Frekans Tahsisi Yapılmadan, Böyle Bir Tahsise Riayetsizlikten Cezalandırma ve Tedbir İstenilemiyeceğine İlişkin Adli Yargı Kararları

İzinsiz yayınlar ve buna ilişkin durdurma kararları sonucu 6112 sayılı Kanunun 33/1-2 gereğince yapılan suç duyuruları nedeniyle C. Savcılığınca Yasa maddesi ile korunmaya çalışılan alan ile, kamu otoritesince frekans tahsisi yapılmasına rağmen bunu kullanmayan ile frekans dışı yayın yapan kuruluşlara ait bir yaptırım getirdiğinin anlaşılması, somut olayda böyle bir tahsisin yapılamamasına rağmen riayetsizlikten cezalandırma ve tedbir istenilmesi, suçun yasal unsurlarının oluşumuna engel olduğu gerekçesiyle “Kovuşturmaya Yer Olmadığına Karar” verildiği görülmektedir79_.

Sözkonusu suç duyuruları üzerine Ceza Mahkemelerince “Herhangi bir Kanun hükmünde yayınlarına ara veren şirketlerin başvuruların hükümsüz kalacağına dair bir hüküm bulunmadığından, X radyo kuruluşunun 1995 yılı müracaatı halen geçerlidir. X radyo kuruluşunun izni iptal edilmemiştir veya iptal edilmiş sayılamaz” gerekçesiyle beraat kararı verilmektedir80_.

Sonuç

6112 Sayılı Kanun Yayın İzni ve Lisans Rejiminin Değerlendirilmesi ve Eleştirisi

6112 sayılı Kanunun getirdiği ve düzenleme altına aldığı yayım izni (lisans) rejimi temel olarak dayanağını Anayasadan ve İnsan Hakları Sözleşmesinin ifade özgürlüğünü düzenleyen 10. Maddesinden almaktadır.

SözkonusuSözleşme ve diğer uluslararası düzenlemelerde – görsel-işitsel medya özgürlüğü, ifade özgürlüğünün bir uzantısı olarak İnsan Hakları kapsamında değerlendirilmektedir.

Buna göre, izin rejimi yayım özgürlüğü ile kamu otoritesince sağlanması gereken kamu düzeni arasında denge kurar. Aynı zamanda, izin rejimi, yayım özgürlüğü ile bireylerin bilgi alma özgürlüğü arasında denge kurma işlevine de sahiptir. Bu bakış

78 Danıştay 13. Dairesi’nin 24.05.2005 tarih, 2005/5054 E., 2005/2729 K. sayılı kararı.

79 Ankara C. Başsavcılığı Basın Bürosu Soruşturma No: 2012/883, Karar No: 2012/1434 nolu, 31.08.2012 tarihli kararı.

açısından izin rejimi sadece sınırlandırıcı özellikleri nedeniyle belli bir olumsuzluğu ifade etmez. İzin rejimi aynı zamanda özgürlükleri geliştirmenin de bir aracıdır.

Ancak lisans verme veya vermeme işleminin idarece keyfilik içinde yürütülmesinin anayasal hak ve özgürlüklerle bağdaştırma olanağı bulunmadığını unutmamak gerekli, zorunludur81_.

Bu açıdan 6112 sayılı yeni RTÜK Kanunu ve ikincil düzenlemelerin daha özgürlükçe bir medya ortamı getirdiği söylenebilir. Zira çalışmamızda hemen başında yer alan ve yasal çerçeveyi oluşturan 6112 sayılı Kanun hükümlerinde görüldüğü gibi, mülga 3984 sayılı Kanundaki üretim, yatırım, ithalat, ihracat, pazarlama ve finans şirketlerinin lisans sahibi olmaları şeklinde yasak kaldırmış bulunmaktadır. Ayrıca mülga Yönetmelikte de yer alan güvenlik belgesi koşulu (sakıncalılık uygulaması) ile yayıncı kuruluştan noter tasdikli taahhütname alınması zorunluluğundan vazgeçilmiştir.

İzin rejiminin amaçları bakımından çizdiğimiz bu genel çerçeve ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin konu hakkındaki yerleşik içtihatlarının örtüştüğü söylenebilir. Mahkemeye göre, Sözleşmenin görsel-işitsel yayım faaliyetinin izne bağlanabileceğine ilişkin 10. maddesinin 3. cümlesi sözleşmeci devletlerin ülkelerindeki görsel-işitsel iletişim sistemlerini özellikle teknik konular bakımından düzenleyebilmelerine olanak tanımaktadır.

