Fiziki Şartların Özel Eğitim Mesleki Eğitme Uygunluğu

Özel eğitim kurumları çalıştıkları öğrenci grubu ve verdikleri eğitim nedeni ile özel düzenlemeleri gerektirmektedir. Fiziki şartlar bu açıdan ayrıca ele alınmıştır. Bu bağlamda görüşme yapılan yönetici, öğretmen ve velilere okulların fiziki şartları sorulmuştur. Oluşturulan temalar ise;

1. Okulların Fiziki Şartlarının Yeterliği

2. Okulların Fiziki Olanaklarının Öğrenci Engellerine Uygunluğu 3. Okullardaki Öğrenci Sayısının Fiziki Yapıya Etkisi

4. Okulların Mimari Yapısının Özel Eğitime Uygunluğu

Görüşme yapılan yönetici, öğretmen ve velilerin çoğunluğu okulların fiziki şartlarının geliştirilmesi gerektiğini dile getirmişlerdir. Okulun giriş çıkışı, merdivenler, lavabolar, sınıflar, laboratuvarlar, dinlenme odaları, oyun odaları ve sosyal alanlar geliştirilmesi gereken alanlar olarak ifade edilmiştir. Bu bulguya benzer şekilde Kocaman (2015) Ekonomik temelli sorunlar olduğunu belirten 28 yöneticiden çoğu (%85) okulların fiziksel şartlarından kaynaklanan sorunlar bulunduğunu ifade etmişlerdir. Bu konuda görüş bildiren katılımcılar özel eğitim okullarına tahsis edilen binaların tamamına yakınının terkedilmiş kamu veya okul binalarının restore edilerek eğitime uygun hale getirilmeye çalışılması sonucunda özel eğitim okulu haline getirildiğini, bu tür okulların fiziki şartlarının özel eğitime uygun olmadığını belirtmişlerdir. Gürgür, Akçamete ve Vuran (2005) çalışmalarında Milli Eğitim Bakanlığı’nın özel eğitim alanını daha iyi hizmet götürmesi gerektiğini vurgulamıştır. Altay ve Üstün (2011)AB ülkeleriyle ülkemizdeki mesleki eğitim sistemini kıyasladığımız zaman önemli farklılıklar göze çarpmaktadır. Örneğin Almanya’da 24 milyar Euro’ya mal olan mesleki eğitimin maliyetinin %70-80’ini özel şirketler finanse ederken, ülkemizde mesleki eğitimde kamu finansmanı ağırlıktadır.

Okulların kalabalık olması eğitimin kalitesini olumsuz etkileyebilecek ve yeni fiziksel düzenlemeleri zorlayıcı bir faktör olarak düşünülebilir. kalabalık okullarda fiziksel engelli çocuklar daha fazla zorlanmaktadırlar. Laboratuvar ve atölyeler yetersiz bu okullarda yetersiz kalabilmektedir. Bu yönüyle kalabalık okullardaki öğrenci sayısının azaltılması veya eğitim alanlarının geliştirilmesi önerilmiştir. Bu bulguya benzer şekilde Kocaman (2015) yöneticilerin yarısından fazlası (%53) özel eğitim okullarının genelinde asansör ve/veya rampa bulunmadığını, bedensel engel durumu olan öğrencilerin giriş kattaki sınıflarda eğitim gördüğünü fakat bu durumun sorunları çözmek için yeterli olmadığını, bedensel engelli öğrencilerin giriş kat haricinde bulunan yemekhane, atölye, spor salonu gibi ortamlardan faydalanamadığını ifade etmişlerdir. Griffth, (1998) Ayrıca bir sınıfta öğrenci sayısı ne kadar az olursa eğitimin niteliği ve hedeflere ulaşması ve öğrenmenin gerçekleşmesi o kadar kolay

olacaktır. Bunların yanında disiplin sorunları da bir o kadar az olacaktır. Çünkü öğrencilerin takip ve kontrolleri daha rahat yapılabilecek ve onlarla yakından ilgilenme imkanı artacaktır. Bunun yanında ekolojik-psikoloji bulguları daha az öğrenci bulunan sınıfların öğrencileri, öğrenci sayısının az olmasının kendilerini psikolojik olarak olumlu yönde etkilediğini ve öğrencilerin sınıf içi aktivitelere daha çok katıldıklarını, kendilerini daha çok yeterli hissettiklerini, daha dakik ve daha düzenli olarak okula devam ettiklerini, sinirlilik ve okuldan uzaklaşma duygularını daha az yaşadıklarını ortaya koymaktadır.

