Forfaiting Yoluyla Finansman

Forfaiting, dış ticaret işlemlerinden doğan orta vadeli alacak veya borcun rücusuz olarak forfaiting şirketine iskonto karşılığı satılmasıyla ortaya çıkan bir finansman yöntemidir. Orta ve uzun vadeli işlemlerde ve genellikle uluslararası yatırım malları ticaretinde kullanılır. (Çelik, 2012: 242).

Bir finansman tekniği olarak forfaiting, genellikle orta ve uzun vadeli ihracat işlemlerinden meydana gelen ve bir banka tarafından teminat altına alınmış vadeli alacak haklarının iskonto edilerek satılması işlemidir. Forfaiting işleminde alacak haklarını satan satıcıya forfaitist, alacak haklarını satın alan şirkete forfaiter denmektedir. Poliçe ve bono şeklindeki güvenilir ticari alacaklar forfaitingde yaygın olarak kullanılmaktadır (Usta, 2012: 229).

Forfaiting literatürde mal ve hizmet ihracatından kaynaklanan ve belli bir ödeme planına bağlı olarak tahsil edilecek vadeli alacakların rücusuz olarak bir banka veya bu alanda uzmanlaşmış bir finans kuruluşu tarafından belirlenmiş bir iskonto oranı ile satın alınması

işlemidir. Forfaiting’de vade 6 aydan 120 aya kadar uzayabilmektedir. Forfaiting’in süresi ticareti yapılan ürün ya da hizmet, ihracat ya da ithalat yapılan ülke ve ülkelerin ekonomik durumuna göre belirlenmektedir (http://www.kamugeliri.com /wp- content/uploads/D%C4%B1%C5%9F-Ticaretin-Finansman%C4%B1ndaAlternatif Y%C3%B 6ntemler-Forfaiting.pdf erişim tarihi:21.02.2016).

(London Forfaiting Company, 2014: 2)’e göre forfaiting çok esnek bir ticari finansman yöntemidir. Forfaiting ihracatçıya, ithalatçının istediği vadede ödeme yapmasını rahatlıkla kabul etmesini sağlamaktadır. Çünkü forfaitingde ihracatçı geç ödeme riskinden kaçınıyor ve kredi süresince faiz ve kur dalgalanmalarından etkilenmemiş oluyor.

Forfaiting işleminde dört taraf bulunmaktadır; 1- İhracatçı firma.

2- İthalatçı firma. 3- Garantör banka.

4- Alacak hakkını satın alan forfaiter.

Bu taraflar arasındaki ilişkinin birinci aşamasında ihracatçı ile ithalatçı arasında satış sözleşmesi yapılır. İthalatçının borcu senede bağlanmıştır, ihracatçı bu senetleri forfaiter’a satacaktır. Forfaiter, ticarete konu mal veya hizmetin türü, miktarı, süresi ile diğer gerekli belgelerin analizini yaptıktan sonra olumlu bir sonuç olduğunda, kararı ithalatçıya bildirir. İthalatçıda kabul ederse mal veya hizmet ithalatçıya teslim edilir. İhracatçı senetleri forfaiter’a satar ve belirli bir iskonto oranına tabi tutulduktan sonra nakdini alır. Bu aşamada ihracatçı aradan çekilir ve bundan sonraki süreç forfaiter, ithalatçı ve gerektiğinde garantör banka arasında devam eder. Forfaiter ister senetleri vade tarihine kadar elinde bekletir, isterse para piyasalarında satar. Vadesi gelen senetlerin ödenmemesi durumunda bedeli garantör bankadan tahsil edilir (Özgün, 2009: 7).

Forfaiting uluslararası mal ve hizmet ticaretinin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu işlem diğer senet iskontosu işlemlerinden, daha uzun bir dönemi kapsaması nedeniyle ayrılır. Senet satışının rücusuz olması forfaiter’ın riskini artırmaktadır. Bu yüzden iskonto oranı diğerlerine göre daha yüksektir. Forfaiting de ihracatçının fırsat maliyeti riski vardır. Çünkü ileride faiz oranları düşebilir ve daha uygun bir finansman kaynağı bulunabilir. İthalatçının riski ise, ödeme ulusal parası dışında başka bir yabancı para ile yapılacaksa kur riskinin ortaya çıkmasıdır. Garantör bankanın riskleri, ithalatçının ödemeyi geciktirmesi ya da hiç ödememesi ve ithalatçı ile garantör banka farklı ülkelerde ise ithalatçı ülkede ortaya çıkabilecek karışıklıklardır (Dikmen, 1992: 114).

