2. MATERYAL ve YÖNTEM
2.2. Yöntem
2.2.6. Fosfolipid Miktarının Belirlenmesi
İnce Tabaka Kromatografisi (TLC) yapılarak fosfolipid fraksiyonlarına ayrılan örneklerin miktarı fosfor tayini ile belirlendi (Kates, 1991).Bu işlem için; %72’lik Perklorik asit, %5’lik Amonyum molibdat, Amidol (2,4-Diaminofenoldihidrochloride) reaktifi ve standart fosfat çözeltisi kullanıldı.
Amidol reaktifi, 0,5 gr amidolün 100 ml %20’lik Sodyum metabisülfid çözeltisinde çözülmesiyle hazırlandı. Standart fosfat çözeltisi, 1,097 gr KH2PO4 ‘ ı 250ml saf suda çözerek stok çözelti hazırlandı. Bu stok çözelti saf su ile seyreltme yapılarak ml’sinde 0,1 mikrogram, 0,2 mikrogram, 0,3 mikrogram, 0,4 mikrogram, 0,6 mikrogram ve 1 mikrogram fosfor bulunan standart çözeltiler hazırlandı.
Total fosfor tayini için; TLC ile elde edilen saf fosfolipid ekstraktından 1 ml alındı ve azot gazı basıncı altında Kloroform: Metanol çözücüsü uçuruldu. Saf fosfolipid üzerine 0,4 ml Perklorik asit ilave edildi. 4 dakika bekletildikten sonra tüpe 4,2 ml saf su, 0,2 ml Amonyum molibdat ve 0,2 ml Amidol reaktifi katılarak vorteksle iyice homojen edildi. Tüpün ağzı kapatılarak su banyosuna 7 dakika inkübasyona bırakıldı. Su banyosundan sonra oda sıcaklığına getirildi. Sonra spektrofotometrede köre karşı 830 nm absorbans değeri okutuldu. Aynı işlem fosfat standartları içinde yapıldı. Örneklerdeki fosfor miktarını bulmak için Beer formülü kullanıldı (Kates, 1991).
2.2.7. İstatistik Analiz
Kontrol ve hasta grubundaki farklılıklar Bağımsız örnek T testine göre p<0,05 önemlilik değerinde yapılmıştır. İstatistiki analizler SPSS for Windows 11.5.0. Standart Version paket programı ile yapıldı (Duncan, 1955).
Örnek absorbansı x Standardın fosfat miktarı µg P =
3. BULGULAR ve TARTIŞMA
Bu çalışmada depresif hastaların eritrosit membran fosfolipid kompozisyonu araştırılmıştır. Bu amaçla Psikiyatri polikliniğine başvuran majör unipolar depresyon tanısı almış ve henüz antidepresan ilaç tedavisi başlamamış belirli bir yaş grubundaki 30 kişinin eritrosit membran fosfolipid kompozisyonları ile depresyon belirtileri taşımayan ve aynı yaş grubundaki 30 sağlıklı birey grubundan kan örnekleri alınmıştır. Kan numuneleri alındıktan sonra eritrosit paketi hazırlanmıştır. Bu paketten 0,5 ml alınarak eritrosit sayımı yapılmıştır. Sayımı yapılan paketten Rose-Oklander metoduyla lipidler ekstrakte edilmiştir. Bu ekstraktsiyon kullanılarak iki yönlü İnce Tabaka Kromatografisi (TLC) ile fosfolipidler belirlenmiştir. Fosfolipid standartları kullanılmak suretiyle fosfolipidlerden fosfatidilkolin, fosfatidiletanolamin, fosfatidilserin ve sfingomiyelinin yerleri TLC plakları üzerinde belirlenmiştir.
