Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF)

Dünyada sosyalist fikirlerin yayılarak gençlik içerisinde de kabul görmesi ve kitle eylemlerinin artması Türkiye’ye de yansımıştır. Türkiye’deki 1968 öğrenci olayları bir ölçüde kendiliğinden bir özelliğe sahip olmakla birlikte, önceki yıllarda örgütlenmiş gruplar da bu hareket içinde etkin bir rol aldı.

Türkiye’de devrimci gençlik hareketleri gelişmeye başladığında yüksek okulların tamamında Talebe Cemiyetleri bulunmaktaydı. Bu cemiyetlerin bir araya gelmesiyle de, Ankara Üniversitesi Talebe Birliği (AÜTB), Đstanbul Üniversitesi Talebe Birliği (ĐÜTB), Đstanbul Teknik Üniversitesi Talebe Birliği (ĐTÜTB), Đstanbul Yüksek Okullar Talebe Birliği, Ankara Yüksek Okullar Talebe Birliği gibi öğrenci örgütleri federasyonu oluşmuştu330. Aynı zamanda yüksek okul öğrencilerinin üye olduğu Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı (TMGT), Türk Milli Talebe Federasyonu (TMTF) gibi Türkiye geneline yönelik gençlik federasyonları da vardı. Yine ileride, bünyesinden birçok yıkıcı sol örgütü çıkaracak olan Fikir Kulüpleri Federasyonu’nun (FKF) temeli de bu dönemde atılmış ve ilk olarak 3 Ocak 1956 tarihinde Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (SBF)’nde kurulan “Fikir Kulübü” ile çalışmalara başlamıştır331. Bu dönemde de Đstanbul Üniversitesi’nde ilk fikir kulübü Đktisat Fakültesi’nde kuruldu.

Gençlik Türkiye’de meydana gelen gelişmelere sessiz kalmayarak, sesini üye oldukları talebe birlikleri ve öğrenci federasyonları aracılığıyla duyurmaya çalışmıştır. Bu çalışmalar sonucunda 17 Aralık 1965’te Türkiye genelinde bütün üniversitelerin bünyelerindeki Fikir Kulüpleri aynı çatı altında toplandı ve Fikir Kulüpleri Federasyonu kuruldu332. FKF, o dönemde TBMM’de 15 milletvekiliyle temsil edilen Đşçi Partisi (TĐP) yanlısı gençleri bünyesinde topluyordu. 27 Mayıs müdahalesini izleyen dönemde, değişik üniversitelerin öğrencileri birçok fakültede aynı isimle örgütlenmiştir. Fikir Kulüpleri’nin oluşturulması, öğrenci hareketlerine ve örgütlenmesine yeni bir boyut kazandırmıştır.

FKF, Türkiye’nin içerisinde bulunduğu ekonomik ve siyasi bağımlılıktan kurtulabilmek için mücadele vermekteydi. Bu mücadeleyi gerçekleştiren gençliğin

330 _{Fikret Babuş, 68 Hareketi’nin Köy Eylemleri, Devrim Havarileri FKF, DEV-GENÇ, Ozan yay.,}

Đstanbul, 2004, s.27.

331

Harun Karadeniz, Olaylı Yıllar ve Gençlik, May yay., Đstanbul, 1975, s.36.

332

Turhan Feyizoğlu, Türkiye’de Devrimci Gençlik Hareketleri Tarihi 1960-1968, C.1, Belge yay., Đstanbul, 1993, s.254-255.

132

yapmış olduğu açıklamalarda, demokratik hakların kullanıldığı dile getirilmekte; ancak bunun haktan öte bir şey olup savunduklarının Cumhuriyetin ve Atatürkçü düşünce sisteminin ana ilkeleri olduğunu sıkça tekrarlamaktaydı. Đlerleyen zamanda gösterilen tepkilerin ve savunulan fikirlerin boyutu da değişerek şiddete doğru bir yönelme yaşanmıştır333. Fikir kulübü içerisinde gelişen düşünce yapıları ve olaylar sonrasında verilen mücadele bazı temel unsurlarda ağırlık göstermekteydi. Mücadele genel olarak üç temel unsur taşımaktaydı:

1) Giderek yaygınlaşan sosyalizm tartışmaları,

2) Yükselen kitle eylemleri içerisindeki anti-emperyalist gösteriler,

3) Gericilerin, gençlik hareketine yönelik şiddet uygulamalarına karşılık olarak yine gençlik tarafından direniş faaliyetlerinin başlatılması”334.

FKF, 1960’larla beraber siyasileşen gençlik kitlelerinin ileri unsurlarının siyasi arayışlarının doğrudan bir yansıması olarak şekillenen bir örgütlenmeydi. Bir başka ifadeyle; gençlik hareketinin en dinamik ve önder unsurlarının siyasal arayışlarının bir ifadesiydi. Fikir Kulüpleri Federasyonu gençliğin düzen siyasetinden kopuşunun ilk önemli örgütsel ifadesi olmuştur. 1960’lı yıllardan sonra 1965’e kadar öğrencilerin eylemleri genel olarak çeşitli yıldönümlerinde ve bazı olaylar karşısında düzenlenen toplantı ve gösterilerle Atatürk ilkeleri ve 27 Mayıs’ı savunan eylemlerdi. FKF yaptıklarıyla kendini topluma ve devrimlere karşı sorumlu görmekte ve buna yönelik olarak da görevlerinin neler olduğu konusunda bilgilendirme çalışmaları yapmaktaydı. Bu konuda basında yer alan bir yazıda şunlara değinilmektedir:

