1.BENİ HİÇBİRŞEY DEĞİŞTİREMEZ Bu konuda arkadaşlarına “Fiziksel Değişim” kavramını öğreteceksin.
Bir parça kağıdı eline al ve ortadan ikiye kes!!!
Karşına aşağıdaki gibi iki parça kağıt parçası çıkacak.
+
Kağıt
Kağıt Kağıt Kağıt
Dikkatini çektiyse kağıdı kestikten sonra da elimizde kalanlar yine kağıt oldu.
Yani; kağıdı kesmemize rağmen oluşan madde değişmedi. Ama sadece dış görünüşleri değişti yani önceden büyük olan kağıt daha küçük kağıtlara dönüştü.
Bir de kağıdın atomlarını inceleyelim , bakalım onlarda bir değişme var mı?
Aşağıda inceleyelim.
Kağıt Kağıt
Kesilmeden Önce Kesildikten sonra Dikkatini çekti mi? Atomlarda herhangi bir değişme yok. Başlangıçta da aynı atomlar var, kesildikten sonra da aynı atomlar var.
Tanım: Bir maddenin sadece dış görünüşü değişiyorsa, atomlarında herhangi bir değişme olmuyor ise buna “Fiziksel Değişim” denir.
Örnekler: Aşağıdaki örnekleri düşün kağıdın yırtılmasına benziyor mu, yani fiziksel değişim mi? Bunlardan yapabilecekleriniz arkadaşlarına konuyu anlatırken gösterebilirsin.
1. Camın kırılması
2. Teneke kola kutusunun ezilmesi
3. Elimize aldığımız kağıdı avucumuzda buruşturmak
4. Buzun Erimesi/Suyun buharlaşması/ Buharın yoğuşması / Suyun donması (aşağıdaki resme bak sadece şeklin değiştiğini, atomlarda bir değişiklik olmadığını daha iyi göreceksin)
Buz,su ve su buharının görünüşleri farklı fakat içlerindeki atomlar aynı oldukları için aslında aynı maddedirler. Bu yüzden kimlikleri aynıdır denilebilir.Yani; fiziksel değişimde kimlik değişmez.
5. Bir fındığı ezip ufalamak.
6. Bir elmayı kesip dilimlemek.
2.NE İDİM NE OLDUM?
Bu konuda arkadaşlarına “Kimyasal Değişim” kavramını öğreteceksin.
Çok iyi bildiğin bir örnekle başlayalım. Bir sigara yandığında değişir ve aşağıdaki resimlerde görüldüğü gibi küle dönüşür.
Aynı örneği odun için de verebiliriz. Odun yandığında resimde görüldüğü gibi değişir ve küle dönüşür.
Bir de sigara ve odun yandığında atomlarına ne oluyor aşağıdaki resimle gösterelim.
Yanmadan Önce Yandıktan Sonra Dikkatini çektiyse yanmadan önceki atomlar ile yandıktan sonraki atomları değişti.
Aşağıdaki resimler sigara ve odunun yanmadan önceki ve yandıktan sonraki kimlikleri(nüfüs cüzdanı) olsun
Yanmadan Önceki Kimlik Yandıktan Sonraki Kimlik
Yandıktan sonra yeni bir madde oluştuğu için artık kimlik değişmiştir.
Tanım: Bir madde değişerek başka bir maddeye dönüşüyorsa, yani başka bir madde oluşuyorsa bu değişime “Kimyasal Değişim” denir. Kimyasal değişimde yukarıdaki örneklerde olduğu gibi maddenin hem dış görünüşü ve atomları değişir. Atomları değiştiği için kimlik değişmiştir denir.
Sigaranın hem şekli değişti hem de yeni bir madde olan kül oluştuğu için atomları da değişmiştir.
Odunun hem şekli değişti hem de yeni bir madde olan kül oluştuğu için atomları da değişmiştir.
