Gönüllü Banka Birleşmeleri

Dünyanın bir çok ülkesinde banka birleşmeleri genellikle gönüllü olmaktadır. Yani, iki veya daha fazla bankanın hissedarı kendi aralarında anlaşarak bankalarının birleşmesini onaylamaktadır.

Banka Birleşme ve Devirleri Hakkında Yönetmelik 27 Mayıs 2001 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Bu yönetmelik Türkiye’de faaliyette bulunan bankalardan birinin diğer bir veya birkaç banka ile birleşmesi ve bütün borç, alacak ve mevduatını Türkiye’de faaliyette bulunan diğer bir bankaya devretmesi ile ilgili esasları düzenlemiştir. Bankalar Kanunu’nda yapılan değişiklikle, bankaların devir ve birleşme işlemlerindeki sürecin hızlanması amacıyla, birleşme ve devirlerde 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile birlikte, devir ve birleşmeye konu olan bankaların toplam aktiflerinin sektör içindeki paylarının %20’yi geçmemesi kaydıyla 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun bazı maddelerinin uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır. Banka ve iştiraklerinin devir ve birleşmelerini kolaylaştırmak yönünde vergi teşvikleri getirilmiştir. Bu düzenlemelerin de katkısıyla gönüllü banka birleşmelerinin sayısında artış gözlemlenmiştir.

Türkiye’de gerçekleştirilen banka birleşmelerinin büyük çoğunluğu zorunlu banka birleşmeleri şeklindedir. Bunun dışında, ülkemizde bankacılık alanında son yıllarda yüksek oranda el değiştirmeler, özelleştirmeler ve yeni ortaklıklar meydana gelmiştir. Dolayısıyla bu hareketlilik ve dünyadaki trend göz önünde bulundurulduğunda, ülkemizde bankaların seçtikleri stratejiler sonucunda birleşmeler gündeme gelecektir. Nitekim 2001 yılı sonu ve 2002 yılı başlarındaki ekonomik krizden sonra ülkemizde banka birleşmeleri gönüllü olarak gerçekleştirilmiştir.

Cumhuriyet öncesinde banka birleşmeleri sıklıkla yaşanmıştır. Ancak o dönemlerde birleşmelerin çıkış noktası toplum arasında bankacılık bilincinin gelişmemiş olması, bankacılık sisteminin daha çok yabancılar tarafından yürütülmesi ve dolayısıyla tecrübesizlik sonucunda kötü yönetimler olarak açıklanabilir.

Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra banka birleşmeleri ile ilgili durum tabloda görülmektedir. 82

Tablo 11: Yıllar İtibariyle Türkiye’deki Banka Birleşmeleri

HEDEF BANKA BİRLEŞİLEN BANKA TARİH

Türkiye Sanayi ve Kredi Bankası Sümerbank(devir) 1933 Üsküdar Bankası Türk Ticaret Bankası (devir) 1933 Muha Bank(Türkiye Muharipler Bankası)

ve Tümsu Bank(Subaylar bankası)

Türkiye Birleşik Tasarruf ve Kredi Bankası (yeniden kurma)

1959

Türkiye Turizm Bankası T.C. Turizm Bankası (devir) 1960 Türk Ekspres Bankası ve Emlak Kredi

Bankası A.Ş.

Anadolu Bankası (yeniden kurma)

1962

Ankara, İstanbul ve İzmir Halk Sandığı Halk Bankası (devir) 1963 İstanbul Bankası T.C. Ziraat Bankası (devir) 1983

Hisarbank T.C. Ziraat Bankası (devir) 1983

Odibank T.C. Ziraat Bankası (devir) 1983

İstanbul Emniyet Sandığı T.C. Ziraat Bankası 1984 Anadolu Bankası ve Emlak Kredi Bankası

A.Ş.

Türkiye Emlak Bankası A.Ş. (yeniden kurma)

1988

T.C. Turizm Bankası Türkiye Kalkınma Bankası

(devir)

1989

Türkiye Öğretmenler Bankası Türkiye Halk Bankası (devir) 1992

Denizcilik Bankası Türkiye Emlak Bankası A.Ş.

