Futbolcu ve Kontrol Gruplarının Vücut Kompozisyonu ile Performans Testlerinin

Kontrol ve futbolcu gruplarının vücut kompozisyonu ve performans testlerinin ilişkileri incelendiğinde, kontrol grubunda solunumsal eşik değer ile VA (p<0.05), VKİ (p<0.01), VYO (p<0.05) arasında negatif korrelasyon saptandı. Kontrol grubunda Maks VO2 ile tüm vücut kompozisyonu ölçümleri (femoral skinfold ölçümü hariç) arasında negatif korrelasyon belirlendi (p<0.01). Kontrol grubunda eller serbest dikey sıçrama, eller belde dikey sıçrama ve tekrarlı dikey sıçrama ölçümleri ile tüm vücut kompozisyon ölçümleri arasında negatif korrelasyon bulundu (p<0.01). Durarak uzun atlama ölçümü ile VKİ (p<0.05), VYO (p<0.01) ve tüm skinfold ölçümleri arasında negatif korrelasyon hesaplandı (femoral skinfold için p<0.05, diğer tüm skinfold ölçümleri için p<0.01) (Tablo 16). Tüm bu ilişkiler ve korrelasyonların yönü, fizyolojik temelli beklentilere uygundu.

46

Tablo 16: Kontrol grubunun vücut kompozisyonu ve performans testlerinin korrelasyonu

Parametre Solunumsal eşik (ml/dk/kg) Maks VO2 (ml/dk/kg) DS, eller serbest (cm) DS, eller belde (cm) DS, tekrarlı (cm) Durarak uzun atlama (cm) Pearson kor. p Pearson kor. p Pearson kor. p Pearson kor. p Pearson kor. p Pearson kor. P VA (kg) -0.24 0.014ᵜ -0.42 0.000* -0.31 0.001* -0.32 0.001* -0.27 0.005* -0.14 0.15 VKİ (kg/m²) -0.26 0.009* -0.44 0.000* -0.31 0.001* -0.35 0.000* -0.24 0.01* -0.23 0.018ᵜ VYO (%) -0.24 0.014ᵜ -0.44 0.000* -0.30 0.002* -0.38 0.000* -0.27 0.005* -0.26 0.008* Subskapular (mm) -0.12 0.21 -0.35 0.000* -0.27 0.005* -0.32 0.001* -0.29 0.002* -0.26 0.006* Suprailiak (mm) -0.13 0.19 -0.38 0.000* -0.31 0.002* -0.34 0.000* -0.35 0.000* -0.33 0.001* Femoral (mm) +0.08 0.37 -0.10 0.14 -0.28 0.004* -0.33 0.001* -0.31 0.001* -0.23 0.017ᵜ Triseps (mm) -0.10 0.29 -0.34 0.000* -0.30 0.002* -0.33 0.001* -0.31 0.002* -0.27 0.006* Abdomen (mm) -0.16 0.10 -0.39 0.000* -0.29 0.003* -0.33 0.001* -0.34 0.000* -0.26 0.006* Gastroknemius (mm) -0.04 0.69 -0.32 0.001* -0.29 0.002* -0.33 0.001* -0.31 0.001* -0.29 0.002* DS: Dikey sıçrama; Pearson kor.: Pearson korrelasyon sabiti; ᵜp<0.05 , *p<0.01

47 Futbolcu grubunda ise solunumsal eşik ile VA (p<0.01), VKİ (p<0.05), VYO (p<0.01); subskapular, femoral, abdominal (her birinde p<0.01) ve suprailiak (p<0.05) deri katmanı ölçümleri arasında negatif korrelasyon saptandı. Bu grupta Maks VO2 ile VA, VKİ ve VYO (her biri için p<0.01); subskapular, femoral, abdominal (her biri için p<0.01) ve suprailiak (p<0.05) deri katmanı ölçümleri arasında negatif korrelasyon belirlendi. Eller serbest dikey sıçrama ölçümü ile tüm skinfold ölçümleri arasında da (abdominal için p<0.05, diğerleri için p<0.01) negatif korrelasyon gözlendi. Eller belde dikey sıçrama ölçümü ile tüm skinfold ölçümleri arasında da negatif korrelasyon (p<0.05) hesaplandı. Tekrarlı dikey sıçrama ölçümü ile femoral, triseps, abdominal, suprailiak (her biri için p<0.05) ve gastroknemius (p<0.01) skinfold ölçümleri arasında negatif korrelasyon saptandı. Durarak uzun atlama ölçümü ile VA ölçümü arasında ise pozitif korrelasyon (p<0.05) belirlendi (Tablo 17).

