(b.1) Kredi Riski Yönetimi (devamı)
Alacaklar
Finansal araç türleri itibarıyla maruz kalınan kredi riskleri Ticari Alacaklar Diğer Alacaklar 31 Aralık 2008
İlişkili
Taraf Diğer Taraf İlişkili Taraf Diğer Taraf
Bankalardak i Mevduat Raporlama tarihi itibarıyla maruz kalınan azami kredi riski (*)
(A +B+C+D+E) 39.310.341 118.527.997 20.516.687 3.514.456 50.614.249
- Azami riskin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - (57.884.817) - - -
A .
Vadesi geçmemiş ya da değer düşüklüğüne uğramamış finansal
varlıkların net defter değeri 35.861.259 105.732.268 20.516.687 3.514.456 50.614.249
- Teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - (50.106.683) - - -
B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan, aksi takdirde vadesi geçmiş veya değer düşüklüğüne uğramış sayılacak finansal varlıkların defter
değeri - 6.543.383 - - -
- Teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - (5.082.710) - - -
C .
Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış varlıkların net
defter değeri 3.449.082 6.252.346 - - -
- Teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - (2.695.424) - - -
D .
Değer düşüklüğüne uğrayan varlıkların net defter değerleri
- Vadesi geçmiş (brüt defter değeri) - 1.132.869 - - -
- Değer düşüklüğü (-) - (1.132.869) - - -
- Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - - - - -
- Vadesi geçmemiş (brüt defter değeri) - - - - -
- Değer düşüklüğü (-) - - - - -
- Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - - - - -
E. Bilanço dışı kredi riski içeren unsurlar - - 157.961.392 - - (*) Tutarın belirlenmesinde, alınan teminatlar gibi, kredi güvenilirliğinde artış sağlayan unsurlar dikkate alınmamıştır.
38. Finansal Araçlardan Kaynaklanan Risklerin Niteliği ve Düzeyi (devam) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı)
(b.1) Kredi Riski Yönetimi (devamı)
Grup’un, müşterilerinden aldığı teminatların toplamı aşağıdaki gibidir:
31 Aralık 2009 31 Aralık 2008
Garanti çek ve senetleri 8.360.006 47.110.977
Teminat mektupları 20.623.880 5.714.815
İpotekler 7.245.000 5.044.025
Diğer - 15.000
36.228.886 57.884.817 31 Aralık 2009 tarihi itibarıyla, 21.344.252 TL (31 Aralık 2008: 9.701.428 TL) tutarındaki vadesi geçmiş ticari alacak, şüpheli alacak olarak değerlendirilmemiş ve karşılık ayrılmamıştır. Grup, faaliyet gösterdiği sektörlerin dinamikleri ve şartlarından dolayı ortalama 75 güne kadar olan gecikmeler için herhangi bir tahsilat riski öngörmemektedir. 75 günden daha uzun süredir tahsil edemediği alacakları için vade farkı uygulayarak ticari alacaklarını yeniden yapılandırmaktadır ve ipotek, kefalet, teminat senedi gibi teminatlar bulundurması sebebiyle herhangi bir tahsilat riski öngörmemektedir. Vadesi geçmiş alacakların mevcut durumu yukarıda bahsedildiği üzere sektörün özelliklerinden kaynaklanmaktadır ve önceki dönemlerde de buna benzerdir.
Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış varlıklar aşağıdaki gibidir:
Alacaklar
31 Aralık 2009 Ticari Alacaklar Diğer Alacaklar
Vadesi üzerinden 1-30 gün geçmiş 12.833.524 -
31 Aralık 2008 Ticari Alacaklar Diğer Alacaklar
Vadesi üzerinden 1-30 gün geçmiş 547.726 -
Bilanço tarihi itibarıyla, vadesi geçmiş ticari alacaklardan karşılık ayrılmamış olanlara ilişkin alınan teminatlar aşağıdaki gibidir:
31 Aralık 2009
31 Aralık 2008
Teminat mektupları 7.031.570 2.695.424
7.031.570 2.695.424
38. Finansal Araçlardan Kaynaklanan Risklerin Niteliği ve Düzeyi (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı)
(b.2) Likidite Risk Yönetimi
Grup, nakit akımlarını düzenli olarak takip ederek finansal varlıkların ve yükümlülüklerin vadelerinin eşleştirilmesi yoluyla yeterli fonların ve borçlanma rezervinin devamını sağlayarak, likidite riskini yönetir.
