Fen Eğitimine Genel Bir BakıĢ

Bilim, belli bir alandaki vakaların araĢtırılması, bu vakalarla ilgili kuram ve genellemeler yapılması, geleceğe yönelik olaylara ait öngörülerde bulunup, karĢılaĢabilecek sorunlara çözümler araĢtırma çabasıdır (Kaptan, 1998).

Fen, evrende meydana gelen hadiseleri araĢtırma, onun derinliklerine inebilme, doğada yapılan gözlemleri yorumlayarak açıklanmasını sağlama ve yenilikler keĢfedebilme etkinliklerinin bütünüdür (Soylu, 2004).

Fen, sürekli geliĢen ve değiĢen dünyada hadiseleri sebepler planında doğru yorumlayabilmek için üzerinde çalıĢma yapılması, zaman ve para harcamaktan çekinilmemesi gereken bir bilim dalıdır. Fen ilimlerine hakim olmayanların hayatı doğru okuyabilmeleri mümkün değildir. Fen ilimlerine önem vermeyen toplumlar tarih boyunca hep geri kalmıĢlardır. Dünya ülkeleri arasında güçlü bir Türkiye‟ye sahip olunması için fen alanındaki çalıĢmalara ağırlık verilmesi gerekmektedir.

Fen Eğitimi, sürekli değiĢen ve geliĢen bilim ve teknoloji çağında bireyin ihtiyaçlarını ve becerilerini öğretmek gibi çok büyük bir vazife üstlenmiĢtir (Rezba, Sprague, Fiel ve Funk, 1995). Fen eğitimi okul öncesi dönemden baĢlayarak son nefesimizi vereceğimiz ana kadar devam edecek bir öğrenme sürecidir.

Fen eğitiminin tarihsel sürecine bir göz gezdirecek olursak, 1870‟lerde okullarda uygulanan programlarda çok az yer almaktadır. 1930-1945'li yıllarda hayatın içinden bazı fen alanına giren konular fenle alakalı programlarda yer bulmuĢtur. 1945-1955 yıllarda bilimsel bilgilerin öğrencilere kazandırılmasıyla beraber bilgiye nasıl ulaĢabileceğinin kavratılması ve tutumlarının geliĢimi hedeflenmiĢtir. 1955-1970'li yıllarda öğrencinin pasif dinleyici olduğu geleneksel fen eğitimi programlarının teknolojinin hızla ilerlediği dünyada yetersiz kaldığı, öğrenme sürecine katkısının yetersizliği görülmüĢ ve fen eğitimi

19

programlarının hızla değiĢen dünyaya adaptasyon süreci hızlandırılmıĢtır. 1980‟den sonraki yıllarda ise fertlerin bilimsel geliĢmeleri kavramalarının yanı sıra iletiĢim kabiliyetlerini ileri seviyelere yükseltmeleri hedeflenmiĢtir. 2000 yılı programında yapılandırmacı yaklaĢımı programlarda daha çok yer almıĢtır. Fakat TTK‟nin (Talim Terbiye Kurulu) hazırladığı tanıtım kitaplarıyla 2000 yılı programının karĢılaĢtırması yapıldığında birbiriyle tam uyumlu olmadığı görülmüĢtür. 2004 yılı programında “fen bilgisi” dersinin adı “fen ve teknoloji” dersi olarak değiĢtirilerek “teknoloji” konuları ve kazanımları içeriğine eklenmiĢtir ve fen okuryazarlığı hedeflenmiĢtir (ġahin, Turan ve Apak, 2005).

Ġçinde bulunduğumuz zaman diliminde bilgiye ulaĢmak, hatırda tutmak, sorgulayıcı nazarla bakmak, olumlu ve olumsuz açıdan değerlendirmek gerekmektedir. Toplumun bilinçlenmesi ancak bireyin kabiliyetlerinin farkına varması ve bu kabiliyetlerini geliĢtirmesiyle olacaktır. Bireyin kabiliyetlerine uygun yeni öğretim yöntem ve teknikleri sorunlara farklı açıdan bakabilen, çözüm yolları üreten ve kendini geliĢtiren bireyler ortaya çıkarabilir (Oğuz, 2004).

Fen eğitiminin baĢarıya ulaĢabilmesi için öğrenme-öğretme aĢaması, öğrenimin yapıldığı ortam ve öğretim yöntemlerinde yeni yaklaĢımların getirilmesinin gerekliliği önem kazanmıĢtır. Bu amaçla son zamanlarda fen eğitimi amaçlarının gerçekleĢmesi için yapılandırıcı öğrenme yaklaĢımın yararlılık ve verimlilik sağladığı, öğretime de yeni yaklaĢımlar kazandırdığı belirtilmiĢtir (MEB, 2006).

