3. ÖNEMLİ MUHASEBE TAHMİNLERİ VE HÜKÜMLERİ
4.2 Finansal riskin yönetimi (Devamı)
Şirket’in risk yönetim politikaları; Şirket’in karşılaştığı riskleri tanımlamak ve analiz etmek, risk limitlerini ve kontrolleri belirlemek, riskleri ve belirlenen limitlere uyumu izlemek için tesis edilmiştir.
Risk yönetim politikaları ve sistemleri, piyasa koşullarındaki ve sunulan ürün ve hizmetlerdeki değişikleri yansıtacak şekilde düzenli bir şekilde gözden geçirilir. Şirket, eğitim ve yönetim standartları ve prosedürleri ile bütün çalışanlarının kendi görev ve sorumluluklarını anladığı, disipline edilmiş ve yapıcı bir kontrol çevresi geliştirmeyi amaçlamaktadır.
Kredi riski
Kredi riski en basit şekilde karşı tarafın üzerinde mutabık kalınan sözleşme şartlarına uygun olarak yükümlülüklerini yerine getirememe olasılığı olarak tanımlanır. Şirket’in kredi riskine maruz kaldığı başlıca bilanço kalemleri aşağıdaki gibidir:
bankalar
diğer nakit ve nakit benzeri varlıklar (kasa hariç)
satılmaya hazır finansal varlıklar
riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar
sigortalılardan prim alacakları
acentelerden alacaklar
reasürörlerden komisyon ve ödenen tazminatlarla ilgili alacaklar
sigorta yükümlülüklerinden kaynaklanan reasürans payları
ilişkili taraflardan alacaklar
diğer alacaklar
peşin ödenen vergiler ve fonlar
Şirket’in kredi riskine tabi finansal varlıkları ağırlıklı olarak devlet iç borçlanma senetleri ile Türkiye’de yerleşik banka ve diğer finansal kurumlarda tutulan vadeli ve vadesiz mevduatları temsil etmekte ve bu alacaklar yüksek kredi riskine sahip olarak kabul edilmemektedir.
Sigorta riskini yönetmede en yaygın yöntem reasürans sözleşmesi yapmaktır. Fakat reasürans sözleşmesi yoluyla sigorta riskinin devredilmesi, ilk sigorta yapan olarak Şirket’in yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır. Eğer reasürans şirketi tazminatı ödemezse, Şirket’in poliçe sahibine karşı olan sorumluluğu devam eder. Şirket, reasürans şirketinin güvenilirliğini, yıllık yapılan sözleşme öncesi söz konusu şirketin finansal durumunu inceleyerek değerlendirir.
Kredi riskine maruz varlıkların kayıtlı değerleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:
a 30 Eylül 2020 31 Aralık 2019
Nakit ve nakit benzeri varlıklar (Not 14) 842,395,886 867,134,028
Finansal varlıklar ile riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal
yatırımlar (Not 11) 1,623,103,266 1,039,247,389
Esas faaliyetlerden alacaklar (Not 12) 47,913,182 47,118,085
Muallak tazminat karşılığındaki reasürör payı (Not 10), (Not 17) 22,563,240 18,722,851
İlişkili taraflardan alacaklar (Not 12) 240,357 62,576
Toplam 2,536,215,931 1,972,284,929
(*) Bireysel emeklilik faaliyetlerine ilişkin katılımcılara borçlar ve saklayıcı kuruluşlardan alacak tutarlarının hem aktif hem de pasif hesaplarda izlenmesi ve İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. nezdinde katılımcılar adına tutulması sebepleriyle, bu alacaklara kredi riski tablosunda yer verilmemiştir.
4.2 Finansal riskin yönetimi (Devamı)
30 Eylül 2020 ve 31 Aralık 2019 tarihleri itibarıyla, esas faaliyetlerden alacakların yaşlandırması aşağıdaki gibidir:
a 30 Eylül 2020 31 Aralık 2019a
a Brüt tutar Ayrılan karşılık Brüt tutar Ayrılan karşılık
a a a a a
Vadesi gelmemiş alacaklar 15,292,420 - 41,519,829 -
Vadesi 0-30 gün gecikmiş alacaklar 5,678,644 - 4,024,993 -
Vadesi 31-60 gün gecikmiş alacaklar 1,851,129 - 824,502 -
Vadesi 61-180 gün gecikmiş alacaklar 1,734,884 - 11,985 -
Vadesi 181-365 gün gecikmiş alacaklar 1,106,880 - 4,739 -
Vadesi 1 yıldan fazla gecikmiş alacaklar 31,889 (31,889) 39,465 (31,889)
Toplam 25,695,846 (31,889) 46,425,513 (31,889)
Şirket, vadesi geçen ve belli bir süre tahsil edilmeyen sigorta primlerini iptal etmekte, yazılan primlerden ve prim alacaklarından düşmektedir.