Uludağ ve Odacı (2002) tüm bunlardan yola çıkarak sınıf mekan düzenleme konusunda en büyük görevin öğretmene düştüğünü ve amaca göre düzenlenmiş bir eğitim ortamının eğitim ve öğretim faaliyetlerinde öğretmene birçok katkılar sağlayacağını belirtmiştir.

Okulların mimari yapısında köklü bir değişikliğe ihtiyaç olduğu mimari yapıdan kaynaklanan birçok sorunu olduğu, sınıfların küçüklüğü, laboratuvarların yetersizliği, oyun alanları, sanat ve sportif alanların düzenlenmesi gerektiği, engelli rampasının olmadığı birçok okulun ise yüksek katlı olduğu ifade edilmiştir. Mimari yapıyla ilgili bu sorunların çözülmesi için engelli öğrencilerin mesleki eğitim görmesine uygun olarak düzenlenmiş tip projelerin uygulandığı okulların yaygınlaştırılması gerektiği önerilmiştir. Eğitimde verimliliği artırmak için okulların yeniden fiziki olarak revizyondan geçmesi gerektiği ifade edilmiştir. Bu bulguya benzer şekilde araştırmaya katılan 28 yöneticiden tamamına yakını (%96) ailelerin sosyo- ekonomik düzeyinin düşük olmasından kaynaklanan sorunlarla karşılaştığını, büyük çoğunluğu (%89) kişi maaş politikasından kaynaklanan sorunlar olduğunu, pek çoğu (%85) kişi okulların fiziki şartlarından kaynaklanan sorunlar yaşadığını ifade etmiştir. Selvi (2004), işitme engelliler okullarının en önemli probleminin Bakanlık tarafından ayrılan bütçelerin bu okullar için yetersiz olduğunun altını çizmiş ve okul yöneticilerinin devlet tarafından karşılanamayan diğer ihtiyaçlara yönelik sivil toplum kuruluşları aracılığı ile yardım temin etmekte durumunda olduğunu belirtmiştir. Gürgür (2001) ise işitme engelliler okullarında fiziksel açıdan ciddi düzeyde eksiklikler olduğunu ifade etmiştir. Sümer (2006) ise işitme engelli öğrencilerin beden eğitimi derslerinde karşılaştıkları en önemli sorunun tesis eksikliği olduğunu belirtmektedir. Elde edilen bir diğer bulguya göre ise özel eğitim okulları talep edilen kapasite düzeyini karşılayamamakta ve çok sayıda öğrenci özel eğitim okullarına yerleşemediği için bir veya birkaç yıl sıra beklemek durumunda kalmaktadır. Bu durum özel eğitimin yaygınlaşması önünde ciddi bir engel teşkil etmektedir.

Okulun iyileştirilmesi yoğun emek gerektirdiği, zaman aldığı ve buna rağmen istenilen seviyeye ulaşılamadığı ifade edilmiştir. Okulların dönüştürülmesinden kaynaklanan sorunlarının devam ettiği standartlar geliştikçe bu dönüşümlerin yapılmaya çalışıldığı anlaşılmaktadır. Uludağ ve Odacı (2002) ülkemizde okul binaları dizayn edilirken Multi- disipliner bir yaklaşımla mimarlar, iç tasarımcılar, yöneticiler, öğretmenler, öğrenciler ve diğer ilgili uzmanlar hep birlikte çalışarak, okul binalarını daha işlevsel bir yapıya dönüştürmelidirler. Eğitim binaları gelişigüzel inşa edilebilecek yerler değildir, çünkü buralar gelecek nesli yetiştiren öğretmenlerimizin çalıştığı ve çocuklarımızın yetiştiği ortamlardır. Bu nedenledir ki, okul binalarının eğitim ve öğretim faaliyetlerini kolaylaştırıcı ve verimi arttırıcı bir şekilde düzenlenmesi, öğrenci ve öğretmenin yanında, aileye ve halka açık yerler haline gelmesi gerektiğini belirtmişlerdir.