Kontrol ve hasta grubundaki kişilerin fosfolipid miktarlarını tespit etmek için her bir örneğe fosfor tayini yapıldı. Fosfor tayini için standart fosfor grafiği hazırlandı. Standart grafiğinde; konsantrasyonu 1 ml’sinde 1 miligram fosfor bulunan fosfor standardı kullanıldı. Bu stok çözeltiden 1µl, 2µl, 3µl, 4µl, 6µl ve 10µl alınarak her birine toplam hacim 10 ml olacak şekilde distile su ilave edildi. Bu şekilde, 0.1µg, 0.2µg, 0.3µg, 0.4µg, 0.6µg ve 1µg konsantrasyonlarında fosfor standardı hazırlandı. Her bir tüpe stok çözeltilerden 1ml alınarak üzerlerine 0,4 ml Perklorik asit ilave edildi. 4 dakika bekletildikten sonra tüplere 4,2 ml saf su, 0,2 ml Amonyum molibdat ve 0,2 ml Amidol reaktifi katılarak vorteksle iyice homojen edildi. Tüplerin ağzı kapatılarak su banyosuna 7 dakika inkübasyona bırakıldı. Su banyosundan sonra 15 dakika oda sıcaklığına getirildi. Sonra spektrofotometrede köre karşı 830 nm absorbans değeri okutuldu. Elde edilen absorbans değerleri 0.021, 0.045, 0.065, 0.113 ve 0.181’dir. Bu değerler konsantrasyona karşı grafiğe geçirilerek fosfor standart grafiği elde edildi.
Şekil 3.1. de ölçümler sonucu elde edilen fosfor standart grafiğinin bir doğru haline getirilmiş şekli ve doğrunun denklemi (y=0.0182x) gösterilmektedir. Ölçümle bulunan
absorbans değerleri bu denklemde yerine konularak hasta ve kontrol grubuna ait fosfor miktarları hesaplanmıştır. 0 0.04 0.08 0.12 0.16 0.2 0 2 4 6 8 10 12 Konsantrasyon (µg/m l) A b s o rb a n s ( 8 3 0 n m )
Şekil 3.1. Ölçümler sonucu elde edilen fosfor standart grafiğinin bir doğru haline getirilmiş şekli
3.1. Eritrosit Membran Total Fosfolipid Değerleri İle İlgili Sonuçlar
Depresif hastaların ve kontrol grubuna ait kişilerin eritrosit membran major fosfolipid gruplarına ait µg/ml cinsinden fosfor miktarları Çizelge 3.1. verilmiştir.
Çizelge 3.1.’e bakıldığında kontrol grubunun 17. ve 9. kişilerinde sırasıyla Fosfatidiletanolamin ve Sfingomiyelin bandları gözlenmemiştir. Hasta gruplarından ise 16. kişide Fosfatidiletanolamin; 1. ve 21. kişide Fosfatidilserin; 27. kişide hastada Fosfatidilkolin; 3. kişide ise Sfingomiyelin bandı gözlemlenmemiştir.
Çizelge 3.1. görüldüğü gibi kontrol grubundaki fosfatidiletanolamindeki fosfor miktarları 0.05-39.17 µg/ml arasında; fosfatidilserin arasındaki fosfor miktarları 0.16- 80.27 µg/ml arasında; fosfatidilkolin arasındaki fosfor miktarları 0.33-52.52 µg/ml arasında; sfingomiyelin arasındaki fosfor miktarları 0.26-219.07 arasında çıkmıştır. Hasta grubundaki fosfatidiletanolamindeki fosfor miktarları 0.27-10 µg/ml arasında;
fosfatidilserin arasındaki fosfor miktarları 0.05-5.44 µg/ml arasında; fosfatidilkolin arasındaki fosfor miktarları 0.11-10.1 µg/ml arasında; sfingomiyelin arasındaki fosfor miktarları 0.22-23.68 arasında bulunmuştur.
Çizelge 3.2.’ye bakıldığında kontrol grubundaki kişilerin fosfatidiletanolaminleri arasındaki % miktarları 3-81 arasında; fosfatidilserinleri arasındaki % miktarları 5-76 arasında; fosfatidilkolinleri arasındaki % miktarları 3-80 ve sfingomiyelinleri arasındaki % miktarları 5-80 arasında değişkenlik göstermektedir. Hasta grubundaki kişilerin fosfatidiletanolamin miktarları % 1-66 arasında; fosfatidilserinleri arasındaki % miktarları 3-76 arasında; fosfatidilkolinleri arasındaki % miktarları 1-76 ve sfingomiyelinleri arasındaki % miktarları 5-95 arasında değişkenlik göstermektedir.