Likidite riski
Likidite riski, Şirket’in parasal yükümlülüklerinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmekte güçlük yaşaması riskidir.
Likidite riskinin yönetimi
Likidite riskinden korunmak amacıyla varlık ve yükümlülükler arasında vade uyumunun sağlanması gözetilmekte, ortaya çıkabilecek likidite ihtiyacının eksiksiz bir biçimde sağlanabilmesi amacıyla likit değerler muhafaza edilmektedir.
Parasal varlık ve yükümlülüklerin kalan vade dağılımları:
30 Eylül 2020 Defter değeri 1 aya kadar 1-3 ay 3-6 ay 6 - 12 ay 1 yıldan uzun
Nakit ve nakit benzeri varlıklar 842,395,886 842,395,886 - - - -
Finansal varlıklar ve riski sig. ait F.Y. 1,623,103,266 14,479,132 - 15,062,710 20,868,716 1,572,692,708 Esas faaliyetlerden alacaklar 80,356,765 5,678,644 71,804,468 1,734,884 1,106,880 31,889
İlişkili taraflardan alacaklar 240,357 240,357 - - - -
Gelir Tahakkukları 22,249,225 - 22,249,225 - - -
Personele verilen avanslar 22,370 22,370 - - - -
Diğer alacaklar 22,025 - - 22,025 - -
Toplam parasal varlıklar 2,568,389,894 862,816,389 94,053,693 16,819,619 21,975,596 1,572,724,597
Finansal borçlar 13,276,010 13,276,010 - - - -
Esas faaliyetlerden borçlar 131,054,367 130,879,985 174,382 - - -
İlişkili taraflara borçlar 118,550,792 118,550,792 - - - -
Diğer borçlar 6,840,948 6,840,948 - - - -
Muallak tazminat karşılığı (*) 105,695,654 24,851,248 438,617 25,974,032 54,431,757 -
Hayat matematik karşılıkları 30,906,059 10,970,052 5,771,040 14,164,967 - -
Ödenecek vergi ve benzeri diğer yük. 49,767,071 49,767,071 - - - -
Diğer risklere ilişkin karşılıklar 108,314,926 90,350,426 - 17,964,500 - -
Toplam parasal yükümlülükler 564,405,827 445,486,532 6,384,039 58,103,499 54,431,757 -
4.2 Finansal riskin yönetimi (Devamı)
31 Aralık 2019 Defter değeri 1 aya kadar 1-3 ay 3-6 ay 6 - 12 ay 1 yıldan uzun
Nakit ve nakit benzeri varlıklar 867,134,028 867,134,028 - - - -
Finansal varlıklar ve riski sig. ait F.Y. 1,039,247,389 50,568,972 203,233,208 40,548,407 139,288,831 605,607,971
Esas faaliyetlerden alacaklar 84,037,983 10,632,592 73,405,391 - - -
İlişkili taraflardan alacaklar 62,576 62,576 - - - -
Gelir Tahakkukları 724,459 - 724,459 - - -
Personele verilen avanslar 42,809 42,809 - - - -
Toplam parasal varlıklar 1,991,249,244 928,440,977 277,363,058 40,548,407 139,288,831 605,607,971
Finansal borçlar 12,199,787 1,002,692 2,042,886 3,092,230 6,061,979 -
Esas faaliyetlerden borçlar 111,103,114 110,957,449 145,665 - - -
İlişkili taraflara borçlar 10,734,715 10,734,715 - - - -
Diğer borçlar 7,502,694 7,502,694 - - - -
Muallak tazminat karşılığı (*) 82,313,884 21,026,480 379,181 24,987,915 35,920,308 -
Hayat matematik karşılıkları 40,611,420 14,414,953 7,583,307 18,613,160 - -
Ödenecek vergi ve benzeri diğer yük. 45,223,680 45,223,680 - - - -
Diğer risklere ilişkin karşılıklar 85,214,643 85,214,643 - - - -
Toplam parasal yükümlülükler 394,903,937 296,077,306 10,151,039 46,693,305 41,982,287 - (*) Muallak tazminat karşılıklarının tamamı ilişikteki finansal tablolarda kısa vadeli yükümlülükler içinde
gösterilmiştir.