“Gençliğin görevi

Gençliğin bu güne değin olaylar karşısında takındığı tavır ve gösterdiği tepkilerin çeşitli görüş ve anlayış karışıklığı içinde olmasının nedeni, gençliğin, kapsamı ve içeriği belli bir teoriye dayanmaması, sahip olmamasıdır. Nitekim yapılan bütün protesto ve gösteriler karşısında istekler hiçbir zaman kabul olmamış, aksine tam

333

Nihat Sargın, TĐP’li Yıllar (1961-1971) Anılar-Belgeler, C.2, Felis yay., Ankara, 2001, s.1163-1165. “1968 sonrası birkaç yıl ilk başta üniversite gençliğinin siyasallaşması açısından büyük bir dinamizmi ifade eder. Üniversitelerdeki “Fikir Kulüpleri”nin gelişmesi, anti-Amerikan gösterilere üniversite öğrencilerinin yoğun katılımı, üniversite boykot ve işgalleri, bütün bunlar gençlik hareketinin dinamizminin göstergeleridir. Türkiye’de üniversite gençliği, 1960 Nisan’ındaki DP karşıtı hareketlenmelerden beri, siyasal gelişmelere duyarlı bir kesim olduğunu sık sık kanıtlamıştır. Ancak 1968 sonrasının karakteristiği, TĐP ve MDD hareketinin verdiği siyasi eğitimin etkisiyle, gençlik hareketinin artık adeta bağımsız bir siyasal aktör olarak ortaya çıkışıdır”. Bkz. Ergun Aydınoğlu, Türkiye Solu (1960- 1980), Versus yay., Đstanbul, 2007, s.216.

133

ters yönde gelişmiş ve gençliğin isteklerine ters düşen davranışlar hızlanmıştır. Çünkü gençliğin istekleri, iktidarların temsil ettiği egemen sınıfların iteklerine aykırı düşmektedir.

Gerçekten sorunlar yalnız siyasal iktidarlar tarafından çözümlenebilir. Siyasal iktidarlar temsil ettikleri sınıfın çıkarlarını olanakları ölçüsünde korudukları için ona onun dışında akıl hocalığı etmek boşunadır”335.

FKF içerisinde örgütlenen gençlik kitleleri bizzat anti-emperyalist kitle hareketlerinin asıl dinamiğini oluşturmaktaydı. FKF içerisinde yer alan gençliğin gösterdiği tepki, genel olarak emperyalizme karşı kendiliğinden gelişen devrimci ve bağımsızlıkçı tepkilerdi336. Gençlik eylemleri zamanla farklı bir çizgiye de kaymaktaydı. Özellikle 1965-1968 yılları arasında FKF, birçok kanun dışı eylem ve kampanyaya da katılmıştır. FKF içinde ve dışında başlayan bu gençlik hareketleri TĐP’in kontrolünden çıkmış, 1968 yılında Amerikan 6.Filonun tekrar Đstanbul’a gelmesi sırasında “Devrimci Öğrenci Birliği” ve FKF militanlarınca çeşitli gösteriler düzenlenmiş, Ankara Amerikan Haberler Merkezi’ne silahlı saldırıda bulunulmuştur. Böylelikle öğrenci istekleri doğrultusunda başlatılan ve Amerikan aleyhtarlığı eylemleriyle geliştirilen hareketler ile gençlik yavaş yavaş ideolojik eylemlerin içine itilmiştir. 1968’e gelindiğinde gençlik hareketi bir sıçrama yaşadı. Hızla kitlesel ve militan bir karakter kazandı. Hareket başlangıçta akademik-demokratik sorunlar üzerinden ivme kazanıp gelişti, ülke ve toplum sorunlarına yönelerek hızla politik bir nitelik kazandı. Üniversitelerde akademik ve demokratik istemler üzerinden gelişen işgal ve boykot hareketlerini 1969-70’li yıllarda yaygın anti-emperyalist kitle gösterileri izledi337.

FKF içerisinde savunulan düşüncelerde zamanla değişmeye başladı. Bir tarafta bağımsızlıktan bahsedenler yer alırken bir yanda bağımsızlık için şiddet gösterileri sergileyenler vardı. Ancak bu durum tartışmalara ve bölünmelere yol açarken giderek FKF içerisinde de guruplaşmalar artmaktaydı. 1968’e gelindiğinde FKF içerisinde de bölünmelerde giderek belirgin bir hal aldı. Yönetimdeki TĐP yanlıları (Doğu PERĐNÇEK), muhalif MDD’ciler (Mihri BELLĐ ve Mahir ÇAYAN) tarafından eylemsizlikle ve sağcılıkla suçlanıyordu. 10 Ekim 1969’da yapılan kongrede Đki taraf arasında meydana gelen tartışmalar sonucunda Doğu PERĐNÇEK ile beraber Aydınlık

335

“Yarınlar Đçin”, Kavga, S.1, 25 Ocak 1967.

336

Engin Höke, a.g.e., s.29-30.

134

grubu FKF’den tasfiye edilmiş, FKF ismi değiştirilerek Türkiye Devrimci Gençlik Federasyonu (Kısaca DEV-GENÇ) denilmiştir338.