Likidite riski tabloları
İhtiyatlı likidite riski yönetimi, yeterli ölçüde nakit tutmayı, yeterli miktarda kredi işlemleri ile fon kaynaklarının kullanılabilirliğini ve piyasa pozisyonlarını kapatabilme gücünü ifade eder.
Mevcut ve ilerideki muhtemel borç gereksinimlerinin fonlanabilme riski, yeterli sayıda ve yüksek kalitedeki kredi sağlayıcılarının erişilebilirliğinin sürekli kılınması suretiyle yönetilmektedir.
Aşağıdaki tablo, Grup’un finansal yükümlülüklerinin vade dağılımını göstermektedir. Aşağıdaki tablolar, Grup’un yükümlülükleri iskonto edilmeden ve ödemesi gereken en erken tarihler esas alınarak hazırlanmıştır. Söz konusu yükümlülükler üzerinden ödenecek faizler aşağıdaki tabloya dahil edilmiştir.
31 Aralık 2009
Faaliyetleri nedeniyle Grup, döviz kurundaki ve faiz oranındaki değişiklikler ile ilgili finansal risklere maruz kalmaktadır. Grup düzeyinde karşılaşılan piyasa riskleri, duyarlılık analizleri esasına göre ölçülmektedir. Cari yılda Grup’un maruz kaldığı piyasa riskinde ya da karşılaşılan riskleri ele alış yönteminde veya bu riskleri nasıl ölçtüğüne dair kullandığı yöntemde, önceki seneye göre bir değişiklik olmamıştır.
38. Finansal Araçlardan Kaynaklanan Risklerin Niteliği ve Düzeyi (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı)
(b.3.1) Kur riski yönetimi
31 Aralık 2009 31 Aralık 2008
DÖVİZ POZİSYONU TABLOSU TL karşılığı ABD Doları Euro Diğer TL karşılığı ABD Doları Euro Diğer
1. Ticari alacaklar 3.272.462 12.000 1.506.454 3.948.201 408.647 1.555.589 -
2a. Parasal finansal varlıklar (kasa, banka hesapları dahil) 171.865.554 65.070.427 34.194.756 18.079 9.743.834 4.220.491 1.513.630 120.806
3. Diğer 817.171 363.976 124.594 -
4. Dönen varlıklar 175.138.016 65.082.427 35.701.210 18.079 14.509.206 4.993.114 3.193.813 120.806
5. Ticari alacaklar - - - - - - - -
6a. Parasal finansal varlıklar - - - - - - - -
6b. Parasal olmayan finansal varlıklar - - - - - - - -
7. Diğer - - - - 19.252 - 8.993 -
8. Duran varlıklar - - - - 19.252 - 8.993 -
9. Toplam varlıklar 175.138.016 65.082.427 35.701.210 18.079 14.528.458 4.993.114 3.202.806 120.806
10. Ticari borçlar 6.734.878 92.270 3.008.741 96.163 22.385.615 2.694.100 8.472.100 174.257
11. Finansal yükümlülükler 156.330.610 53.832.820 34.844.482 - 178.740.700 66.557.952 36.474.733 -
12a. Parasal olan diğer yükümlülükler - - - - 9.549.785 5.510.636 568.035 -
12b. Parasal olmayan diğer yükümlülükler - - - - 35.247 - 16.465 -
13. Kısa vadeli yükümlülükler (10+11+12) 163.065.488 53.925.090 37.853.223 96.163 210.711.347 74.762.688 45.531.333 174.257
14. Ticari borçlar - - - - 12.356.607 - 5.771.958 -
15. Finansal yükümlülükler 399.522.034 133.976.955 91.558.085 - 407.318.499 121.395.290 104.508.783 -
16a. Parasal olan diğer yükümlülükler - - - - - - - -
16b. Parasal olmayan diğer yükümlülükler - - - - 27.736.025 - 12.955.916 -
17. Uzun vadeli yükümlülükler (14+15+16) 399.522.034 133.976.955 91.558.085 - 447.411.131 121.395.290 123.236.657 - 18. Toplam yükümlülükler (13+17) 562.587.522 187.902.045 129.411.308 96.163 658.122.478 196.157.978 168.767.990 174.257
19. Bilanço dışı türev araçların net varlık / (yükümlülük)
pozisyonu (19a – 19b) - - - - - - - -
19a. Hedge edilen toplam varlık tutarı - - - - - - - -