Ancak çalışmamızda çokça atıf yaptığımız Avrupa Birliği 2002 yılında kabul ettiği bir dizi direktifi düzenlemesinden birisi olan 2002/20 EC sayılı direktife göre; “farklı iletişim ağları ve hizmetleri arasındaki yöndeşme ve bunların teknolojileri, bütün benzer hizmetleri kapsayacak bir izin sistemini hatta daha basit bir izin sistemini gerekli kılmaktadır.

Bu doğrultuda AB ülkelerinde görsel-işitsel faaliyetlerin genel izine tabi olması kuralı günümüzde bazı istisnalara tabi olmaya başlamıştır.

Halbuki2014 yılına girdiğimiz bugünlerde Türkiye’deki görsel-işitsel düzenlemelerin bu açıdan sözkonusu gelişmeleriyansıttığını söylemek zordur.

Bu nedenle izin rejimine ait 6112 sayılı Kanun düzenlemelerde, radyo – TV yayın izinleri için farklı, isteğe bağlı yayın hizmetigenel akışlı yayınhizmeti izni için farklı bir rejimin getirilmesinin yerel yayın hizmetleri için ise daha basit ve ucuz bir izin sistemini (ön izin sistemini) getirilmesinin yararlı olacağını düşünmekteyiz.

Diğer taraftan istikrar bulmuş yargı kararları da göz önünde bulundurularak; yayın izni ve lisansında geçici hukuk rejimin “düzenleme amacını aşan nitelikte olması bazı yayıncı kuruluşlara ayrıcalık ve olanaklar tanıması bazı yayıncı kuruluşlara ihaleye kadar izin vermeme suretiyle eşitsizliklere yol açması nedeniyle, lisanssız geçici rejimin mutlaka sonlandırılması ihale veya diğer yöntemlerle Avrupa Birliği ve Avrupa Komisyonu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları doğrultusunda uluslar arası hukukun doğurduğu yükümlülüklerde göz ardı edilmeksizin lisanslı bir görsel işitsel medya ortamının sağlanması gerekliliğine inanmaktayız.

81 KARAHANOĞULLARI, Onur; İdarenin Hukukla Kavranması, Yasallık ve İdari İşlemler, Turhan Kitabevi, Ankara 2011, s. 499.

Ayrıca çağdaş tüketici hakları doğrultusunda uluslar arası taahhütlere bağlı kalarak Türk izleyicisi ve dinleyicisine en geç 2015 yılına kadar analog yayınların sonlandırılarak, sayısal bir yayın ortamı sağlanmasında, duraksama yaşanmaması temennimizdir.

Lisanslı,rekabet edebilir ve güçlü bir ulusal medya ortamına ulaşımda, medya siyasasını oluşturan başta yasama ve idare olmak üzere tüm devlet organları, Üniversiteler ve Bilim Adamlarımız ilemedya sektör temsilcilerininsorumlulukları ve görevleri bulunduğunda kuşku yoktur.

Bu doğrultuda oluşturulacak lisanslama ve yayın izin düzenleyici işlemleri ile ilgili hukuki çerçevede ise; rekabet edebilirlik, çoğulculuk ve çeşitliliğe saygının yanı sıra, bilgi teknolojileri ve sayısal medya teknolojileri için güvence sağlanmasının esas alınması kaçınılmazdır.

Görsel-işitsel medya alanı düzenleyicisi olan bağımsız idari kuruluş (RTÜK’nun) ise; yasayla düzenleme tanınan alanlarda hizmetin gerekleri yanında idari istikrar ve düzenli idare ilkelerine bağlı ikincil düzenlemelereksiksiz ve zamanında hayata geçirme yükümlülüğü hukuk devletinin gereğidir.

Kaynaklar

AB İzin Direktifi (Çerçeve Direktif) 7 Mart 2002 tarih ve 2002/21/AT.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Application No: 38218/97 (hudoc) 11.7.200 TreveBrook U.K. Kararı

Ankara 13. İdare Mahkemesi’nin 16.06.2011 tarih, 2011/1189 E., 2011/1002 K. sayılı kararı.