48

Tablo 17: Futbolcu grubunun vücut kompozisyonu ve performans testlerinin korrelasyonu

Parametre Solunumsal eşik (ml/dk/kg) Maks VO2 (ml/dk/kg) DS, eller serbest (cm) DS, eller belde (cm) DS, tekrarlı (cm) Durarak uzun atlama (cm) Pearson kor. p Pearson kor. p Pearson kor. p Pearson kor. p Pearson kor. p Pearson kor. P VA (kg) -0.27 0.005 -0.46 0.000* -0.08 0.402 -0.05 0.60 -0.09 0.33 +0.22 0.02ᵜ VKİ (kg/m²) -0.23 0.017 -0.27 0.006* -0.13 0.16 -0.12 0.22 -0.03 0.71 +0.02 0.83 VYO (%) -0.24 0.016 -0.37 0.000* -0.15 0.13 -0.10 0.29 -0.12 0.22 +0.03 0.74 Subskapular (mm) -0.26 0.007 -0.39 0.000* -0.25 0.01* -0.20 0.04ᵜ -0.13 0.17 -0.12 0.22 Suprailiak (mm) -0.28 0.022 -0.20 0.04ᵜ -0.24 0.01* -0.21 0.03ᵜ -0.22 0.02ᵜ -0.09 0.35 Femoral (mm) -0.31 0.002 -0.39 0.000* -0.26 0.009* -0.22 0.02ᵜ -0.21 0.03ᵜ -0.11 0.25 Triseps (mm) -0.03 0.768 -0.06 0.524 -0.30 0.002* -0.25 0.012ᵜ -0.23 0.017ᵜ -0.07 0.45 Abdomen (mm) -0.36 0.002 -0.43 0.000* -0.23 0.017ᵜ -0.20 0.04ᵜ -0.22 0.024ᵜ -0.08 0.40 Gastroknemius (mm) -0.09 0.370 -0.06 0.544 -0.28 0.004* -0.24 0.015ᵜ -0.31 0.002* -0.03 0.69 DS: Dikey sıçrama; Pearson kor.: Pearson korrelasyon sabiti; ᵜp<0.05 , *p<0.01

49

5. TARTIŞMA

ACTN3 R577X polimorfizmi, 577. pozisyondaki arjinin (R) amino asidini oluşturan kodonun stop kodonuna (X) dönüşmesi kaynaklıdır. Eğer X-alleli homozigot (XX genotipi) ise, α-aktinin-3 proteini hiç sentezlenemez (56). Bu polimorfizm varlığının gerek güç, gerekse dayanıklılık sporu performansı ile ilişkisi farklı araştırmacılarca incelenmiş, ancak bir fikir birliğine ulaşılamamıştır (20,55,57,64,85).

Farklı popülasyonlarda polimorfizmin dağılımı değişkenlik göstermektedir (Tablo 1). Beyaz (Kafkas) ırkta yapılan çalışmalarda ACTN3 genotip dağılımları RR %29-36, RX %45- 54, XX %16-20 aralığında gözlenmiştir. Bu tez çalışmasında sporcu ve kontrol gruplarının genotip dağılımları önceki çalışmalara benzerdir (20,51,53,56,65,85). Kafkas ırkından seçilen sporcuların yer aldığı bu çalışmada futbolcu grubunda (n=100) RR genotipi %29.0, RX genotipi %56.0, XX genotipi %15.0 oranında; kontrol grubunda (n=101) ise RR genotipi %32.7, RX genotipi %49.5, XX genotipi %17.8 oranında saptandı (Tablo 8). Futbolcu ve kontrol grubunda ACTN3 genotip dağılımı açısından fark belirlenmedi (p>0.05).