Eğitim programları arzulanan hedefler ve bu hedeflerin yakalanabilmesi için belirlenen ölçütlere göre müfredatı, uygulanacak öğretim yöntemlerini, ders malzemelerini, hedefleri ne kadar gerçekleĢtiğini belirleyen ölçütleri içermektedir. Eğitimde yapılan düzenlemeler programlarda kendisine yer bulursa bir değer ifade eder (Gözütok, 2003).

Geleneksel eğitim sistemlerinin, çağa ayak uydurabilecek nesiller yetiĢtirememesinin nedeni, öğrencileri araĢtırmaya sevk etmemesi, düĢünce dünyalarını zenginleĢtirmemesi ve bir öğreten olmadan sorunların çözülememesidir (Açıkgöz, 2003).

Fen dersinin bazı öğrenciler tarafından sevilmemesinin ve fen eğitiminde istenilen seviyede olunamamasının nedeni öğrencilerin fen dersini hayatla bütünleĢtirmeden ezberle öğrenmeye çalıĢmasıdır (Bozkurt, Orhan, Keskin ve Mazi, 2008). Fen ve Teknoloji Dersi

20

Öğretim Programı‟nın hedefi bütün öğrencilerin fen ve teknoloji okuryazarı olmasını sağlamaktır (MEB, 2006).

“Doğal dünyaya aĢina olma ve onun hem çeĢitliliğini hem de birliğini tanıma, fen bilimlerinin anahtar kavramlarını ve ilkelerini anlama, fen bilimlerini, matematiği ve teknolojiyi birbirine bağlayan bazı önemli bağlantıların farkında olma, fen bilimlerinin, matematiğin ve teknolojinin insan çabalarının ürünü olduğunu kavrama; bunun o alanlar için getirdiği gücü ve sınırlılıkları tanıma, bilimsel düĢünme kapasitesine sahip olma, fen bilgilerini ve bilimsel düĢünme yollarını bireysel ve toplumsal amaçlar için kullanma” (YÖK, 1997).

Fen okuryazarlığı, araĢtırmayı, sorgulamayı, eleĢtirel düĢünebilmeyi, karĢılaĢılabilecek problemleri çözme ve karar verme kabiliyetlerini geliĢtirmeyi, ömür boyu hep yeni Ģeyler öğrenmeye meraklı bireyler olmayı sağlayan anlayıĢ, değer, tutum, kabiliyet ve bilgilerin beraber değerlendirilmesidir (MEB, 2005).

Fen okuryazar sayısı fazla olan toplumların geliĢmiĢlik düzeyi de artmaktadır. Çünkü bilim ve teknolojik alandaki meydana gelen geliĢmeleri uzaktan takip etmek yerine bizzat bu geliĢmelere yön veren bir pozisyonda olunacaktır. Ezbere dayalı bir anlayıĢtan ziyade bilgiye ulaĢan ve bilgiyi iĢleyebilen bireyler meydana gelecektir. Buda insanlığın problemlerinin çözümüne, ülkelerin ekonomik olarak kalkınmasına ve bilinçli bir toplumun temellerinin atılmasına neden olacaktır.

Fen öğretiminin genel amaçları Ģunlardır:

 Öğrenciye doğada meydana gelen olaylar karĢısında akıl muhakemesini öğretmek ve çözüm yolları üretmek,

 YaĢadığı çevreyi sevme, güzelleĢtirme, muhafaza etme, öğrenmeye çalıĢma ve çevrede meydana gelen sürekli değiĢime uyum sağlayabilme Ģuurunu kazanmak.  Ġnsanın çevreyle olan ve olması gereken etkilerini kavrayabilmek,

 Üretici ve katkı sağlayıcı olmak, eleĢtirel düĢünebilme kabiliyeti kazanma ve kazanılan bu kabiliyetin geliĢtirilmesini sağlamak,

 Kendisine mal ettiği kazanımları ihtiyaç halinde hayatın her ünitesinde kullanabilmek,

 Bilimsel kanunların anlaĢılması ve ulaĢılan verilerin değerlendirilmesinde araĢtırma, inceleme, deney yapma ve gözlem yapmada araĢtırma yöntem ve tekniklerinden faydalanabilmek,

21

 Yapılan araĢtırma, inceleme, deney ve gözlem sonuçlarının grafik, Ģekil, resim, tablo ile göstermek; söz ve yazı ile değerlendirmek ve genel kaidelere varmak,  Programlı çalıĢmanın önemini kavramak ve yapacağı tüm çalıĢmaları

planlayabilmek,

 Toplumların ilerlemesinde bilimin ve teknolojinin faydasını kavramak,

 Fen bilimlerine ilgi ve alakanın artırılması, sürekli yenilenen ve değiĢen bilimsel ve teknolojik geliĢmeleri takip edebilmek ve bu geliĢmelerin önemini kavrayabilmek,

 Fen ve teknolojinin alanına giren konularda bilgi sahibi olmak, günlük hayatla iliĢkilendirebilmek ve kavramaktır (YÖK/Dünya Bankası, 1997).