Piyasa riski
Piyasa riski, Şirket portföyünde yer alan enstrümanların; piyasadaki faiz oranları, hisse senedi fiyatları, gayrimenkul gerçeğe uygun değerleri, emtia fiyatları ve döviz kurlarında meydana gelebilecek değişikliklerden etkilenmesi sonucu ortaya çıkabilecek olası kayıpları ifade eder. Piyasa riski yönetimiyle amaçlanan; potansiyel risklerin belirlenmesi, ölçülmesi, limitler yardımıyla izlenmesi ve raporlanarak Şirket’in risk iştahı doğrultusunda gerekli kararların alınmasına destek olmasını sağlamaktır.
Kur riski
Şirket dövize dayalı yapılan sigortacılık faaliyetleri sebebiyle kur riskine maruz kalmaktadır.
30 Eylül 2020 ABD Doları Avro Toplam
A A A A
Nakit ve nakit benzeri varlıklar 91,699,268 5,629,451 97,328,719
Finansal varlıklar ve riski sigortalılara ait finansal yatırımlar 415,094,862 16,122,357 431,217,219
Esas faaliyetlerden alacaklar 10,270,854 388,380 10,659,234
A A A A
Toplam yabancı para varlıklar 517,064,984 22,140,188 539,205,172
A A A A
Sigortacılık teknik karşılıkları (487,735,851) (13,365,288) (501,101,139)
A A A A
Toplam yabancı para yükümlülükler (487,735,851) (13,365,288) (501,101,139)
A A A A
Bilanço pozisyonu 29,329,132 8,774,900 38,104,033
4.2 Finansal riskin yönetimi (Devamı)
31 Aralık 2019 ABD Doları Avro Toplam
Nakit ve nakit benzeri varlıklar 72,675,435 4,096,196 76,771,631
Finansal varlıklar ve riski sigortalılara ait finansal yatırımlar 274,888,113 13,422,462 288,310,575
Esas faaliyetlerden alacaklar 8,960,789 366,207 9,326,996
A A A
Toplam yabancı para varlıklar 356,524,337 17,884,865 374,409,202
A A A
Sigortacılık teknik karşılıkları (318,422,613) (13,461,282) (331,883,895)
A A A
Toplam yabancı para yükümlülükler (318,422,613) (13,461,282) (331,883,895)
A A A
Bilanço pozisyonu 38,101,724 4,423,583 42,525,307
Yukarıdaki tablonun değerlendirilebilmesi amacıyla ilgili yabancı para tutarlarının TL karşılıkları gösterilmiştir.
Dövize dayalı işlemler işlem tarihindeki geçerli kurlar esas alınarak muhasebeleştirilmiş olup, raporlama dönemi sonu itibarıyla yabancı para cinsinden aktif ve pasif kalemler 30 Eylül 2020 tarihli T.C. Merkez Bankası (“TCMB”) alış kurları ile değerlenmiştir. Yalnızca hayat matematik karşılıkları ve ikrazlar ile riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar, poliçelerin üzerinde belirtilen kurlar ile değerlenmiştir.
Maruz kalınan kur riski
TL’nin aşağıdaki para birimlerine karşı yüzde 20 değer kaybı dolayısıyla 30 Eylül 2020 ve 31 Aralık 2019 tarihlerinde sona eren hesap dönemlerine ait özkaynaklarda ve gelir tablosunda (vergi etkisi hariç) oluşacak artış ve azalışlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Bu analiz tüm diğer değişkenlerin, özellikle faiz oranlarının, sabit kaldığı varsayımıyla hazırlanmıştır. TL’nin ilgili para birimlerine karşı yüzde 20 değer kazanması durumunda etki aynı tutarda fakat ters yönde olacaktır.