Türkiye’de ACTN3 R577X genotip dağılımını araştıran çalışma sayısı kısıtlıdır. Şanlısoy ve ark.’nın Ege bölgesindeki üst düzey sporcu (n=105) ve sedanterlerde (n=105) yaptığı çalışmada sporcu grubunda RR genotipi %32.4, RX genotipi %53.3, XX genotipi %14.3, X allel sıklığı %39.5, kontrol grubunda RR genotipi %25.7, RX genotipi %34.3, XX genotipi %40, X allel sıklığı %57.6 bulunmuştur. İki grup arasında RX ve RR genotipi dağılımında önemli ölçüde fark (p=0.000) saptanmıştır (76). Bu tez çalışmasında sporcu grubu için gözlenen dağılım (Tablo 8), Şanlısoy ve ark.’nın belirlediği dağılıma koşuttur.

Futbolcularda konuya ilişkin çalışmalarda; Pimenta 200 üst düzey (birinci lig) Brezilyalı futbolcuyu incelediği çalışmasında ACTN3 polimorfizm dağılımını RR %45, RX %44, XX %11 olarak saptamıştır (62). Santiago ise 60 üst düzey futbolcuyu, 123 sedanter ve 52 dayanıklılık sporcusu ile karşılaştırmış; RR, RX ve XX genotiplerini sırasıyla futbolcularda %48, %37 ve %15; dayanıklılık sporcularında %26.5, %52.0 ve %21.5; sedanterlerde ise %29, %54, ve %17 olarak saptamıştır. Futbolcularda RR sıklığı, kontrol grubu ve dayanıklılık sporcu grubuna göre anlamlı düzeyde yüksek, RX sıklığı ise düşük çıkmış (p=0.041); araştırmacı bu dağılıma göre üst düzey futbolcuların genotipik olarak sürate yatkın olduğu sonucuna varmıştır (66).

50 Massidda, Serie A (n=46) ve Primavera’da (n=44) oynayan 90 futbolcuda ACTN3 polimorfizm dağılımını RR %31, RX %64, XX %5 olarak belirlemiştir (50). Eynon 50 üst düzey İspanyol futbolcuda bu dağılımı RR %46, RX %36, XX %18 olarak saptamıştır (23). Bu tez çalışmasındaki futbolcu genotip dağılımı bahsedilen dört çalışmadaki futbolcu genotip dağılımına koşut olmayıp (23,50,62,66), özellikle RR polimorfizmi daha seyrektir.

Futbol uzun koşuları, sıçrama, ani yön değiştirme, sürat koşuları gibi hem dayanıklılık, hem de patlayıcı güç gerektiren bir spor dalıdır. Santiago çalışmasında üst düzey futbolcularda RR genotipini kontrol grubundakilere oranla yüksek saptamıştır (66). Bu tez çalışmasında ise kontrol grubu ile sporcu gruplarının genotip dağılımı benzerdir. Bunun bir nedeni futbolcu grubunun üst düzey liglerden seçilememiş olmalarından kaynaklanabilir.

Bu tez çalışmasında yalnızca iki bireyde (biri kontrol grubunda, biri futbolcu grubunda) telomeraz aktivitesi saptanabildi. Ludlow ve ark.’nın haftalık egzersiz enerji tüketimi, periferik kan örneğinde telomer uzunluğu ve telomeraz aktivitesi arasındaki ilişkiyi incelediği çalışmada, hTERT analizi için “Telomere repeat amplification protocol” (TRAP) kiti kullanılmış ve telomer uzunluğu telomeraz aktivitesi ile korrele çıkmıştı (46). Bu tez çalışmasında alınan kan örnekleri -80°C’de saklanmıştı. Ancak çalışma sonrasında kalan örnekler -20°C’ye alındı. Bu nedenle TRAP kiti kullanılarak test yapılamadı. Sonuç olarak, telomeraz aktivitesi ile ACTN3 gen polimorfizmi, Maks VO₂ ve sıçrama testleri kıyaslanamadı.