(devir)

1992

Körfez Bankası, Osmanlı Bankası Garanti Bankası (devir) 2001

Demirbank HSBC Bank (devir) 2001

Sümerbank,Egebank, Bank

Kapital,Yurtbank, Yaşarbank, Ulusal Bank

Oyak Bank (devir) 2001

82

Emlak Bank T.C.Ziraat Bankası 2001

Egsbank Bayındırbank 18.01.2002

Kentbank Bayındırbank 20.03.2002

Etibank, Esbank, Interbank Bayındırbank 05.04.2002

Pamukbank Halkbank(devir) 17.11.2004

Koçbank Unicredito 2005

TEB BNP Paribas 2005

Dışbank Fortis

28.11.2005

Yapı Kredi Koçbank 2006

Kaynak : 1. TAKAN, Mehmet, Bankacılık Teori Uygulama ve Yönetimi, Nobel

Yayınları s:734, 2. “Üye Banka Bilgileri”, 10.07.2006, http://www.tbb.org .tr

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun 09.07.2001 tarihli ve 383 sayılı kararı ile Bayındırbank A.Ş.’nin 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nun 14. maddesinin 3 ve 4 nolu fıkraları uyarınca ortaklık hakları ile yönetin ve denetimi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na devredilmiştir.

Bayındırbank 8 bankanın külli halefi olarak faaliyetlerini sürdürmüştür.. Ayrıca satışları veya tasfiyesi gerçekleşen Demirbank, Sitebank, Sümerbank, Tarişbank, Bank Exspres ve Türk Ticaret Bankası’nın bir kısım kredi ve mevduat hesapları da Bayındırbank tarafından takip edilmiştir.83 Bayındırbank A.Ş’nin ticari ünvanı, 5411 sayılı kanunun 109. md. hükmü çerçevesinde, TMSF kurulunun 07.12.2005 tarih ve 515 sayılı kararı uyarınca “Birleşik Fon Bankası A.Ş” olarak değiştirilmiş ve bu husus T.C. İstanbul Ticaret Sicili’nde 14.12.2005 tarihinde tescil edilmiştir.

Bank-Ak Dresdner Bank A.Ş. 9 Mart 2005 tarihi itibariyle "Türkiye'de Kurulmuş Yabancı Bankalar" grubundan "Özel Sermayeli Ticaret Bankaları" grubuna geçmiştir. Bankanın Ticari ünvanı 30 Mart 2005 tarihi itibariyle "Ak

Uluslararası Bankası A.Ş." olarak değişmiştir. Resmi Gazetenin 13 Eylül 2005 tarih ve 25935 sayılı nüshasında yayımlanan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun 9.9.2005 tarih ve 1695 Sayılı Kararı ile Akbank T.A.Ş. ile Ak Uluslararası Bankası A.Ş. Genel Kurullarının devre dair kararlarının tesciline onay verilmesine karar verilmiştir. Ak Uluslararası Bankası A.Ş., Akbank T.A.Ş. 'ye tüm hak, alacak ve borçları ile devir olmuş, tüzel kişiliği 19 Eylül 2005 tarihinde İstanbul Ticaret Sicil Memurluğu'na tescil ettirilerek sona ermiştir.

4 Temmuz 2005 tarihinde Türk Dış Ticaret Bankası A.Ş.'nin ödenmiş sermayesinin % 93,3'ü Fortis Bank NV-SA'ya devredilmiştir. Bu tarih itibariyle banka, "Özel Sermayeli Ticaret Bankaları" grubundan "Türkiye'de Kurulmuş Yabancı Bankalar" grubuna geçmiştir. .

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun 9.11.2004 tarih ve 1415 Sayılı Kararı ile Türkiye Halk Bankası A.Ş. ve Pamukbank T.A.Ş. Genel Kurullarının devre dair kararlarının tesciline onay verilmesine karar verilmiştir. Bu doğrultuda tescil işlemleri 12 Kasım 2004 tarihinde yapılmış ve aynı gün akşamı Devir Protokolü uyarınca Pamukbank T.A.Ş.’ın Türkiye Halk Bankası A.Ş.’ye fiili devir işlemleri gerçekleştirilmiş, 17 Kasım 2004 tarihinden itibaren birleşik tek Banka olarak faaliyet göstermeye başlamıştır.

JP Morgan Chase Bank 'ın ticari ünvanı 28 Şubat 2005 tarihi itibariyle "JP Morgan Chase Bank N.A." olarak değişmiştir.

Resmi Gazete'nin 15 Ekim 2004 tarih ve 25614 sayılı nüshasında yayımlanan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun 8.9.2004 tarih ve 1381 Sayılı Kararı ile "Deutsche Bank A.Ş."ye mevduat kabul etme yetkisi verilmesine karar verilmiştir.

BDDK'nın 10 Mart 2004 tarih ve 1222 sayılı yazısı ile Citibank A.Ş. mevduat kabul etmek ve bankacılık işlemleri yapmak üzere izin almıştır. 31 Mart 2004 tarihinde Citibank N.A.'nın bütün aktifi (mevduat dahil olmak üzere) pasifi, hak ve borçları Citibank A.Ş.'ye devredilmiştir.