a a30 Eylül 2020 31 Aralık 2019 30 Eylül 2019
a Gelir tablosu Özkaynak (*) Gelir tablosu Özkaynak (*) Gelir tablosu Özkaynak (*)
a A A A A A A
ABD Doları 14,370,735 2,932,913 59,455,584 69,512,710 (31,833,072) (29,215,158)
Avro 879,980 877,490 3,503,008 3,503,732 1,350,005 1,349,725
Diğer - - - - 902 902
a a a a a a a
Toplam, net 15,250,715 3,810,403 62,958,592 73,016,442 (30,482,165) (27,864,531)
(*) Özkaynak etkisi, TL’nin ilgili yabancı para birimlerine karşı %20’luk değer kaybından dolayı oluşacak gelir tablosu etkisini de içermektedir.
Alım-satım amaçlı menkul kıymet portföyünün maruz kaldığı risk, faiz oranlarındaki değişim sonucu ilgili menkul kıymetlerin piyasa fiyatlarındaki dalgalanmadır. Alım-satım amaçlı olmayan portföylerin maruz kaldığı temel risk, piyasa faiz oranlarındaki değişim sonucu, gelecek nakit akımlarında meydana gelecek dalgalanma ve finansal varlıkların gerçeğe uygun değerlerindeki azalma sonucu oluşacak zarardır. Faiz oranı riskinin yönetimi faiz oranı aralığının izlenmesi ve yeniden fiyatlandırma bantları için önceden onaylanmış limitlerin belirlenmesi ile yapılmaktadır.
4.2 Finansal riskin yönetimi (Devamı)
Raporlama dönemi sonu itibarıyla, Şirket’in faiz getirili ve faiz götürülü finansal varlık ve yükümlülüklerinin faiz profili aşağıdaki tabloda detaylandırılmıştır:
a 30 Eylül 2020 31 Aralık 2019
Finansal varlıklar: a a
a a a
Sabit faizli finansal varlıklar: a a
Bankalar (Not 14) 746,115,628 773,648,586
Satılmaya hazır F.V. – Supranational bond (yurtdışı tahvili) 13,530,732 -
Satılmaya hazır F.V. – Devlet tahvilleri (Not 11) 1,030,596,729 588,196,055
Satılmaya hazır F.V. – Özel sektör tahvilleri (Not 11) - 14,675,160
Satılmaya hazır F.V. –Eurobonds 341,237,767 194,944,060
Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar
– Satılmaya hazır F.V. – devlet tahvilleri (Not 11) 120,636,297 126,853,551 Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar
– Satılmaya hazır F.V. – Eurobonds (Not 11) 86,522,998 92,399,785
Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar – Vadeli Mevduat (Not 11) 10,292,085 3,089,870 Değişken faizli finansal varlıklar:
Satılmaya hazır F.V. – Özel sektör tahvilleri (Not 11) 16,099,611 15,031,427
Finansal enstrümanların faize duyarlılığı
Özkaynakların faize duyarlılığı, aşağıda varsayılan nispetlerde faiz oranlarındaki değişim sonucu;
30 Eylül 2020 tarihi itibarıyla portföyde bulunan satılmaya hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değerlerindeki değişim dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Bu analiz 31 Aralık 2019 tarihi itibarıyla da aynı şekilde yapılmıştır. Bu analiz sırasında, diğer değişkenlerin, özellikle döviz kurlarının, sabit olduğu varsayılmaktadır. Aşağıda verilen nispetlerde faiz oranlarında ki değişimin gelir tablosuna ve özkaynaklara etkisi, ilgili kazanç ve kayıpların vergi etkileri dikkate alınmadan gösterilmiştir.
a Gelir tablosua Özkaynak a
30 Eylül 2020 100 bp artış 100 bp azalış 100 bp artış 100 bp azalış
Satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflandırılan
riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar - - (184,303) 193,198 Şirket portföyündeki satılmaya hazır finansal varlıklar - - (36,359,964) 39,294,546
Toplam, net - - (36,544,267) 39,487,744
a Gelir tablosua Özkaynak
31 Aralık 2019 100 bp artış 100 bp azalış 100 bp artış 100 bp azalış
Satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflandırılan
riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar - - (109,933) 112,868 Şirket portföyündeki satılmaya hazır finansal varlıklar - - (9,804,074) 10,230,077
Toplam, net - - (9,914,007) 10,342,945
4.2 Finansal riskin yönetimi (Devamı)