Çizelge 3.1. Hasta ve kontrol gruplarındaki kişilerin major fosfolipid gruplarına ait (FE, FS, FK ve SM) µg/ml cinsinden fosfor miktarları
Hasta grubuna ait kişilerin major fosfolipidlerin fosfor miktarları (µg/ml)
Kontrol grubuna ait kişilerin major fosfolipidlerin fosfor miktarları (µg/ml)
N FE FS FK SM FE FS FK SM 1 0.77 - 2.53 1.15 0.05 0.16 0.49 1.04 2 2.36 2.64 3.35 0.77 0.55 6 0.33 3.79 3 1.2 1.37 1.04 - 28.35 3.74 3.35 4.5 4 0.77 1.76 1.81 2.41 10.88 1.32 1.04 1.1 5 1.04 1.15 2.25 1.32 39.17 80.27 52.52 219.07 6 10 1.32 1.87 1.99 2.2 1.92 1.76 1.99 7 0.66 5.44 1.7 2.41 6.26 0.55 0.49 0.66 8 0.77 0.71 0.77 0.99 0.77 0.93 1.98 14.61 9 1.1 0.82 0.82 0.88 1.54 1.54 1.26 - 10 6.7 1.1 0.93 2.36 1.26 1.15 0.99 0.26 11 0.16 0.05 0.11 0.27 0.88 1.1 0.99 1.7 12 0.27 0.66 0.38 23.68 1.37 2.09 1.76 1.65 13 0.44 1.1 1.59 0.71 1.21 0.82 1.15 1.21 14 0.44 0.55 0.66 1.1 1.04 1.54 1.76 2.53 15 0.71 0.77 0.93 0.77 1.65 1.37 3.3 2.58 16 - 0.55 1.15 1.1 4.84 1.15 0.93 1.15 17 3.57 2.86 3.29 1.26 - 0.99 0.82 1.92 18 1.43 1.92 1.32 1.1 1.32 1.09 1.48 1.54 19 0.66 1.15 10.1 0.99 1.04 1.32 1.26 1.15 20 3.35 0.99 1.65 0.82 1.7 3.52 2.53 1.7 21 0.16 - 0.38 0.33 35.33 35.71 32.08 3.07 22 0.27 0.38 0.05 0.22 2.03 1.81 2.53 18.96 23 0.6 0.55 0.38 0.38 1.04 1.02 1.37 1.26 24 0.05 1.43 1.15 0.82 1.02 1.15 13.85 2.08 25 0.6 5.33 0.55 0.55 1.04 1.15 13.68 1.32 26 0.66 0.66 0.55 0.6 2.2 13.46 1.26 1.48 27 0.71 1.1 - 0.88 2.52 1.53 1.97 1.86 28 0.44 1.1 0.93 1.81 1.31 1.65 1.81 1.59 29 9.3 9.23 0.99 0.93 1.54 1.98 1.53 2.03 30 1.1 0.88 0.88 17 1.65 1.81 1.76 1.76
Çizelge 3.2. Hasta ve kontrol gruplarındaki kişilerin major fosfolipidlerin (FE, FS, FK ve SM) % değerleri
Hasta grubuna ait kişilerin major fosfolipidlerinin % değerleri
Kontrol grubuna ait kişilerin major fosfolipidlerinin % değerleri N FE FS FK SM FE FS FK SM 1 17 0 56 27 3 9 28 60 2 25 29 36 10 5 56 3 36 3 33 38 29 0 70 9 10 11 4 11 26 27 36 81 9 5 5 5 18 20 39 23 10 20 13 57 6 66 9 12 13 28 24 22 26 7 6 53 17 24 78 7 6 9 8 24 22 24 30 5 5 10 80 9 30 23 23 24 35 35 30 0 10 60 10 8 22 13 12 10 65 11 27 9 18 46 18 22 22 38 12 1 3 1 95 20 30 26 24 13 11 29 41 19 28 18 25 29 14 16 20 24 40 15 22 25 38 15 22 24 30 24 18 15 37 30 16 0 20 40 40 61 15 9 15 17 31 25 33 11 0 40 45 15 18 25 33 23 19 25 27 27 21 19 5 9 76 10 22 28 26 24 20 49 15 24 12 18 37 26 19 21 19 0 44 37 25 25 23 27 22 30 40 6 24 10 7 10 73 23 32 28 20 20 22 25 27 26 24 2 41 33 24 7 6 72 15 25 10 76 7 7 6 6 80 9 26 27 27 22 24 12 76 6 6 27 27 41 0 32 32 19 25 24 28 10 26 22 42 21 26 29 24 29 45 45 5 5 21 26 21 26 30 6 5 5 84 23 27 25 25
Çizelge 3.3. Kontrol grubu ve depresif hasta grubunun eritrosit membran fosfolipid fraksiyonu değerlerinin varyans analizi ve T testi sonuçları
Parametreler N Kontrol grubu
