Fransa’da acil durum yönetim modeli

Fransa’da acil durum yönetim sistemi, sistematik risk belirleme ve risk yönetimi politikalarına dayalıdır. Bu politikalar çoğunlukla Avrupa Birliği arazi kullanımı, çevresel ve endüstriyel güvenlik direktifleri içerisinde de yer alır. Fransa afet risk yönetimi yönergelerinin yürütülmesinde ve oluşturulmasında Avrupa Birliği içinde liderlik rolü üslenmiştir. Acil durum yönetim sisteminin yararlı olması, tahmin edilebilir sosyal, ekonomik ve çevresel risklerin toplumu tarafından kabul edilmesine bağlıdır. Fransız acil durum yönetim sisteminin dayandığı temel kavram budur (Taneli and Mancebo, 2009).

Fransa’da afet yönetimi oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir. Đller, bölgeler, yerel yönetimler ve merkezi hükümet farklı aşamalarda konuyla ilişkilidir. Bunların dışında afetler ve arama kurtarma konularında uzman kuruluşlarda örgütlenmenin içinde yer alabilir. Ülke genelinde Đç Đşleri Bakanlığı tüm afet yönetiminin başında yer alır. Bakanlık konuya ilişkin tüm kuralların ve kanunların hazırlanmasında etkin rol alır. Sivil Korunma Teşkilâtı da, doğrudan doğruya Đç Đşleri Bakanlığına bağlı olup, başında sınıf üstü bir vali bulunmaktadır. Đllerde valiler, Sivil Korunma Hizmet ve Çalışmalarının yürütülmesinden sorumludurlar. Đl Sivil Korunma Müdürleri, Vali adına bu işlerin yönetimi ile yükümlüdürler. Her ilçede, bir Sivil Korunma Şefi ve her kantonda, bir Sivil Korunma Temsilcisi bulunmaktadır. Komünlerde ise Belediye Başkanları sivil korunma işlerinin yürütülmesi ile görevlidir (Özkan, 2003).

1975 yılında kurulmuş olan “Sivil Güvenlik Genel Müdürlüğü” (La Direction de la Sécurité Civile), 1991 yılında yeniden şekillendirilerek “Merkezi Güvenlik Genel Müdürlüğü” (La Direction d’Administration Centrale) adını almıştır. Bu Genel Müdürlüğün üç ana görevi:

1. Her tür doğal riskin önlenmesi için diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla ortak çalışmağı sağlamak ve onları harekete geçirmek,

2. Can ve mal güvenliği için gerekli olan arama-kurtarma çalışmalarını başlatmak ve koordine etmek,

32

3. Đtfaiye hizmetleriyle ilgili olan mevzuatın gözden geçirilmesini, yenilenmesini ve düzeltilmesini sağlamaktır (Uluğ, 2009).

Fransa’da itfaiye ve arama-kurtarma örgütlerinin yapısı ülkemizden bir hayli değişiktir. Bu kurumların sadece idari ve eğitmen kadroları daimi kadrolu devlet memuru olarak çalışırken, geri kalanları gönüllülük esasına dayanan sözleşmeli personelden oluşmaktadır. Bu sebeple Fransız Afet Yönetim Sistemi içinde gönüllülerin sayısı neredeyse resmi görevlilerden daha fazladır. Bu kurumların tam bir uzmanlığı varsa da idari özerklikleri yoktur.

Fransız devletinin afet yönetimi konusunda harekete geçirebileceği diğer kurumlar, sivil savunma birlikleri, havacılık kuruluşları, lojistik destek merkezleri, Savunma Bakanlığına bağlı olan görevliler, ordu, gönüllü itfaiyeciler, ilkyardım kuruluşları, Kızılhaç, Telsiz Amatörleri Federasyonu, Dağ ve Mağara Kurtarma Dernekleri, Sivil Savunma Derneği, Katolik Yardım Kuruluşları, Deniz Kurtarma dernekleri, Fransız Dağcılık Kulübü v.s. sayılabilir. Bunların dışında, Đç Đşleri Bakanlığı bünyesindeki bir alt birim, tüm yerel kurumlarla sivil toplum kuruluşlarının ilişkilerini kolaylaştırmakla görevlendirilmiştir.

Günümüzde Fransa’daki afet yönetim organizasyonunda yaklaşık 1500 görevli çalışmaktadır. Yöneticilerin birçoğu “Ulusal Sivil Güvenlik Okulu”nda eğitim almıştır. Ayrıca, Sivil Güvenlik Kolejleri ve Afet Yönetim Merkezleri de halk eğitiminde katkıda bulunmaktadır.

Fransa’da afet yönetiminde başarı, yaşanan her büyük afetten sonra, meydana gelen zarar ve yıkımlar incelenmesi, yanlış veya eksik yapılan işlerden dersler çıkarılması ve bu konuda uygulanan politikaların değiştirilmesi sayesinde olmuştur. Tabi bu durum Fransız afet yönetim sisteminin harika olduğu anlamına gelmemektedir. Dersler çıkarılacak birçok durum ve geliştirilmesi gereken birçok politika vardır (Taneli and Mancebo, 2009).

