GÖRÜŞME SORULARI

2.1.1 Alan Yazın Taraması

Öğretim programlarını değerlendirme süreci, programdan beklenen hedeflerin gerçekleşme düzeyidir (Karimi, Shahvarani ve Haghverdi, 2019). Matematik öğretim programını değerlendirmeye yönelik çalışmalar incelendiğinde Berkant ve Tuncer (2012) ortaokul ve ortaöğretim matematik programlarının değerlendirilmesine yönelik yaptıkları çalışmada, Berkan ve Karakuş (2007) tarafından geliştirilen ölçek kullanılmıştır. 64 maddeden oluşan ölçek, amaç, içerik, öğrenme-öğretme boyutu ve ölçme-değerlendirme boyutlarından oluşmaktadır. Karakuş ve Mengi-Us (2014)’un ortaokul da program değerlendirmeye yönelik yaptıkları çalışmada 6 soru demografik özellik, 6 soru program değerlendirme hakkında olmak üzere 12 adet görüşme sorusu kullanılmıştır. Bu sorular şu şekildedir.

1. Şu anki programı değerlendirmeniz istense neler söyleyebilirsiniz ve neyi değiştirmek istersiniz?

2. Hedef belirleme, programı değerlendirme ve geliştirme aşamaları düşünüldüğünde veli, öğretmen, öğrenci ve idareciler nerede yer alır?

3. Programı değerlendirmek isteseniz nasıl bir yol izlerdiniz ve kimleri çalışma grubunuza dahil ederdiniz?

4. Birçok program değerlendirme yöntemi var sizce bir program değerlendirme sırasında yapılması gereken nedir?

5. Program değerlendirme ve geliştirmede ana odağınız kimler olurdu? 6. Sizce bir program hizmet içi eğitim programları, çıraklık eğitim programları, halk eğitim programları gibi programları da değerlendirip geliştirebilir mi?.

Aslan ve Çıkar (2017) 4. Sınıf matematik programını değerlendirmeye yönelik yaptıkları çalışmalarında başarı testi, gözlem formu ve görüşme soruları kullanmışlardır. Öğretmenlere uygulanan görüşme soruları incelendiğinde, kazanımların öğrencilere uygunluğu, öğrencilerin matematik dersine karşı tutumları, öğretmenlerin öğretme-öğrenme sürecinde kullandıkları yöntemler, programda öngörülen etkinliklerin uygulanabilip uygulanamadığı, öğrencilerin matematik

54

dersindeki başarılarını arttırmak için neler yapılabileceği, programda ne gibi değişiklerin yapılması gerektiği şeklinde sorulara rastlanmaktadır.

Zakiroğlu (2012) ilköğretim matematik dersinden beklentilere göre matematik programını değerlendirmiştir. Yaptığı tez çalışmasında öğrencilerin matematik dersinden beklentilerini değerlendirebilmek için “Matematik Dersi Beklenti Değerlendirme” ölçeği oluşturmuştur. Ölçeğinde konular, dersin işlenişi, dersin anlaşılabilirliği, materyal, öğrenci merkezliliği, konuların önemi, öğretmen desteği ve değerlendirme alt boyutlarını kullanmıştır. Bal ve Artut (2013)’un ilköğretim matematik programına ilişkin, ilköğretim matematik öğretmenleriyle yaptıkları görüşmelerde öğretmenlere, kazanımlara, içeriğe, öğrenme öğretme sürecine ilişkin sorular yönelttikleri görülmüştür. İzci ve Göktaş (2014)’ın 5. sınıf matematik programını değerlendirmeye yönelik öğretmenlerle yaptıkları görüşme soruları incelenmiştir. Görüşme sorularında öğretmenlerin kazanımlara, içeriğe, öğrenme öğretme sürecine ve ölçme değerlendirme sürecine ilişkin görüşleri irdelenmiştir.

Ocak ve Ateş (2015) ortaokul matematik dersinde yapılandırmacı yaklaşımın uygulanabilirliğini öğretmenler açısından değerlendirmişlerdir. Yapılan çalışmada öğretmenlere; 2005 öncesi ve sonrası programların olumlu ve olumsuz yönleri, öğretmenin eksik kaldığı yönler, matematik dersinin hazırlık aşaması, kullanılan yöntem ve teknikler, kullanılan değerlendirme yöntemleri, yardımcı kaynaklar, kullanılan materyaller, yaşam becerisi haline getirme, hangi programla öğrenmenin daha kolay sağlandığı şeklinde sorular yöneltilmiştir. Chirume, Ngara (2018: 14-27), Zimbabwe’de 2017 yılında yenilenen matematik ve Din ve Ahlak Eğitimi (FAREME) öğretim programlarını değerlendirmişlerdir. Yeni öğretim programıyla ilgili olarak öğretmenlere şu sorular yöneltilmiştir;

1. Yeni öğretim programının güçlü yönleri nelerdir?

2. Öğretmenler yeni öğretim programını uygulamaya ne kadar hazırlar? 3. Yeni öğretim programının uygulanmasında ne gibi zorluklarla karşılaşılmakta?

4. Algılanan zorluklara ne gibi çözüm önerileri sunulabilir? Bunu yanı sıra Demirel (2005)’ in

1. İçerik doğrudan doğruya hedefle ilişkili mi? 2. İçerikte sunulan bilgi bilimsel açıdan uygun mu?

55

3. İçerik özel bir alanla ilgili ve güncel mi?

4. Sunulan içerik iyi organize edilmiş ve sistematik mi?

5. Sunulan içerik öğrencilerin önceki öğrenmeleriyle kaynaşıklık sağlıyor mu?

6. Öğrenciler sunulan bilgiyi uygulayabilir ya da kullanabilir mi? 7. Sunulan bilgi işe vuruk mu?