(µg/ml) Hasta grubu (µg/ml) P Değeri Fosfatidiletanolamin 30 1.43 ± 0.18 a 0.91 ± 0.16 b P<0.042 Fosfatidilserin 30 1.64 ± 0.22 a 1.31 ± 0.24 a P<0.32 Fosfatidilkolin 30 1.53 ± 0.15 a 1.18 ± 0.17 a P<0.13 Sfingomiyelin 30 2.41 ± 0.54 a 1.02 ± 0.12 b P<0.01
Çizelge 3.3. hasta ve kontrol grubuna ait major fosfolipid değerlerinin (µg/ml) varyans analizini göstermektedir. Hasta grubunda kontrol grubuna göre fosfatidiletanolamin miktarı bakımından önemli oranda düşüş görülmüştür (p<0.042). Fosfatidilserin miktarı bakımından hasta grubunda kontrol grubuna göre bir düşüş gözlenmiştir, fakat bu düşüş istatistiki olarak anlamlı bulunmamıştır (p<0.32). Hasta grubunda kontrole göre fosfatidilkolin miktarı bakımından bir düşüş gözlenmiştir, fakat bu düşüş istatistiki anlamda önemsizdir (p<0.13). Sfingomiyelin miktarı bakımından hasta grubu önemli oranda azalmıştır (p<0.01).
Çizelge 3.3. de görüldüğü gibi bütün hasta ve kontrol grubundaki her bir fosfolipid miktarları karşılaştırıldığında kontrol grubunda FE, FS, FK miktarları yaklaşık olarak birbirine yakın seviyelerde tespit edilmiştir, SM seviyesi ise major fosfolipidlere oranla daha yüksek olarak bulunmuştur. Depresif hastaların major fosfolipid miktarlarına bakıldığında FE, FK, SM miktarları birbirine yakınken, FS miktarı yüksek bulunmuştur.
Çizelge 3.3.’e bakıldığında kontrol grubunun fosfolipid miktarları göz önüne alındığında sıralamanın SM>FS>FK>FE olduğu görülmektedir Hasta grubunun fosfolipid miktarları göz önüne alındığında sıralamanın FS>FK>SM>FE olduğu görülmektedir.
Bazı araştırıcılar eritrosit membran fosfolipid fraksiyonlarının miktarlarına göre fosfolipidlerin sıralamasını PC>PE>SM>FS şeklinde tespit etmişlerdir (Szymnaska,1986).
Çizelge 3.3.’e bakıldığında major fosfolipidlerin yüzde dağılımı kontrol grubunda FE %20.4, FS %21.4, FK %20.82 ve SM %37.38 bulunmuştur. Hasta grubunda ise, FE %20.59, FS %29.63, FK %26.70 ve SM %23.08 oranında bulunmuştur. Çalışmamızda hasta grubunda, kontrol grubuna göre sfingomiyelin % miktarlarında önemli oranda bir azalma gözlenmiştir.
Eritrosit membran fosfolipid fraksiyonlarının dağılımı yüzde cinsinden değişik araştırıcılar tarafından oldukça farklı bulunmuştur. Dodge ve Philips’e göre fosfatidilkolin %29.2, fosfatidiletanolamin %27.5, fosfatidilserin %14.8 ve sfingomiyelin %25.4 bulmuştur. Rouser ve arkadaşları; fosfatidilkolin %28.9, fosfatidiletanolamin %27.2, fosfatidilserin %13 ve sfingomiyelin %26.9 bulmuştur. Gjone ve arkadaşları; fosfatidilkolin %27.4, fosfatidiletanolamin %29, fosfatidilserin %14 ve sfingomiyelin %25.9 bulmuştur (Van Denen ve De Giier, 1974).
Rehman fosfatidlikolini %31.96, fosfatidiletanolamini %26.88, fosfatidilserini %26.03 ve sfingomiyelini %15.11 oranında bulmuştur (Rehman, 1991).