Futbolcu ve kontrol gruplarının sıçrama testleri incelendiğinde, futbolcu grubunun tüm testlerde kontrol grubundan daha yüksek değerlere sahip olduğu saptandı (p<0.01) (Tablo 14). Kontrol ve futbolcu gruplarının, ACTN3 R577X gen polimorfizm dağılımına göre sıçrama testlerinin sonuçları değerlendirildiğinde, sadece futbolcu grubunda RR genotipindeki sporculada RX genotipindeki sporculara göre eller serbest sıçrama ölçümünün düşük olduğu ve bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlendi (p<0.05). ACTN3 R577X polimorfizminin diğer sıçrama ölçümlerine etkisi saptanmadı (Tablo 15).

Pimenta 200 üst düzey Brezilyalı futbolcuda, squat sıçrama (SS) ve eller belde dikey sıçrama (EBS) testlerinde RR (SS ~35cm, EBS ~38cm) ve RX (SS ~34cm, ESB ~37cm) genotipinde olan futbolcuların, XX (SS ~32cm, EBS ~35cm) genotipinde olan futbolculara göre daha yüksek değerlere sahip olduğunu saptamıştır (p<0.05) (62). Bell, futbol gibi bir takım sporu olan ragbi branşında yarışan sporcularda dikey sıçrama testi (EBS) ile ACTN3 genotip ilişkisini incelemiş; RR (n=11) genotipinde 39 cm, RX (n=31) genotipinde 39 cm ve XX (n=10) genotipinde 40 cm sıçrama yüksekliği ölçmüş; gruplar arası istatistiksel fark saptamamıştır (p=0.80). Beklenenin aksine; istatistiksel fark yaratmasa da, XX genotipinin sıçrama ortalaması, RR ve RX genotipinin ortalamasından yüksek çıkmıştır (8). Bu tez

51 çalışmasında EBS futbolcularda RR genotipinde 37.5 cm, RX genotipinde 39.5 cm, XX genotipinde ise 38.0 cm olarak, bahsedilen iki çalışmadaki değerlere koşut düzeyde ölçüldü.

Farklı branşlar söz konusu olduğunda; Ruiz, 31 elit erkek voleybolcuda ve aynı yaş grubu 243 sedanter erkek bireyde ACTN3 R577X genotip dağılımı ile sıçrama testlerinin ilişkisini araştırdığı çalışmasında, ACTN3 genotip dağılımında fark belirlememiştir ve genotip dağılımı ile sıçrama testleri arasında ilişki saptamamıştır (p>0.05) (65). Garatachea da 100 (60 erkek, 40 kadın) üst düzey basketbolcu ve 283 (216 erkek, 67 kadın) sedanter bireyde ACTN3 R577X genotip dağılımı ile sıçrama testlerinin ilişkisini incelemiştir. Sporcu grubu ve kontrol gruplarının genotip dağılımının benzer olduğunu belirlemiş; ACTN3 genotipine göre sıçrama testlerinde fark saptamamıştır (p>0.05) (29). ACTN3 R577X polimorfizminin sıçrama testleri ile ilişkisi inceleyen bu dört çalışmadan sadece birinde genotip ile ilişki saptanmıştır. Sportif performansı tek bir genetik polimorfizm ile açıklamak mümkün değildir. Bu tez çalışmasında RR genotipindeki sporcuların, RX genotipindeki sporculara göre eller serbest dikey sıçrama değerlerinin düşük olmasının nedeni performans ile ilişkilendirilen farklı genlerden ya da başka faktörleden kaynaklanabilir.

Bu tez çalışmasında Maks VO2 kontrol grubunda 43.5 ± 6.8 ml/dk/kg, futbolcu grubunda 58.2 ± 7.1 ml/dk/kg olarak belirlendi. Literatürde yetişkin erkek futbolcularda Maks VO2 değerleri 50-75 ml/dk/kg arasında, kalecilerde ise 50-55 ml/dk/kg arasında olarak bildirilmiştir (75). Bu çalışmada futbolcularda saptanan Maks VO2 değerleri literatüre koşuttur. Futbolcu grubunun total (ml/dk) ve kilogram başına (ml/dk/kg) solunumsal eşik; total (ml/dk) ve kilogram başına (ml/dk/kg) Maks VO2 değerlerinin beklenildiği gibi kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek oldukları (p<0.01) saptandı (Tablo 12). Kardiyorespiratuvar testlerde farkın bir nedeni antrenmanın etkisi olarak sayılabilir.