Aşağıdaki örnekleri incele ve neden kimyasal değişim olduklarını önce sen düşün sonra arkadaşlarına anlat.
Daha önceki derslerimizde Element ve bileşikleri saf maddeleri olarak sınıflandırmıştık. Şimdi aşağıdaki maddeleri ve içlerindeki atomları inceleyelim. Altlarına Element mi yoksa bileşik mi olduğunu ayrıca saf madde olup olmadığını yazalım.
……… ……… ………
Oksijen Gazı Hidrojen Gazı Su
……… ……….. ………
4.KARIŞIMLAR YANİ SAF OLMAYAN MADDELER
Daha önce aşağıdaki maddelerin ne olduğu öğrendik Bildiğin gibi içerisinde tek çeşit atom bulunan maddelere Element, içerisinde birden fazla çeşitte atom bulunan maddelere ise Bileşik denirdi
Element Bileşik
Çevremizdeki her madde element ya da bileşik mi? Aşağıdaki maddeleri inceleyelim
Yandaki maddelere baktığımızda ilk aklımıza gelen Bileşik. Çünkü içlerinde birden fazla atom var.
Ama atomların rastgele yani
düzensiz dağıldığına dikkat ettin mi?
Yukarıdaki Bileşik resmi gibi molekül yapılı değil.
Yandaki resimlerdeki gibi birden fazla çeşitte atom içeren fakat bu atomların düzensiz olduğu maddelere Karışım denir. Ayrıca Karışımlar
“Saf Olmayan Madelerdir”.
Aşağıda tanıdık olan karışımları ve içlerindeki atomların nasıl olduğunu görelim
Bundan sonra Element ve Bileşiğe Saf madde, Karışıma ise Saf Olmayan Madde diyeceğiz.
Karışımlara Örnekler:
1. Salata
(domates,salatalık,soğan,marul…) 2. Şerbet (su ve şeker)
3. Limonata (su , limon suyu,şeker) 4. Toprak (kum ve taşlar)
5. Hava (azot,oksijen,karbondioksit…) 6. Deniz suyu (su ve tuz)
7. Kuru fasülye yemeği ( su,fasülye,tuz,salça)
8. Kola(su,şeker,renklendirici…)
5.BİLEŞİK VE KARIŞIMLARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Bileşik ve Karışımların sadece bir tane ortak özelliği vardır.
Bileşik ve Karışımların tek ortak özelliği her ikisinde de birden fazla çeşitte atom olmasıdır.
Bileşik Karışım
6. BİLEŞİK VE KARIŞIMLARIN FARKLARI Bileşik ve karışımların iki farkı vardır.
Bileşik Karışım 1. Bileşikler molekül yapılı ya da molekül yapılı
olmasa bile düzenli bir şekilde bulunurlar. Ama karışımlarda düzensiz bir görünüm vardır.
2. Bileşikleri oluşturmak için atomlardan mutlaka belli miktarda kullanmak gerekir.
Örneğin su bileşiğini yapabilmek için mutlaka 2 tane hidrojen ile 1 tane oksijen atomu kullanmalıyız. 1 tane hidrojen ile 1 tane oksijen atomu kullansak su yapamayız.
Su yandaki gibi 2 hidrojen ve 1 adet oksijen atomundan oluşur.
Ama karışımları yapabilmek için istediğin atomdan istediğin kadar kullanabilirsin. Örneğin 10 tane küp şeker ve suyu karıştırırsan şerbet yaparsın. Ama istersen 20 tane küp şeker ve suyu karıştırırsan yine şerbet yapmış olursun.
Yandaki her iki madde de şerbeti gösteriyor ama soldakinde az şeker sağdakinde ise çok şeker var. Yani karışımlarda maddelerin miktarı önemli değildir.
Bu madde şerbet Bu madde de şerbet
(10 şekerli şerbet) (20 şekerli şerbet)
EK 6: MADDENİN HALLERİNİN TANECİKLİ YAPISI KONUSU JİGSAW