19b. Hedge edilen toplam yükümlülük tutarı - - - - - - - -
20. Net yabancı para varlık / (yükümlülük) pozisyonu
(9-18+19) (387.449.506) (122.819.618) (93.710.098) (78.084) (643.594.020) (191.164.864) (165.565.184) (53.451)
21. Parasal kalemler net yabancı para varlık / (yükümlülük)
pozisyonu (=1+2a+5+6a-10-11-12a-14-15-16a) (387.449.506) (122.819.618) (93.710.098) (78.084) (616.659.171) (191.528.841) (152.726.390) 53.451 22. Döviz hedge’i için kullanılan finansal araçların toplam gerçeğe
uygun değeri - - - - - - - -
23. İhracat 57.834.632 8.590.147 20.784.357 - 62.514.063 39.430.493 1.346.846 -
24. İthalat 10.297.790 1.225.174 3.774.679 298.607 81.706.337 14.149.934 27.017.231 2.468.904
38. Finansal Araçlardan Kaynaklanan Risklerin Niteliği ve Düzeyi (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı)
(b.3.1) Kur riski yönetimi (devamı)
Grup, başlıca ABD Doları ve Euro cinsinden kur riskine maruz kalmaktadır. Diğer kurların etkisi önemsizdir.
31 Aralık 2009 tarihi itibarıyla aktif ve pasifte yer alan döviz bakiyeleri şu kurlarla çevrilmiştir: 1 ABD Doları = 1,5057 TL ve 1 Euro = 2,1603 TL (31 Aralık 2008: 1 ABD Doları = 1,5123 TL ve 1 Euro = 2,1408 TL).
Aşağıdaki tablo Grup’un ABD Doları ve Euro kurlarındaki %10’luk artışa ve azalışa olan duyarlılığını göstermektedir. %10’luk oran, üst düzey yöneticilere Grup içinde kur riskinin raporlanması sırasında kullanılan oran olup, söz konusu oran Grup Yönetimi’nin döviz kurlarında beklediği olası değişikliği ifade etmektedir. Duyarlılık analizi sadece yıl sonundaki açık yabancı para cinsinden parasal kalemleri kapsar ve söz konusu kalemlerin yıl sonundaki %10’luk kur değişiminin etkilerini gösterir. Bu analiz, dış kaynaklı krediler ile birlikte Grup içindeki yurt dışı faaliyetler için kullanılan, krediyi alan ve de kullanan tarafların fonksiyonel para birimi dışındaki kredilerini kapsamaktadır. Pozitif değer, kar / zararda ve diğer özkaynak kalemlerindeki artışı ifade eder.
ABD Doları’nın TL karşısında %10 değerlenmesi halinde 1 - ABD Doları net varlık /
yükümlülük (18.492.950) 18.492.950 - -
2 - ABD Doları riskinden korunan
kısım (-) - - - -
3 - ABD Doları net etki (1 + 2) (18.492.950) 18.492.950 - -
Euro’nun TL karşısında %10 değerlenmesi halinde
4 - Euro net varlık / yükümlülük (20.244.192) 20.244.192 24.563.660 (24.563.660)
5 - Euro riskinden korunan kısım (-) - - - -
6 - Euro net etki (4 + 5) (16.195.354) 16.195.354 24.563.660 (24.563.660)
31 Aralık 2008
ABD Doları’nın TL karşısında %10 değerlenmesi halinde 1 - ABD Doları net varlık /
yükümlülük (28.909.862) 28.909.862 - -
2 - ABD Doları riskinden korunan
kısım (-) - - - -
3 - ABD Doları net etki (1 + 2) (28.909.862) 28.909.862 - -
Euro’nun TL karşısında %10 değerlenmesi halinde
4 - Euro net varlık / yükümlülük (35.444.195) 35.444.195 17.145.607 (17.145.607)
5 - Euro riskinden korunan kısım (-) - - - -
6 - Euro net etki (4 + 5) (35.444.195) 35.444.195 17.145.607 (17.145.607)
38. Finansal Araçlardan Kaynaklanan Risklerin Niteliği ve Düzeyi (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı)
(b.3.2) Faiz oranı riski yönetimi