Ayrıca; futbolcu ve kontrol gruplarının kardiyorespiratuvar test sonuçları ACTN3 R577X gen polimorfizm dağılımına göre değerlendirildiğinde, futbolcu grubunda RX genotipindeki sporcuların total Maks VO2 ve total solunumsal eşik değerlerinin RR ve XX genotipindeki sporculara göre daha düşük olduğu ve bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptandı (p<0.05). Ancak total Maks VO₂’de belirlenen fark vücut ağırlığına bölündüğünde ortadan kalkmakta idi. Yine futbolcu grubunda RX genotipindeki sporcuların solunumsal eşik değerlerinin RR grubuna göre düşük olduğu ve bu farkın istatistiksel açıdan anlamlı olduğu belirlendi (p<0.05). ACTN3 R577X gen polimorfizminin diğer kardiyorespiratuvar test sonuçlarına etkisi gözlenmedi (Tablo 13).

Pimenta, 200 üst düzey Brezilyalı futbolcu ile yaptığı, yukarıda bahsi geçen çalışmada ACTN3 polimorfizm dağılımını belirlemiş; futbolcuların Yo-Yo testi ile Maks VO2 değerlerini ölçmüştü. Çalışmada XX genotipinde olan futbolcuların Maks VO2 ortalamasının RR

52 genotipinde olanlardakine oranla yüksek olduğu (p<0.05) saptanmıştı (62). Lucia, üst düzey 50 uzun mesafe bisikletçisi ve 52 uzun mesafe koşucusunda ACTN3 R577X polimorfizm dağılımını ve oksijen kullanım kapasitelerini belirlemiştir. Maks VO2 bisikletçilerde 71-75 ml/dk/kg, koşucularda 70-75 ml/dk/kg aralığında ölçülmüş; bu düzeyler ACTN3 genotip dağılımına göre kıyaslandığında her iki grupta da istatistiksel fark bulunmamıştır (p>0.05) (45).

Bu tez çalışmasında, antropometrik parametrelerden VKİ, VYO ve skinfold ile yapılan ölçümlerin tümünde futbolcu gruplarının ortalama değerleri, kontrol gruplarında elde edilenlere oranla istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde düşük bulundu. Futbolcu grubunda beklendiği gibi skinfold ölçümleri açısından tüm bölgelerde kontrol grubuna göre daha düşük değerler (p<0.01) söz konusu idi (Tablo 9). Daha önce yapılmış benzer çalışmalarda futbolcularda VYO %7.6-16.0 arasında olarak bildirilmiştir (16). Hazır, Türkiye’de Süper Lig ve Birinci Ligde oynayan 305 futbolcu ile yaptığı çalışmada, skinfold değerlerini subskapula için 10.6 ± 2.8 mm, triseps için 7.9 ± 2.9 mm, suprailiak bölgede 9.2 ± 4.0 mm olarak saptamıştır (35). Bu tez çalışmasında ölçülen değerler de bahsedilen çalışmalardakine benzerdir. Futbolcularda VYO %12.9 ± 3.0; skinfold ölçümleri subskapula için 11.5 ± 3.2 mm, triseps için 8.9 ± 3.2 mm, suprailiak bölgede 8.9 ± 3.7 mm’lik değerler ortaya koydu. Futbolcu ve kontrol gruplarının ACTN3 R577X gen polimorfizm dağılımına göre skinfold ölçümleri incelendiğinde hiçbir grupta anlamlı istatistiksel fark bulunmadı (p>0.05) (Tablo 11). Literatürde de erkeklerde ACTN3 R577X genotipi ile vücut kompozisyonu arasında ilişki bulan çalışmaya rastlanmadı.