Peuchant ve ark. (1989) eritrosit membran fosfolipid fraksiyonlarından fosfatidlikolini %24.34, fosfatidiletanolamini %35.54, fosfatidilserini %15.3 ve sfingomiyelini %21.07 oranında bulmuştur.
Depresif ve kontrol gruplarında ait major fosfolipidleri TLC ile belirlenmiştir. Sonuç olarak membran fosfolipidlerinden sfingomiyelin ve fosfatidiletanolamin depresif gruplarda anlamlı derecede azalmıştır. Fosfatidilserin ve fosfatidilkolin de anlamlı bir fark görülememiştir.
Lipid metabolizması ile insan davranışları ve duygu durumu arasındaki ilişki ilgi çekici bir konudur. Psikiyatrik bozukluklarla lipidlerin önemli bir ilişki içinde olduklarının
anlaşılmasıyla çalışmalar bu konuyla ilgili çeşitli araştırmalara yönelmiştir (Sevinçok ve Büyüköztürk, 1999). Yapılan çalışmalarla mizaç bozukluklarında membran lipid metabolizmasındaki değişiklikleri destekleyen sonuçlara ulaşılmıştır
Lipoproteinlerin yapısında bulunan fosfolipidler amfipatik özellikte olduklarından trigliseridler ve kolesterol esterleri gibi polar olmayan lipidlerin plazma içinde çözünür halde tutulmasına sebep olurlar. Trigliseridlerde olduğu gibi fosfolipidlerinde yağ asidi muhtevası diyetle alınana lipidin yapısından oldukça etkilenir (Tompson, 1991).
Depresif hastalıklarda, membran fosfolipidleri ile ilgili çalışmaların çoğu eritrosit, lenfosit ve trombosit gibi periferik hücrelerde yapılmıştır. Şizofreni ve diğer mental hastalıklarda hem beyin hem de bu kan hücrelerinde fosfolipid metabolizmasının bozuk olduğuna dair veriler saptanmıştır (Oldham ve Riba.,1994).
Manyetik rezonans spektroskopi (MRS) ile yapılan çalışmalarda şizofrenili hastaların fosfolipid metabolizmaları incelenmiş, prefrontal bölgedeki metabolizma azalmasına paralel olarak hücre zarı fosfolipid metabolizmasında azalma saptanmıştır (Stanley ve ark., 1995; Shioiri ve ark., 1997).
Maes ve ark. (1999) depresif hastaların RBC membranlarında yaptıkları çalışmada major fosfolipidlerde değişimden dolayı C20:4 w–6 C20:5 w–3 oranında artış ve C20:5 w–3 ve C22:5 w–3 fraksiyonlarında bir azalma saptanmıştır.
Jeffrey ve ark. (2000) yaptıkları bir çalışmada şizofreni ve kontrol gruplarında çeşitli membran fosfolipidlerini gaz kromotografisiyle belirlemişlerdir. Sonuç olarak membran fosfolipidlerinden fosfatidilkolin ve fosfatidiletanolamin şizofrenik gruplarda kontrol grubuna göre anlamlı derecede azalmıştır ve aynı zamanda fosfatidilinozitol de anlamlı bir artış olmuştur. Fosfatidilserin ve sfingomiyelin de anlamlı bir fark görülememiştir.
Fosfatidilkolin, fosfatidiletanolamin, fosfatidilserin ve fosfatidilinozitol seviyelerinde meydana gelen değişiklikler ve fosfolipid anormallikleri ilaç kullanmayan şizofreni hastalarında bulunmuştur ve dört membran fosfolipidlerinde azalma, şizofrenilerde
nöroplastik fibroblastlarda bulunmuştur. Bu son bulgular fosfolipid ve yağ asidi anormalliklerinin hastalıkla ilişkili olabileceğini ileri sürmektedir (Jeffrey ve ark., 2000).
Parker ve ark (2006) yaptıkları bir çalışmada deniz ürünleri ve depresyon arasındaki bağlantıyı indirekt olarak gözlemlemişlerdir. Depresif semptomların olma olasılığının düzenli balık tüketenlere göre, düzensiz balık tüketenlerde daha yüksek olduğunu göstermiştir.