Grup’un finansal yükümlülükleri, Grup’u faiz oranı riskine maruz bırakmaktadır. Grup’un finansal yükümlülükleri ağırlıklı olarak değişken faizli borçlanmalardır. Değişken faizli finansal yükümlülüklerin 31 Aralık 2009 tarihi itibarıyla mevcut bilanço pozisyonuna göre, faiz oranlarında TL için %1’lik ve diğer yabancı paralar için 25 baz puan bir düşüş / yükseliş olması ve diğer tüm değişkenlerin sabit tutulması durumunda; vergi ve ana ortaklık dışı paylar öncesi kar 1.649.562 TL değerinde artacak / azalacaktır (31 Aralık 2008: 1.235.953 TL)
Faiz oranı duyarlılığı
Grup’un faiz oranına duyarlı finansal araçlarının dağılımı aşağıdaki gibidir:
31 Aralık 2009 31 Aralık 2008
Finansal varlıklar Değişken Faizli Sabit Faizli Değişken Faizli Sabit Faizli
Nakit ve nakit benzerleri - 141.822.549 - 31.316.694
Finansal yükümlülükler
Banka kredileri 646.348.039 28.040.385 646.399.356 36.759.748
(b.3.3) Diğer fiyat riskleri
Grup, hisse senedi yatırımlarından yatırımlardan kaynaklanan hisse senedi fiyat riskine maruz kalmaktadır. Hisse senetleri yatırımları, ticari amaçlardan ziyade stratejik amaçlar için elde tutulmaktadır.
Grup tarafından söz konusu yatırımların faal olarak alım-satımı söz konusu değildir.
Özkaynak fiyat duyarlılığı
Aşağıdaki duyarlılık analizleri raporlama tarihinde maruz kalınan hisse senedi fiyat risklerine göre belirlenmiştir.
Raporlama tarihinde, diğer tüm değişkenlerin sabit ve değerleme yöntemindeki verilerin %10 oranında fazla / az olması durumunda:
• 31 Aralık 2009 tarihi itibarıyla, hisse senedi yatırımları, satılmaya hazır varlıklar olarak sınıflandırıldığı ve elden çıkarılmadığı ya da değer düşüklüğüne uğramadığı sürece, net kar / zarar etkilenmeyecektir,
• Diğer özkaynaktaki fonlarda 5.089.967 TL tutarında artış / azalış (2008 yılında 2.846.582 TL tutarında artış/azalış) olacaktır. Bu durum esasen, satılmaya hazır hisselerin gerçeğe uygun değerindeki değişikliklerden kaynaklanmaktadır.
Grup’un hisse senedi fiyatları ile ilgili duyarlılığı daha önceki yıla kıyasla önemli bir değişiklik göstermemiştir.
39. Finansal Araçlar (Gerçeğe Uygun Değer ve Finansal Riskten Korunma Muhasebesi Çerçevesindeki
varlıklar Defter değeri Not Finansal varlıklar
Maliyet bedelleri ile finansal tablolarda yer alan nakit ve nakit benzeri değerleri ve ticari ve diğer alacakların kısa vadeli olmalarından dolayı, gerçeğe uygun değerlerinin taşınan değerlerine yakın olduğu düşünülmektedir.
Finansal Araçların Gerçeğe Uygun Değeri
Finansal varlıkların ve yükümlülüklerin gerçeğe uygun değeri aşağıdaki gibi belirlenir:
• Birinci seviye: Finansal varlık ve yükümlülükler, birbirinin aynı varlık ve yükümlülükler için aktif piyasada işlem gören borsa fiyatlarından değerlenmiştir.
• İkinci seviye: Finansal varlık ve yükümlülükler, ilgili varlık ya da yükümlülüğün birinci seviyede belirtilen borsa fiyatından başka direk ya da indirek olarak piyasada gözlenebilen fiyatının bulunmasında kullanılan girdilerden değerlenmiştir.
• Üçüncü seviye: Finansal varlık ve yükümlülükler, varlık ya da yükümlülüğün gerçeğe uygun değerinin bulunmasında kullanılan piyasada gözlenebilir bir veriye dayanmayan girdilerden değerlenmiştir.
Ekli konsolide finansal tablolarda borsa rayici ile değerlenen finansal yatırımlar birinci seviye olarak sınıflandırılmıştır. İkinci veya üçüncü seviye olarak sınıflandırılan herhangi bir finansal varlık veya yükümlülük bulunmamaktadır.