Bu tez çalışmasında gerek sporcu, gerekse kontrol grubunda vücut kompozisyonu ile performans testleri arasında bazı korrelasyonlar saptandı. Kontrol grubunda solunumsal eşik değer ile VA (p<0.05), VKİ (p<0.01) ve VYO (p<0.05) arasında beklendiği üzere negatif korrelasyon belirlendi. Kontrol grubunda Maks VO2 ile tüm vücut kompozisyonu ölçümleri (femoral skinfold ölçümü hariç) arasında da negatif korrelasyon bulundu (p<0.01). Kontrol grubunda eller serbest dikey sıçrama, eller belde dikey sıçrama ve tekrarlı dikey sıçrama ölçümleri ile tüm vücut kompozisyon ölçümleri arasında, gene beklendiği üzere negatif korrelasyon saptandı (p<0.01). Durarak uzun atlama ölçümü ile VKİ (p<0.05), VYO (p<0.01) ve tüm skinfold ölçümleri (p<0.05) arasında da negatif korrelasyon vardı (Tablo 16).

Futbolcu grubunda solunumsal eşik ile VKİ (p<0.05), VA ve VYO değerleri (p<0.01); subskapular, femoral, abdominal (her birinde p<0.01), suprailiak (p<0.05) skinfold ölçümleri arasında saptanan negatif korrelasyonlar beklentiye uygundu. Maks VO2 ile VA, VKİ, VYO düzeyleri ve subskapular, femoral, abdominal (her birinde p<0.01) ve suprailiak (p<0.05) skinfold ölçümleri arasında negatif korrelasyon saptandı. Eller serbest ve eller belde dikey sıçrama öçlümleri ile tüm skinfold ölçümleri arasında negatif korrelasyon belirlendi (p<0.05).

53 Tekrarlı dikey sıçrama ölçümü ile subskapula dışındaki tüm skinfold ölçümleri arasında gene negatif korrelasyon saptandı (p<0.05). Durarak uzun atlama ölçümü ile VA ölçümü arasında ise pozitif korrelasyon (p<0.05) vardı (Tablo 17). Futbolda kaleciler daha uzun boyda ve yüksek vücut ağırlığında olmalarına karşın, diğer oyunculara göre daha yüksek anaerobik güçtedirler (30). Bu nedenle vücut ağırlığı ile durarak uzun atlama değerleri pozitif korrelasyon göstermiş olabilir. Bu pozitif ilişkiye boy gibi önemli bir morfolojik özellik de katkıda bulunmuş olabilir.

54

6. SONUÇLAR

Bu tez çalışmasının amacı, futbolcularda ve sedanter bireylerde ACTN3 R577X gen polimorfizm dağılımı ile telomeraz aktivitesi arasındaki ilişkiyi araştırmaktı. ACTN3 R577X gen polimorfizm dağılımı futbolcu grubu ve kontrol grubunda (sedanter bireyler) benzer bulundu. Ancak; sadece iki bireyde telomeraz aktivitesi belirlendiği için gen polimorfizm dağılımı ile telomeraz aktivitesinin ilişkisi değerlendirilemedi.

Performans testlerinde futbolcu grubu kontrol grubuna göre daha yüksek değerlere sahipti. Polimorfizm dağılımı ile performans testlerinin ilişkisi değerlendirildiğinde ise; kontrol grubunda bir ilişki saptanmazken, futbolcu grubunda RX genotipindeki sporcuların eller serbest sıçrama ölçümünün RR genotipindeki sporculara göre daha yüksek olduğu ve bu farkın istatistiksel anlamlılık kazandığı belirlendi (p<0.05). Futbolcu grubunda RX genotipindeki sporcuların total Maks VO2 ve total solunumsal eşik değerlerinin RR ve XX genotipindeki sporculara göre daha düşük olduğu ve bu farkların istatistiksel açıdan anlamlı oldukları saptandı (p<0.05). Ancak total Maks VO₂’de belirlenen fark, bu değer vücut ağırlığına oranla verildiğinde ortadan kalkmakta idi. Yine futbolcu grubunda RX genotipindeki sporcuların solunumsal eşik değerlerinin RR grubuna göre düşük olduğu ve bu farkın istatistiksel açıdan anlamlı olduğu belirlendi (p<0.05).

Futbolcu ve kontrol gruplarının VA, VYO ve skinfold ölçümleri kıyaslandığında, futbolcu grubunun tüm ölçümlerde daha iyi değerlere sahip olduğu ortaya kondu. Bu ölçümler ACTN3 R577X polimorfizm dağılımına göre incelendiğinde, vücut kompozisyonu ile genotip arasında anlamlı düzeyde herhangi bir ilişki saptanmadı.