Hibbeln balık tüketimi ve majör depresyon arasındaki güçlü negatif ilişkiyi belirtmiştir. Yapılan diğer çalışmalarda deniz ürünleri ve depresyon arasındaki bağlantıyı indirekt desteklemektedir (Parker ve ark., 2006).
3204 Finli yetişkinde yapılan bir araştırmada Tanskanen ve ark. depresif semptomların olma olasılığının düzenli balık tüketenlere göre, düzensiz balık tüketenlerde daha yüksek olduğunu göstermiştir (Parker ve ark., 2006).
Major fosfolipidler genelde 18- 22 C lu yağ asitlerini içermektedir. Bu yüzden fosfolipid fraksiyonlarındaki değişmelerden dolayı bu fosfolipidlerin taşıdığı yağ asiti içeriği depresif hastaların ve diğer buna benzer mental hastalıkların fosfolipid içeriğinin değişmesi ile değiştirecektir. Nöroleptik ilaçların kullanımı sonucu fosfolipid metabolizmasında artış gözlenmiştir (Volz ve ark., 1997). Bizim çalışmamızdaki hasta grubu ilaç kullanma seviyesinde olmadığı için fosfolipid fraksiyon miktarları düşük olarak bulunmuştur.
Keshavan ve ark. beynin frontal ve temporal loblarda fosfodiesterlerin arttığını fosfoesterlerin azaldığını bulmuştur. Bu ise fosfolipid sentez ve yıkımını yansıtmaktadır. Fosfolipaz A2 şizofrenlerin beyin ve kanlarında yükseldiğini gösterir (Ross ve ark., 2006).
Bu çalışmada, depresif hasta semptomları taşıyan hasta grubu ile kontrol grubuna ait kişilerin fosfolipid kompozisyonu belirlenmiştir. Her iki gruptada fosfatidiletanolamin,
fosfatidilserin, fosfatidilkolin ve sfingomiyelin bandları belirlenmiştir. Hasta gruplarında tüm major fosfolipid miktarlarında hastalığa bağlı olarak bir azalma gözlenmiştir. Bu azalmanın fosfolipid metabolizmasındaki değişimden kaynaklanabileceği belirtilmiştir. FE deki azalma literatür çalışmalarıyla uygunluk göstermektedir. Keshavan ve arkadaşları yaptıkları çalışmada FE seviyesindeki azalmayı üç sebebe dayandırmışlardır. FE azalmasını; FE sentezinin azalmasıyla, FE katabolizması artışıyla (fosfolipidlerin yağ asitlerini omurgadan ayıran fosfolipaz miktarlarındaki artışla) ve artan FE, FC ve FS’ye dönüşmüş olmasıyla açıklamışlardır (Keshavan ve ark., 1993).
Hasta grubunda kontrol grubuna göre önemli oranda çıkan SM azalması; hastalığa bağlı olarak membran yapısındaki bozulma, fosfolipid ve yağ asidi anormallikleriyle ilişkili olabileceğini düşündürmektedir.
4. KAYNAKLAR
Demirsoy, A., Türkan, İ., 1999. Genel Biyoloji. Palme yayıncılık. Ankara. S. 50-107.
Duncan, B. D., 1955. Multiple Range and Multiple T-Tests. Biometrics. P. 1-42.
Freitas, R. A. Jr., 1999. Cell Membrane. Nanomedicine, Volume 1:Basic Capabilities, Landes Bioscience, Georgetown, TX.
Geoffrey, M., 1997. The Cell-A moleculer Approach. Asm Press Washington, D.C.
Güneş, H. V., 2003. Moleküler Hücre Biyolojisi. Kaan Kitabevi. Eskişehir. S: 11-27.
İnal, M. E., Atik, U., Aksoy, N., Haşimi, A., 2007. Mark’s Temel Tıbbi Biyokimyası. Klinik Yaklaşım. Güneş Tıp kitabevleri. S.157-164.
Jeffrey K. Y., Sherry L.,Ravinder D.R., 2000. Membrane Phospholipid Abnormalities in Postmortem Brains from Schizophrenic Patients.
Kates. M., 1991. Techniques of Lipidology. 2nd. Isolation, analysis and identification of lipids. Elsevier Science publishers, Amsterdam, P.100-426.
Keha, E. E., Küfrevioğlu, Ö. İ., 2000. Biyokimya. Aktif Yayınevi. Erzurum. S:173- 198.
