıkları arasındadır.

-Hedeflerin, hedef davranışların ve ölçme araçlarının hazırlanması, uzmanlık gerektirdiğinden, öğretmenler bu işin becerisini kazanamamış olabilirler.

-Uygulama sırasında, her öğrenme biriminin sonunda düzeltme yapılmazsa, tüm sistem felce uğrar.

Tam öğrenme modelinin basamakları ve aralarındaki ilişki aşağıdaki şekilde verilmiştir (Demir, 2005,s.208): GİRİŞ ETKİNLİKLERİ SÜREÇ ETKİNLİKLERİ ÇIKIŞ ETKİNLİKLERİ

Şekil 1: Tam Öğrenme Modelinin Öğretme-Öğrenme Sürecine Uygulanması BAŞLA Ünitenin bilişsel, duyuşsal, devinişsel hedef ve davranışlarını belirleme

Bu ünite için ön koşul olan bilişsel giriş davranışlarını, duyuşsal giriş özelliklerini ve devinişsel giriş özelliklerini belirleme Bilişsel giriş davranışlarına dayalı olarak bilişsel giriş davranışlarını testi hazırla ve uygulama Bilişsel giriş davranışlarını testi sonuçlarına göre eksik olan davranışları tamamlama öğretimi yapma

Yeni ünitedeki yeni davranışları kazandırmak için öğretme-öğrenme etkinliklerini uygulama Düzeltme etkinliklerinin işe yarayıp yaramadığını belirtmek için paralel izleme testi uygulama İzleme testi sonuçlarına göre eksik ve yanlış önermeler için düzeltme etkinliklerini uygulama

Yeni ünitedeki yeni davranışların kazanılıp kazanılmadığını belirlemek için izleme testini uygulama İKİNCİ ÜNİTEYE İLERLE ME İzleme testi sonuçlarına göre ileride olan öğrenciler için zenginleştiril miş öğretme etkinliklerini uygulama

Aşağıda tam öğrenme modelinin aşamalı olarak bir mantık konusuna nasıl uyarlanabileceği ve mantık öğretiminde nasıl kullanılacağına dair bir örnek verilmiştir.

-Ünite ya da konunun hedef davranışları ve öğrenme içeriği ayrıntılı olarak belirlenmelidir. Örneğin akıl yürütme çeşitleri konusunu anlatırken amacımızı akıl yürütme çeşitlerini kavrayabilme ve açıklayabilme şeklinde belirleyebiliriz.

Konuyu öğretmeye başlamadan önceki konularda ön koşul öğrenme ve davranışların neler olduğu belirlenmelidir. Öğretmen dersten önce bunları gözden geçirmiş olmalıdır. Örneğin “tümdengelim, sonucun öncüllerden zorunlu olarak çıktığı, genelden özele giden bir akıl yürütme biçimidir” şeklinde bir tanımla konuya giriş yaptığımızda, öğrencinin bu tanımı anlayabilmesi için “akıl yürütme, öncül, sonuç” gibi kavramların tanımını bilmesi gerekmektedir. Öğretmen, bu ön öğrenmeleri tespit ederek derse gelmelidir.

-Öğrencilerin ön koşul öğrenmelere ne derece sahip olduğu belirlenmelidir. Dersin başında öğretmen öğrencilere sorular yöneltmeli ve değerlendirme yapmalıdır. Öğretmen yeni konuya yani akıl yürütme biçimlerine giriş yapmadan önce öğrencilerin, akıl yürütme, öncül ya da sonucun ne olduğunu öğrenip- öğrenmediklerini anlayacak şekilde sorular yöneltmelidir.

-Öğrencilerin ön koşul öğrenmelerindeki yetersizliği ya da öğrenme eksikliği tamamlanmalıdır. Eğer öğrencilerde bu ön öğrenmelerle ilgili eksiklikler tespit edilirse önce bunlar tamamlanmalı, daha sonra yeni konuya, yani akıl yürütme biçimlerine geçilmelidir.

Yeni hedef ve davranışların kazandırılması için öğretim etkinlikleri planlanmalı ve uygulanmalıdır. Öğretmen akıl yürütme çeşitlerini anlattıktan sonra öğrencilere tanımlara uygun örnekler vermelerini isteyebilir. Bunun yanında öğrencileri, konu ile ilgili sorular sormaya teşvik edebilir.

-En az % 70’lik tam öğrenme ölçütüne göre öğrencilerin düzeyi belirlenmelidir. Öğrencilerin beklenen düzeye ulaşıp ulaşmadıkları tespit edilmelidir. Akıl yürütme biçimlerini anlattıktan sonra o dersin sonunda öğrencilerin anlatılanları anlayıp-anlamadıklarını değerlendirebilmek için izleme testi uygulayabiliriz. “Tümdengelim, tümevarım ve analojiyi açıklayarak birer özgün örnek veriniz” tarzındaki bir soruyla değerlendirme yapabilir ve tam öğrenmenin hedefine ulaşıp- ulaşmadığını tespit edebiliriz.

Tam öğrenme standardına ulaşamayan öğrencilerin öğrenme eksikliklerini tamamlamak için ilave öğretim etkinlikleri planlanmalıdır. Konuyu tekrar anlatma, örnek sayısını arttırma, takım çalışmaları ya da ödev çalışmaları yaptırılmalıdır. Akıl yürütme çeşitlerinde konuyu tekrar anlatabiliriz. Öğrencilerden konu ile ilgili örnek bulmalarını isteyebiliriz. Yine istediğimiz düzeye ulaşamamışsak ev ödevi olarak; öğrencilerden gözlemde bulunmalarını ve akıl yürütme çeşitlerini anlamalarını sağlayacak örnekler oluşturmalarını isteyebiliriz.

-Bu aşamalardan sonra tekrar izlemeye yönelik değerlendirme yaparak tam öğrenme standardının gerçekleşip-gerçekleşmediği kontrol edilmelidir. Beklenen düzeye ulaşılmışsa diğer konuya geçilmelidir.