Credit Lyonnais S.A. Merkezi Paris İstanbul Türkiye Merkez Şubesi 03 Mart 2004 tarihinde tüm hak, alacak, borç ve yükümlülükleriyle ve Ticaret Sicilinden terkin edilmek suretiyle (18 Mart 2004 ) Credit Agricole Indosuez Türk Bank A.Ş.’ne devredilmiştir.

Credit Suisse First Boston Türkiye İstanbul Merkez Şubesi, "Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun 11.09.2003 tarih ve 1127 sayılı Kararı" ile tasfiye sürecine girmiştir. Şubenin tasfiyesinin tesciline ilişkin işlemler 2 Aralık 2003 tarihinde İstanbul Ticaret Sicili Memurluğu'nda gerçekleştirilmiştir.

4.7.2003 tarih ve 25158 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun , 3.7.2003 tarih ve 1085 sayılı kararı ile Türkiye İmar Bankası T.A.Ş.'nin bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izni 4389 sayılı Bankalar Kanunu'nun 14üncü maddesi (3) numaralı fıkrası uyarınca kaldırılmıştır.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun 1.5.2003 tarih ve 1037 sayılı Kararı ile ING Bank N.V.'nin tasfiye işlemlerine başlaması onaylanmıştır. Söz konusu 30 Haziran 2003 itibariyle mevduat kabul etmeyecek ve bankacılık işlemlerinde bulunmamak üzere tasfiyesine başlamıştır.

Sitebank A.Ş.'nin ticaret ünvanı 28 Mart 2003 itibariyle "BankEuropa Bankası A.Ş." olarak değişmiştir.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun 3.4.2003 tarih ve 1023 sayılı Kararı ile; Fiba Bank A.Ş. , Finans Bank A.Ş.'ye devredilmiştir. Söz konusu Bankanın devre dair genel kurul kararlarının tescil edilmesiyle ilgili mevzuat uyarınca tüm hak ve borçları ile mevduatı Finans Bank A.Ş.'ye intikal etmiş, tüzel kişiliği 9.4.2003 tarihinde İstanbul Ticaret Sicilinden sildirilerek sona ermiştir.

Toprak Yatırım Bankası A.Ş.’nin ticaret ünvanı 22 Ocak 2003 itibariyle "C Kredi ve Kalkınma Bankası A.Ş." olarak değişmiştir.

Milli Aydın Bankası T.A.Ş.; Denizbank A.Ş.'ye tüm hak alacak, borç ve yükümlülükleri ile devir olmuş, tüzel kişiliği 27 Aralık 2002 tarihinde İzmir Ticaret Sicil Memurluğuna tescil ettirilerek sona ermiştir.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun 23.10.2002 tarih ve 851 sayılı Kararı ile; Milli Aydın Bankası T.A.Ş.’ nin (Tarişbank) hisselerinin % 99,99’ unun Denizbank A.Ş.’ ye devredilmesine izin verilmesi, 4389 sayılı Bankalar Kanununun 8 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendine istinaden uygun görülmüştür. Söz konusu Bankanın Denizbank A.Ş.’ ye devrine ilişkin “Hisse Devir Sözleşmesi” 21.10.2002 tarihinde imzalanmış olup, fiili hisse devri ise 25.10.2002 itibariyle tamamlanmıştır.

27 Eylül 2002 tarih ve 24889 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 26 Eylül 2002 tarih ve 826 sayılı Bankacılık ve Düzenleme Kurulu Kararı ile Toprakbank A.Ş., Bayındırbank A.Ş. bünyesinde 30 Eylül 2002 tarihi itibariyle devren birleştirilmiş ve aynı tarih itibariyle bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kaldırılmıştır.

Türk Ticaret Bankası A.Ş. Olağanüstü Genel Kurulu 09.08.2002 tarihinde toplanmıştır. Söz konusu genel kurulda, adı geçen Bankanın tasfiyesine ve tasfiyenin Türk Ticaret Kanununun infisah ve tasfiyeye ilişkin hükümleri ile 4389 sayılı Bankalar Kanununun 18 inci maddesi kapsamında gerçekleştirilmesine karar verilmiş olup, bu karar 14 Ağustos 2002 tarihinde İstanbul Ticaret Sicili Memurluğunda tescil edilmiştir.

Pamukbank T.A.Ş., 19 Haziran 2002 tarih ve mükerrer 24790 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 18 Haziran 2002 tarih ve 742 sayılı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Kararı ile banka Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredilmiştir. 84

84 _{TCMB, T.C. Merkez Bankası Dış İlişkiler Müdürlüğünce Yapılan Araştırmalar, Birleşmeler ve}