Sonuç olarak ele aldığımız ülkelerin acil durum yönetim modelleri incelendiğinde belli özelliklerin öne çıktığını görmekteyiz. Đlk olarak acil durum yönetimi disiplinler arası bir durum olarak görülmektedir ve bu ülkelerde acil durum yönetiminin içinde yerel yönetimlerin, sivil toplum kuruluşlarının ve gönüllülerin büyük rolü vardır. ABD ve Japonya gibi kalkınmış ve acil durum yönetiminde başarılı olmuş ülkelerde bile zararların en aza indirgenmesinde merkezi yönetim yanında, yerel yönetimler,

özel sektör kuruluşları, bilimsel önemli roller üstlenmektedirler.

Ayrıca temel fonksiyonlar aynı olmakla birlikte di görülmektedir. Bunlardan ilki, Ba

olarak çalışan dar kadrolu fakat bütçesi Başkanlığı ile yerel birimler bünyesinde te birlikler ve gönüllülerden olu

Đngiltere ve Fransa’da oldu Bakanlık seviyesinde te

Đstatistiki verilere baktı Japonya kademeli örgütlen

ağırlıklı, 5’inde kademeli, 4’ünde merkezi örgütlenme yapısı göstermektedir ( 3.5).

Şekil 3.5 : ABD, Kanada

Özellikle ABD’de uzun yılların deneyimine dayalı olarak sistemi ayrı bir sektör olu

koordine eden, geliştiren (Şengezer ve Kansu, 2001).

45%

33

şları, bilimsel ve teknik kuruluşlar, medya hatta vatanda önemli roller üstlenmektedirler.

Ayrıca temel fonksiyonlar aynı olmakla birlikte diğer ülkelerde iki farklı uygulama görülmektedir. Bunlardan ilki, Başbakanlık’a (Başkan’a) bağlı planlama

an dar kadrolu fakat bütçesi ve yaptırım gücü olan Ulusal Afet

ı ile yerel birimler bünyesinde teşkilatlanmış sivil savunma, itfaiye, askeri gönüllülerden oluşan ilk yardım ve kurtarma birimleridir. Di

Fransa’da olduğu gibi, arama kurtarma faaliyetlerini de içine alan Bakanlık seviyesinde teşkilatlanmış yaygın ve etkin bir kuruluştur.

rilere baktığımızda ise örgütlenme bakımından ABD, Kanada Japonya kademeli örgütlenme yapısı gösterirken 15 AB ülkesinin 6’sında yerel

ırlıklı, 5’inde kademeli, 4’ünde merkezi örgütlenme yapısı göstermektedir (

ABD, Kanada ve AB ülkelerinde acil durum yönetim yapısı

Özellikle ABD’de uzun yılların deneyimine dayalı olarak oluşturulan afet yönetim sistemi ayrı bir sektör oluşturmuştur. Afet yönetimi organizasyonunu düzenleyen,

geliştiren ve doğrudan başkana bağlı olan bir kurum olu Kansu, 2001).

33%

22%

Yerel Ağırlıklı Örgütlenme

Merkezi Ağırlıklı Örgütlenme

Kademeli Örgütlenme

lar, medya hatta vatandaşlar bile

er ülkelerde iki farklı uygulama

ğlı planlama ağırlıklı yaptırım gücü olan Ulusal Afet Đdaresi sivil savunma, itfaiye, askeri kurtarma birimleridir. Diğeri ise u gibi, arama kurtarma faaliyetlerini de içine alan

ştur.

ımızda ise örgütlenme bakımından ABD, Kanada ve me yapısı gösterirken 15 AB ülkesinin 6’sında yerel ırlıklı, 5’inde kademeli, 4’ünde merkezi örgütlenme yapısı göstermektedir (Şekil:

AB ülkelerinde acil durum yönetim yapısı

şturulan afet yönetim tur. Afet yönetimi organizasyonunu düzenleyen, lı olan bir kurum oluşturulmuştur

Yerel Ağırlıklı Örgütlenme

Merkezi Ağırlıklı Örgütlenme

34

Japonya’da ise ABD’deki gbi bir kurum oluşturulmamakla birlikte, yasal yetkiler ve sorumluluklar yasal düzenlemede karışıklığa ve yetki karmaşasına neden olmayacak

şekilde oluşturulmuştur. Sistem kademeli bir sistemdir.

Üst ölçekte ve alt ölçekte yapılacakların tanımlandığı bir planlama ve organizasyon geliştirilmiştir. Yetkiler ve yapılacak eylemler, planlama ölçekleri yasada yer almakla beraber planlamanın içeriği yasada yer almamaktadır. Bu durum gelişmeler ve teknoloji ile birlikte sürekli gelişecek bir sistem oluşturmuştur.

35

4. TÜRKĐYE’DE AFETLER, AFET