Ankara 15. İdare Mahkemesi’nin 13.07.2012 tarih, 2011/2253 E., 2012/1187 K. sayılı kararı.

Ankara 8. İdare Mahkemesi’nin 11.07.2013 tarih, 2013/495 E. sayılı yürütmeyi durdurma kararı.

Ankara 8. İdare Mahkemesi’nin 11.07.2013 tarih, 2013/495 E. sayılı YD kararı. Ankara C. Başsavcılığı Basın Bürosu Soruşturma No: 2012/883, Karar No: 2012/1434 nolu, 31.08.2012 tarihli kararı.

Bilgi Teknolojileri Kurumu Sektörel Araştırma ve Strateji Geliştirme Dairesi Raporu.

Councıl Of Europe Recommendation No R (2000) 23 on theIndepentenceandFunctions of RegulationAuthoritiesBroadcastingSector (coe.int).

Çal, Sedat; Türk İdare Hukukunda Ruhsat, Seçkin yayıncılık, Genişletilmiş İkinci Baskı, Mart 2012.

Danıştay 13. Dairesi’nin 24.01.2006 tarih, 2005/75 E., 2006/474 K. sayılı kararı. Danıştay 13. Dairesi’nin 24.05.2005 tarih, 2005/5054 E., 2005/2729 K. sayılı kararı. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 17.03.2005 tarih ve İtiraz No: E:2005/116 sayılı kararı.

Directive 2002/20/EC, (Authorisation Directive), (Evrensel Hizmet Direktifi), 7 March 2002, OJ L 108/25, preamble (2), (7).

Gökçe, Birsen; Toplumsal Bilimlerde Araştırma, Savaş Yayınları, Ankara 1992. Gözler, Kemal; Hukuka Giriş, 4. Baskı, Bursa 2007.

Gözübüyük, A. Ş. – Turgut TAN; İdare Hukuku, C. I, 3. Baskı, Turhan ayını, Ankara 2004.

Gürsoy, Yusuf; 6112 Sayılı Kanunun Getirdiği Değişiklikler ve Yenilikler, Scala Yayıncılık, Ratem Yayınları, İstanbul 2012.

Harrıs, David – Michael O’Boyle – ColinWarbrick: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, Türkçe Birinci Baskı (2013).

http://www.rtuk.org.tr.

http://www.rtuk.org.tr. 22.09.2012/0722.

http://www.rtuk.org.tr/sayfalar/IcerikGoster.aspx?icerik_id=6ac52c35-c1e4-4c7f- 9768-53b851dd1cae.

http://www.rtuk.org.tr/upload/File/ana_sozlesme.doc

Kadıköy 2. Sulh Ceza Mahkemesi’nin 18.02.2010 tarih, 2009/58 E., 2010/239 K. sayılı kararı.

Karahanoğulları, Onur; İdarenin Hukukla Kavranması, Yasallık ve İdari İşlemler, Turhan Kitabevi, Ankara 2011.

Kuyucu, Michael; Türkiye’de Medya Ekonomisi, Esen Kitap, İstanbul 2012. Open SocietyInstitute EU MonitoringandAdvocacyPrfogm Network Media Program, Avrupa Televizyon Düzenleme, Politikaları ve Bağımsızlık, İzleme Raporu (Türkiye), 2005.

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun 21.02.2013 tarih ve 12 nolu toplantısında alınan 0207 nolu karar.

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun 26.09.2012 tarih ve 53 nolu toplantısında alınan 36 nolu karar.

Sözeri, Ceren – Zeynep GÜNEY; Türkiye’de Medya Ekonomi Politiği: Sektör Analizi, TESEV Yayını, İstanbul 2011.

Denetleyici Kurumlar”, TBMM Araştırma Merkezi, Ekim 2011.

Yasaman, Hamdi, Marka Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2004.

Yıldırım, Ali – Şimşek Hasan; Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2004.

Yılmaz, Halit; İdarenin Görsel-İşitsel İletişim Alanındaki İşlevi, İmaj Yayını, Ankara 2006.

Yiğit, Yasin; “Sayısal Karasal Televizyon Yayıncılığının Planlanmasına İlişkin Kriterler”, RTÜK Uzmanlık Tezi, Ankara 2012.