55

7. ÖZET

Araştırmanın Adı: Futbolcularda ve Sedanter Bireylerde ACTN3 R577X Gen

Polimorfizm Dağılımı ile Telomeraz Aktivitesi Arasındaki İlişki

Amaç: Futbolcularda ve sedanter bireylerde ACTN3 R577X gen polimorfizm dağılımını belirlemek ve bu dağılım ile telomeraz aktivitesi ve performans testlerinin ilişkisini araştırmaktır.

Yöntem: Çalışmaya 18-30 yaş arası benzer karakteristik özelliklere sahip 100 futbolcu

ve 101 sedanter erkek birey dahil edildi. Tüm olguların skinfold kaliperle bölgesel yağ ölçümü, "Tanita, TBF-310-A Body Composition Analyzer & Scale" cihazı ile VA ve VYO ölçümleri yapıldı. Durarak uzun atlama mesafesi ve "Newtest Powertimer" cihazı ile eller serbest, eller belde ve tekrarlı dikey sıçrama ölçümleri yapıldı. Treadmille bağlı "Type Masterscreen CPX" aleti ile Maks VO₂ düzeyi ölçüldü. ACTN3 R577X gen polimorfizmi için EDTA’lı tüplere kan alındı. Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) yöntemi kullanılarak gen polimorfizmi analizi yapıldı. hTERT analizi için "High Pure RNA Isolation Kiti" kullanıldı. İstatistiksel değerlendirmede; ortalama ve standart sapma (SS) değerleri hesaplandı, bağımsız iki grubun ortalamalarının karşılaştırılması için t-testi, ikiden çok grubun ortalamalarının karşılaştırılması için tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanıldı. Gen dağılımı için Hardy- Weinberg analizi yapıldı. İstatistiksel anlamlık sınırı p<0.05 olarak kabul edildi.

Bulgular: Futbolcu grubunda (n=100) RR genotipi %29.0, RX genotipi %56.0, XX genotipi %15.0 oranında; kontrol grubunda (n=101) ise RR genotipi %32.7, RX genotipi %49.5, XX genotipi %17.8 oranında saptandı. Futbolcu ve kontrol grubunda ACTN3 genotip dağılımı açısından fark belirlenmedi (p>0.05). Kontrol ve futbolcu gruplarının, ACTN3 R577X gen polimorfizm dağılımına göre sadece futbolcu grubunda RR genotipindeki sporcuların RX genotipindeki sporculara göre eller serbest sıçrama ölçümü düşük olarak saptandı (p<0.05). Maks VO2 kontrol grubunda 43.5 ± 6.8 ml/dk/kg, futbolcu grubunda 58.2 ± 7.1 ml/dk/kg olarak belirlendi. Futbolcu grubunda RX genotipindeki sporcuların total Maks VO2 ve total solunumsal eşik değerlerinin RR ve XX genotipindeki sporculara göre daha düşük olduğu ve bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptandı (p<0.05). Ancak total Maks VO₂ vücut ağırlığına bölündüğünde bu farkın ortadan kalktığı belirlendi. Yine futbolcu grubunda RX genotipindeki sporcuların solunumsal eşik değerlerinin RR grubuna göre düşük olduğu ve bu farkın istatistiksel açıdan anlamlı olduğu belirlendi (p<0.05).

56

Sonuç: Futbolcu ve kontrol grubunda ACTN3 genotip dağılımı benzer bulundu. ACTN3

57

ABSTRACT

Title of the study: The Relationship Between the Distribution of ACTN3 R577X Gene

Polymorphism and Telomerase Activity in Soccer Players and Sedentary Individuals

Objective: To determine the distribution of ACTN2 R577X gene polymorphism in

soccer players and sedentary individuals and also to investigate the relationship of this distribution with telomerase activity and perfomance tests.