1.1.2.6.1. Forfaiting İşleminde Ön Şartlar

Forfaiting işleminin başlatılabilmesi ve yürütülebilmesi için bazı temel şartların oluşması gerekir. Bu işlem için gerekli koşullar şunlardır (Usta, 2012: 236);

 Alacağın devir ve temlik edilebilir bir alacak olması gerekmektedir.

 Ödeme şartlarının uluslararası ticari teamüllere uygun olması gerekir.

 Alacak vadesinin minimum 6 ay olması gerekmektedir

 İhracatçının alıcısına vadeli satış yapmayı kabul etmiş olması gerekir.

 İhracatçı alacağını, poliçe ya da senet gibi borcun belirli bir dönem içinde parça parça ödeneceğini belgeleyen bir ödeme aracı ile tahsil edeceği konusunda anlaşmış olmalıdır.

 Borcun geri ödenmesi forfaiterın kabul edeceği bir banka veya devlet kuruluşu tarafından garanti edilmelidir.

1.1.2.6.2. Forfaiting’in İşleminin Avantajları

Forfaiting’in avantajlarını ihracatçı, ithalatçı ve forfaiter açısından üç şekilde ele alabiliriz.

İhracatçı Açısından Avantajları: Forfaiting, ihracatçı açısından bazı avantajlar taşımaktadır.

İhracatçı, bazı hizmetlerden yararlanmanın yanı sıra, özellikle faiz, kur ve transfer risklerinden kurtulmakta; vadeli satıştan doğan alacağını tahsil edememe riskini taşımamaktadır. Forfaiter kur, faiz, ülke ve ticari riskleri üstlenmektedir. Forfaiting’in ihracatçı açısından üstünlükleri aşağıdaki gibi sıralanabilir (Akgüç, 2013: 372) (Ceylan, 2002: 60) (İstanbul Ticaret Odası, 1998: 42);

 Forfaiting ihracatçıyı yüksek miktarlarda orta vadeli kredi kullanmaktan kurtarır. İhracatçı vadeli sattığı malın bedelini, orta vadeli kredi faizine oranla daha az bir faiz ödemek suretiyle peşin olarak elde etmektedir. Bu işlem ihracatçının likiditesini kuvvetlendirir ve ihracatını artırmasına imkan verir.

 Forfaiting işleminde, işlemi yapan banka ihracatçının senetlerini iştira ederken, ihracatçının banka kredileri bloke edilmeyecek, diğer kredi limitleri etkilenmeyecektir.

 Ticari risk, transfer riski, kur riski gibi risklerden ihracatçı kurtulmuş olur. Bu riskleri forfaiter üstlenmektedir.

 İhracatçı, ithalatçı hakkında bilgi toplamak ve alacağı tahsil etmek için zaman kaybetmek zorunda kalmaz.

 Forfaiting ile kredili mal satışından doğan alacağın tahsil edilememe riski ortadan kalkmaktadır. Çünkü söz konusu risk, forfaiter tarafından üstlenilmektedir.

 İhracatçı alacağını nakde çevirebildiğinden, likiditesi artmakta, banka ve diğer kaynaklara olan borçları azalmaktadır.

 Forfaiting işlemi garantörün forfaiter tarafından kabul edilmesi durumunda birkaç saatte sonuçlandırılmaktadır.

 Forfaiting işlemi diğer finansman türlerinin aksine gizli yürütülür.

 Kredili satış işleminin neden olduğu risk, forfaiter tarafından üstlenildiğinden ayrıca ihracat kredi sigortasına gereksinim duyulmamaktadır.