Keshavan, M. S., Mallinger, A. G., Pettegrew, J. W., Dippold, C., 1993. Erythrocyte Membrane Phospholipids in Psychotic Patients. Psychiatry Res. Volume 49, Issue 1, Pages 89-95.
Konukoğlu, D., 2000. Tusa Hazırlık Biyokimya. Nobel Tıp Kitabevleri, s.134-142.
Maes, M., Christophe, A., Delanghe, J., Altamura, C., Neels, H., Meltzer, H. Y., 1999. Lowered w-3 Polyunsaturated Fatty Acids in Serum Phospholipids and Cholesteryl Esters of Depressed Patients. Psychiatry Research, 85 (1999), 275– 291.
Murray, R.K., Granner, D. K., Mayes, P. A., Rodwell, V. W.,2004. Harper Biyokimya (Çev. Ed.: N. Dikmen, T. Özgünen). Nobel tıp Kitapevleri, s.160- 307.
Nelson, D. L., Cox, M. M., 2005. Lehninger Biyokimyanın İlkeleri (Çev. Ed.: Kılıç, N). Palme yayıncılık. Ankara. S:363-408
Noyan, A., 2000. 2. Baskı. Anodolu Üniversitesi Yayınları, Metaksan Limited Şirketi, Beytepe- Ankara, s. 32-670.
Oldham, J.M., Riba, M.B.,1994. Review of Psychiatry, vol 13, American Psychiatric Press.
Onat, K., Sözmen, E.Y., 2002. İnsan Biyokimyası. Palme Yayıncılık. Ankara, s.(15-18, 291-317).
Parker, G., Gibson, N. A., Heather, B., Heruc, G., Rees, A. M., Pavlovic, H. D., Psycol, M., 2006. Omega-3 Fatty Acids and Mood Disorders. American Journal of Psychiatry, 163: 969-978.
Peuchant, G. Wolf, R., Salles, C., jensen, R., 1989. One-Step Extraction of Human Erythrocyte Lipids Allowing Rapid Determination of Faty Acid Composition. Analytical Biochemistry, 181: 341-344.
Popp-Snijders, C., Schouten, J. A., Dejong, A. P., Van Der Veen, E. A., 1984. Effect of Dietary Cod-Liver Oil on the Lipid Composition of Human Erythrocyte Membranes. Sand J Clin Lab Invest, 44:39-46.
Rehman, S., 1991. Rapid Isocratic Method for the Separation and Quantification of Major Phospholipid Classes by High-Performance Liquid Chromatography. 29-37
Robert A. F. Jr., 1999. Nanomedicine, Volume I: Basic Capabilities, Landes Bioscience, Georgetown.
Rose, G., Oklander, M., 1965. Improved Procedure for Extraction of Lipid From Human Erythrocytes. J Lipid Res. 6:428-431.
Ross, B. M., 2006. w − 3 Fatty Acid Deficiency in Major Depressive Disorder is Caused By The Interaction Between Diet And A Genetically Determined Abnormality In Phospholipid Metabolism. Medical Hypotheses, 68 (3), 515-524.
Savrun, M., 1999. Depresyonun Tanımı ve Epidemiyolojisi. İ. Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Depresyon, Somatizasyon ve Psikiyatrik Aciller Sempozyumu, 1999, İstanbul, 11-17.
Sevinçok ve Büyüköztürk, L., Büyüköztürk, A., 1999. Eş Tanılı Anksiyete Bozukluğu ve Major Depresyonun Lipid Metabolizması Üzerindeki Etkileri. Klinik Psikiyatri, 2, 89–94.
Sharma, T., Lancaster, E., Lee, D., Sigmundsson, T., Takei, N., Gurling, H., Barta, P.,Pearlson, G., Murray, R., 1998. Brain changes in Schizophrenia. Br J Psychiatry, 173:132-138.
Shioiri, T., Someya, T., Murashita, J., Kato, T., Hamakawa, H., Fujii, K., Inubushı, T., 1997. Multiple regression analysisof relaionship between frontal lobe phosphorus metabolism and clinical symptoms in patients with schizophrenia. Psychiatry Res Neuroimaging. 76:113-122.
Stanley, J., Williamon, P.C., Drost, D.J., Carr, T.J., Rylett, R.J., Malla, A., Thompson, R.T, 1995. An invivo study of the prefrontal cortex of schizophrenic patients at diffrent stages of illness via phosphorus magnetic resonance spectroscopy. Arch Gen Psychiatry. 52:399-406.