8. Konu sunumunda öğrencilere çok fazla materyal sunuluyor mu? 9. Konunu temel ayrıntıları etkili bir şekilde gösteriliyor mu?

10. İçerikte önemli görülen hususların tekrarı yapılıyor mu? Soruları da göz önünde bulundurulmuştur.

2.1.2 Görüşme Sorularının Oluşturulması

Görüşme soruları oluşturulurken alan yazın dikkate alınarak, ölçek geliştirme sürecinde ölçek maddelerine temel oluşturacak, “5. sınıf başarı testi” ve “5. Sınıf Matematik Programının Değerlendirilmesi” ölçeğinin verileri ile birlikte çalışmanın problemini açıklayabilecek şekilde sorular hazırlanmıştır. Hazırlanan sorular için uzman görüşü alınarak gerekli düzeltmeler yapılmıştır. 4 matematik öğretmeni ile yapılan pilot uygulama ile anlaşılamayan cümleler düzeltilmiş ve görüşme soruları son halini almıştır.

1. Bu yaş grubundaki öğrencilerin matematik ihtiyaçları nelerdir?

Sonda 1. Program bu yaş grubu öğrencilerinin ihtiyaçlarını karşılayabilecek düzeyde midir? Örneklendirebilir misiniz?

Sonda 2. Program bu ihtiyaçlardan hangilerini karşılamakta yetersiz kalmaktadır?

2. Matematik programının hedefleri ile belirlenen kazanımların uyumu hakkında ne düşünüyorsunuz?

3. Matematik programı içeriğinin öğrencilerin seviyelerine göre durumu nedir?

4. Programın uygulanması sırasında öğretmen olarak karşılaştığınız sorunlar nelerdir?

56

5. Matematik programının uygulanmasında sizi yönlendiren anlayışlar(çağdaş mı? Geleneksel mi?) nelerdir? Örneklendirebilir misiniz?

6. Matematik programının uygulanmasında sizin yargılarınız ve beklentileriniz nelerdir?

7. Matematik programının sizin sınıf içerisindeki etkililiğiniz açısından güçlü ve zayıf yönleri nelerdir?

Güçlü Yönleri: Zayıf Yönleri:

8. Etkinliklerin uygulanması sırasındaki gözlemlerinize dayalı olarak etkinliklerin, öğrencilerin öğrenmesine sağladığı katkıyı (öğrenci seviyesi, etkinliklerin güçlük düzeyi, materyal gereksinimi vb. ) değerlendiriniz.

9. Matematik programının uygulanması ardından öğrencilerden beklediğiniz başarıyı elde ediyor musunuz? Bu başarıyı yüzde (%) olarak ifade etseniz karşılığı kaç olur?

10. Öğrencilerin beklenen kazanımlara ulaşma düzeylerini değerlendiriniz, Öğrenciler program sonunda matematik becerilerini günlük hayatta nasıl kullanıyorlar? Program buna yönlendiriyor mu?

2.1.3. Görüşme Sorularının Uygulanması

Hedef, içerik, eğitim durumları, ölçme ve değerlendirme başlıkları altında 10 görüşme sorusu oluşturulmuştur. Oluşturulan soruların amacına uygun olup olmadığı hakkında uzman görüşü alınmıştır. Görüşme soruları oluşturulduktan sonra ortaokulda görevli iki Türkçe öğretmeni ile dil açısından uygunluk kontrolü yapılmıştır. Ortaokulda görevli dört ortaokul matematik öğretmeni ile ön görüşme yapılarak pilot uygulama gerçekleştirilmiş ve görüşme soruları son halini almıştır. Öğretmenlerle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Soruların sınırları önceden belirlenmiştir. Sohbet havasında gerekli sorularla, kişisel görüşlerin ve yargıların kökenine inmek amaçlanmıştır (Karasar, 2016: 212-213). Böylece hem sabit seçenekli cevaplar alınabilmiş, hem de ilgili alanda derinlemesine görüşme yapılmıştır (Büyüköztürk ve diğerleri, 2016: 154). Görüşmeler yaklaşık 10’ar dakika sürmüştür.

57

İlköğretim matematik öğretmenlerinden elde edilen cevaplara bağlı olarak tema ve kodlar belirlenmiş ve güvenirliğinin test edilmesi amacıyla eş gözlemci uygulamasından yararlanılmıştır. Öğretmenlerle görüşmelerden elde edilen veriler Milli Eğitimde görevli bir öğretmen tarafından da kodlanmıştır. Araştırmacı ve eş gözlemci tarafından ayrı ayrı kodlanan veriler arasındaki uyuma bakılmıştır. Bu uyuma aşağıdaki formülle ulaşılmıştır (Miles ve Huberman, 1994; akt. Ocak, Ocak ve Saban, 2013: 170).

Güvenirlik= Görüş Birliği / (Görüş Birliği + Görüş Ayrılığı) x100

Yapılan hesaplama sonucunda ulaşılan uyum aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 6. Araştırmacılar Arası Uyum

Tema Görüş Birliği Görüş Ayrılığı Ortalama

Hedef 14 6 70

İçerik 14 6 70

Eğitim Durumları 18 2 90

Ölçme ve Değerlendirme 15 5 75

Ortalama Değer 76,25

Tablo 6 da görüldüğü üzere, ortalama değer %70 den fazla çıktığından, yapılan kodlama güvenilirdir (Miles ve Huberman, 1994; akt. Ocak, Ocak ve Saban, 2013: 170).