Methods: A total of 100 soccer players and 101 sedentary individuals aged 18 to 30

years and with similar characteristics were enrolled in the study. All subjects were evaluated for their regional fat content with a skinfold caliper, and their body weight and body fat ratios by means of a body composition analyzer & scale device, "Tanita, TBF-310-A". Their standing long jump distances were recorded, and a "Newtest Powertimer" device was used for their vertical jump scores with the hands free, hands on the waist and repeated vertical jumps. Max VO₂ levels were measured using a treadmill connected "Type Masterscreen CPX" device.

Blood samples for ACTN3 R577X gene polymorphism analysis were drawn into EDTA containing tubes. Gene polymorphism analysis was performed using the polymerase chain reaction (PCR). A "High Pure RNA Isolation Kit" was used for hTERT analysis. For statistical analysis of the data, mean and standard deviation (SD) values were calculated. T-test was performed to compare the means of the two independent groups, while mean values of more than two groups were compared using one-way analysis of variance (ANOVA). Hardy- Weinberg analysis was performed to determine gene variance. The treshold of significance was accepted as p<0.05.

Findings: In the soccer players’ group (n=100) RR, RX and XX genotype ratios were

29.0%, 56.0% and 15.0%, respectively; while in the control group (n=101) these ratios were 32.7%, 49.5% and 17.8%, respectively. No statistical difference was detected regarding the distribution of ACTN3 R577X genotype between soccer players’ and control groups (p>0.05). With respect to ACTN3 R577X gene polymorphism distribution in soccer players’ and control groups, the only significant finding was lower hands-free vertical jump scores in RR genotyped soccer players, compared with their RX genotyped counterparts (p<0.05). Max VO₂ in soccer players’ and control groups were respectively found to be 43.5 ± 6.8 ml/min/kg and 58.2 ± 7.1 ml/min/kg. In the soccer players’ group, RX genotyped subjects were found to

58 have lower total Max VO₂ and total respiratory threshold values compared with RR and XX genotyped subjects, and this difference was statistically significant (p<0.05). But this difference disappeared when total Max VO₂ values were given per body weight. In the soccer players’ group, RX genotyped subjects were found to have lower respiratory threshold values compared with RR genotyped subjects, and this difference was statistically significant (p<0.05).

Results: ACTN3 genotype distribution was found to be similar in soccer players and

control subjects. No significant correlation was detected between ACTN3 genotype distribution and performance test results.

59

KAYNAKLAR

1. Achi MV, Ravindranath N, Dym M. (2000). Telomere length in male germ cells is inversely correlated with telomerase activity. Department of Cell Biology, Georgetown University Medical Center, Washington DC. Biol Reprod; 63: 591-598.

2. Ahmetov II, Druzhevskaya AM, Astratenkova IV. Popov D, Vinogradova OL, Rogozkin VA. (2010). The ACTN3 R577X polymorphism in Russian endurance athletes. Br J Sports Med; 44: 649-652.

3. Akgün N. Egzersiz ve Spor Fizyolojisi. 5. baskı, cilt 1-2. İzmir; Ege Üniversitesi Basımevi, 1994.

4. Arnason A, Sigurdsson SB, Gudmundsson A, Holme I, Engebretsen L, Bahr R. (2004). Physical fitness, injuries, and team performance in soccer. Med Sci Sports Exerc; 36 (2): 278-285.

5. Atlı K, Bozcuk N. (2002). Telomer ve hücresel yaşlanma. Turkish Journal of Geriatrics; 5 (3): 111-114.

6. Barros R, Misuta M, Menezes R, Figueroa P, Moura F, Cunha S, Leite N. (2007). Analysis of the distances covered by first division Brazilian soccer players obtained with an automatic tracking method. J Sports Sci Med; 6: 233-242.

7. Beggs AH, Byers TJ, Knoll JH, Boyce FM, Bruns GA, Kunkel LM. (1992). Cloning and characterization of two human skeletal muscle alpha-actinin genes located on chromosomes 1 and 11. J Biol Chem; 267: 9281-9288.

8. Bell W, Colley JP, Evans WD, Darlington SE, Cooper SM. (2012). ACTN3 genotypes of Rugby Union players: distribution, power output and body composition. Ann Hum Biol; 39 (1): 19-27.

9. Blanchard A, Ohanian V, Critchley D. (1989). The structure and function of alpha-actinin. J Muscle Res Cell Motil; 10: 280-289.