Su, K. P., Huang S. Y., Chiu C. C., Shen W. W., 2003. Omega-3 Fatty Acids in Major Depressive Disorder A Preliminary Double-Blind,Placebo-controlled Trial, European Neuropsychopharmacology, 13 (4), 267-271
Toker, M., 2000. Eritrosit Membranı Lipit Bileşimi Üzerine Sigaranın Etkisi. Gazi Osman Paşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
Tokullugil, A., Dirican, M., Ulukaya, E., 1997. Biyokimya Nobel tıp Kitabevleri. İstanbul. s.167-197.
Tompson, G. R., 1991. Plazma lipidleri ve lipoproteinler. Hiperlipidemi el kitabı. (Çev. Ed. Enis Tamuğur). Uycan yayınları A.Ş. İstanbul. s: 3–30.
Van Denen, L. L. M., De Giier, 1974. Lipid of the Red Cell Membrane. İn the Red Blood Cell. Surgener 2nd. Academic Press, new York, p. 148–214.
Volz, H.P., Rzanny, R., Rögger, G., Hübner, G., 1997. Decreased energy demanding processes in the frontal lobes of schizophrenics due to neoroleptics: A 31P- magneto-resonance spectroscopic study. Psychiatry Res Neuroimaging, 76:123- 129.
Yemez, B., Alptekin, K., 1998. Depresyon Etiyolojisi. Psikiyatri Dünyası, 1, 21–25.
Yıldırımkaya, M., 2000. Biyokimya. Tusem Tıbbi Yayıncılık Ankara. S. 127-139.
Yılmaz, N., 1995. Diyette Margarin Kullanımının Bazı Plazma ve Eritrosit Membran Lipidleri Üzerine Olan Etkisinin İncelenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi.
Yılmaz, T., 2007. Canlıda Organik Yapı. Ankara Üniversitesi Basımevi. Ankara, s.187- 260.
Anonim, 2007a. http://fig.cox.miami.edu/~cmallery/255/255chem/mcb2.10. triacylglycerol.jpg Anonim, 2007b. www.foodsci.uoguelph.ca/deicon/lipid.html Anonim, 2007c. http://biochemie.web.med.uni-muenchen.de/biotutor_2004/ Lipide2.jpg Anonim, 2007d. http://www.ib.uit.no/~arilde/bio100c/komp/lib/ 1kolesterol.gif Anonim,2007e. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/ Phospholipid.png/180px-Phospholipid.png Anonim, 2007f. www.goshen.edu/physics/research/biophysics
Anonim, 2007g. http://www.columbia.edu/cu/biology/courses/c2005/purves6/ figure03- 21.jpg
Anonim, 2007h. http://dwb.unl.edu/Teacher/NSF/C10/C10Links/web.indstate.edu/ thcme/mwking/basic-phospholipid.jpg
Anonim, 2007ı. http://web.indstate.edu/thcme/mwking/phosphatidylserine.jpg
Anonim, 2007i. http://www.rpi.edu/dept/bcbp/molbiochem/MBWeb/mb1/part2/ images/pip2.gif
Anonim, 2007j. http://193.255.230.2/~fidanci/Dersler/Lipidler/LipidGenel/ FosfoInozitol.jpg Anonim, 2007k. http://dwb.unl.edu/Teacher/NSF/C10/C10Links/web.indstate.edu/ thcme/mwking/paf.jpg Anonim, 2007l. http://www.rpi.edu/dept/bcbp/molbiochem/MBWeb/mb1/part2/ images/spmyelin.gif
ÖZGEÇMİŞ Kişisel Bilgiler
Adı Soyadı : Meryem DUMANLI Doğum Tarihi ve Yer : 10.10.1981
Medeni Hali : Evli Yabancı Dili : İngilizce
Telefon : 0 506 504 31 41 e-mail : shemeryem@hotmail.com Eğitim İş Deneyimi
Derece Eğitim Birimi Mezuniyet
Tarihi Yüksek Lisans
Lisans Atatürk Üniversitesi 2004
Lise İmam Hatip Lisesi 1999
Yıl Yer Görev
2007- Gaziosmanpaşa
Üniversitesi