İthalatçı Açısından Avantajları: Forfaitingin ithalatçılar açısından önemli avantajları

bulunmaktadır. Bu avantajlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;

 İşlemin belgeleri basittir ve çabuk tamamlanır

 İthalatçı bu yöntemle sabit faizli kredi almış olur.

 İthalatçı bu yöntem sayesinde vadeli bir alım yapmaktadır. Kendisine tanınmış bu finansman kolaylığının maliyetini ise önceden ve kesin olarak bilme imkanına sahiptir.

Forfaiter Açısından Avantajları: Forfaiting işleminin forfaiter açısından avantajları

aşağıdaki gibi sıralanabilir;

 Senetler vadelerinde tahsil edilebileceği gibi, senetlerin bir kısmını daha elverişli şartlarla diğer bir forfaitera ya da menkul kıymet yatırımcılarına satabilir.

 Belgeler basit ve çabuk hazırlanabilir niteliktedir.

 İşlem sonucundaki yüksek komisyon miktarı forfaiter için net kazançtır.

1.1.2.6.3. Forfaiting İşleminde Risk

Uluslararası piyasalarda artan rekabet, ihracatçılara daha uzun vadeli mal satmalarına neden olmaktadır. Bunun sonucu olarak ihracatçılar, alacaklarını tahsil edememe, faiz ve kur riski gibi ilave riskler yüklenmektedirler. Forfaiting işleminde, ihracatçı anında nakit elde etmenin yanı sıra, dış ticaretin finansmanında mevcut olan tüm risklere karşı da korunmaktadır. Dış ticaretin finansmanında ihracatçının karşılaşabileceği ve dolayısıyla forfaiting ile devredilebilecek risk grupları aşağıdaki gibidir (Temizel vd, 2013: 86).

 Politik Risk: İthalatçının ülkesinde savaş, devrim, sosyal karışıklık gibi nedenlerle, siyasal istikrarsızlığın mevcut olması halinde söz konusudur.

 Faiz Riski: Değişken faizli kredi söz konusu olduğu bir durumda, kredili satış vadesine kadar olan sürede faizler artarsa, ihracatçı faiz riski ile karşı karşıya kalacaktır.

 Ticari Risk: Bizzat ithalatçıdan kaynaklanan risktir. Her türlü kredide söz konusu olan, borçlunun veya aval verenin ödeme sıkıntısına düşerek borcunu ödememe riskidir.

 Kur Riski: İhracat işleminin ihracatçının kendi ülkesindeki para biriminden farklı bir para birimi ile gerçekleştirilmesi halinde, ödeme sırasında kurlardaki ani değişim sonucu ihracatçının zarara uğraması riskidir.

 Transfer Riski: İthalatçı ülkede uygulanan kambiyo sınırlamaları nedeni ile ithalatçının borcunu ödeyememesinden doğan risktir.

 Forfaiter, bu risklerin tümünü ihracatçı üzerinden almakta ve buna ek olarak senetlerin tahsil edilememe riskiyle de karşı karşıya kalmaktadır.

1.1.2.6.4. Forfaiting ile Faktoring Arasındaki Fark

Forfaiting ve faktoring birbirine benzer işlemlerdir. Bununla birlikte iki işlem arasında bazı farklar söz konusudur;

 Faktoring işlemi 90-180 gün vadeli ticari senetlerle sınırlı olduğu halde, forfaiting’de vade 10 yıla kadar çıkabilmektedir.

 Faktoringde faktoring şirketleri genellikle alacağın %80’inin tahsil edilmeme riskini üstlenmektedir. Bunun yanı sıra dış ticaretten doğan bazı risklerde ihracatçı üzerinde kalmaktadır. Forfaiting bir kredi işlemi olmasının ötesinde forfaiterın menkul kıymetler portföyünde yer alan bir finansal varlıktır.

 Factoring daha çok tüketim mallarının finansmanına yöneliktir. Forfaiting ise daha çok yatırım mallarının finansmanına yönelik kullandırılır.

 Factoring açık hesap işlemlerine yönelik bir uygulamadır, forfaiting ise kabul kredili ve akreditif işlemlerinde uygulanır.